Uimhir 6 de 1967
AN tACHT CÁNACH IONCAIM, 1967
[An tiontú oifigiúil.]
CUID I
Léiriú agus Réamhráiteach
Caibidil I
Léiriú
Léiriú i gcoitinne.
1909, c. 49.
1920, c. 18.
1.—(1) San Acht seo, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt nó mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
ciallaíonn “ciste blianachta”, i gcás nach gcoinnítear ciste blianachta ar leithligh ó chiste árachais saoil chuideachta árachais, an chuid sin den chiste árachais saoil is ionann agus dliteanas na cuideachta faoina conarthaí blianachta, mar a luaitear ina tuairisceáin thréimhsiúla faoin Assurance Companies Act, 1909;
ciallaíonn “ioncam inmheasúnaithe” i gcás aon ioncaim seachas ioncam tuillte méid an ioncaim sin arna mheas de réir forálacha an Achta seo;
ciallaíonn “cuideachta árachais” aon daoine nó comhlachtaí daoine lena mbaineann an Assurance Companies Act, 1909;
ciallaíonn “comhlacht daoine” aon chomhlacht polaiteach, corpraithe, nó coláisteach, agus aon chuideachta, bráithreachas, comhaltacht agus cumann daoine, corpraithe nó neamhchorpraithe;
ciallaíonn “Cléireach do na Coimisinéirí Speisialta” an duine atá de thuras na huaire údaraithe ag na Coimisinéirí Speisialta gníomhú sa cháil sin;
ciallaíonn “Bailitheoir” an tArd-Bhailitheoir arna cheapadh faoi alt 162;
ciallaíonn “tosach feidhme an Achta seo” an 6ú lá d'Aibreán, 1967: is é sin, an dáta a thiocfaidh an tAcht seo i bhfeidhm, faoi réim agus de réir alt 554;
tá le “ráta contae” an bhrí a shanntar dó le halt 12 den Acht Rialtais áitiúil, 1946;
ciallaíonn “ciste árachais saoil coigríche” aon chiste is ionann agus méid dliteanais chomhlacht árachais i leith gnó árachais saoil le sealbhóirí polasaithe agus blianachtóirí a chónaíonn lasmuigh den Stát agus a ndearnadh a dtairiscintí leis an gcuideachta, nó ar dheonaigh an chuideachta a gconarthaí blianachta, i mbrainse nó gníomhaireacht nó trí bhrainse nó gníomhaireacht lasmuigh den Stát, agus, i gcás nach gcoinnítear ciste den sórt sin ar leithligh ó chiste árachais saoil na cuideachta, ciallaíonn sé an chuid sin den chiste árachais saoil is ionann agus dliteanas na cuideachta faoi na polasaithe agus na conarthaí blianachta sin; an dliteanas sin a mheas sa tslí chéanna ina ndéantar é a mheas chun críocha tuairisceán tréimhsiúil na cuideachta faoin Assurance Companies Act, 1909;
ciallaíonn “duine éagumasaithe” aon naíon nó duine mímheabhrach;
ciallaíonn “cigire” cigire cánach arna cheapadh faoi alt 161;
folaíonn “gnó árachais saoil” gnó deonaithe blianachtaí;
ciallaíonn “údarás áitiúil”—
(a) bardas contae-bhuirge nó buirge eile,
(b) comhairle contae, nó
(c) comhairle ceantair uirbigh;
tá le “ráta bardasach” an bhrí a shanntar dó le halt 46;
tá le “Coimisinéirí na bhFiach Náisiúnta” an bhrí a shanntar dó le halt 31 den Acht Airgeadais, 1940;
folaíonn “gairm” slí bheatha;
ciallaíonn “údarás rátúcháin”—
(a) bardas contae-bhuirge nó buirge eile,
(b) comhairle contae, nó
(c) comhairle ceantair uirbigh;
folaíonn “gaol” duine ar bith a raibh a choinneáil ag an duine ag a bhfuil asbhaint á éileamh agus a bhí á chothabháil aige ar a chostas féin an fad a bhí an duine sin faoi bhun sé bliana déag d'aois;
tá le “achtacháin aisghairthe” an bhrí a shanntar dó le halt 554 (1);
tá le “ioncam inchánaithe” an bhrí a shanntar dó le halt 137 (1);
ciallaíonn “an ráta caighdeánach cánach” an lánráta cánach ioncaim a mhuirearaítear in aghaidh na bliana;
tá le “reacht” an bhrí a shanntar dó le halt 3 den Acht Léiriúcháin, 1937;
ciallaíonn “cáin” cáin ioncaim nó forcháin;
tá le “ioncam inchánach” an bhrí a shanntar dó le halt 137 (1);
folaíonn “trádáil” gach trádáil, ceird, monarú, fiontar nó cúram de chineál trádála;
ciallaíonn “bliain mheasúnachta”, maidir le haon cháin, an bhliain a ndearnadh cáin den sórt sin a fhorchur ina haghaidh le haon Acht a fhorchuireann dleachtanna cánach ioncaim;
ciallaíonn “an bhliain 1967-68” an bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1967, agus ciallaíonn aon abairt chomhréire ina bhfuil lua den tsamhail chéanna ar dhá bhliain an bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán sa bhliain is túisce a luaitear den dá bhliain sin.
(2) Mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, déanfar tagairtí san Acht seo d'aon achtachán a fhorléiriú mar thagairtí don achtachán sin arna leasú nó arna leathnú le haon achtachán ina dhiaidh sin.
(3) San Acht seo, aon tagairt do Chuid, d'alt nó do sceideal is tagairt í do Chuid nó d'alt den Acht seo nó do sceideal a ghabhann leis, mura dtaispeántar gur tagairt d'achtachán éigin eile atá ar intinn.
(4) San Acht seo, aon tagairt d'fho-alt, do mhír nó d'fhomhír is tagairt í don fho-alt, don mhír nó don fhomhír den fhoráil (lena n-áirítear sceideal) ina bhfuil an tagairt, mura dtaispeántar gur tagairt d'fhoráil éigin eile atá ar intinn.
(5) Déanfar an méid den Acht seo a bhaineann le cáin bhrabús corparáide a fhorléiriú i dteannta Chuid V den Finance Act, 1920, agus na n-achtachán a leasaíonn nó a leathnaíonn an Chuid sin.
Ioncam tuillte
[1918, a. 14 (3) (4); 1919, a. 22; 1920, a. 33; 1958, a. 40 (1) (4) (5); 1959, a. 53; 1961, a. 10 (4); 1964, a. 8 (4).]
1837, c. 2 (1 Vict.)
2.—(1) Faoi réir fho-alt (2), san Acht seo ciallaíonn “ioncam tuillte”, maidir le haon phearsa aonair—
(a) aon ioncam a éiríonn maidir le luach saothair ar bith ó aon oifig nó fostaíocht shochair atá ag an bpearsa aonair, nó maidir le haon phinsean, aoisliúntas, nó liúntas eile, pá iarchurtha, nó cúiteamh i leith cailliúint oifige, a tugadh i leith seirbhísí a rinne an phearsa aonair nó fearchéile nó tuiste na pearsan aonair in aon oifig nó fostaíocht shochair nó a tugadh don phearsa aonair i leith na seirbhísí a rinne aon duine éagtha, cibé acu a bheidh nó nach mbeidh an phearsa aonair nó fearchéile nó tuiste na pearsan aonair tar éis ranníoc a dhéanamh i leith an phinsin, an aoisliúntais, nó an phá iarchurtha sin; agus
(b) aon ioncam ó aon mhaoin a ghabhann le díolaiochtaí, nó is cuid de dhíolaíochtaí, aon oifige nó fostaíochta sochair atá ag an bpearsa aonair; agus
(c) aon ioncam a mhuirearaítear faoi Sceideal B nó Sceideal D, agus a fhaigheann an phearsa aonair go díreach as a thrádáil nó a ghairm a sheoladh nó a fheidhmiú, cibé acu mar phearsa aonair, nó, i gcás comhpháirtíochta, mar pháirtí ag gníomhú go pearsanta sa chomhpháirtíocht.
I gcásanna ina measfar gur brabúis leis an bhfearchéile brabúis banchéile, folaíonn aon tagairt san fho-alt seo don phearsa aonair an fearchéile nó an banchéile.
(2) Gan dochar do ghinearáltacht fho-alt (1), san Acht seo, folaíonn “ioncam tuillte”, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt go sainráite—
(a) ioncam ar bith a éiríonn i ndáil le pinsin Státliosta a deonaíodh faoin Civil List Act, 1837, arna leasú le haon achtachán ina dhiaidh sin;
(b) aon íocaíochtaí sochar a meastar, de bhua alt 224 (4), gur díolaíochtaí iad lena mbaineann Caibidil IV de Chuid V;
(c) nuair a bheifear a bhreithniú an bhfuil aon fhaoiseamh le deonú do phearsa aonair faoi alt 134 nó faoi alt 138 (3) agus, má tá, cén faoiseamh é, aon ioncam ó chearta paitinne (mar mhínítear in alt 284) chun pearsa aonair i gcás inar deonaíodh an phaitinn i leith aireagán a cheap sé féin iarbhír, cibé acu ina aonar nó i gcomhar le haon duine eile;
(d) i gcás pearsa eaglaise nó ministir d'aon aicme creidimh a ghlac an rogha maidir le luach bliantúil an tí a áitíonn sé dá bhforáiltear le halt 548, suim ar bith atá le háireamh mar ioncam tuillte dá chuid de bhua na rogha sin;
(e) blianacht ar bith is iníoctha le pearsa aonair de réir téarmaí chonradh blianachta nó scéim iontaobhais a bheidh ceadaithe de thuras na huaire ag na Coimisinéirí Ioncaim chun críocha Chaibidil III de Chuid XII, a mhéid is iníoctha an bhlianacht sin de chomaoin ar aon mhéid a dtugtar faoiseamh ina leith faoi alt 236; agus
(f) íocaíocht ar bith is inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal E de bhua alt 114;
Ar choinníoll, má tharla i gcás ioncam ó aon chearta paitinne den sórt a luaitear i mír (c), gur le haon duine eile tráth ar bith aon chuid de na cearta atá i gceist nó d'aon chearta ar deonaíodh iad astu, nach measfar gur ioncam tuillte ach amháin an méid sin den ioncam sin nach inchurtha go hiomchuí i leith na gcearta ba leis an duine eile sin.
“Na hAchtanna Cánach Ioncaim”.
[1919, a. 28;
1924, a. 42 (2).]
3.—In achtachán ar bith a rithfear tar éis an Achta seo ciallóidh “na hAchtanna Cánach Ioncaim” an tAcht seo agus gach achtachán eile a bhaineann le cáin ioncaim nó forcháin.
Caibidil II
Réamhráiteach
Muirear; Sceidil.
[1918, a. 1.]
4.—I gcás ina n-achtaíonn aon Acht go muirearófar cáin ioncaim d'aon bhliain de réir aon ráta áirithe, déanfar, faoi réir forálacha an Achta seo, an cháin de réir an ráta sin a mhuirearú don bhliain sin maidir leis an maoin, na brabúis, nó na gnóchain go léir a thuairiscítear nó a áirítear faoi seach sna Sceideal atá sna hailt den Acht seo a dtugtar a n-uimhreacha thíos, is é sin le rá—
Sceideal A—Alt 9;
Sceideal B—Alt 30;
Sceideal C—Alt 47;
Sceideal D—Alt 52; agus
Sceideal E—Alt 109,
agus is inchurtha chun feidhme faoi seach maidir leis na Sceidil sin de réir forálacha an Achta seo.
Measúnachtaí bliantúla.
[1918, a. 2;
1924, a. 43 (1).]
5.—Déanfar gach measúnacht agus muirear i leith cánach do bhliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán agus dar críoch an 5ú lá d'Aibreán ina dhiaidh sin.
Codáin d'fhiche scilling.
[1918, a. 3.]
6.—Déanfar an chionúireacht chuí chánach a mhuirearú ar gach codán d'fhiche scilling ach ní mhuirearófar aon cháin d'ainmluach is lú ná pingin.
Feidhm maidir le cáin sa bhliain ina dhiaidh sin a bheith ag achtacháin a bheidh i bhfeidhm d'aon bhliain áirithe.
[1918, a. 210.]
7.—D'fhonn a áirithiú go gcruinneofar i dtráth cuí cáin a fhéadfar a fhorchur d'aon bhliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, beidh ag na forálacha sin go léir atá san Acht seo, nó in aon Acht eile a bhaineann le cáin, agus a bhí i bhfeidhm an lá roimhe sin, lán-fheidhm agus lán-éifeacht maidir leis an gcáin a fhéadfar a fhorchur amhlaidh, ionann agus dá mba go ndearnadh an cháin sin a fhorchur iarbhír le hAcht ón Oireachtas agus na forálacha sin a fheidhmiú ina leith leis an Acht.
Muirearú agus asbhaint cánach nár muirearaíodh nó nár asbhaineadh roimh dháta an Achta bhliantúil a rith.
[1918, a. 211.]
8.—(1) Más rud é in aon bhliain mheasúnachta go ndearnadh aon íocaíochtaí leathbhliantúla nó ráithiúla ar chuntas aon úis, díbhinní nó brabús nó gnóchan bliantúil eile, roimh an dáta a ritheadh an tAcht ag forchur na cánach don bhliain sin, agus nach mbeifear tar éis cáin a mhuirearú ar an gcéanna nó a asbhaint as, nó nach mbeifear tar éis cáin a mhuirearú air nó a asbhaint as de réir an ráta a forchuireadh go críochnaitheach don bhliain sin, déanfar an méid nár muirearaíodh nó nár asbhaineadh amhlaidh a mhuirearú faoi Chás IV de Sceideal D i leith na n-íocaíochtaí sin, mar bhrabúis nó gnóchain nár muirearaíodh de bhua aon Sceidil eile, agus déanfaidh na gníomhairí ar cuireadh ar a n-iontaobh ús, díbhinní nó brabúis nó gnóchain bhliantúla eile a íoc liosta a thabhairt do na Coimisinéirí Ioncaim ina mbeidh ainmneacha agus seolta na ndaoine dar tugadh íocaíochtaí agus méid na n-íocaíochtaí sin, ar éileamh ó na Coimisinéirí chuige sin.
(2) Duine ar bith a mbeidh sé dlite de aon chíos, ús nó blianacht a íoc, nó aon íocaíocht bhliantúil eile a dhéanamh, beidh údarás aige aon asbhaint a dhéanamh ar chuntas cánach d'aon bhliain mheasúnachta nach mbeidh déanta aige roimh dháta an Achta a rith a fhorchuireann an cháin don bhliain sin, nó aon easnamh in aon asbhaint den sórt sin a rinneadh amhlaidh a shlánú an chéad uair eile a mbeidh an cíos, an t-ús nó an bhlianacht á íoc nó a bheidh an íocaíocht bhliantúil eile á déanamh tar éis dáta an Achta a rith a d'fhorchuir an cháin amhlaidh, i dteannta aon asbhaint eile a bheidh údaras aige de réir dlí a dhéanamh, agus beidh teideal aige freisin, mura mbeadh aon íocaíocht ann arís as a bhféadfar an asbhaint a dhéanamh, an tsuim a ghnóthú a fhéadfaí a asbhaint ionann agus dá mba fhiach í a bhí dlite den duine ar ina choinne a fhéadfaí an asbhaint a dhéanamh i gcéaduair dá mbeadh an tAcht a d'fhorchuir an cháin don bhliain i bhfeidhm.
CUID II
Sceidil A agus B
Caibidil I
Sceideal A
Sceideal A.
[1918, Sc. A.]
[1929, a. 8 agus Sc. 1, Cuid I.]
9.—Is é seo a leanas an Sceideal a luaitear san Acht seo mar Sceideal A—
Sceideal A
1. Muirearófar cáin faoin Sceideal seo i leith na maoine sna tailte, sna tionóntáin agus sna hoidhreachtáin uile sa Stát, in aghaidh gach fiche scilling dá luach bliantúil.
2. Ní bhaineann mír 1 le tailte, tionóntáin agus oidhreachtáin a ndéantar, de bhua alt 53, an mhaoin iontu a mhuirearú faoi Sceideal D, Cás 1.
Luach Bliantúil a Mheas
Luach bliantúil do Sceideal A.
[1918, a. 187 (1); 1935, a. 3 (1) (6) (7) (8); 1944, a. 3 (1).]
10.—(1) Baineann an t-alt seo, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt sa Chuid seo, le luach bliantúil na maoine uile ar maidir léi a bheidh cáin faoi Sceideal A le muirearú.
(2) Ach amháin sna cásanna a luaitear sna forálacha ina dhiaidh seo den alt seo, is é luach bliantúil na maoine uile cúig cheathrú luacháil inrátaithe na maoine sin de thuras na huaire.
(3) Is é luach bliantúil tailte agus tithe feirme agus foirgneamh feirme a bheidh áitithe i dteannta tailte chun feirmeoireacht a dhéanamh ar na tailte sin a luacháil inrátaithe de thuras na huaire.
(4) Is é luach bliantúil na maoine uile atá i gContae-Bhuirg Phort Láirge luacháil inrátaithe na maoine de thuras na huaire.
(5) Má bhíonn ar áireamh sa luach bliantúil ar maidir leis a bheidh cáin le muirearú ar aon mhaoin de bhun fho-alt (2) (arna ríomh de réir an fho-ailt sin) codán de phunt nach cúig scilling nó iolrú ar chúig scilling féadfar—
(a) más mó é ná deich scilling, an codán sin de phunt a laghdú, chun an luach bliantúil sin a ríomh amhlaidh, go dtí an chéad iolrú eile is ísle ar chúig scilling, nó
(b) más mó é ná cúig scilling ach gur 1ú é ná deich scilling, an codán sin de phunt a laghdú, chun na críche a dúradh, go cúig scilling, nó
(c) más 1ú é ná cúig scilling, neamhshuim a dhéanamh den chodán sin de phunt chun na críche a dúradh.
(6) I gcás ina mbeidh, de bhua fho-alt (2), cáin muirearaithe d'aon bhliain mheasúnachta ar mhaoin faoi threoir luach bliantúil arna ríomh de réir an fho-ailt sin, agus go laghdófar ina dhiaidh sin an luacháil ar an maoin a bhí i bhfeidhm sa bhliain mheasúnachta sin chun críocha an ráta chontae nó an ráta bhardasaigh agus go dtiocfaidh an laghdú i ngníomh chun críocha an ráta chontae nó an ráta bhardasaigh tráth nach déanaí ná trí bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta sin, ansin, más dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim gur chóir faoiseamh i leith na cánach sin a bheidh muirearaithe amhlaidh don bhliain mheasúnachta sin a dheonú maidir le luach bliantúil arna ríomh de réir chúig cheathrú den luacháil sin arna laghdú amhlaidh, féadfaidh siad an faoiseamh sin a dheonú trí aisíoc nó ar shlí eile.
Áit chónaithe úinéir-áitithe phríobháideach.
[1954, a. 5.]
11.—(1) Má dhéanann pearsa aonair éileamh sa tslí a fhorordaítear leis an Acht seo agus go gcruthóidh sé gurb eisean úinéir aon mhaoine a mbeadh, mura mbeadh an t-alt seo, feidhm ag alt 10 (2) maidir léi agus go bhfuil an mhaoin sin á háitiú aige go heisiatach mar áit chónaithe dó féin, ansin—
(a) ní bheidh feidhm ag alt 10 (2) maidir leis an maoin,
(b) faoi réir forálacha na Coda seo, is é luach bliantúil na maoine faoi Sceideal A a luacháil inrátaithe de thuras na huaire, agus
(c) má muirearaíodh cáin i leith na maoine iomchuí ar shlí seachas de réir an ailt seo, aisíocfar aon cháin a ró-íocadh.
(2) Measfar maoin a bheith á háitiú go heisiatach mar áit chónaithe dó féin ag an bpearsa aonair dá dtagraítear i bhfo-alt (1) más rud é gur chuige sin atá sí á háitiú aige go formhór agus nach bhfuil aon chuid di á háitiú chun críocha trádála ach go bhfuil cuid di á háitiú chun críocha gairme.
Tithe nua-thógtha.
[1935, a. 2.]
12.—D'fhonn a dhéanamh amach i gcás teach nó foirgneamh a bheidh rátaithe den chéad uair, cad é an luach bliantúil ar faoina threoir a bheidh cáin inmhuirir, de bhun na Coda seo, faoi Sceideal A, measfar an luacháil ar faoina threoir a bheidh an teach nó an foirgneamh rátaithe amhlaidh a bheith i bhfeidhm don bhlian mheasúnachta ar lena linn a áiteofar an teach nó an foirgneamh den chéad uair, ach sin faoi réir aon fhaoiseamh is gá i leith na coda sin (más aon chuid é) den bhliain sin nach raibh an teach nó an foirgneamh áitithe.
Measúnacht faoi threoir cíosa bhliantúil.
[1918, a. 187 (4) (5) (6);
1935, a. 3 (5);
1944, a. 3 (1).]
13.—(1) I gcás achomhairc ag duine ar dóigh leis gurb éagóir air aon mheasúnacht faoi Sceideal A, má chruthaítear chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta a éistfidh an t-achomharc, nó an Bhreithimh a athéisteoidh an t-achomharc, gur mó an luach bliantúil ar a bhfuil an mheasúnacht bunaithe ná an cíos bliantúil ar ar fiú an mhaoin ar ina leith a dhéantar an mheasúnacht a ligean ó bhliain go bliain, tabharfar faoiseamh tríd an measúnacht a laghdú agus an cháin a mhuirearú ar an méid ar a muirearófaí í dá nglacfaí leis an gcíos sin mar fhoras na measúnachta in ionad an luacha bhliantúil sin.
(2) Más mó an cíos bliantúil sin ar ar fiú an mhaoin a ligean ó bhliain go bliain ná an cíos iarbhír is iníoctha go bliantúil ag an tionónta nó ag an áititheoir, déanfar an tiarna talún nó an léasóir is neasa a mheasúnú agus a mhuirearú, faoi Sceideal A, ar mhéid an chíosa iarbhír amháin, agus déanfar an tionónta nó an t-áititheoir a mheasúnú agus a mhuirearú faoi Sceideal A ar an difear.
(3) Más dóigh le cigire nó le cibé oifigeach eile a cheapfaidh na Coimisinéirí Ioncaim chuige sin gur mó an luach bliantúil ar faoina threoir atá measúnacht chánach déanta ar aon mhaoin de bhun alt 10 (2) ná an cíos bliantúil ar ar fiú an mhaoin a ligean ó bhliain go bliain, féadfaidh sé, d'ainneoin nach ndearnadh aon achomharc in aghaidh na measúnachta agus d'ainneoin alt 416 (6), faoiseamh a dheonú aon tráth roimh dheireadh na bliana measúnachta tríd an measúnacht a laghdú agus an cháin a mhuirearú ar an méid ar a muirearófaí í, dar leis, dá mba gur measúnaíodh í faoi threoir an chíosa bhliantúil a dúradh in ionad í a mheasúnú faoi threoir an luacha bhliantúil sin, agus is measúnacht chríochnaitheach dhochloíte chun gach críche an mheasúnacht arna laghdú amhlaidh.
(4) Más rud é, maidir le duine a fhaigheann cíos i leith aon mhaoine atá díolmhaithe óna rátú faoin ráta chontae, nó nach bhfuil inmheasúnaithe faoin ráta bardasach ach amháin ar chionúireacht den luacháil inrátaithe, go bhfuil ráta inmhuirir ar an duine sin go feadh leath phuntáiste aon ráta chontae nó nach bhfuil sé inmheasúnaithe i leith an chíosa sin faoin ráta bardasach ach amháin ar chionúireacht den luacháil inrátaithe, déanfar an cháin faoi Sceideal A a mheasúnú agus a mhuirearú air ar lánmhéid an chíosa sin.
Daoine is Inmhuirir
Daoine is inmhuirir.
[1918, a. 187 (2);
1944, a. 3 (1);
1963, a. 24 (1).]
14.—Muirearófar cáin faoi Sceideal A ar thiarna talún nó ar léasóir is neasa na maoine, ach féadfar, más dóigh leis an gcigire gur gá nó gur cuí sin, í a mhuirearú ar an duine a bheidh rátaithe faoin ráta contae nó faoin ráta bardasach i leith na maoine.
Measúnachtaí ar leithligh faoi Sceideal A nó faoi Sceideal B i gcásanna áirithe.
[1965, a. 3 (1) (2) (3) (6).]
15.—(1) Má bhíonn duine—
(a) i gcaitheamh aon choda de bhliain mheasúnachta, cibé acu ina aonar nó i gcomhpháirt le duine nó le daoine eile sna himthosca a luaitear i bhfo-alt (2) den alt seo, nó
(b) i gcaitheamh iomlán aon bhliana measúnachta, i gcomhpháirt mar a dúradh,
i dteideal aon eastáit nó leasa i maoin a mbeadh sé inmheasúnaithe ar leithligh nó i dteannta an duine nó na ndaoine eile ina leith faoi Sceideal A nó Sceideal B, dá mbeadh seisean, nó eisean agus an duine nó na daoine eile, i dteideal an eastáit nó an leasa sin ar feadh na bliana go léir, measúnófar é ar leithligh faoi Sceideal A nó faoi Sceideal B, cibé acu é, i leith a eastáit nó a leasa, nó i leith a choda den eastát nó den leas, sa mhaoin in aghaidh na coda den bhliain nó in aghaidh na bliana go léir ar an gcionúireacht iomchuí den luach bliantúil nó den luach inmheasúnaithe.
(2) Is iad na himthosca ina mbeidh feidhm ag fo-alt (1) den alt seo maidir le duine ag a bhfuil teideal chun eastáit nó leasa i maoin i gcomhpháirt le duine nó daoine eile go bhfuil an t-eastát nó an leas sin aige mar chomhoidhrseach, mar nasc-thionónta, mar thionónta i gcoiteannas nó mar thionónta ar thailte nó ar thionóntáin i gcomhpháirtíocht.
(3) I gcás duine lena mbaineann an t-alt seo a bheith faoi dhliteanas cuid a íoc d'íocaíocht bhliantúil atá forcoimeádta as an maoin iomchuí nó ina muirear uirthi déanfar, chun críocha alt 433, an chuid sin a áireamh mar ní is iníoctha mar fhorcoimeád as an eastát nó an leas, nó as an gcuid den eastát nó den leas, ar ina leith a mheasúnófar é faoin alt seo, nó mar mhuirear ar an gcéanna.
(4) San alt seo—
ciallaíonn “íocaíocht bhliantúil” aon íocaíocht as a bhfuil, ar leith ó aon neamhdhóthanacht brabús nó gnóchan ar thaobh an duine a bhfuil an íocaíocht á déanamh aige, cáin inasbhainte faoi alt 433.
Ionadaithe taidhleoireachta.
[1918, Sc. A, Uimh., VII, r. 10.]
16.—Aon cháin a bheidh le muirearú i leith aon tí nó tionóntáin a bheidh á áitiú ag ionadaí taidhleoireachta creidiúnaithe aon Stáit choigríche beidh a muirear agus a híoc ar an tiarna talún nó ar an duine ag a mbeidh an teideal is neasa chun cíosa an tí nó an tionóntáin.
Morgáistithe i seilbh.
[1918, Sc. A, Uimh. VII, r. 13.]
17.—Aon mhorgáistí a bheidh i seilbh na maoine morgáistithe beidh sé faoi dhliteanas i leith na hasbhainte céanna agus a bheadh aon tiarna talún, agus in aon socrú cuntas idir an morgáistí sin agus an morgáisteoir, déanfar an cháin is iníoctha ar ús a bheidh dlite i leith an mhorgáiste a lamháil mar airgead a fuarthas ar chuntas úis.
Ceart a bheith ag daoine a d'íoc cáin aisíoc a fháil i gcásanna áirithe.
[1918, Sc. A, Uimh. VIII, r.1, 2, 4-7, 11.]
1847, c. 32.
18.—(1) Tionónta-áititheoir aon mhaoine a íocann an cháin beidh sé, faoi réir alt 93 (2), i dteideal méid a asbhaint agus a choinneáil i leith an chíosa is iníoctha leis an tiarna talún de thuras na huaire (agus na suimeanna go léir a lamháiltear de bhua an Achta seo a asbhaint i dtosach) is ionann agus an ráta nó na rátaí cánach a bhí i bhfeidhm i gcaitheamh na tréimhse a raibh an cíos sin ag faibhriú ar a feadh chun bheith dlite in aghaidh gach fiche scilling den chéanna, agus déanfar an asbhaint sin as an gcéad íocaíocht a dhéanfar ina dhiaidh sin ar chuntas cíosa, agus déanfaidh aon ghlacadóir thar ceann an Stáit nó aon duine eile a gheobhaidh an cíos an asbhaint a lamháil ar iarmhar an chíosa a fháil:
Ar choinníoll nach mbeidh tionónta ná áititheoir i dteideal aon suim a asbhaint as an gcíos is mó ná an méid cánach a bheidh muirearaithe i leith na maoine sin a dúradh, agus a d'íoc sé iarbhír.
(2) Beidh tionónta a íocfaidh an cháin saortha agus urscaoilte ón méid airgid is comhionann leis an asbhaint, ionann agus dá mba rud é gur íocadh an tsuim sin iarbhír mar chíos.
(3) I gcás ina mbeidh maoin ar bith faoi réir aon suim bhliantúil a íoc uirthi, cibé acu is iníoctha í go leath-bhliantúil nó de réir aon tréimhse is giorra nó is faide ná sin, beidh teideal, faoi réir alt 93 (2), ag tiarna talún nó ag úinéir a muirearaíodh i leith cánach faoin Sceideal seo nó a bhfuil cáin inbhainte de faoin bhfo-alt seo nó faoi fho-alt (1) ar an íocaíocht sin a dhéanamh, cibé méid den cháin sin a asbhaint agus a choinneáil is ionann agus an ráta nó na rátaí cánach ioncaim a bhí i bhfeidhm i gcaitheamh na tréimhse a raibh an íocaíocht sin ag faibhriú ar a feadh chun bheith dlite, in aghaidh gach fiche scilling den chéanna (agus an chionúireacht chuí d'aon suimeanna a lamháladh de bhua an Achta seo a asbhaint i dtosach), agus déanfaidh gach glacadóir thar ceann an Stáit, agus déanfaidh gach duine dá dtabharfar íocaíocht den sórt sin, ar iarmhar an chéanna a fháil, an asbhaint a lamháil, gan aon táille a bhaint amach as sin a dhéanmh:
Ar choinníoll nach mbeidh aon duine den sórt a dúradh ar tionónta nó áititheoir freisin é ar an maoin i dteideal aon mhéid a bhaint as aon chíos is mó ná an méid cánach a bheidh muirearaithe i leith aon mhaoine den sórt sin agus a d'íoc sé iarbhír.
San fho-alt seo ciallaíonn “suim bhliantúil” aon ús, blianacht, cíos, cíosmhuirear, cíos feofheirme nó íocaíocht bhliantúil eile atá forcoimeádta nó muirearaithe ar aon mhaoin.
(4) Beidh an tiarna talún nó an t-úinéir saortha agus urscaoilte ón méid airgid is comhionann leis na hasbhaintí ionann agus dá mba gur íocadh an tsuim sin iarbhír.
(5) Más rud é go mbeidh, faoin Landed Property Improvement (Ireland) Act, 1847, nó faoi aon Achtanna ag leasú an Achta sin, airgead poiblí airleactha ar mhodh iasachta chun feabhsú tailte a chur ar aghaidh, agus a aisíoc áirithe trí chíosmhuirear ar na tailte a bheidh le híoc thar téarma blianta, trína ndéanfar an phríomhshuim a airleacadh a aisíoc faoi dheireadh le hús, féadfaidh an duine a bheidh ag íoc aon chíosmhuirir den sórt sin an oiread sin den cháin faoi Sceideal A a bheidh muirearaithe i leith na dtailte a asbhaint agus a choinneáil as agus is comhionann leis an gcáin ar an tríú cuid, ar a mhéid, den mhéid is iníoctha de réir an ráta nó na rátaí cánach a bhí i bhfeidhm i gcaitheamh na tréimhse a raibh an íocaíocht ag faibhriú ar a feadh chun bheith dlite; agus déanfaidh bailitheoirí agus glacadóirí na gcíosmhuirear sin an asbhaint sin a lamháil ar iarmhar an chíosmhuirir sin a bheidh dlite an uair sin a fháil.
(6) Aon duine is tionónta-áititheoir aon mhaoine de thuras na huaire agus ar ceanglaíodh air, agus a rinne, aon suimeanna a íoc ina leith sin faoi Sceideal A ar chóir nó ar cóir, faoi fhorálacha an Achta seo, gur cóir iad a bheith íoctha nó a íoc ag tionónta nó áititheoir roimhe sin, féadfaidh sé an tsuim, nó aon chuid di, is cóir a bheith íoctha nó is cóir a íoc amhlaidh, a asbhaint agus a choinneáil as aon íocaíocht cíosa a dhéanfar ina dhiaidh sin lena thiarna talún.
(7) Amhail idir an t-úinéir agus morgáistí ar a chuid maoine nó aon duine ag a bhfuil muirear uirthi sin nó atá i dteideal aon bhunchíosa, cíosmhuirir, blianachta, nó suime bliantúla eile is iníoctha aisti, ní dhéanfaidh aon fhaoiseamh faoi alt 23 difear do cheart an úinéara faoin alt seo i leith cánach.
Áititheoir.
[1918, Sc. A, Uimh. VII, r. 2.]
19.—Gach duine ag a mbeidh úsáid aon mhaoine measfar gurb eisean áititheoir na maoine sin.
Asbhaintí agus Liúntais
Liúntas i gcás comhlachta eaglaisigh nó choláistigh.
[1918, Sc. A, Uimh. V, r. 1 (c) agus 3.]
20.—(1) Tabharfar liúntas faoi Sceideal A i leith an mhéid a bheidh caite i gcaitheamh na bliana roimh an mbliain mheasúnachta ar dheisiúcháin a rinne aon chomhlacht eaglaiseach nó comhlacht coláisteach ar aon eaglais choláisteach nó séipéal coláisteach nó ar shaingeal eaglaise, nó ar aon choláiste nó halla in aon ollscoil sa Stát, nó a rinne aon duine a raibh de cheangal air an céanna a dheisiú.
(2) Féadfar na liúntais a dheonófar faoin alt seo a dheonú don chomhlacht nó don duine a thuairiscítear ansin in aon tsuim amháin, trína n-asbhaint ón measúnacht, más ann, ar an gcomhlacht nó ar an duine sin, nó trí aisíocaíocht.
Liúntas i leith rátaí siltin agus rátaí eile agus caiteachais ar mhuirbhallaí.
[1918, Sc. A, Uimh. V, r. 1 (f), (g) agus 2.]
21.—(1) Tabharfar liúntas faoi Sceideal A—
(a) i leith an mhéid a bheidh muirearaithe ar mhaoin le ráta poiblí nó le measúnacht phoiblí i leith siltin, fálaithe, nó tógáil cladhfoirt;
(b) i leith an mhéid a bheidh caite ag tiarna talún nó ag úinéir tailte de réir mheán an bhliain is fiche roimhe sin, ag déanamh nó ag deisiú muirbhallaí nó cladhfoirt eile is gá le haghaidh na dtailte a bhuanchoimeád nó a chosaint i gcoinne cúngrach nó tuiliú na farraige nó aon abhann taoide, bíodh is nach ndearnadh na suimeanna a caitheadh a mhuirearú ar na tailte trí ráta poiblí nó trí mheasúnacht phoiblí.
(2) Deonófar na liúntais a dheonófar faoin alt seo (mura tionónta a dhéanann na híocaíochtaí lena mbaineann siad, nó aon chuid díobh) ón measúnacht ar an maoin lena mbaineann.
Nós imeachta agus teorainneacha ama le haghaidh éileamh faoi na forálacha sin roimhe seo.
[1918, Sc. A, Uimh. V, r. 5 agus 6;
1925, a. 9 (3).]
22.—(1) An duine a bheidh i dteideal aon cheann de na liúntais sin roimhe seo nach ndearnadh ar mhodh asbhainte nó cealaithe ón measúnacht agus a fhéadfar a dhéanamh trí aisíoc, féadfaidh an duine sin an liúntas a éileamh tráth ar bith laistigh de shé bliana tar éis bheith caite don bhliain mheasúnachta, trí fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire.
(2) Ar chruthúnas a fháil dó go bhfuil an t-éilitheoir i dteideal an liúntais, deimhneoidh an cigire sonraí agus méid an liúntais do na Coimisinéirí Speisialta, agus eiseoidh siad sin ordú aisíoca.
Liúntas deisiúchán.
[1918, Sc. A, Uimh. V, r. 7;
1934, a. 2;
1959, a. 32 (1).]
23.—(1) I gcás ina mbeidh cáin muirearaithe ar luach bliantúil arna mheas ar shlí seachas i ndáil le brabúis, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:—
(a) i gcás measúnacht ar aon tailte nó ar aon teach feirme nó foirgnimh feirme atá áitithe i dteannta aon tailte le feirmeoireacht a dhéanamh ar na tailte sin, déanfar, chun críocha bailithe, méid na measúnachta a laghdú suim is ionann agus an t-ochtú cuid di; agus
(b) i gcás measúnachta ar aon áitribh is foirgnimh nó déanmhais tionscail de réir bhrí alt 255, déanfar, chun críocha bailithe, méid na measúnachta a laghdú—
(i) i gcás inarb é an t-úinéir an t-áititheoir nó gurb inmhuirir é mar thiarna talún, nó i gcás inar tionónta an t-áititheoir agus gur ghlac an tiarna talún air féin costas na ndeisiúchán a íoc, suim is ionann agus an tríú cuid den mhéid sin; agus
(ii) i gcás inar tionónta an t-áititheoir agus gur ghlac sé air féin costas na ndeisiúchán a íoc, cibé suim, nach mó ná an tríú cuid den mhéid sin, is gá chun é a laghdú le bheith cothrom leis an méid cíosa is iníoctha aige.
(2) Más rud é, i gcás lena mbaineann fo-alt (1) (a), go bhfuil méid na measúnachta níos mó ná an t-ochtú cuid nó, i gcás lena mbaineann fo-alt (1) (b) níos mó ná an tríú cuid faoi bhun an chíosa, tar éis aon eisíocaíocht a bhaint as an gcíos sin ba chóir de réir dlí a bhaint as agus an mheasúnacht á déanamh, ní dhéanfar na laghduithe dá dtagraítear i bhfo-alt (1).
Liúntas le haghaidh cothabhála, deisiúchán, árachais agus bainistí.
[1918, Sc. A, Uimh. V, r. 8;
1918, a. 17;
1922, a. 25;
1934, a. 2;
1959, a. 32 (1).]
24.—(1) Má dhéanann úinéir aon mhaoine a laghdófar faoi alt 23 chun críocha bailithe an mheasúnacht uirthi a chruthú go ndeachaigh a chostas maidir le cothabháil, deisiúcháin, árachas agus bainistí, de réir meán na gcúig bliana roimhe sin, thar an ochtú cuid, i gcás lena mbaineann alt 23 (1) (a), de luach bliantúil na talún mar a glacadh leis faoi Sceideal A agus, i gcás lena mbaineann alt 23 (1) (b), thar an tríú cuid den luach sin, beidh teideal aige, i dteannta aon laghdú ar an measúnacht chun críocha an bhailithe, go n-aisíocfaí leis méid na cánach ar an mbreis ar éileamh a dhéanamh chuige sin:
Ar choinníoll—
(a) nach ndéanfar aon aisíoc cánach faoin bhfo-alt seo maidir le costas cothabhála, deisiúchán, árachais nó bainistí, má rinneadh agus a mhéid a rinneadh an costas sin a lamháil ar shlí eile mar asbhaint agus ioncam á ríomh chun críche cánach ioncaim; agus
(b) nach mbeidh éilitheoir i dteideal faoisimh faoin bhfo-alt seo i leith aon ioncaim a mbeidh teideal aige an cháin air a mhuirearú in aghaidh aon duine eile nó é a asbhaint, a choimeád nó a íoc as aon íocaíocht a bheidh dlite de a dhéanamh le haon duine eile.
(2) Nuair a bheidh costas cothabhála, deisiúchán, árachais agus bainistí aon talún nó tithe á chur i gcomparáid, chun críche an ailt seo, le luach bliantúil na talún nó na dtithe, déanfar costas iomlán na cothabhála, na ndeisiúchán, an árachais agus na bainistí ar aon talamh a bhainistítear mar eastát amháin, nó ar aon tithe ar aon talamh den sórt sin, a chur i gcomparáid le luach bliantúil iomlán na talún nó na dtithe, de réir mar a bheidh.
(3) Beidh feidhm ag forálacha Sceideal 4 agus mhír IX de Sceideal 18 maidir le héilimh ar aisíoc faoin alt seo:
Ar choinníoll, má dhéanann úinéir aon talún nó tí dearbhú i dtaobh an chostais a bhain dó maidir le cothabháil, deisiúcháin, árachas agus bainistí agus an dearbhú sin a sheachadadh do chigire, agus go mbeidh an cigire sásta i dtaobh an dearbhú a bheith ceart, go ndeimhneoidh an cigire méid an liúntais a mbeidh teideal chuige ag an úinéir faoin alt seo, agus ansin déanfar aisíoc de réir a dheimhnithe.
(4) Nuair a bheidh meán na gcúig bhliana chun críocha an ailt seo á ríomh, is í an bhliain lena nglacfar an bhliain dar críoch an 31ú lá de Mhárta, nó cibé dáta eile, ghlacfaidh úinéir na talún nó na dtithe le toiliú an chigire, agus measfar gurb iad na cúig bliana roimhe sin na blianta sin roimh thosach na bliana arb ina haghaidh atá an cháin muirearaithe ar ina leith a éilítear aisíoc.
(5) Chun críocha an ailt seo folóidh “cothabháil” athsholáthar tithe feirme, foirgneamh feirme, iostán, fál, agus oibreacha eile nuair is gá an t-athsholáthar chun an cíos láithreach a chothabháil.
Faoiseamh cothabhála do mhaointe beaga.
[1934, a. 2 (2); 1935, a. 3 (3).]
25.—Más deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim maidir le haon teach nó foirgneamh nach mó ná sé phunt cúig scilling a luach bliantúil arna fhionnadh de réir alt 10—
(a) go bhfuil an teach nó an foirgneamh sin ligthe bona fide chun tionónta, agus
(b) gurb ar an tiarna talún nó ar an léasóir is neasa atá costas deisiúchán, cothabhála agus árachaithe an tí nó an fhoirgnimh, agus
(c) gur lú luach bliantúil an tí nó an fhoirgnimh sin arna fhionnadh amhlaidh ná an t-ioncam bliantúil a fhaigheann an tiarna talún nó an léasóir is neasa sin as an teach nó an foirgneamh sin, agus na blianta a thógáil le chéile, tar éis lamháil a dhéanamh i leith an méid a chosain na deisiúcháin, an chothabháil agus an t-árachas sin air,
féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim cibé faoiseamh a dheonú, trí aisíoc nó eile, is cóir.
Caillteanas de dheasca tuile nó anfa.
[1918, Sc. A, Uimh. V, r. 9.]
26.—(1) I gcás ina ndearnadh talamh a fhorléasadh ar cíos forcoimeádta, gan fíneáil nó suim eile a íoc nó conradh a dhéanamh ina leith in ionad cíosa fhorcoimeádta, agus go rabhthas caillteach leis na barraí a bhí ag fás, nó leis an stoc, ar na tailte, nó go raibh na tailte nó aon chuid díobh neamhinsaothraithe in imeacht aon bhliana mar gheall ar thuile nó anfa, féadfaidh an cigire, ar é d'fháil cruthú gur lamháil nó gur chomhaontaigh an t-úinéir, cealú a dhéanamh don tionónta, i gcomaoin aon chaillteanais den sórt sin, ar an gcíos go léir nó ar aon chuid den chíos a bhí forcoimeádta nó iníoctha d'aon bhliain den téarma, an chomhréir chéanna de chealú a dhéanamh sa mheasúnacht faoi Sceideal A don bhliain ar cealaíodh cíos ina haghaidh, agus an céanna a urscaoileadh ón gcomhréir chéanna cánach.
(2) I gcás aon chaillteanas den sórt sin tarlú ar thailte a bhí á n-áitiú ag an úinéir, féadfaidh an cigire, ar é d'fháil cruthú ar an gcaillteanas, cealú den sórt, agus urscaoileadh ó cháin den sórt, a dhéanamh faoi Sceideal A a dhéanfaí dá mbeadh an talamh forléasta chun tionónta agus go ndearna an t-úineír an cealú sin cíosa ar comhréir leis an gcaillteanas a mheasann an cigire a dhéanfaí nó ba chóir a dhéanamh i leith an chaillteanais sin.
Ollscoileanna, coláistí, ospidéil, scoileanna agus tithe almsa.
[1918, Sc. A. Uimh. VI, r. 1.]
27.—Tabharfar na liúntais bhreise seo a leanas faoi Sceideal A—
(a) méid na cánach a bheidh muirearaithe ar aon choláiste nó halla in aon ollscoil sa Stát, i leith na bhfoirgneamh agus na n-oifigí poiblí a bhaineann leis an gcoláiste nó leis an halla, a mhéid nach bhfuil siad á n-áitiú ag aon duine ar leithligh de nó ag aon duine atá ag íoc cíosa ar an gcéanna:
(b) an méid a caitheadh ar fhoirgnimh phoiblí agus oifigí aon choláiste nó halla den sórt sin a dheisiú, agus ar na gairdíní, na cosáin agus na faichí críléise, a deisíodh agus a cothabháladh as cistí an choláiste nó an halla:
(c) méid na cánach a bheidh muirearaithe ar aon ospidéal, scoil phoiblí, nó teach almsa i leith na bhfoirgneamh, na n-oifigí, agus na n-áitreabh poiblí a bhaineann leis an gcéanna, agus sa mhéid nach bhfuil sin á áitiú ag aon oifigeach ar leithligh nó ag máistir an chéanna a bhfuil £150 nó níos mó aige d'ioncam iomlán bliantúil, cibé foinse as a dtagann sé, arna mheas de réir an Achta seo, nó ag duine atá ag íoc cíosa ar an gcéanna:
(d) an méid a caitheadh ag deisiú aon ospidéil, scoile poiblí, nó tí almsa den sórt sin, agus na n-oifigí a bhaineann leis an gcéanna, agus na ngairdíní, na gcosán, agus na bhfaichí a úsáidtear le haghaidh cothaithe nó críléise na mbiatach, na scoláirí agus na n-almsach faoi seach, a dheisítear agus a chothabháiltear le cistí an ospidéil, na scoile poiblí nó an tí almsa:
(e) méid na cánach a bheidh muirearaithe ar aon fhoirgneamh is maoin le haon fhoras litríochta nó eolaíochta, agus nach n-úsáidtear ach amháin chun críocha an fhorais sin, agus nach ndéantar nó nach n-éilítear aon íocaíocht ann ar aon teagasc a thugtar ann trí léachtaí nó eile, agus a mhéid nach bhfuil sé á áitiú ag oifigeach den fhoras ná ag aon duine a íocann cíos ar an gcéanna.
Liúntas do rátaí a íocann an tiarna talún.
[1918, a. 194: 1944, a. 3 (1).]
28.—Nuair a bheidh cáin is inmhuirir faoi Sceideal A ar an tiarna talún nó ar an léasóir is neasa á measúnú—
(a) mura lú an méid nó an luach bliantúil, ar a ndéanfar an mheasúnacht, ná an cíos bliantúil a fhorcoimeádtar nó is iníoctha leis i leith na maoine ar maidir léi a dhéanfar an mheasúnacht, tabharfar liúntas nó déanfar cealú i leith an mhéid den ráta contae nó na cionúireachta sin is inchurtha chun fóirithint ar na boicht den ráta bardasach a d'íoc sé i leith na maoine céanna an bhliain roimhe sin; agus
(b) más lú an méid nó an luach bliantúil ar a ndéanfar an mheasúnacht ná an cíos sin, tabharfar liúntas nó déanfar cealú ar aon-mhéid leis an mbreis a bheidh ar an gcíos sin ag méid an ráta chontae nó na cionúireachta is inchurtha chun fóirithint ar na boicht den ráta bardasach, i dteannta na suime ar a ndearnadh an mheasúnacht.
Aisíoc cánach i leith cíosa a cailleadh.
[1918, a. 204; 1925, a. 9 (4).]
29.—(1) Má bhíonn tiarna talún nó léasóir is neasa aon mhaoine a muirearaíodh i leith cánach faoi Sceideal A tar éis an cháin a íoc agus má chruthaíonn sé, chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta, go bhfuil an cíos, nó aon chuid de atá dlite dó nó iníoctha leis i leith na maoine sin, in aghaidh na tréimhse ar muirearaíodh an cháin sin ina leith, caillte go hiomlán agus go doghnóiteach—
(a) mar gheall ar fhéimheacht, dócmhainneacht, nó éalú an tionónta nó an áititheora ag arbh iníoctha an cíos sin; nó
(b) mar gheall ar an tionónta nó an t-áititheoir sin do shannadh nó d'aistriú a chuid earraí go calaoiseach, nó
(c) mar gheall ar an maoin a bheith fágtha ar diomailt gan áitiú,
beidh teideal aige go n-aisíocfar leis cibé cionúireacht den cháin sin a bheidh íoctha aige i leith an chíosa a cailleadh amhlaidh; agus eiseoidh na Coimisinéirí Speisialta ordú aisíoca, díreach mar a dhéanann siad i gcás aisíocaíochtaí eile.
(2) Déanfar aon éileamh den sórt sin ar aisíoc laistigh de bhliain tar éis bheith caite don bhliain mheasúnachta.
Caibidil II
Sceideal B
Sceideal B.
[1918, Sc. B, ceannteideal agus r.1; 1922 a. 23 (1).]
30.—Is é seo a leanas an Sceideal a luaitear san Acht seo mar Sceideal B:—
1. Déanfar cáin faoin Sceideal seo a mhuirearú i leith áitiú na dtailte, na dtionóntán agus na n-oidhreachtán uile sa Stát is inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal A, ach amháin—
(a) aon teach cónaithe, nó na hoifigí tís a bhaineann leis sin, mura bhfuil siad áitithe, de bhua an fhorléasta amháin chéanna, mar aon le feirm thailte, nó le feirm deachún, chun feirmeoireacht a dhéanamh ar an gcéanna; nó
(b) aon stóras nó foirgneamh eile atá á áitiú chun trádáil nó gairm a sheoladh.
2. Muirearófar cáin faoin Sceideal seo in aghaidh gach fiche scilling de luach inmheasúnaithe na dtailte, na dtionóntán nó na n-oidhreachtán lena mbaineann.
San Acht seo ciallaíonn “luach inmheasúnaithe” i ndáil le cáin faoin Sceideal seo méid is comhionann le luach bliantúil na dtailte, na dtionóntán agus na n-oidhreachtán, nó, in aon chás ina gcruthófar chun sástacht na gCoimisinéirí Speisilta i gcás aon duine atá ag áitiú aon tailte agus atá measúnaithe i leith cánach i ndáil leo, nach d'aon-toisc chun feirmeoireachta ná go formhór chun na gcríocha sin atá na tailte sin á n-áitiú ag an duine sin, agus nach ndeimhneoidh an tAire Talmhaíochta agus Iascaigh, ar an ábhar a tharchur chuige ó na Coimisinéirí Ioncaim, gur míréasúnach na tailte a bheith á n-úsáid ag áititheoir na dtailte sin chun críche seachas feirmeoireacht, méid is comhionann leis an tríú cuid den luach bliantúil.
3. An cháin a mhuirearófar faoin Sceideal seo is cáin í i dteannta na cánach a mhuirearófar faoi Sceideal A.
Luach bliantúil do Sceideal B.
[1918, a. 187 (1) (4);
1923, a. 5 (1);
1925, a. 5.]
31.—(1) Faoi réir fho-alt (2), is é luach bliantúil tailte chun críocha Sceidil B, luacháil inrátaithe na dtailte de thuras na huaire.
(2) Measfar gurb é an luach bliantúil a dúradh—
(a) an cíos breithiúnach arna shocrú faoi na Land Law (Ireland) Acts nó faoi aon cheann acu; nó
(b) an t-ús bliantúil nó an íocaíocht bhliantúil is íníoctha le Coimisiún Talún na hÉireann in ionad cíosa faoi na hAchtanna Talamh-Cheannaigh nó faoi aon cheann acu; nó
(c) an bhlianacht cheannaigh is iníoctha faoi na hAchtanna Talamh-Cheannaigh nó faoi aon cheann acu,
in aon chás ina suífear gur lú ná an luacháil inrátaithe an cíos breithiúnach sin, an t-ús bliantúil nó an íocaíocht bhliantúil sin, nó an bhlianacht cheannaigh sin, cibé acu é.
(3) Beidh feidhm ag alt 13 (1) maidir le measúnacht faoi Sceideal B mar a bhaineann sé le Sceideal A.
(4) San alt seo ciallaíonn “blianacht cheannaigh” an chéad bhlianacht nó an bhlianacht bhunaidh is iníoctha sula ndéanfar aon fhuascailt nó laghdú reachtúil.
Daoine is inmhuirir.
[1918, a. 187 (3); Sc. A, Uimh. VII, r. 2; Sc. B, r. 4.]
32.—(1) Muirearófar cáin faoi Sceideal B ar áititheoir na maoine.
(2) Gach duine ag a mbeidh úsáid aon mhaoine measfar gurb eisean áititheoir na maoine sin.
Measúnú ar bhrabúis áirithe ó stail a choinneáil.
[1939, a. 7.]
33.—I gcás duine is áititheoir ar thalamh agus atá measúnaithe faoi Sceideal B i leith áitiú na talún sin, a bheith freisin ina úinéir nó ina pháirt-úinéir ar stail a choinnítear de ghnáth ar an talamh sin, measfar, chun críocha an Achta seo, gur brabúis ó áitiú na talún sin brabúis an duine sin ó tháillí a fuair sé nó ab infhaighte aige i leith eachmaireacht ag an stail sin ar an talamh sin ar láracha le daoine eile.
Feirmeoireacht: muirearú faoi Sceideal D a ghlacadh de rogha.
[1918, Sc. B, r. 5.]
34.—(1) Duine ar bith nach bhfuil ag áitiú talún ach chun críocha feirmeoireachta amháin féadfaidh sé é a ghlacadh de rogha é a mheasúnú agus a mhuirearú faoi Sceideal D, agus de réir na bhforálacha is infheidhmithe ina leith sin, in ionad é a mheasúnú agus a mhuirearú faoin Sceideal seo.
(2) Déanfar an rogha sin ag duine ar bith a chur in iúl trí fhógra i scríbhinn arna sheachadadh go pearsanta nó arna chur tríd an bpost i litir chláraithe chun an chigire laistigh de dhá mhí tar éis tosach na bliana measúnachta; agus amhail ón tráth a gheobhaidh sé an fógra agus dá éis sin is faoi Sceideal D a bheidh an muirir air in aghaidh na bliana sin agus measfar chun gach críche gur brabúis nó gnóchain trádála is inmhuirir faoin Sceideal sin a bhrabús nó a ghnóchain ó áitíocht na dtailte.
Feirmeoireacht: brabúis is lú ná an luach inmheasúnaithe.
[1918, Sc. B, r. 6; 1925, a. 9 (4).]
35.—Má dhéanann duine nach bhfuil tailte á n-áitiú aige mar úinéir nó ar shlí eile ach amháin chun críocha feirmeoireachta a shuíomh, laistigh de thréimhse bliana tar éis deireadh aon bliana measúnachta, chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta gur lú na brabúis nó na gnóchain ón áitiú sin i gcaitheamh na bliana sin ná luach inmheasúnaithe na dtailte faoin Sceideal seo, measfar gurbh é an t-ioncaim ón áitiú sin méid iarbhír na mbrabús nó na ngnóchan sin, agus má íocadh iomlán na cánach, deimhneofar an méid a ró-íocadh agus aisíocfar é sa tslí chéanna ina n-aisíoctar cáin faoi alt 22 (2).
Talamh coille.
[1918, Sc. B, r. 7;
1922, a. 23 (2).]
36.—(1) Duine ar bith a áitíonn talamh coille agus a chruthóidh chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta go bhfuil an talamh coille sin á bhainistí aige ar fhoras tráchtála agus le brabúis a dhéanamh, féadfaidh sé é a ghlacadh de rogha é a mheasúnú agus a mhuirearú i leith cánach i ndáil leis an talamh coille sin faoi Sceideal D in ionad faoin Sceideal seo sa tslí chéanna le duine nach n-áitíonn tailte ach chun críocha feirmeoireachta amháin, agus beidh feidhm ag alt 34 dá réir sin.
(2) Bainfidh aon rogha den sórt sin leis an talamh coille go léir a bheidh á bhainistí amhlaidh ar an eastáit céanna:
Ar choinníoll go ndéanfar chun na críche sin talamh coille a áireamh mar thalamh coille ar eastát ar leithligh, má thugann an duine a bheidh ag áitiú na talún coille sin fógra do na Coimisnéirí Speisialta laistigh de dheich mbliana tar éis an ama a plandáladh nó a athphlandáladh iad.
(3) Beidh éifeacht ag an rogha ní amháin maidir leis an mbliain mheasúnachta, ach freisin maidir le gach bliain mheasúnachta san am le teacht, an fad a bheidh an talamh coille á áitiú ag an duine a dhéanfaidh an rogha.
Measúnú brabús ó áitiú talún faoi Sceideal D i gcásanna áirithe eile.
[1936, a. 6.]
37.—(1) Más rud é, maidir le haon bhliain mheasúnachta, go mbeidh duine lena mbaineann an t-alt seo inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal B i ndáil le háitiú aon tailte chun críocha feirmeoireachta:
(a) déanfaidh an duine, nuair a cheanglófar sin air trí fhógra i scríbhinn arna sheirbheáil air ag cigire ráiteas a ullmhú agus a sheachadadh don chigire, laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra, ina n-inseoidh sé na brabúis nó na gnóchain a mbeadh cáin inmhuirir air ina leith don bhliain mheasúnachta dá nglacadh sé rogha maidir leis na tailte faoi alt 34;
(b) má mhainníonn an duine an ráiteas a sheachadadh, nó mura mbeidh na Coimisinéirí Ioncaim sásta leis an ráiteas a sheachadfaidh an duine, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fógra i scríbhinn nó fógraí i scríbhinn a sheirbheáil ar an duine á cheangal air aon cheann de na nithe seo a leanas a dhéanamh, is é sin le rá—
(i) cóipeanna de cibé cuntais (lena n-áirítear cláir chomhardaithe) a bhainfidh le háitiú na dtailte a shonrófar nó a thuairisceofar san fhógra a sheachadadh do chigire laistigh de cibé tréimhse a shonrófar san fhógra, lena n-áirítear, má bhíonn na cuntais iniúchta, cóip de dheimhniú an iniúchóra,
(ii) na leabhair, na cuntais agus na doiciméid sin go léir a bheidh ina sheilbh nó ar a urláimh, agus a shonrófar nó a thuairisceofar san fhógra, is leabhair, cuntais agus doiciméid ina mbeidh eolas i dtaobh idirbheartanna maidir le háitiú na dtailte, a chur ar fáil, laistigh de cibé am a shonrófar san fhógra, lena n-iniúchadh ag cigire nó ag aon oifigeach a bheidh údaraithe ag na Coimisinéirí Ioncaim;
(c) féadfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile cóipeanna a dhéanamh d'aon leabhair, cuntais nó doiciméid a chuirfear ar fáil le hiniúchadh aige faoin mír sin roimhe seo nó sleachta a thógáil astu;
(d) má mhainníonn an duine aon ní a dhéanamh a cheanglófar air le fógra faoi mhír (b) a dhéanamh beidh feidhm ag an Acht seo amhail is dá mbeadh sé tar éis rogha a ghlacadh go cuí faoi alt 34 maidir leis na tailte trí fhógra arna sheachadadh díreach tar éis tosach na bliana measúnachta;
(e) i gcás ina mbeidh an duine tar éis cóipeanna a sheachadadh de chuntais a bhainfidh le háitiú na dtailte agus gur dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim go ndéanann na cuntais lua thar ceart ar na brabúis nó ar na gnóchain ón áitiú sin, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim deimhniú dá réir sin;
(f) i gcás ina mbeidh deimhniú tugtha ag na Coimisinéirí Ioncaim faoin mír sin roimhe seo—
(i) beidh feidhm ag an Acht seo, faoi réir na chéad fhomhíre eile, amhail agus dá mbeadh an duine tar éis rogha a ghlacadh go cuí, faoi alt 34, i gcás na dtailte trí fhógra a seachadadh díreach tar éis tosach na bliana measúnachta,
(ii) féadfar achomharc a dhéanamh, laistigh de lá agus fiche tar éis a chur in iúl don duine gur tugadh an deimhniú, i gcoinne an deimhnithe chun na gCoimisinéirí Speisialta díreach mar a fhéadfaí a dhéanamh i gcoinne measúnacht i leith cánach ioncaim agus beidh éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc.
(2) (a) Baineann an t-alt seo—
(i) le duine atá ag gabháil do thrádáil nó gairm sa bhliain mheasúnachta,
(ii) le duine is duine pósta sa bhliain mheasúnachta, agus a bhfuil a bhanchéile nó a fearchéile ag gabháil do thrádáil nó gairm an bhliain sin, nó
(iii) le duine is stiúrthóir sa bhliain mheasúnachta ar chuideachta atá ag gabháil do thrádáil an bhliain sin agus arb é an t-úinéir tairbhiúil é, nó ar féidir leis, go díreach nó trí mheán cuideachtaí eile nó ar aon mhodh eile, rialú a dhéanamh, ar níos mó ná 25 faoin gcéad de gnáth-scairchaipiteal na cuideachta,
faoi réir an choinníll nach mbeidh duine, arb é a bheadh ann ar leithligh ón gcoinníoll seo, de bhua fhomhír (ii), duine lena mbaineann an t-alt seo, ina dhuine den sórt sin i gcás nach mbeidh sé le meas, chun críocha cánach ioncaim, an banchéile a bheith ina cónaí lena fearchéile.
(b) Chun críocha fhomhír (iii) de mhír (a), i gcás gnáthscairchaipiteal atá ar úinéireacht nó faoi rialú mar a luaitear san fhomhír ag duine arb é atá ann banchéile, fearchéile nó naíon stiúrthóra, nó ag iontaobhaí iontaobhais chun sochair do dhuine nó do dhaoine arb eisean nó iadsan, nó ar a bhfuil, aon duine den sórt sin nó an stiúrthóir sin, measfar an gnáth-scairchaipiteal sin a bheith ar úinéireacht nó faoi rialú ag an stiúrthóir sin agus ní ag aon duine eile.
(c) San fho-alt seo—
ciallaíonn “cuideachta” cuideachta de réir bhrí Acht na gCuideachtaí, 1963;
folaíonn “stiúrthóir” duine a shealbhaíonn aon oifig nó fostaíocht faoi chuideachta;
ciallaíonn “gnáth-scairchaipiteal” caipiteal eisithe uile (cibé ainm a thugtar air) de chuid cuideachta seachas caipiteal a bhfuil ceart ag a shealbhóirí díbhinn a fháil de réir ráta shocraithe nó de réir ráta a athraíonn de réir an ráta cánach ioncaim, ach nach bhfuil aon cheart eile acu chun scair de bhrabúis na cuideachta a fháil.
Faoiseamh faoi Sceideal B i gcás caillteanais de dheasca tuile nó anfa.
[1918, Sc. B, r. 3.]
38.—Beidh feidhm i gcás Sceideal B mar atá i gcás Sceideal A ag alt 26, a bhaineann le faoiseamh i gcás ciallteanas ó thuile nó anfa, agus i gcás talún a suífear chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta gur duine éagumasaithe a dhílseánach, nó go bhfuil sé faoi neamhchumas ar aon bhealach eile chun toiliú le cealú ar an gcíos, féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta cealú agus urscaoileadh cánach faoi Sceideal B a lamháil ar chruthú a thabhairt dóibh ar an gcaillteanas i leith an chealaithe chíosa is dóigh leo ba cheart a bheith déanta.
Caibidil III
Ginearálta
Cóipeanna de rátaí a thabhairt do na Coimisinéirí Ioncaim.
[1918, a. 191;
1944, a. 3 (1).]
39.—(1) D'fhonn cáin a mheasúnú is inmhuirir faoi Sceidil A agus B, déanfaidh rúnaí nó cléireach údaráis rátúcháin, nó duine a bheidh ag gníomhú sa cháil sin, cóipeanna dílse den ráta contae deiridh nó den ráta bardasach deiridh a rinne an t-údarás dá limistéar rátúcháin nó d'aon chuid de a chur ar aghaidh chun na gCoimisinéirí Ioncaim ag a gceannoifig i mBaile Átha Cliath ar iad á iarraidh sin.
(2) íocfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le haon duine den sórt sin na caiteachais a bhain le déanamh na gcóipeanna sin uile, nach mó ná ráta dhá scilling agus sé phingin ar gach céad rátúchán.
(3) Má fhaillíonn aon duine den sórt sin na cóipeanna sin a chur ar aghaidh, tar éis do na Coimisinéirí Ioncaim á iarraidh air sin a dhéanamh, forghéillfidh sé suim £50 i leith gach faillí den sórt sin.
Luachálacha a thabhairt ar aird do chigire.
[1918, a. 192;
1944, a. 3 (1).
40.—(1) Déanfaidh gach duine, ar aon chigire, nó oifigeach eile a bheidh ag gníomhú i bhfeidhmiú an Achta seo, á iarraidh sin, aon suirbhé nó luacháil a thabhairt ar aird dó ar dá réir a bheidh na rátaí d'aon limistéar rátúcháin nó cuid de limistéar rátúcháin measúnaithe nó gearrtha, nó aon ráta nó measúnacht déanta faoi aon Acht a bhaineann leis an ráta contae nó leis an ráta bardasach, a bheidh ina choimeád nó ina sheilbh agus tabharfaidh sé cead don chigire nó don oifigeach eile an céanna a iniúchadh, agus cóipeanna de nó sleachta as a thógáil, gan íocaíocht.
(2) Duine ar bith den sórt sin a dhiúltóidh, ar iarratas den sórt sin chuige, aon suirbhé, luacháil, ráta nó measúnacht a thabhairt ar aird a bheidh ina choimeád nó ina sheilbh, nó cead a thabhairt é a iniúchadh, nó cibé cóipeanna de nó sleachta as a thógáil a mheasfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile a bheith oiriúnach, forghéillfidh sé suim £50 in aghaidh gach diúltú den sórt sin.
Cumhacht na gCoimisinéirí Ioncaim chun athluacháil a ordú.
[1918, a. 193;
1944, a. 3 (1).
41.—(1) Más dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim in aon chás nach bhfuil aon luacháil inrátaithe áirithe atá i bhfeidhm de thuras na huaire ceart (ag féachaint do na prionsabail ar dá réir ba chóir an luacháil a bheith déanta de réir dlí) maidir le hiomlán na maoine, nó le cuid den mhaoin, a háirítear ann, féadfaidh siad a ordú don Choimisinéir Luachála athluacháil ar an maoin a dhéanamh nó a chur faoi deara é a dhéanamh, chun críocha cánach, de réir na bprionsabal a bheidh forordaithe le dlí, agus déanfaidh an Coimisinéir Luachála, nó cuirfidh sé faoi deara go ndéanfar, an athluacháil agus an mheasúnacht le gach luas dá chaothúla, agus síneoidh sé an athluacháil agus cuirfidh sé ar aghaidh í go dtí na Coimisinéirí Ioncaim.
(2) Déanfar an cháin is inmhuirir faoi Sceidil A agus B, tar éis aon athluacháil den sórt sin, a mheasúnú agus a mhuirearú dá réir sin.
(3) Aon duine a mheasúnófar de réir aon athluacháil den sórt sin féadfaidh sé, más éagóir leis í, achomharc a dhéanamh in aghaidh na measúnachta ar an bhforas go bhfuil an athluacháil mícheart agus féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta a éistfidh an t-achomharc, nó féadfaidh an Breitheamh a athéistfidh an t-achomharc, an athluacháil agus an mheasúnacht a athrú, agus cibé ordú ina thaobh sin a dhéanamh, is oiriúnach leo nó leis.
Maoin neamháitithe.
[1918, Sc. A, Uimh. VII, r. 4; Sc. B, r. 4.]
42.—Déanfar cáin faoi Sceidil A agus B a mhuirearú ar an uile mhaoin, cibé acu a bheidh sí áitithe tráth na measúnachta nó nach mbeidh, ach má bhíonn aon teach nó má thagann aon teach chun bheith neamháitithe ar feadh na bliana measúnachta nó coda di, ní thoibheofar an cháin air in aghaidh na tréimhse a bheidh sé neamháitithe amhlaidh, agus déanfaidh an cigire, ar chruthú a fháil i dtaobh na tréimhse a bhí an teach neamháitithe, an cháin in aghaidh na tréimhse sin a urscaoileadh ar achomharc.
Cosaint maidir le caingne eisiachtana.
[1918, a. 205.]
43.—Ní bhuafar ar chaingean eisiachtana i leith neamhíoc cíosa ar an bhforas nach bhfuil an duine a dhlíonn an cíos a íoc i dteideal asbhainte faoin Acht seo a laghdódh an méid a bheidh dlite de faoi bhun cíos bliana.
Faoiseamh do dhaoine a bacadh óna gcuid talún a úsáid.
[1927, a. 6.]
44.—Más deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim go ndearnadh duine a bhí i dteideal úinéireachta agus áitiú aon talún a bhac in aon bhliain mheasúnachta mar gheall ar fhoghail, imeaglú, nó dáil chorraithe na comharsanachta ón talamh sin a úsáid agus a áitiú, beidh cumhacht acu a chur faoi deara cibé faoiseamh a thabhairt is cóir agus is réasúnach sna himthosca sin i leith aon chánach is iníoctha i gcás na talún sin faoi Sceideal A nó Sceideal B in aghaidh na bliana measúnachta sin.
Faoiseamh do chomharchumainn feirmeoireachta agus d'iontaobhaithe feirmeoireachta.
[1927, a. 7.]
45.—Más deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim go bhfuil aon talamh ar úinéireacht agus á áitiú ag comharchumann a bunaíodh roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1927, chun talamh a fháil le roinnt ar a chomhaltaí nó ag comhlacht iontaobhaithe a bunaíodh roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1927, chun talamh a fháil le roinnt ar a gcuid cestuisqui-trustent agus más deimhin freisin leis na Coimisinéirí Ioncaim, ag féachaint d'ioncam inchánaithe na bpearsan aonair iomaí ag á bhfuil leas tairbhiúil sa talamh sin, go gcuirfeadh sé cruatan míchuí ar na pearsana aonair sin an cháin a measúnaíodh maidir leis an talamh sin faoi Sceideal A nó faoi Sceideal B d'aon bhliain áirithe a chruinniú, beidh cumhacht ag an Coimisinéirí Ioncaim a chur faoi deara go dtabharfar cibé faoiseamh is cóir agus is réasúnach i leith na cánach sin.
Míniú ar “an ráta bardasach”.
[1944, a. 3 (2); An tAcht Rialtais Áitiúil, 1946, a. 18 (6).]
46.—Sa Chuid seo ciallaíonn “an ráta bardasach” aon ráta arb é atá ann—
(a) an ráta is intobhaigh ag Ard-Mhéara Ró-Onórach, Seanóirí agus Buirgéisigh Bhaile Átha Cliath faoi alt 63 den Act Rialtais Áitiúla (Baile Átha Cliath), 1930, nó
(b) an ráta is intobhaigh ag Bardas Dhún Laoghaire faoi alt 63 den Acht Rialtais Áitiúla (Baile Átha Cliath), 1930, a dúradh, nó
(c) an ráta is intobhaigh faoi alt 25 d'Acht Bainistí Chathair Luimnigh, 1934, nó
(d) an ráta is intobhaigh faoi alt 24 d'Acht Bainistí Chathair Phortláirge, 1939, nó
(e) an ráta is intobhaigh faoi alt 16 d'Acht Bainistí Chathair Chorcaighe (Leasú), 1941, nó
(f) an ráta is intobhaigh faoi alt 18 den Acht Rialtais Áitiúil, 1946.
CUID III
Sceideal C agus na Príomh-Fhorálacha a Bhaineann leis sin
Sceideal C.
[1918, Sc. C. Gin. r. 1;
1938, a. 5 (2) (3) (4).]
47.—Is é seo a leanas an Sceideal a luaitear san Acht seo mar Sceideal C—
Sceideal C
1. Déanfar cáin faoin Sceideal seo a mhuirearú i leith na mbrabús go léir ó dhíbhinní ioncaim phoiblí is iníoctha sa Stát in aon bhliain mheasúnachta.
2. I gcás ina bhfaighidh baincéir nó aon duine eile sa Stát íocaíocht ar aon díbhinní ioncaim phoiblí choigríche, trí chupóin a gheofar ó dhuine eile nó ar bhealach eile thar a cheann, muireorófar cáin faoin Sceideal seo i leith na ndíbhinní.
3. I gcás ina ndéanfaidh baincéir sa Stát cúpóin d'aon díbhinní ioncaim phoiblí choigríche a dhíol nó a réadú ar shlí eile agus na fáltais ón réadú sin a íoc le haon duine áirithe nó a thabhairt anonn chun cuntais an duine sin, muirearófar cáin faoin Sceideal seo i leith fáltas an réadaithe.
4. I gcás ina ndéanfaidh déileálaí cúpón sa Stát cúpóin a cheannach d'aon díbhinní ioncaim phoiblí choigríche ar shlí seachas ó bhaincéir nó ó dhéileálaí cúpón eile, muirearófar cáin faoin Sceideal seo i leith an phraghais a íocfar ar an gceannach.
5. Ní bheidh feidhm ag aon ní i mír 1 i gcás aon bhlianachtaí nach de chineál poiblí iad.
6. Muirearófar an cháin faoin Sceideal seo ar gach fiche scilling a mhuirearófar de mhéid bliantúil na mbrabús, na ndíbhinní, na bhfáltas réadaithe nó an phraghais a íocadh ar cheannach.
Muirearú agus íoc.
[1918, Sc. C, Gin. r. 1;
1938, a. 5 (2) (3) (4).]
48.—(1) Déanfaidh na coimisinéirí a ainmnítear chuige sin leis an Acht seo cáin faoi Sceideal C a mhuirearú, agus is iad a íocfaidh thar ceann na ndaoine a bheidh i dteideal na mbrabús, na ndíbhinní, na bhfáltas réadaithe nó an phraghais a íocadh ar cheannach is ábhar don cháin—
(a) i gcás cánach arna muirearú faoi mhír 1 den Sceideal sin, na daoine agus na comhlachtaí daoine faoi seach ar cuireadh an t-íoc ar a n-iontaoibh;
(b) i gcás cánach arna muirearú faoi mhír 2, 3 nó 4 den Sceideal sin, an baincéir nó an duine eile nó an baincéir nó an déileálaí cúpón, de réir mar a bheidh.
(2) Beidh éifeacht ag forálacha Sceideal 1 maidir le measúnú, muirearú agus íoc cánach faoi Sceideal C.
Stoic Stáit agus stoic taidhleoirí coigríche.
[1918, Sc. C, Gin. r. 2 (a) (b) (c).]
49.—(1) Ní bheidh aon cháin inmhuirir maidir le stoc, díbhinní nó ús a aistreofar chun cuntas i leabhair Bhanc na hÉireann in ainm an Aire Airgeadais de bhun aon reachta, ach cuirfidh Banc na hÉireann cuntas ar mhéid iomlán an chéanna chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(2) Ní hinmhuirir aon cháin maidir leis an stoc, na díbhinní nó an t-ús de chuid an Stáit is cuma cén t-ainm faoina mbeidh an céanna i leabhair Bhanc na hÉireann.
(3) Ní hinmhuirir aon cháin maidir le stoc, díbhinní nó ús de chuid ionadaí thaidhleoireachta chreidiúnaithe aon Stáit choigríche a chónaíonn sa Stát.
Ar choinníoll, má bhíonn an céanna in ainm iontaobhaí, go ndéanfaidh an t-iontaobhaí an mhaoin a bheidh ann ag aon ionadaí den sórt sin a chruthú do na Coimisinéirí Speisialta.
Urrúis críocha coigriche.
[1918, Sc. C, Gin. r. 2 (d);
1925, a. 12;
1965, a. 4 (6).]
50.—(1) Ní hinmhuirir aon cháin i leith na ndíbhinní ar urrúis de chuid aon chríche lasmuigh den Stát is iníoctha sa Stát, má chruthaítear chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim nach sa Stát a chónaíonn an duine ar leis na hurrúis agus a bheidh i dteideal na ndíbhinní; ach ní thabharfar aon liúntas ná ní dhéanfar aon aisíoc i leith na cánach ar na díbhinní ar urrúis de chuid aon chríche den sórt sin is iníoctha sa Stát ach amháin mar a fhoráiltear leis an Acht seo:
Ar choinníoll, i gcás ina mbeidh urrúis de chuid aon chríche den sórt sin á dteachtadh faoi aon iontaobhas, agus gurb é an duine is tairbhí i seilbh faoin iontaobhas an t-aon tairbhí i seilbh atá ann agus go bhféadfaidh sé, tríd an t-iontaobhas a chúlghairm nó trí aon chumhachtaí faoin iontaobhas a fheidhmiú, a iarraidh ar na hiontaobhaithe tráth ar bith na hurrúis a aistriú chuige saor ar fad ó aon iontaobhas, go measfar, chun críocha an ailt seo, gurb é an duine é ar leis na hurrúis.
(2) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim faoiseamh faoin alt seo a thabhairt ar mhodh liúntais nó aisíocaíochta ar éileamh chuige sin a dhéanamh chucu.
(3) Duine ar bith arb éagóir leis cinneadh na gCoimisinéirí Ioncaim ar aon cheist maidir le cónaí a éireoidh faoin alt seo féadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn sa chéill sin a thabharfar do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh de dhá mhí ón dáta ar a dtabharfar fógra faoin gcinneadh dó, a iarraidh go ndéanfadh na Coimisinéirí Speisialta a éileamh ar fhaoiseamh a éisteacht agus a chinneadh.
(4) I gcás ina ndéanfar iarratas faoi fho-alt (3), déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta an t-éileamh a éisteacht agus a chinneadh mar a dhéanfaí le hachomharc chucu i gcoinne measúnachta agus beidh feidhm dá réir sin, le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha uile den Acht seo a bhaineann le hachomharc den sórt sin (lena n-áirítear na forálacha a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí).
Mínithe.
[1918, Sc. C, Gin. r. 1; gníomhairí íoca, r. 9;
1938, a. 5.]
51.—Sa Chuid seo—
ciallaíonn “díbhinní”, ach amháin sa leagan “stoic, díbhinní nó ús”, aon ús, blianachtaí, díbhinní nó scaireanna blianachtaí;
folaíonn “ioncam poiblí”, ach amháin i gcás ina n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, ioncam poiblí Rialtais ar bith agus ioncam aon údaráis nó fhorais phoiblí in aon tír lasmuigh den Stát;
ciallaíonn “díbhinní ioncaim poiblí” díbhinní is iníoctha as aon ioncam poiblí;
ciallaíonn “díbhinní ioncaim poiblí choigríche” díbhinní is iníoctha in áit seachas sa Stát (cibé acu is iníoctha nó nach iníoctha iad sa Stát freisin) as aon ioncam poiblí seachas ioncam poiblí an Stáit;
folaíonn “baincéir” duine ag gníomhú mar bhaincéir;
folaíonn “cúpóin” agus “cúpóin d'aon díbhinní ioncaim phoiblí choigríche” barántais le haghaidh, nó billí malairte a airbheartaíonn a bheith tarraingthe nó déanta i leith íoca, aon díbhinní ioncaim phoiblí choigríche.
CUID IV
Sceideal D
Caibidil I
Muirear i leith Cánach agus Ginearálta
Sceideal D.
[1918, Sc. D, c. r. 1;
1923, a. 12 (4).
1935, a. 5 (1).]
52.—Is é seo a leanas an Sceideal a luaitear san Acht seo mar Sceideal D—
Sceideal D
1. Déanfar cáin faoin Sceideal seo a mhuirearú—
(a) i leith na mbrabús nó na ngnóchan bliantúil a éireoidh nó a fhaibhreoidh—
(i) chun duine ar bith a chónaíonn sa Stát ó chineál ar bith maoine, cibé acu sa Stát di nó in áit eile: agus
(ii) chun duine ar bith a chónaíonn sa Stát ó aon trádáil, gairm nó fostaíocht, cibé acu sa Stát nó in áit eile a bhítear ag gabháil di, agus
(iii) chun duine ar bith, cibé acu is saoránach Éireannach é nó nach ea, cé nach sa Stát a chónaíonn sé, ó mhaoin ar bith sa Stát, nó aon trádáil, gairm nó fostaíocht a fheidhmítear sa Stát; agus
(iv) chun duine ar bith, cibé acu is saoránach Éireannach é nó nach ea, cé nach sa Stát a chónaíonn sé, ó dhíol aon earraí, nó marsantais, a mhonaraigh nó a pháirt-mhonaraigh an duine sin sa Stát.
(b) i leith an úis airgid uile, blianachtaí agus brabúis nó gnóchain bhliantúla eile nach muirearaítear faoi Sceideal A, Sceideal B, Sceideal C nó Sceideal E, agus nach bhfuil díolmhaithe go speisialta ó cháin,
i ngach cás in aghaidh gach fiche scilling de mhéid bliantúil na mbrabús nó na ngnóchan:
Ar choinníoll nach mbeidh brabúis nó gnóchain a éireoidh nó a fhaibhreoidh chun duine ar bith ó oifig, fostaíocht nó pinsean inmhuirir i leith cánach faoin Sceideal seo, de bhua na míre seo, murab inmhuirir i leith cánach iad faoi Chás III den Sceideal seo.
2. Maidir le forálacha mhír 1, is forálacha iad gan dochar d'aon fhoráil eile den Acht seo a ordaíonn cáin a mhuirearú faoin Sceideal seo, agus muirearófar dá réir sin an cháin a ordaítear a mhuirearú amhlaidh.
Na Cásanna.
[1918, Sc. A, Uimh. III; Sc. D, r. mh. 2;
riail is infheidhmithe maidir le Cás I agus
Cás III, r. 1;
1922, a. 18 (1);
1924, a. 2;
1929, a. 2 (3) agus
8 agus 11;
1935, a. 4;
1954, a. 12 (3);
1955, a. 5 (3);
1957, a. 6 (3);
1962, a. 2 (2);
1964, a. 12 (4).]
53.—(1) Déanfar cáin faoi Sceideal D a mhuirearú faoi na Cásanna seo a leanas:
Cás I.—Cáin maidir leo seo a leanas—
(a) aon trádáil nach bhfuil in aon Sceideal eile;
(b) an mhaoin sna tailte, sna tionóntáin agus sna hoidhreachtáin seo a leanas—
(i) cairéil chloiche, shlinne, aolchloiche nó chailce, nó cairéil nó sloic ghainimhe, gairbhéil nó cré;
(ii) mianaigh ghuail, stáin, luaidhe, chopair, pirít, iarainn agus mianaigh eile;
(iii) oibreacha iarainn, oibreacha gáis, toibreacha salainn nó oibreacha salainn, mianaigh alúim nó oibreacha alúim, oibreacha uisce, srutháin uisce, canálacha, uiscebhealaigh intíre, duganna, caidhséir nó leibhéil, iascaigh, cearta margaí agus aontaí, dolaí, iarnróid agus bealaí eile, droichid, farantóireachtaí agus gnóthais eile den chineál céanna ag a mbíonn brabúis ó aon tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin;
Cás II.—Cáin maidir le haon ghairm nach bhfuil in aon Sceideal eile;
Cás III.—Cáin maidir leo seo a leanas—
(a) aon ús airgid, bliantúil nó eile, nó aon bhlianacht, nó aon íocaíocht bhliantúil eile, cibé acu sa Stát nó lasmuigh de is iníoctha an íocaíocht sin, mar mhuirear ar aon mhaoin de chuid an duine a íocann an céanna de bhua aon ghníomhais nó uachta nó eile, nó mar fhorcoimeád as, nó mar fhiach pearsanta nó mar oibleagáid phearsanta de bhua aon chonartha, nó cibé acu a ghlactar an céanna agus gur iníoctha é go leath-bhliantúil nó i gceann aon tréimhsí is giorra nó is faide ná sin;
(b) an uile lascaine;
(c) brabúis ar urrúis a thugann ús is iníoctha as an ioncam poiblí seachas iad sin a mhuirearaítear faoi Sceideal C;
(d) ús ar aon urrúis a eisíodh nó a meastar a eisíodh de réir bhrí alt 466, faoi údarás an Aire Airgeadais, i gcásanna ina n-íoctar an t-ús sin gan cáin a asbhaint;
(e) ioncam ó urrúis lasmuigh den Stát ach amháin cibé ioncam a mhuirearaítear faoi Sceideal C;
(f) ioncam ó shealúchais lasmuigh den Stát;
Cás IV.—Cáin i leith aon bhrabúis nó gnóchain bhliantúla nach dtagann faoi aon Chás acu sin roimhe seo, agus nach muirearaítear de bhua aon Sceideal eile;
agus is infheidhmithe maidir leis na Cásanna sin faoi seach faoi réim agus de réir forálacha an Achta seo.
(2) Na forálacha atá i bhfo-alt (1) is forálacha iad gan dochar d'aon fhoráil eile den Acht seo a ordaíonn cáin a mhuirearú faoi Chás amháin nó faoi Chás eile de na Cásanna sin, agus muirearófar dá réir sin an cháin a ordaítear a mhuirearú amhlaidh.
Garraíodóireacht mhargaidh.
[1958, a. 2.]
54.—(1) San alt seo ciallaíonn “talamh garraí mhargaidh” talamh sa Stát a áitítear mar gharraí altran nó mar gharraí chun an toradh a dhíol (seachas talamh a úsáidtear chun hopaí a fhás), agus forléireofar “garraíodóireacht mhargaidh” dá réir sin.
(2) D'ainneoin aon ní i Sceideal B, nó sna forálacha is infheidhmithe maidir leis, déileálfar le garraíodóireacht mhargaidh mar thrádáil chun críocha uile an Achta seo maidir leis an duine a sheolann é, agus—
(a) déanfar na brabúis nó na gnóchain as a mhuirearú faoi Chás I de Sceideal D, agus
(b) ní dhéanfar cáin ioncaim a mhuirearú faoi Sceideal B i leith áitiú talamh garraí mhargaidh,
ach i gcás talamh áirithe ar talamh garraí mhargaidh é ar feadh coda, agus amháin ar feadh coda, den bhliain mheasúnachta, muirearófar cáin faoi Sceideal B ar an talamh sin don bhliain sin ar an oiread de luach inmheasúnaithe na talún sin a bhfuil an chomhréir chéanna idir é agus an luach sin atá idir an chuid eile den bhliain sin agus bliain.
(3) I gcás inar talamh garraí mhargaidh cuid de mhaoin atá luacháilte mar aonad faoi na hAchtanna Luachála—
(a) déanfar luach bliantúil na talún garraí mhargaidh, chun críocha alt 65, a ríomh trí luacháil inrátaithe na maoine a chionroinnt,
(b) déanfar an luach inmheasúnaithe chun críocha aon mheasúnachta faoi Sceideal B maidir leis an gcuid eile den mhaoin a ríomh trí chionroinnt a dhéanamh ar an méid arbh é luach inmheasúnaithe na maoine é, chun críocha Sceideal B, dá mba nárbh thalamh garraí mhargaidh aon chuid de, agus
(c) aon chionroinnt is gá de réir an fho-ailt seo déanfaidh an cigire é ar feadh a chumais de réir a eolais agus a bhreithiúnais.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta nó an Chúirt Chuarda cionroinnt a rinneadh faoi fho-alt (3) a leasú, ar achomharc i gcoinne measúnachta ar fhoras na cionroinnte a éisteacht nó a athéisteacht, ach, ar aon achomharc den sórt sin a éisteacht nó a athéisteacht, beidh deimhniú ón gCoimisinéir Luachála, a thabharfaidh ceachtar páirtí san achomharc, agus a dheimhneoidh, maidir le maoin a bheidh luacháilte mar aonad faoi na hAchtanna Luachála, an méid den luacháil inrátaithe is inchurtha i leith aon choda áirithe den mhaoin, ina chruthú dochloíte maidir leis an méid is inchurtha amhlaidh.
Ús, etc., arna íoc gan cáin a asbhaint faoi Sceideal C.
[1923, a. 8;
1924, a. 9.]
55.—(1) I gcás ina mbeidh aon ús, díbhinní, blianachtaí, nó scaireanna blianachtaí lena mbaineann an t-alt seo nó i gcás ina mbeidh na brabúis a ghabhann le haon ús, díbhinní nó blianachtaí den sórt sin le muirearú faoi na forálacha is infheidhmithe maidir le Sceideal C ach nach mbeidh iarbhír measúnaithe i leith aon bhliana faoin Sceideal sin féadfar cáin ar an ús, ar na díbhinní, ar na scaireanna blianachtaí nó ar na brabúis sin a mhuirearú agus a mheasúnú ar an duine agus beidh siad iníoctha ag an duine a bheidh i dteideal an t-ús, na díbhinní, nó na híocaíochtaí bliantúla eile sin don bhliain sin a fháil faoin gCás iomchuí de Sceideal D.
(2) Baineann an t-alt seo leis an ús, na díbhinní, na blianachtaí agus na scaireanna blianachtaí uile is iníoctha as aon ioncam poiblí de chuid an Stáit nó as aon ioncam poiblí de chuid na Breataine Móire nó de chuid Tuairsceart Éireann nó de chuid na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann.
Cáin ar choiréil, mianaigh agus gnólachtai eile.
[1918, Sc. A, Uimh. III;
1929, a. 8 agus Sc. I, Cuid I.]
56.—(1) Beidh feidhm ag forálacha Chaibidil II maidir leis na gnólachtaí is inmhuirir, de bhua alt 53, faoi Chás 1 (b) de Sceideal D, faoi réir forálacha an ailt seo.
(2) Déanfar cáin faoi Chás 1 de Sceideal D a mheasúnú agus a mhuirearú ar an duine nó ar an gcomhlacht daoine a sheolann an gnólacht sin, nó ar na gníomhairí nó na hoifigigh eile ag a mbeidh stiúradh nó bainistí an ghnólachta nó a fhaigheann a bhrabúis.
(3) (a) An ríomh i leith aon mhianaigh a bheidh á sheoladh ag comhlacht fiontaróirí déanfar é agus luafar é i dteannta a chéile in aon suim amháin ach féadfar aon fhiontaróir a mheasúnú agus a mhuirearú ar leithligh má dhéanann sé dearbhú ag dearbhú a chionúireachta nó a scaire sa ghnólacht chun na críche sin.
(b) Aon fhiontaróir a mheasúnófar agus a mhuirearófar ar leithligh amhlaidh féadfaidh sé fritháireamh in aghaidh a bhrabúis ó ghnólacht nó ó ghnólachtaí acu sin a dhéanamh ar mhéid an chaillteanais a bhain dó in aon ghnólacht eile den sórt a bheidh deimhnithe ag an gcigire.
(c) In aon chás den sórt sin ní dhéanfar ach measúnacht agus muirear amháin ar iarmhéid an tsochair agus an dochair, agus déanfar é sa cheantar measúnachta ina bhfuil an fiontaróir inmhuirir i leith na méide is mó.
(4) Ní lamhálfar aon asbhaint ná fritháireamh (seachas an asbhaint a dheonaítear le halt 67 (2)) nuair a bheidh na brabúis á meas ar chuntas, nó faoi threoir luach bliantúil aon tailte, tionóntán nó oidhreachtán a áitítear agus a úsáidtear i ndáil leis an ngnólacht agus nach bhfuil measúnaithe agus muirearaithe faoi Sceideal A de réir fho-alt (6).
(5) Forléireofar Cuid XXI agus beidh éifeacht aici ionann agus dá mb'inmhuirir faoi Sceideal A aon cháin ioncaim in inmhuirir faoi Sceideal D i leith aon cheann de na gnólachtaí lena mbaineann fo-alt (1).
(6) I gcás ar bith inar dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim gur gá nó gur cuí sin, féadfar an mhaoin in aon cheann de na gnólachtaí a shonraítear in alt 53 mar mhaoin is inmhuirir faoi Chás 1 (b) a mheasúnú agus a mhuirearú faoi Sceideal A in ionad Sceideal D.
Ach amháin mar a dúradh, ní dhéanfar cáin faoi Sceideal A a mhuirearú i leith na maoine in aon ghnólacht den sórt sin.
Caibidil II
Cásanna I agus II
Méid an mhuirir.
[1918, Sc. D, Cna. I agus II, r. 1 (1).]
57.—Muirearófar an cháin faoi Chásanna I agus II de Sceideal D gan aon asbhaint eile ach amháin mar a lamháiltear leis an Acht seo.
Foras measúnachta.
[1918, Sc. D, Cna.
I agus II, r. 1 (2);
1929, a. 9, 12;
1932, a. 5 (4);
1942, a. 5.]
58.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo agus ailt 59 agus 60, muirearófar cáin faoi Chás I nó Cás II de Sceideal D ar mhéid iomlán brabús nó gnóchan na bliana roimh an bhliain mheasúnachta.
(2) I gcás ina mbeifear tar éis trádáil nó gairm a bhunú agus a thosú sa bhliain mheasúnachta, déanfar ríomh na mbrabús nó na ngnóchan is inmhuirir faoi Chás I nó Cás II de Sceideal D ar mhéid iomlán na mbrabús nó na ngnóchan a éireoidh sa bhliain mheasúnachta nó de réir an mheán-mhéid i cibé tréimhse, nach mó ná bliain, is gá sa chás agus a ordóidh an cigire.
(3) Duine ar bith ar arb inmhuirir cáin ioncaim i leith brabús nó gnóchan aon trádála nó gairme a bunaíodh agus a tosaíodh sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta muirearófar é ar mhéid iomlán brabús nó gnóchan bliana amháin ó am an bhunaithe agus an tosaithe sin, ach beidh sé i dteideal, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta, go muirearófar é i leith cánach ioncaim ar mhéid brabús nó gnóchan na bliana measúnachta.
(4) Duine ar bith ar arb inmhuirir cáin ioncaim i leith brabús nó gnóchan aon trádála nó gairme a bunaíodh agus a tosaíodh sa bhliain díreach roimh an mbliain díreach roimh an mbliain mheasúnachta beidh sé i dteideal, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta, go laghdófar an mheasúnacht an méid (más ann) a bheidh ag comhshuim na measúnachtaí faoi seach don bhliain mheasúnachta agus don bhliain roimh an mbliain sin de bhreis ar mhéid iomlán brabús nó gnóchan an dá bhliain sin.
(5) (a) Más rud é in aon bhliain mheasúnachta go mbuanscoirfear de thrádáil nó de ghairm ansin d'ainneoin aon ní san Acht seo—
(i) déanfar an duine a mbeidh cáin muirearaithe nó inmhuirir air ina leith sin a mhuirearú in aghaidh na bliana sin ar mhéid brabús nó gnóchan na tréimhse dar tosach an 6ú lá d'Aibreán na bliana sin agus dar críoch dáta an bhuanscortha, faoi réir aon asbhainte nó fritháirimh a mbeidh teideal aige chuige faoi alt 308 nó 309, agus, má muirearaíodh é ar shlí seachas de réir na míre seo, aisíocfar aon cháin a ró-íocadh, nó féadfar measúnacht bhreise a dhéanamh air, de réir mar is gá sa chás;
(ii) más mó brabúis nó gnóchain na bliana dar críoch an 5ú lá d'Aibreán sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta a tharlóidh an buanscor ná an méid a muirearaíodh ar an duine sin in aghaidh na bliana sin roimhe sin, nó a mhuirearófaí air dá mba nár lamháladh aon asbhaint nó fritháireamh mar a dúradh, féadfar measúnacht bhreise a dhéanamh air, ionas go muirearófar é in aghaidh na bliana roimhe sin ar mhéid brabús nó gnóchan na bliana sin dar críoch an 5ú lá d'Aibreán, faoi réir aon asbhainte nó fritháirimh mar a dúradh a mbeidh teideal aige chuige.
(b) I gcás duine d'fháil bháis a thiocfadh, faoin bhfo-alt seo, mura mbeadh go bhfuair sé bás, chun bheith inmhuirir i leith cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana áirithe, déanfar an cháin ab inmhuirir amhlaidh a mheasúnú agus a mhuirearú ar a sheiceadóirí nó a riarthóirí, agus is fiach a bheidh inti a bheidh dlite agus iníoctha as a eastát.
(6) Déanfar an tagairt i bhfo-alt (5) do bhuanscor trádála nó gairme a fhorléiriú mar thagairt do bhuanscor de dheasca an duine a bhí ag gabháil don trádáil nó don ghairm d'fháil bháis le linn dó bheith ag gabháil don chéanna agus freisin do bhuanscor le linn beo an duine sin, agus chun críocha fho-alt (5) measfar an bás sin a bheith ina chúis le buanscor agus measfar an buanscor sin do tharlú lá an bháis sin.
Athruithe dílseánachta.
[1918, Cna. I agus II, Sc. D, r. II;
1965, a. 55 (1).]
59.—(1) Má tharlaíonn tráth ar bith tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1965, i gcás trádála nó gairme a bhí á seoladh díreach roimh an am sin ag pearsa aonair (dá ngairtear an réamhtheachtaí ina dhiaidh seo san fho-alt seo), go dtiocfaidh sí chun bheith á seoladh ag duine aonair eile nó ag comhpháirtíocht daoine (lena n-áirítear comhpháirtíocht inar comhpháirtí an réamhtheachtaí), déanfar an cháin is iníoctha ag an réamhtheachtaí in aghaidh na mblianta measúnachta uile a ríomh ionann agus dá mba rud é gur buanscoireadh an tráth sin den trádáil nó den ghairm.
(2) I gcás pearsa aonair (dá ngairtear an comharba ina dhiaidh seo san fho-alt seo) a theacht, tráth ar bith tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1965, i gcomharbas trádála nó gairme a bhí díreach roimh an am sin á seoladh ag pearsa aonair eile nó ag comhpháirtíocht daoine (lena n-áirítear comhpháirtíocht inar chomhpháirtí an comharba), déanfar an cháin is iníoctha ag an gcomharba in aghaidh na mblianta measúnachta uile a ríomh ionann agus dá mba rud é gur ag an am sin a bhunaigh sé nó a thosaigh sé an trádáil nó an ghairm.
(3) I gcás báis duine a thiocfadh, mura mbeadh gur éag sé, chun bheith, faoi fhoráil an ailt seo, inmhuirir i leith cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana áirithe, déanfar an cháin ab inmhuirir amhlaidh a mheasúnú agus a mhuirearú ar a sheiceadóirí nó a riarthóirí, agus is fiach a bheidh inti a bheidh dlite agus iníoctha as a eastát.
Tréimhse ríofa brabús.
[1929, a. 15.]
60.—(1) Más rud é, i gcás aon trádala nó gairme nó i gcás áitiú a aon talún a áitítear d'aon toisc nó go formhór chun críche feirmeoireachta nó i gcás áitiú aon talamh coille, gur ghnách cuntais a dhéanamh suas:—
(a) mura ndearnadh ach cuntas amháin suas go dtí dáta sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta, agus gur chuntas in aghaidh tréimhse bhliana é sin, measfar gurbh iad brabúis nó gnóchain na bliana dar chríoch an dáta sin brabúis nó gnóchain na bliana roimh an mbliain mheasúnachta;
(b) mura ndearnadh aon chuntas in aghaidh tréimhse bliana suas go dtí dáta sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta, nó má rinneadh níos mó ná aon chuntas amháin suas go dtí dátaí sa bhliain sin, cinnfidh na Coimisinéirí Ioncaim cén tréimhse dhá mhí dhéag a measfar gurb í an bhliain í a mbeidh sé le háireamh gurb iad na brabúis nó na gnóchain ina haghaidh brabúis nó gnóchain na bliana roimh an mbliain mheasúnachta.
(2) I gcás ina mbeidh na Coimisinéirí Ioncaim tar éis cinneadh a dhéanamh faoi fho-alt (1) (b) agus gur dóigh leo gur chóir dá dhroim sin an cháin in aghaidh na bliana measúnachta deiridh roimhe sin i leith na mbrabús nó na ngnóchan ón mbunadh céanna a ríomh ar bhrabúis nó gnóchain thréimhse comhréire, féadfaidh siad orduithe sa chéill sin a thabhairt agus déanfar measúnacht nó measúnacht bhreise nó aisíocaíocht chánach dá réir sin.
(3) Beidh ábhar achomhairc ann i gcoinne aon mheasúnachta nó measúnachta breise nó i leith aon aisíocaíocht chánach faoi fho-alt (2), agus déanfar aon achomharc den sórt sin chun na gCoimisinéirí Speisialta agus breithneoidh siad sin na himthosca agus tabharfaidh siad cibé faoiseamh is dóigh leo a bheith cóir, más aon fhaoiseamh é, agus is cinneadh críochnaitheach dochloíte a bheidh ina gcinneadh, mura gceanglóidh an duine a bheidh measúnaithe go n-athéisfí a achomharc faoi alt 429, nó mura gceanglaítear faoin Acht seo go ndéanfaí cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte.
(4) I gcás duine d'fháil bháis a thiocfadh, faoi fhorálacha an ailt seo, mura mbeadh go bhfuair sé bás, chun bheith inmhuirir i leith cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana áirithe, déanfar an cháin ab inmhuirir amhlaidh a mheasúnú agus a mhuirearú ar a sheiceadóirí nó a riarthóirí agus is fiach a bheidh inti a bheidh dlite agus iníoctha as a eastát.
Riail Ghinearálta maidir le hasbhaintí.
[1918, Sc. D, Cásanna I agus II, r. 3;
1921, a. 31;
1922, a. 18 (1);
1929, a. 19, Sc. 3.]
61.—Faoi réir forálacha an Achta seo, nuair a bheidh méid na mbrabús nó na ngnóchan a bheidh le muirearú á ríomh, ní dhéanfar aon suim a asbhaint i leith na nithe seo a leanas:—
(a) aon eisíocaíochtaí nó costas, nach airgead a leagadh amach nó a caitheadh go hiomlán agus go heisiatach chun críocha na trádála nó na gairme;
(b) aon eisíocaíochtaí nó costas chothabhála de chuid na bpáirtithe nó a dteaghlach nó a mbunachas nó aon suimeanna a caitheadh chun aon críocha tís nó críocha príobháideacha eile ar leithligh ó chríocha na trádála nó na gairme sin;
(c) cíos nó luach bliantúil aon tí chónaithe nó oifigí tís nó aon choda den chéanna, ach amháin an chuid sin den chéanna a úsáidtear chun críocha na trádála nó na gairme:
Ar choinníoll, i gcás aon chuid den sórt sin a bheith a húsáid amhlaidh, gur suim de mhéid a chinnfidh an cigire a asbhainfear amhlaidh agus mura dóigh leis an gcigire, ag féachaint do na himthosca uile, gur chóir suim éigin is mó ná sin a asbhaint, de mhéid nach mó ná dhá thrian den luach bhliantúil nó den chíos bliantúil a íoctar bona fide ar an teach cónaithe nó na hoifigí sin;
(d) aon suim a caitheadh ar dheisiú áitreabh nó a áitítear nó i leith soláthar, deisiúchán, nó athrú aon uirlisí, áiseanna, nó earraí a úsáidtear chun críocha na trádála nó na gairme, seachas an tsuim a caitheadh iarbhír chun na gcríocha sin;
(e) aon chaillteanas nach mbaineann leis an trádáil nó an ghairm nó nach n-éiríonn aisti;
(f) aon chaipiteal a astarraingíodh as an trádáil nó as an ngairm sin, nó aon suim a úsáideadh nó a beartaíodh a úsáid sa trádáil nó sa ghairm sin;
(g) aon chaipiteal a úsáideadh ag feabhsú áitreabh a áitítear chun críocha na trádála nó na gairme;
(h) aon ús a bheadh déanta dá mba rud é gur cuireadh aon suimeanna den sórt a dúradh ag saothrú úis;
(i) aon fhiacha, ach amháin drochfhiacha ar cruthaíodh chun sástacht an chigire gur drochfhiacha iad agus fiacha amhrasacha a mhéid a mheastar faoi seach gur droch fhiacha iad sin. I gcás féimheacht nó dócmhainneacht féichiúnaí, measfar gurb é luach aon fhéich an méid a bhféadfaí bheith ag súil leis go réasúnach a gheofaí ar aon fhiach den sórt sin;
(j) aon mheán-chaillteanas thar méid iarbhír an chaillteanais tar éis coigeartaithe;
(k) aon suim is inghnóthaithe faoi árachas nó faoi chonradh slánaíochta;
(l) aon ús bliantúil, nó aon bhlianacht, nó aon íocaíocht bhliantúil eile is iníoctha as na brabúis nó na gnóchain;
(m) aon ríchíos nó suim eile a íocadh i leith úsáid paitinne.
Stoc trádála a bhain le trádáil scortha.
[1918, Cna. I agus II, Sc. D, r. 19;
1942, a. 2;
1955, a. 55 (2).]
62.—(1) Nuair a bheidh brabúis nó gnóchain trádála a buanscoireadh á ríomh, déanfar aon stoc trádála a bhain leis an trádáil tráth a scortha a luacháil de réir na bhforálacha seo a leanas:
(a) i gcás aon stoic thrádála den sórt sin—
(i) a dhíolfar le duine ag a bhfuil trádála á seoladh nó a bheartaíonn trádáil a sheoladh sa Stát, nó a aistreofar chun an duine sin ar chomaoin luachmhar, agus
(ii) a bhféadfaidh an duine sin an costas ina leith a bhain dó ar an díol nó ar an aistriú sin a asbhaint mar chaiteachas agus brabúis nó gnóchain na trádála sin a bhí á seoladh aige nó a bheartaigh sé a sheoladh á ríomh chun críche ar bith den Acht seo,
measfar gurb é luach an stoic thrádála sin an praghas a íocadh air ar an díol sin nó luach na comaoine a tugadh ina leith ar an aistriú sin, cibé acu é;
(b) i gcás aon stoic thrádála eile den sórt sin, measfar gurb é a luach an méid a gheofaí air dá mba rud é gur díoladh é ar an margadh oscailte tráth an trádáil a scor.
(2) San alt seo—
ciallaíonn “stoc trádála” maoin d'aon chineál, réadach nó pearsanta, agus is—
(a) maoin de shórt a dhíoltar i ngnáthchúrsa na trádála a n-úsáidtear an abairt maidir léi nó a dhíolfaí amhlaidh dá mbeadh sí aibí nó dá mbeadh a monarú, a hullmhú nó a déanamh críochnaithe, nó
(b) ábhair de chineál a úsáidtear i monarú, ullmhú, nó déanamh maoine de shórt a dhíoltar i ngnáthchúrsa na trádála sin,
déanfar tagairtí do scor de thrádáil a fhorléiriú mar thagairtí nach dtagraíonn d'aon chás nó nach bhfolaíonn aon chás ina raibh trádáil den sórt sin á seoladh ag pearsa aonair agus ar scoireadh di de dheasca a bháis (cibé acu a lean nó nár lean duine eile den trádáil sin tar éis a bháis) ach forléireofar iad mar thagairtí a thagraíonn do gach cás eile, agus a fholaíonn gach cás eile, inar scoireadh de thrádáil nó a n-áirítear, de bhua aon cheann d'fhorálacha an Achta seo, gur scoireadh di chun críocha cánach a ríomh.
Asbhaintí maidir le bunú nó athrú scéimeanna aoisliúntais.
[1963, a. 7.]
63.—I gcás scéim aoisliúntais a bheith bunaithe i ndáil le trádáil nó gnóthas nó scéim aoisliúntais a bheith bunaithe amhlaidh a athrú agus go ndéanfaidh an duine a bheidh ag seoladh na trádála nó an ghnóthais íocaíocht i leith costas (ar a n-áirítear íocaíocht i leith táillí gairmiúla ach gan áireamh a dhéanamh ar íocaíocht ar mhodh ranníoca i leith costas soláthair na sochar is iníoctha faoin scéim) i ndáil leis an mbunú nó leis an athrú sin, ansin, más amhlaidh don scéim nó, de réir mar a bheidh, don scéim athraithe—
(a) go n-oibrítear í trí chiste a bheidh ceadaithe, go hiomlán nó go páirteach, ag na Coimisinéirí Ioncaim chun críocha alt 222,
(b) go mbeidh sí ceadaithe, go hiomlán nó go páirteach, ag na Coimisinéirí Ioncaim faoi alt 229,
(c) gur scéim eiscthe í de réir bhrí alt 228 (2),
ceadófar méid na híocaíochta a asbhaint agus ríomh á dhéanamh, chun críocha measúnachta cánach ioncaim, ar bhrabúis nó gnóchain na trádála nó an ghnóthais mar chostas a tabhaíodh le linn íocaíocht a dhéanamh:
Ar choinníoll, i gcás lena mbaineann mír (a) nó mír (b), nach mbeidh ach cuid den chiste nó den scéim iomchuí ceadaithe mar a luaitear ansin, nach mbainfidh an asbhaint ach amháin leis an oiread sin den íocaíocht agus is inchurtha i leith na coda sin.
Asbhaint i leith cáin bhrabús corparáide.
[1918, Sc. D, Cna. I agus II, r. 4;
1920, a. 31;
1949, a. 2;
1961, a. 7;
1966, a. 5.]
64.—(1) I gcás ina mbeidh aon chuideachta tar éis cáin bhrabús corparáide a íoc in aghaidh aon tréimhse cuntasaíochta dar críoch an 1ú lá d'Aibreán, 1966, nó dáta dá éis, ansin, nuair a bheifear ag ríomh brabús nó gnóchan na cuideachta chun críocha cánach ioncaim lamhálfar an méid a bheidh íoctha amhlaidh a asbhaint mar chostas a tabhaíodh sa tréimhse chuntasaíochta sin:
Ar choinníoll nach ndéanfar neamhshuim chun críocha an fho-ailt seo de cibé méid den cháin bhrabús corparáide a íocadh in aghaidh aon tréimhse cuntasaíochta den sórt sin a thosaigh roimh an 1ú lá d'Aibreán, 1966, is inchurtha i leith brabús a cionroinneadh faoi alt 21 (2) den Acht Airgeadais, 1966, i leith na coda den tréimhse chuntasaíochta roimh an lá sin.
(2) I gcás ina mbeidh aon chuideachta tar éis aon mhéid a fháil d'aisíocaíocht a d'íoc sí roimhe sin ar mhodh cháin bhrabús corparáide, áireofar an méid a aisíocadh mar bhrabús in aghaidh na bliana a fuarthas an aisíocaíocht, ach ní bheidh feidhm ag an bhfo-alt seo ach amháin i gcás inar lamháladh méid a asbhaint mar chaiteachas agus brabúis nó gnóchain á ríomh chun críocha cánach ioncaim.
(3) Más rud é in aon bhliain mheasúnachta go dtiocfaidh na brabúis nó na gnóchain óna bhféadfar asbhaint a dhéanamh faoin alt seo faoi ríomh, ach mar gheall ar an am a fionnadh méid na cánach brabús corparáide nárbh fhéidir éifeacht a thabhairt don asbhaint nuair a bhí an cháin ioncaim á measúnú, déanfar an méid a laghdófaí an cháin sin dá dtabharfaí éifeacht don asbhaint a asbhaint as an méid is iníoctha i leith cáin bhrabús corparáide nó, mura mbeidh aon cháin bhrabús corparáide ann, aisíocfar leis an gcuideachta é.
Luach bliantúil maoine a eisiamh.
[1918, Sc. D, Cna. I agus II, r. 5;
1922, a. 18 (1);
1929, a. 19;
1959, a. 32 (2).]
65.—(1) Déanfar cáin a ríomh d'eisiamh luach bliantúil maoine a áitítear chun críche na trádála nó na gairme agus a ndéantar measúnú agus muirearú ar leithligh uirthi faoi Sceideal A.
(2) I gcás inar lasmuigh den Stát atá aon tailte, tionóntáin, oidhreachtáin nó áitreabh eile de thuairisc ar bith a úsáidtear chun críche aon trádála nó gairme, ní dhéanfar aon asbhaint nó fritháireamh a lamháil ar shlí ar bith ar chuntas nó i leith luach bliantúil an áitribh sin nuair a bheidh méid na mbrabús nó na ngnóchan bliantúla a d'éirigh nó a d'fhaibhrigh ón trádáil nó ón ngairm sin á meas.
(3) Más rud é, nuair a bheidh méid na mbrabús nó na ngnóchan a d'éirigh nó a d'faibhrigh ó aon trádáil nó gairm agus is inmhuirir i leith cánach faoin Sceideal seo á meas, go n-asbhainfear aon suim ar chuntas luach bliantúil na dtailte, na dtionóntán agus na n-oidhreachtán a úsáidtear chun críche na trádála nó na gairme sin, ní bheidh an tsuim a asbhainfear amhlaidh níos mó ná méid na measúnachta ar na tailte, na tionóntáin agus na hoidhreachtáin chun críche cánach faoi Sceideal A arna laghdú chun críche cruinnithe.
(4) (a) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (3) i gcás foirgnimh nó déanmhais thionscail de réir bhrí alt 255 nach foirgneamh nó déanmhas lena mbaineann alt 264.
(b) Más rud é, i gcás áitreabh atá luacháilte faoi na hAchtanna Luachála mar aonad, gur foirgneamh nó déanmhas lena mbaineann alt 264 cuid de agus nach ea cuid, tiocfar ar luach bliantúil gach coda trí luacháil inrátaithe an áitribh a chionroinnt, agus bainfidh alt 54 (3) (c) agus alt 54 (4) le haon chionroinnt den sórt sin mar a bhaineann siad le cionroinnt a cheanglaítear le halt 54 (3).
Cumhacht chun measúnachtaí Sceideal A a fhágáil ar lár i gcásanna áirithe.
[1964, a. 10.]
66.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “bonn-tréimhse”, maidir le bliain mheasúnachta, an tréimhse arb ar a brabúis nó a gnóchain a ríomhfar cáin ioncaim don bhliain sin go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála a bheidh i gceist nó, i gcás arb iad brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile a bheidh le glacadh, de bhua an Achta seo, mar bhrabúis nó gnóchain na tréimhse sin, an tréimhse eile sin;
ciallaíonn “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe;
tá le “gearr-léas” an bhrí chéanna atá leis i gCaibidil VI de Chuid IV;
ciallaíonn “trádáil” trádáil de réir bhrí Chás I de Sceideal D;
ciallaíonn “aonad luachála” aon tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin atá luacháilte faoi na hAchtanna Luachála.
(2) (a) Faoi réir mar a fhoráiltear anseo ina dhiaidh seo, baineann an t-alt seo le haon aonad luachála a bhfuil cáin inmheasúnaithe ar chuideachta ina leith faoi Sceideal A agus is aonad luachála nach dteipeann ar aon chuid de, tráth ar bith i rith na bliana measúnachta, ceann nó an ceann eile de na coinníollacha seo a leanas a chomhlíonadh, is é sin le rá:
(i) go bhfuil sé áitithe go huile ag an gcuideachta is inmheasúnaithe mar a dúradh chun críocha trádála, nó
(ii) go bhfuil sé, i dteannta nó d'éagmais áitribh eile faoi réir gearr-léas a dheonaigh cuideachta agus nach léas den chineál dá dtagraítear in alt 86.
(b) Ní bhaineann an t-alt seo le haonad luachála—
(i) a bhfuil a iomlán nó cuid de á áitiú chun críocha trádála arb é atá inti ar fad nó go páirteach oibríochtaí trádála díolmhaithe de réir bhrí Chaibidil I de Chuid XXV, nó
(ii) a bhfuil aon ús iníoctha ina leith faoi ghearr-léas ag an gcuideachta is inmheasúnaithe faoi Sceideal A ina leith.
(c) Chun críocha fhomhír (a) (ii) cinnfear ré léasa mar a chinnfí é chun críocha alt 81 (4).
(3) D'ainneoin aon ní san Acht seo, ní gá aon mheasúnacht faoi Sceideal A a dhéanamh d'aon bhliain mheasúnachta i leith aonaid luachála lena mbaineann an t-alt seo; agus más rud é, i gcás aon bhliana measúnachta, nach ndéanfar measúnacht faoi Sceideal A, ní dhéanfar, ach amháin mar a fhoráiltear anseo ina dhiaidh seo, luach bliantúil an aonaid luachála a chur i gcuntas chun aon críche den Acht seo maidir leis an gcuideachta is inmheasúnaithe ina leith faoi Sceideal A.
(4) I gcás—
(a) an t-iomlán nó cuid d'aonad luachála lena mbaineann an t-alt seo (dá ngairtear an t-aonad anseo feasta san fho-alt seo) a bheith áitithe tráth ar bith i rith bliana measúnachta (dá ngairtear an bhliain iomchuí anseo feasta san fho-alt seo) chun críocha trádála a sheolann an chuideachta a bheidh i gceist, agus
(b) nach ndéanfar measúnacht faoi Sceideal A don bhliain iomchuí i leith an aonaid,
bainfidh na forálacha seo a leanas le méid brabús agus gnóchan na trádála a ríomh chun críocha measúnachta don bhonn-tréimhse don bhliain iomchuí, ach ní bhainfidh le caillteanas a fulaingíodh i gcúrsaí trádála sa tréimhse sin a ríomh chun críocha faoisimh:
(i) ríomhfar ar dtús brabúis nó gnóchain na bonntréimhse ionann agus dá mbeifí tar éis measúnacht faoi Sceideal A i leith an aonaid a dhéanamh do gach bliain mheasúnachta a tháinig go hiomlán nó go páirteach laistigh den bhonn-tréimhse nach ndearnadh measúnacht den sórt sin di;
(ii) déanfar an méid a bheidh ríofa de réir mhír (i) den fho-alt seo a choigeartú ar dtús ionann agus dá mbeadh, i dteannta na bhfáltas trádála a cuireadh i gcuntas nuair a bhíothas á chinneadh, méid fáltas trádála faighte ag an gCuideachta sa bhonn-tréimhse ar cóimhéid leis an tsuim a shonraítear sa chéad mhír eile ina dhiaidh seo agus, chun críocha uile an Achta seo, measfar gurb é an méid a ríomhadh de réir na míre sin (i) arna choigeartú amhlaidh méid brabús nó gnóchan na bonn-tréimhse;
(iii) an tsuim dá dtagraítear i mír (ii) den fho-alt seo is suim í is comhionann le méid na measúnachta faoi Sceideal A a d'fhéadfaí a dhéanamh i leith an aonaid don bhliain iomchuí nó, i gcás ina mbeadh feidhm ag alt 23, is le glanmhéid, arna laghdú chun críocha bailiúcháin, na measúnachta a d'fhéadfaí a dhéanamh mar a dúradh, ar choinníoll go ndéanfar, i gcás gan iomlán an aonaid a bheith áitithe chun críocha na trádála ar feadh na bliana iomchuí, an tsuim atá luaite anseo roimhe seo a laghdú go cuí.
(5) (a) I gcás—
(i) ina mbeadh an mheasúnacht faoi Sceideal A d'aon bhliain mheasúnachta (dá ngairtear an bhliain iomchuí anseo feasta san fho-alt seo) i leith aonaid luachála lena mbaineann an t-alt seo (dá ngairtear an t-aonad anseo feasta san fho-alt seo) le laghdú, dá ndéanfaí í, chun críocha bailiúcháin, faoi alt 23,
(ii) nach ndéanfar measúnacht faoi Sceideal A don bhliain sin i leith an aonaid,
(iii) tréimhse (dá ngairtear an tréimhse neamheasúnaithe anseo feasta san fho-alt seo) arb í an bhliain sin uile nó cuid di í a bheith laistigh de thréimhse (dá ngairtear an tréimhse chuntasaíochta anseo feasta san fho-alt seo) a mbeidh cuntais na cuideachta a bheidh i gceist déanta amach ina haghaidh, agus
(iv) iomlán an aonaid nó cuid de a bheith áitithe tráth ar bith i rith na tréimhse neamheasúnaithe chun críocha trádála a sheolann an chuideachta,
ansin, nuair a bheidh méid caillteanais a fulaingíodh sa trádáil sa tréimhse chuntasaíochta á ríomh, lamhálfar cibé asbhaint, más aon asbhaint í, a údaraítear le mír (b).
(b) (i) I gcás an tréimhse neamheasúnaithe do chomhthitim leis an mbliain iomchuí agus go raibh iomlán an aonaid áitithe ar feadh na tréimhse sin chun críocha na trádála, beidh an asbhaint faoi mhír (a) comhionann leis an méid, más aon mhéid é, a bheidh glanmhéid na measúnachta faoi Sceideal A a d'fhéadfaí a dhéanamh don bhliain iomchuí i leith an aonaid faoi bhun na suime a bheadh, dá ndéanfaí an mheasúnacht sin, le hasbhaint, faoi alt 65, i leith na tréimhse neamheasúnaithe ar scór luach bhliantúil an aonaid.
(ii) In aon chás eile, is é a bheidh san asbhaint faoi mhír (a) den fho-alt seo an chomhréir den asbhaint ab inlamháilte faoi, dá mbeadh feidhm ag fomhír (i) den mhír seo, is comhionann leis an gcomhréir a bheadh idir an tsuim a bheadh le hasbhaint, faoi alt 65, i gcúinsí an cháis, dá ndéanfaí measúnacht faoi Sceideal A i leith an aonaid don bhliain iomchuí, in aghaidh na tréimhse neamheasúnaithe mar gheall ar luach bliantúil an aonaid agus an tsuim a bheadh le hasbhaint faoin alt sin dá mbeadh na cúinsí mar a dúradh san fhomhír sin (i).
(6) Má tharlaíonn, de dhroim oibriú na bhforálacha roimhe seo den alt seo, go mbeidh méid brabús nó gnóchan trádála arb inmhuirir cáin ar chuideachta ina leith faoi Chás I de Sceideal D níos mó in aon bhliain mheasúnachta ná bheadh mura mbeadh sin, ní chuirfear san áireamh ach an oiread sin de na brabúis nó de na gnóchain arb inmhuirir an chuideachta ina leith amhlaidh nach dtéann thar an méid ar arbh inmhuirir í amhlaidh dá mba nár achtaíodh an t-alt seo agus ní chuirfear san áireamh ach an oiread sin den cháin is iníoctha ag an gcuideachta agus is inchurtha i leith na coda sin de na brabúis nó de na gnóchain nuair a bheifear ag cinneadh méid aon fhaoisimh a mbeidh teideal chuige ag an gcuideachta in aghaidh na bliana measúnachta faoi alt 220 nó faoi Chaibidil II, III nó IV de Chuid XXV.
(7) Más rud é, de réir an ailt seo, nach ndéanfar measúnacht faoi Sceideal A i leith aon aonaid luachála ní fhágfaidh sé sin nach n-áireofar mar bhuntáiste de chuid oifige nó fostaíochta suim a áireofaí amhlaidh, mura mbeadh sin, de réir Chaibidil III de Chuid IV.
(8) (a) Féadfaidh cuideachta, trí fhógra i scríbhinn a sheachadfar don chigire laistigh den am a theorannaítear le mír (b), a roghnú nach mbeidh feidhm ag an alt seo maidir léi agus, i gcás ina mbeidh cuideachta tar éis roghnú amhlaidh, ní bheidh aon aonad luachála a mbeidh an chuideachta inmheasúnaithe ina leith faoi Sceideal A ina aonad luachála lena mbaineann an t-alt seo.
(b) Seachadfar fógra faoi mhír (a)—
(i) i gcás cuideachta a bhí ann ar dháta thosach feidhme an Achta seo (seachas cuideachta a corpraíodh ar dháta níos mó ná sé mhí roimh an dáta tosach feidhme sin) laistigh de shé mhí ó dháta an chuideachta a chorprú,
(ii) i gcás cuideachta nach raibh ann ar dháta thosach feidhme an Achta seo, laistigh de shé mhí ó dháta an chuideachta a chorprú.
(c) Féadfaidh cuideachta tráth ar bith fógra a bheidh tugtha aici faoi mhír (a) nó faoi alt 10 (8) den Acht Airgeadais, 1964, a tharraingt siar agus air sin scoirfidh an fógra d'éifeacht a bheith aige amhail ó thosach na chéad bhliana measúnachta eile.
Liúntas i leith áitribh thionscail.
[1919, a. 18;
1959, a. 32 (4).]
67.—(1) San alt seo ciallaíonn “áitreabh” foirgneamh nó déanamh tionscail de réir bhrí alt 255 nach foirgneamh nó déanmhas lena mbaineann alt 264.
(2) Nuair a bheifear ag meas méid na mbrabús nó na ngnóchan bliantúla a éireoidh nó a fhaibhreoidh ó aon trádála ar inmhuirir cáin ar a brabúis faoi Chás I de Sceideal D lamhálfar, d'ainneoin aon ní in alt 65, go n-asbhainfear, mar chaiteachais a tabhaíodh aon bhliain áirithe, i leith aon áitribh de chuid an duine ag a mbeidh an trádáil sin ar siúl agus a bheidh áitithe aige chun críocha na trádála sin, agus a bheidh lasmuigh den Stát, asbhaint ar cóimhéid leis an tríú cuid de luach bliantúil an áitribh sin.
(3) Nuair a bheidh meas á dhéanamh ar na brabúis in aghaidh aon bhliana áirithe i gcás aon cheann de na gnólachtaí a ndéantar, de bhua alt 53, iad a mhuirearú faoi Chás 1 (b) de Sceideal D, lamhálfar go n-asbhainfear, mar chostais a tabhaíodh aon bhliain áirithe, i leith aon áitribh leis an duine ag a raibh an gnólacht á sheoladh agus a bhí áitithe aige chun críocha an ghnólachta sin, asbhaint ar cóimhéid leis an tríú cuid de luach bliantúil an áitribh sin.
(4) Déanfar luach bliantúil chun críocha an ailt seo a mheas de réir na bprionsabal a rialaíonn meas an luacha bliantúil chun críocha Sceideal A.
Ráiteas ar bhrabúis.
[1918, Sc. D, Cna. I agus II, r. 16, 17;
1963, Sc. 6, Cuid II.]
68.—(1) Gach ráiteas ar bhrabúis a bheidh le muirearú faoi Sceideal D a dhéanfaidh duine ar bith—
(i) ar a chuntas féin; nó
(ii) ar chuntas duine éigin eile a mbeidh sé inmhuirir ina leith, nó is inmhuirir ina ainm,
beidh ann gach bunadh ioncaim is inmhuirir amhlaidh.
(2) I gcás ina ndéanfaidh duine ráiteas ar bhrabúis a sheachadadh mar a dúradh thar ceann duine éigin eile, nó thar ceann comhlacht daoine, seachadfar an ráiteas sa cheantar measúnachta ina mbeadh an duine a sheachadfaidh an ráiteas nó an chomhlacht daoine faoi seach inmheasúnaithe agus inmhuirir dá mba thar a cheann nó a gceann féin a ghníomhaigh sé.
Caibidil III
Trádála agus Gairmeacha a Sheoltar i gComhpháirtíocht
Forléiriú.
[1965, a. 49.]
69.—(1) Sa Chaibidil seo den Acht seo—
ciallaíonn “íocaíocht bhliantúil” aon íocaíocht as a bhfuil, ar leithligh ó aon neamhdhóthanacht brabús nó gnóchan de chuid an duine a dhéanfaidh í, aon cháin inbhainte faoi alt 433;
ciallaíonn “muirear cothromaíochta” muirear cothromaíochta faoi Chuid XVI;
ciallaíonn “bonn-tréimhse”, maidir le bliain mheasúnachta, an tréimhse arb ar a brabúis nó a gnóchain a bheidh cáin ioncaim na bliana sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála a bheidh i gceist nó, i gcás ina mbeidh sé le meas, de bhua an Achta seo, gurb iad brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile brabúis nó gnóchain na tréimhse sin, an tréimhse eile sin;
ciallaíonn “trádáil chomhpháirtíochta” aon trádáil atá á seoladh le tabhairt nuair a bheidh brabúis nó gnóchain á ríomh, faoi alt 241 nó faoi Chuid XIV, XV, XVI nó XVII;
ciallaíonn “trádála chomhpháirtíochta” aon trádáil atá á seoladh ag beirt daoine nó níos mó i gcomhpháirtíocht;
ciallaíonn “comhpháirtí tosaíochta” maidir le comhpháirtíocht an comhpháirtí a chónaíonn sa Stát agus—
(a) a chéadainmnítear sa chomhaontú comhpháirtíochta, nó
(b) mura bhfuil aon chomhaontú ann, a ainmnítear go haonrach nó le tosaíocht ar na comhpháirtithe eile i ngnáthainm an ghnólachta, nó
(c) arb é an comhpháirtí gníomhach tosaíochta é, mura comhpháirtí gníomhach an comhpháirtí a ainmnítear le tosaíocht,
agus déanfar, i gcás nach sa Stát a chónaíonn aon chomhpháirtí, aon tagairt do chomhpháirtí tosaíochta a fhorléiriú mar thagairt don ghníomhaire, don bhainisteoir, nó don fhactóir de chuid an ghnólachta a chónaíonn sa Stát;
ciallaíonn “tréimhse iomchuí”, maidir le trádáil chomhpháirtíochta, tréimhse chomhleanúnach ar tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1965, di go huile nó do chuid di—
(a) dar tosach tráth nach raibh an trádáil á seoladh díreach roimhe ag beirt daoine nó níos mó i gcomhpháirtíocht nó nach raibh aon duine de na daoine a bhí ag seoladh na trádála i gcomhpháirtíocht an uair sin ar dhuine de na daoine a bhí díreach roimhe sin ag seoladh na trádála i gcomhpháirtíocht, agus
(b) ag leanúint an fad (ach ní níos faide ná an fad) nach bhfuil tráth ann nach raibh an trádála á seoladh díreach ina dhiaidh ag beirt daoine nó níos mó i gcomhpháirtíocht nó nach bhfuil aon duine de na daoine a bhí ag seoladh na trádála i gcomhpháirtíocht an uair sin ar dhuine de na daoine atá díreach ina dhiaidh ag seoladh na trádála i gcomhpháirtíocht,
faoi réir an choinníll go measfar, i gcás aon tréimhse den sórt sin a thosódh, ar leithligh ón gcoinníoll seo, roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1965, “an tréimhse iomchuí” do thosú an tráth, nó an tráth deiridh de dhá thráth nó níos mó, a raibh, ar athrú a theacht sa chomhpháirtíocht daoine a bhí ag gabháil don trádáil an uair sin, na daoine a bhí ag gabháil di amhlaidh díreach i ndiaidh an trátha le háireamh, faoi na hAchtanna Cánach Ioncaim, mar dhaoine a thionscain nó a thúsaigh an trádáil an tráth sin.
(2) Maidir le cás trádáil chomhpháirtíochta a bheith á seoladh ó am go ham i gcaitheamh tréimhse iomchuí ag dhá chomhpháirtíocht éagsúla daoine nó níos mó, déanfar aon tagairt sa Chuid seo don chomhpháirtíocht a fhorléiriú, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, mar thagairt a fholaíonn tagairt d'aon chomhpháirtíocht daoine ag a raibh an trádáil á seoladh ó thosach na tréimhse iomchuí agus fórléireofar dá réir sin aon tagairt do chomhpháirtí.
(3) Beidh feidhm maidir le gairmeacha ag forálacha na Caibidle seo, le haon mhodhnuithe is gá, mar atá feidhm acu maidir le trádála.
Cumhacht chun a cheangal tuairisceán a thabhairt i dtaobh bunaidh ioncaim comhpháirtíochta agus i dtaobh na méideanna a fuarthas ón gcéanna.
[1965, a. 50.]
70.—(1) Déanfaidh comhpháirtí tosaíochta aon chomhpháirtíochta, nuair a chuirfidh cigire, trí fhógra a thabharfar dó maidir le haon bhliain mheasúnachta, de cheangal air sin a dhéanamh, déanfaidh sé, laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra, tuairisceán san fhoirm fhorordaithe a ullmhú agus a sheachadadh don chigire ina dtuairisceoidh sé—
(a) bunaidh uile ioncaim na comhpháirtíochta don bhliain mheasúnachta (dá ngairtear an bhliain roimhe sin san alt seo) díreach roimh an mbliain mheasúnachta ar maidir léi a thabharfar an fógra;
(b) an méid ioncaim ó gach bunadh don bhliain roimhe sin arna ríomh de réir fho-alt (2) den alt seo;
(c) cibé sonraí breise chun críocha cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) don bhliain roimhe sin nó don bhliain mheasúnachta mar a cheanglóidh an fógra nó mar a iarrfaidh an fhoirm fhorordaithe.
(2) Déanfar an méid ioncaim ó aon bhunadh nach foláir a chur in aon tuairisceán faoin alt seo a ríomh de réir forálacha an Achta seo ach amháin gur trí thagairt don bhliain roimhe sin a dhéanfar an ríomh i ngach cás:
Ar choinníoll—
(a) go ndéanfar, i gcás ús den sórt dá dtagraítear in alt 344, an ríomh ar neamhshuim leis an alt sin;
(b) más rud é, i gcás trádála, go mbeidh cuntas déanta suas go dtí dáta sa bhliain roimhe sin nó go mbeidh níos mó ná cuntas amháin déanta suas go dtí dátaí sa bhliain sin, go ndéanfar an ríomh trí thagairt don tréimhse nó do na tréimhsí go léir, má bhíonn níos mó ná tréimhse amháin ann, dá mbeidh cuntais déanta suas mar a dúradh.
(3) Má sheachadann duine tuairisceán i bhfoirm fhorordaithe d'aon chigire, measfar gur ceanglaíodh air le fógra faoin alt seo an tuairisceán sin a ullmhú agus a sheachadadh.
(4) In imeachtaí chun pionós a ghnóthú a tabhaíodh faoi alt 500 nó 501 maidir le tuairisceán dá dtagraítear sna forálacha roimhe seo den alt seo—
(a) beidh deimhniú a bheidh sínithe ag cigire á dheimhniú go bhfuil sé tar éis a thaifid iomchuí a scrúdú agus gur dealraitheach uathu gur tugadh go cuí fógra a luafar don chosantóir lá a luafar ina fhianaise, go dtí go gcruthófar a mhalairt, go bhfuair an duine sin an fógra sin sa ghnáth-chúrsa,
(b) beidh deimhniú a bheidh sínithe ag cigire á dheimhniú go bhfuil sé tar éis a thaifid iomchuí a scrúdú agus gur dealraitheach uathu nach bhfuarthas tuarisceán a luafar ón gcosantóir i rith tréimhse a luafar ina fhianaise, go dtí go gcruthófar a mhalairt, nár sheachaid an cosantóir an tuairisceán sin i rith na tréimhse sin.
(c) féadfar deimhniú ag deimhniú mar a fhoráiltear chuige sin i mír (a) nó i mír (b) den fho-alt seo agus ag airbheartú é a bheith sínithe ag cigire a thairiscint i bhfianaise gan chruthúnas agus measfar é a bheith sínithe ag an gcigire sin go dtí go gcruthófar a mhalairt.
(5) San alt seo ciallaíonn rud a bheith “forordaithe” é a bheith forordaithe ag na Coimisinéirí Ioncaim.
Measúnacht ar leithligh ar chomhpháirtithe.
[1965, a. 51.]
71.—(1) I gcás trádáil chomhpháirtíochta, beidh éifeacht faoi réir forálacha na Caibidle seo ag an Acht seo maidir le haon chomhpháirtí sa chomhpháirtíocht amhail is gurb amhlaidh a bhí in aon tréimhse iomchuí—
(a) gurbh ionann aon bhrabúis nó gnóchain a tháinig chuige ón trádáil agus aon chaillteanas a tharla dó inti agus brabúis nó gnóchain ó thrádáil nó a tharla i dtrádáil (dá ngairtear trádáil leithleach anseo ina dhiaidh seo sa Chaibidil seo) a bhí á seoladh aige féin go haonarach agus ba thrádáil—
(i) a tionscnaíodh ní a túsaíodh i dtosach na tréimhse iomchuí, nó más tráth éigin sa tréimhse iomchuí seachas ina tosach a thosaigh sé ar bheith ag gabháil don trádáil chomhpháirtíochta a sheoladh, an tráth a thosaigh sé amhlaidh, agus
(ii) nuair a scoirfidh sé de bheith ag gabháil don trádáil chomhpháirtíochta a sheoladh, i rith na tréimhse iomchuí nó i ndeireadh na tréimhse iomchuí, ar buanscoireadh di nuair a scoir sé amhlaidh, agus
(b) gur íoc sé an chuid a dhligh sé a íoc d'aon íocaíocht bhliantúil ón gcomhpháirtíocht,
(2) (a) Chun críocha fho-alt (1), measfar gurb é méid na mbrabús nó na ngnóchan a tháinig chun aon chomhpháirtí áirithe óna thrádáil leithleach, nó an méid caillteanais a tharla dó inti, d'aon bhliain nó tréimhse sa tréimhse iomchuí an méid sin de mhéid iomlán brabús nó gnóchan thrádáil na comhpháirtíochta nó, de réir mar a bheidh, de mhéid iomlán an chaillteanais a tharla i dtrádáil na comhpháirtíochta a thiocfadh mar a chion chuige ar chionroinnt a dhéanamh ar an gcéanna de réir téarmaí chomhaontú na comhpháirtíochta maidir le roinnt brabús agus caillteanas.
(b) I gcás inarb éard í an bhliain nó an tréimhse (dá ngairtear tréimhse an ríomha anseo ina dhiaidh seo sa mhír seo) dá mbeidh na brabúis nó na gnóchain ó thrádáil leithleach chomhpháirtí nó an caillteanas a tharla inti le déanamh suas faoin bhfo-alt seo, bliain nó tréimhse nó cuid de bhliain nó tréimhse dá mbeidh cuntas ar thrádáil na compháirtíochta déanta suas, beidh feidhm ag ailt 60 agus 107 maidir leis an gcomhpháirtí ionann is dá mbeadh cuntas ar a thrádáil leithleach déanta suas don tréimhse ríomha.
(c) Más rud é, i gcás trádáil leithleach chomhpháirtí, gur roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1965, a thosaíonn an bhonntréimhse d'aon bhliain mheasúnachta, déanfar brabúis nó gnóchain na bonn-tréimhse sin a ríomh de réir na bhforálacha sin roimhe seo den fho-alt seo d'ainneoin nach raibh na forálacha sin i bhfeidhm sa tréimhse sin nó i gcuid éigin di.
(3) Chun críocha fho-alt (2), déanfaidh an cigire, faoi réir alt 73, méid iomlán brabús nó gnóchan thrádáil na comhpháirtíochta d'aon bhliain nó tréimhse, nó méid iomlán an chailteanais a tharla sa trádáil sin in aon bhliain nó tréimhse, a chinneadh agus déanfar aon chinneadh den sórt sin mar bheadh sé le déanamh—
(a) dá ndéanfaí an trádáil a thionscnamh nó a thúsú i dtosach na tréimhse iomchuí, agus
(b) i gcás deireadh a bheith leis an tréimhse iomchuí, dá ndéanfaí an trádáil a bhuanscor i ndeireadh na tréimhse sin, agus
(c) dá mba é an duine céanna a bhí ag seoladh na trádála ar feadh an ama go léir sa tréimhse iomchuí agus gurb é an duine sin a rinne nó gur leis a rinneadh gach rud a rinneadh, le linn í a bheith á seoladh, ag nó leis na daoine a sheol í iarbhír:
Ar choinníoll go measfar chun críocha an fho-ailt seo, i gcás inar tráth éigin roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1965, a thosaigh an tréimhse iomchuí agus nach raibh sé le meas chun críocha cánach ioncaim gurb é an tráth sin a tionscnaíodh nó a túsaíodh an trádáil, an tréimhse iomchuí a thosú an tráth ar measadh chun críocha cánach ioncaim gurbh é an tráth é a tionscnaíodh nó a túsaíodh an trádáil agus in aon chás den sórt sin, go measfar gurbh éard aon bhrabúis nó gnóchain a tháinig chun aon duine ón trádáil, nó in aon chaillteanas a tharla dó sa trádáil, d'aon bhliain nó tréimhse sa tréimhse iomchuí a bhí sé ag gabháil don trádáil ar a chuntas féin, brabúis nó gnóchain a tháinig chuige ó thrádáil chomhpháirtíochta, nó de réir mar a bheidh, caillteanas a tharla dó i dtrádáil chomhpháirtoctha ina raibh teideal aige, i gcaitheamh na bliana nó na tréimhse a bheidh i gceist, chun méid iomlán na mbrabús nó na ngnóchan a tháinig nó inar dhligh sé méid iomlán an chaillteanais a iompar.
(4) I gcás nach ndéanfaidh na scaireanna chun a bhfuil teideal ag na comhpháirtithe sa bhonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta dísciú ar bhrabúis na trádála a sheol an chomhpháirtíocht sa tréimhse sin, déanfar measúnacht faoi Chás IV de Sceideal D ar an gcomhpháirtí tosaíochta i leith na coda neamhdhíscithe de na brabúis agus beidh an comhpháirtí tosaíochta i dteideal, má bhíonn agus nuair a bheidh an t-iarmhéid sin le híoc le duine a bheidh ina theideal, aon mhéideanna cánach a measúnaíodh agus a d'íoc sé a bhaint as an iarmhéid sin agus beidh sé saortha agus urscaoilte ó aon mhéideanna den sórt sin.
(5) Ní thabharfaidh an t-alt seo go ndéanfaidh ioncam tuillte d'aon ioncam nach ioncam tuillte ar leithligh ón alt seo.
Liúntais chaipitúla agus muirir chothromaíochta i gcásanna comhpháirtíochta.
[1965, a. 52.]
72.—(1) Beidh éifeacht, faoi réir na bhforálacha seo a leanas den alt seo maidir le trádáil leithleach chomhpháirtí i gcomhpháirtíocht, ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le liúntais chaipitiúla a thabhairt agus muirir chothromaíochta a dhéanamh le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádála.
(2) I gcás ina mbeidh an duine is comhpháirtí tosaíochta de thuras na huaire in aon chomhpháirtíocht tar éis éileamh a dhéanamh, mar a fhoráiltear le fo-alt (9), d'aon bhliain mheasúnachta, tabharfar d'aon chompháirtí sa chompháirtíocht le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain a thrádála leithlí, liúntas caipitiúil i leith aon chaiteachais nó maoine ar cóiméid lena scair iomchuí d'aon liúntas caipitiúil don bhliain sin (gan aon mhéid a tugadh anall ó bhliain roimhe sin a áireamh) (dá ngairtear comhliúntas ina dhiaidh seo san alt seo) a d'fhéadfaí, ar leithligh ó aon neamhdhóthanacht brabús nó gnóchan, a thabhairt ina leith le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádáil na comhpháirtíochta dá bhforáladh an tAcht seo gur cheart na brabúis sin a mhuirearú trí chómheasúnacht ar na daoine a sheol an trádáil sa bhliain mheasúnachta ionann agus—
(a) dá mba iad na daoine sin a bhí ag seoladh na trádála ar feadh an ama go léir agus gurb iad a rinne nó gur leo a rinneadh gach rud a rinneadh ag a réamhtheachtaithe nó leo ag seoladh, nó i ndáil le seoladh, na trádála, agus
(b) gurb i dtosach na tréimhse iomchuí a tionscnaíodh nó a túsaíodh an trádáil agus, i gcás deireadh a bheith leis an tréimhse iomchuí, dá ndéanfaí an trádáil a bhuanscor i ndeireadh na tréimhse sin.
(3) Muirearófar d'aon bhliain mheasúnachta ar aon chomhpháirtí i gcomhpháirtíocht, le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain a thrádála leithlí muirear cothromaíochta ar cóiméid lena scair iomchuí d'aon mhuirear cothromaíochta (dá ngairtear cómhuirear ina dhiaidh seo san alt seo) a bheadh le déanamh don bhliain sin le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádáil na comhpháirtíochta dá bhforáladh an tAcht seo gur cheart na brabúis sin a mhuirearú mar a shonraítear i bhfo-alt (2).
(4) Má ráiníonn i ndeireadh na tréimhse iomchuí go dtiocfaidh duine nó comhpháirtíocht daoine i gcomharbas trádála comhpháirtíochta agus go mbeidh aon mhaoin a bhí, díreach sula dtarlóidh an comharbas ann, á húsáid chun críocha thrádáil na comhpháirtíochta agus, díreach tar éis an comharbas a tharlú ann, a bheidh, gan í a dhíol, á húsáid chun críocha na trádála a bheidh á seoladh ag an gcomharba nó ag na comharbaí, beidh feidhm ag alt 300 (1) mar atá feidhm aige i gcás ina bhfuil sé le meas, de bhua aon cheann d'fhorálacha alt 59, go bhfuil an trádáil buanscortha.
(5) I gcás inar tráth éigin roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1965, a thosaigh an tréimhse iomchuí do thrádáil chomhpháirtíochta agus nach raibh sé le meas chun críocha cánach ioncaim gurb é an tráth sin a tosaíodh nó a túsaíodh an trádáil, measfar, chun críocha fho-alt (2) agus (3), an tréimhse iomchuí do thosú an tráth a measadh chun críocha cánach ioncaim a tosaíodh nó a túsaíodh an trádáil.
(6) (a) Faoi réir alt 73, cinnfidh an cigire maidir le haon trádáil chomhpháirtíochta méid iomlán na gcomhliúntas uile d'aon bhliain mheasúnachta agus méid iomlán na gcómhuirear uile don bhliain sin.
(b) Má ráiníonn, tar éis cinneadh a bheith déanta faoi mhír (a), gur feasach an cigire aon fhíorais nó teagmhais le gurb é a thuairim, ag féachaint chucu sin, go bhfuil an cinneadh mícheart, féadfaidh sé, ó am go ham agus a mhinicí is dóigh leis is gá, cinneadh athscrúdaithe a dhéanamh, agus glacfaidh aon chinneadh athscrúdaithe den sórt sin ionad aon chinneadh níos luaithe ná é, agus déanfar aon mheasúnachtaí nó aisíocaíochtaí cánach sa bhreis is gá.
(7) (a) Faoi réir forálacha mhír (b), déanfar, d'aon bhliain mheasúnachta, scaireanna iomchuí na gcomhpháirtithe de chomhliúntas, nó de chómhuirear a ríomh trína iomlán a chionroinnt ar na comhpháirtithe ar an bhforas céanna a bheadh a chóimhéid de bhrabúis a tháinig sa tréimhse thrádála ó thrádáil na comhpháirtíochta, agus a d'fhaibhrigh ó lá go lá thar an tréimhse sin, le cionroinnt de réir téarmaí na comhpháirtíochta dá mbeadh soláthar déanta cheana féin d'aon tuarastal, ús ar chaipiteal nó suim eile chun a raibh teideal ag aon chomhpháirtí ar neamhshuim le méid na mbrabús a d'éirigh ó thrádáil na comhpháirtíochta.
Sa mhír seo ciallaíonn “tréimhse thrádála”, i gcás an tréimhse iomchuí tosú nó críochnú i rith na bliana measúnachta dá ríomhfar an comhliúntas nó an cómhuirear, an chuid den bhliain mheasúnachta sin is cuid den tréimhse iomchuí nó, in aon chás eile, an bhliain mheasúnachta sin.
(b) Má líomhnaíonn na comhpháirithe go léir (agus a ionadaithe dlíthiúla ag ionadú aon chomhpháirtí éagtha) d'aon bhliain mheasúnachta, trí fhógra scríofa faoina lámha a chuirfear chuig an gcigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta, gur tarraingíodh cruatan ar dhuine amháin nó níos mó de na comhpháirtithe mar gheall ar chionroinnt comhliúntais nó cómhuirir a rinneadh ar an bhforas atá leagtha amach i mír (a) den fho-alt seo, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, ar bheith deimhnitheach dóibh gur tarraingíodh cruatan, cibé faoiseamh a thabhairt is dóigh leo a bheith cóir trí chionroinnt nua a dhéanamh ar an gcomhliúntas nó ar an gcómhuirear, agus beidh éifeacht chun críocha uile an Achta seo ag aon chionroinnt nua den sórt sin ionann agus dá mba chionroinnt í faoi mhír (a) agus déanfar aon mheasúnachtaí nó aisíocaíochtaí cánach sa bhreis is gá.
(8) Chun na measúnachtaí a dhéanamh ar na comhpháirtithe, measfar maidir le haon bhliain mheasúnachta áirithe gur cómhliúntas don bhliain sin méid comhiomlán na liúntas caipitiúil go léir a tugadh anall agus beidh feidhm dá réir ag fo-alt (7).
San fho-alt seo ciallaíonn liúntas caipitiúil a tugadh anall—
(a) aon liúntas caipitiúil nó cuid de liúntas caipitiúil atá le tabhairt don chomhpháirtíocht in aghaidh na bliana 1964-65 nó aon bhliana measúnachta roimhe sin a d'fhéadfaí, dá mba nár achtaíodh Cuid VIII den Acht Airgeadais, 1965, a thabhairt anonn agus a thabhairt mar asbhaint le linn muirearú a dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádáil na comhpháirtíochta don bhliain 1965-66, agus
(b) aon liúntas caipitiúil nó cuid de liúntas caipitiúil a bheidh le tabhairt do chomhpháirtí in aghaidh 1965-66 nó bliana measúnachta dá éis sin agus a d'fhéadfaí, mura mbeadh an fo-alt seo, a thabhairt anonn agus a thabhairt mar asbhaint le linn muirearú a dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádáil leithleach an chomhpháirtí do bhliain mheasúnachta tar éis na bliana dar ríomhadh an liúntas caipitiúil.
(9) Maidir le trádáil chomhpháirtíochta—
(a) aon éileamh ar chomhliúntas d'aon bhliain mheasúnachta déanfaidh an comhpháirtí tosaíochta é ionann agus dá mba éileamh é ar liúntas caipitiúil a bhí le tabhairt dó agus cuirfear é sa tuairisceán a sheachadfaidh sé faoi alt 70 maidir leis an mbliain mheasúnachta sin, agus
(b) aon éileamh ar chomhliúntas measfar gurb éileamh é ó gach comhpháirtí ar liúntas caipitiúil a bheidh le tabhairt dó agus is liúntas caipitiúil ar cóimhéid lena scair iomchuí den chomhliúntas sin.
Modhnú ar na forálacha maidir le hachomhairc.
[1965, a. 53.]
73.—(1) Féadfaidh an cigire fógra a thabhairt don chomhpháirtíocht lena mbaineann i dtaobh aon chinneadh aige faoi alt 71 (3) nó 72 (6) trí ráiteas scríofa á insint a sheachadadh don duine is comhpháirtí tosaíochta de thuras na huaire sa chomhpháirtíocht agus na forálacha uile den Acht seo a bhaineann le hachomhairc i gcoinne measúnachtaí i leith cánach ioncaim beidh feidhm acu, le haon mhodhnuithe is gá, maidir le haon chinneadh agus aon fhógra i dtaobh cinnte ionann agus dá mba mheasúnacht den sórt sin agus fógra i dtaobh measúnachta den sórt sin iad faoi seach.
(2) Nuair a bheidh cinneadh críochnaitheach dochloíte nó, i gcás cinneadh faoi alt 72 (6) críochnaitheach dochloíte faoi réir mhír (b) den fho-alt sin, ní chuirfear a chirte faoi cheist le linn éisteacht nó athéisteacht a bheith á thabhairt d'achomharc ag aon chomhpháirtí i gcoinne measúnachta i leith brabúis nó gnóchain a thrádála leithlí nó i gcoinne cinneadh ag an gcigire ar éileamh faoi alt 307.
(3) Má ráiníonn ar aon achomharc den sórt a luaitear i bhfo-alt (2) go mbeidh aon cheist ann i dtaobh cionroinnt a bheidh le déanamh faoi alt 71 (2) nó alt 72 (7) agus gur dealraitheach gur ceist ábhartha an cheist maidir leis an dliteanas i leith cánach ioncaim atá (do cibé bliain mheasúnachta é) ar bheirt daoine nó níos mó, tabharfar fógra do na daoine sin go léir faoi thráth agus ionad na héisteachta agus beidh teideal acu láithriú agus éisteacht a fháil ó na Coimisinéirí Speisialta nó uiríolla scríofa a chur chucu.
Forálacha maidir le muirir faoi alt 288.
[1965, a. 54 (1) (2).]
74.—(1) I gcás ina mbeadh muirear faoi alt 288 (dá ngairtear cómhuirear ina dhiaidh seo san alt seo) le gearradh d'aon bhliain mheasúnachta áirithe nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan thrádáil comhpháirtíochta dá bhforáladh an tAcht seo gur cheart na brabúis nó na gnóchain sin a mhuirearú mar a shonraítear in alt 72 (2), gearrfar ar aon chomhpháirtí sa chomhpháirtíocht le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain a thrádála leithlí muirear faoin alt sin 288 ar cóimhéid lena scair iomchuí den chómhuirear.
(2) Chun críocha fho-alt (1), ríomhfar scair iomchuí chomhpháirtí de chómhuirear mar atá a scair iomchuí de chómhuirear de réir bhrí alt 72 le ríomh de bhua fho-alt (7) den alt sin.
Caibidil IV
Cás III
Ioncam is inmhuirir faoi Chás III.
[1929, a. 10 (1) (2).]
75.—(1) Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt anseo ina dhiaidh seo, measfar, chun na gcríocha uile a bhaineann le dliteanas i leith cánach ioncaim a fhionnadh, gurb ó bhunadh amháin d'ioncam nó do bhrabúis is inmhuirir faoi Chás III de Sceideal D, agus beidh feidhm ag forálacha alt 77 dá réir sin.
(2) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) maidir leis an ioncam nó na brabúis seo a leanas, agus measfar an t-ioncam nó na brabúis sin a theacht ó bhunaidh ar leithligh, faoi seach, is é sin le rá—
(i) ioncam nó brabúis is inmhuirir faoi alt 215,
(ii) brabúis is inmhuirir faoi alt 78, agus
(iii) ioncam ó urrúis agus sealúchais in aon áit lasmuigh den Stát a gceanglaítear cáin orthu faoi fho-ailt (2) agus (3) d'alt 76 a ríomh faoi threoir mhéid an ioncaim a fuarthas sa Stát.
Urrúis agus sealúchais choigríche.
[1925, a. 12 (1) (2) (3) (a);
1929, a. 11, Sc. 1, Cuid II;
1934, a, 5;
1965, a. 4 (6), 9, Sc. 3, Cuid I.]
76.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo agus alt 77, déanfar cáin is inmhuirir faoi Chás III de Sceideal D i leith ioncaim ó urrúis agus sealúchais in aon áit lasmuigh den Stát a ríomh ar an méid iomlán den chéanna a éireoidh sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta cibé acu a bheidh nó nach mbeidh an t-ioncam faighte nó le fáil sa Stát, ach sin, i gcás ioncam nach sa Stát a fuarthas é—
(a) faoi réir na n-asbhaintí agus na liúntas céanna agus bheadh dá mba rud é gur mar sin a fuarthas é; agus
(b) faoi réir aon suim a asbhaint, i gcás nach féidir an asbhaint sin a dhéanamh faoi aon fhoráil eile agus nach bhfuil sé toirmiscthe le haon fhoráil eile den Acht seo, ar suim í a íocadh i leith cánach ioncaim san áit ar éirigh an t-ioncam; agus
(c) faoi réir asbhaint mar gheall ar aon ús bliantúil nó aon bhlianacht nó aon íocaíocht bhliantúil eile is iníoctha as an ioncam le duine nach sa Stát a chónaíonn sé,
agus beidh feidhm dá réir sin ag forálacha an Achta seo (lena n-áirítear iad sin a bhaineann le ráitis a sheachadadh).
(2) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1)—
(a) maidir le haon duine a chruthóidh do na Coimisinéirí Ioncaim nach sa Stát atá sainchónaí air, nó gur saoránach Éireannach é agus nach sa Stát a bhíonn gnáthchónaí air, nó
(b) maidir le hioncam ó urrúis agus sealúchais den sórt a dúradh ar cuid iad d'infheistíochtaí chiste árachais saoil choigríche de chuid chomhlacht árachais.
(3) Sna cásanna a luaitear i bhfo-alt (2), déanfar an cháin, faoi réir forálacha alt 77, a ríomh ar mhéid iomlán na suimeanna iarbhír a fuarthas sa Stát ó sheoltáin airgid is iníoctha sa Stát, nó ó mhaoin a allmhairíodh nó ó airgead nó luach as maoin nár allmhairíodh, nó ó airgead nó luach a fuarthas amhlaidh ar creidmheas nó ar cuntas i leith na seoltán airgid, na maoine, an airgid nó an luacha a tugadh isteach sa Stát sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta gan aon asbhaint ná cealú.
(4) Más deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim gur chúis cruatain é forálacha an ailt seo a fheidhmiú i gcás ioncaim ó fhostaíocht a feidhmíodh go hiomlán lasmuigh den Stát féadfaidh siad cibé faoiseamh a dheonú is dóigh leo is cóir.
(5) Duine ar bith arb éagóir leis cinneadh na gCoimisinéirí Ioncaim ar aon cheist maidir le sainchónaí nó gnáthchónaí a éireoidh faoi fho-alt (2) féadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn sa chéill sin a thabharfar do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh de dhá mhí ón dáta a thabharfar fógra ar an gcinneadh dó, iarratas a dhéanamh go n-éistfeadh agus go gcinnfeadh na Coimisinéirí Speisialta a éileamh.
(6) I gcás ina ndéanfar iarratas faoin alt seo, éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta an t-éileamh sa tslí chéanna le hachomharc chucu i gcoinne measúnachta agus beidh feidhm dá réir sin, maille le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha uile den Acht seo a bhaineann le hachomharc den sórt sin (lena n-áirítear na forálacha a bhaineann le hachomharc a athéisteacht agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí).
Bonn measúnachta.
[1918, Sc. D, C. III, r. 2;
1922, a. 17;
1929, a. 10 (3);
1929, Sc. I, Cuid II, r. (4);
1932, a. 5 (3).]
77.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, déanfar cáin faoi Chás III de Sceideal D a ríomh—
(a) maidir leis an mbliain mheasúnachta ina n-éireoidh na brabúis nó an t-ioncam i gcéaduair, ar mhéid iomlán na mbrabús nó an ioncaim a éireoidh sa bhliain sin; agus
(b) maidir le blianta measúnachta ina dhiaidh sin, ar mhéid iomlán na mbrabús nó an ioncaim a éireoidh sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta;
Ar choinníoll—
(i) i gcás inar lá éigin seachas an 6ú lá d'Aibreán sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta a d'éirigh na brabúis nó an t-ioncam i gcéaduair, go ndéanfar an ríomh ar bhrabúis nó ar ioncam na bliana measúnachta; agus
(ii) i gcás inarb ar an 6ú lá d'Aibreán sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta nó lá éigin seachas an 6ú lá d'Aibreán sa bhliain díreach roimh an mbliain mheasúnachta a d'éirigh na brabúis nó an t-ioncam i gcéaduair, go mbeidh an duine a mhuirearófar i dteideal, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire tráth ar bith laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta, go muirearófaí é ar mhéid na mbrabús nó an ioncaim don bhliain sin, agus má bhíonn an cháin a muirearaíodh íoctha, go n-aisíocfar aon mhéid a ró-íocadh.
(2) Faoi réir forálacha alt 76, íocfar cáin ar an méid iarbhír a ríomhadh mar a dúradh gan aon asbhaint.
(3) Más rud é, in aon bhliain mheasúnachta, go scoirfidh duine ar bith a muirearaíodh nó is inmhuirir i leith ioncaim nó brabús faoi Chás III de Sceideal D, d'iomlán an bhunaidh aonair ioncaim nó brabús sin a shealbhú mar a luaitear in alt 75 (1) nó aon bhunadh acu sin a n-ordaítear an t-ioncam uaidh a ríomh ar leithligh faoi fho-alt (2) den alt sin, beidh feidhm sa chás sin ag alt 58 (5), faoi réir na modhnuithe is gá, ionann agus dá mba éard é scor den bhunadh nó de na bunaidh aonair sin a shealbhú scor de thrádáil.
(4) Na tagairtí atá i bhfo-alt (3) do dhuine do scor de bhunadh ioncaim nó brabús a shealbhú forléireofar iad mar thagairtí do scor de dheasca duine d'fháil bháis agus an bunadh ioncaim nó brabús á shealbhú aige agus freisin do scor le linn beo an duine sin, agus chun críocha fho-alt (3) measfar an bás sin a bheith ina chúis le scor, agus measfar an scor sin tarlú lá an bháis sin.
(5) I gcásanna ina mbeidh cáin ioncaim le ríomh faoi threoir an mhéid ioncaim a fuarthas sa Stát, beidh éifeacht ag forálacha fho-alt (1) ionann agus dá mba éard a bhí i dtagairtí san fho-alt sin do cháin ioncaim a éiríonn nó a d'éirigh tagairtí d'ioncam a fhaightear nó a fuarthas amhlaidh.
Déileálaithe eallaigh agus bainne.
[1918, Sc. D, C. III, r. 4.]
78.—Má fhaigheann an cigire amach nach leor iad na tailte a muirearaíodh faoi Sceideal B ar an luach inmheasúnaithe agus atá áitithe ag déileálaí eallaigh nó ag déileálaí bainne nó ag díoltóir bainne, le haghaidh cothú an eallaigh a cuireadh ar na tailte, ionas nach bhfaightear aon mheas cóir ar na brabúis ón luach inmheasúnaithe, féadfaidh sé a iarraidh go seachadfaí ráiteas ar na brabúis agus féadfaidh sé cibé suim bhreise a mhuirearú ar na brabúis agus a dhéanfaidh suas, i dteannta an mhuirir faoi Sceideal B, an tsuim iomlán ba chóir a mhuirearú ar an déileálaí nó an díoltóir i leith an méid céanna brabús a muirearaíodh de réir alt 77.
Caibidil V
Cás IV—Ginearálta
Bonn measúnachta.
[1918, Sc. D, C. VI, r. 1-3;
1929, a. 9 (3).]
79.—(1) Déanfar cineál na mbrabús nó na ngnóchan, agus an bonn ar a ndearnadh a méid a ríomh, lena n-áirítear an meánmhéid a tógadh orthu, má tógadh, a insint don chigire.
(2) Déanfar an ríomh ar mhéid iomlán na mbrabús nó na gnóchan a éireoidh sa bhliain mheasúnachta, nó déanfar é de réir mheánmhéid na tréimhse sin, nach faide ná bliain, de réir mar is gá sa chás agus mar a ordóidh an cigire.
(3) Gach ráiteas agus ríomh den sórt sin déanfar é a mhéid is fearr is eol don duine, agus mar a chreideann an duine a bheidh ag fáil nó i dteideal na mbrabús nó na ngnóchan.
Caibidil VI
Cánachas ar Chíosanna agus ar íocaíochtaí áirithe Eile
Léiriú.
[1963, Cuid IX, a. 83;
1965, a. 56.]
80.—(1) Sa Chaibidil seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
folaíonn “éasúint” aon cheart, pribhléid nó sochar in áitreabh nó air nó uaidh;
folaíonn “léas” comhaontú le haghaidh léasa agus aon tionóntacht, ach ní fholaíonn sé morgáiste, agus forléireofar dá réir sin “léasaí” agus “léasóir”, agus folaíonn “leasaí” agus “léasóir”, faoi seach, comharbaí i dteideal léasaí nó léasóra;
ciallaíonn “léas fada” léas arna dheonú ar feadh téarma is faide ná caoga bliain;
ciallaíonn “áitreabh” aon tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin sa Stát;
folaíonn “préimh” aon suim dá samhail, cibé acu leis an léasóir is neasa nó le huasléasóir is iníoctha í;
folaíonn “cíos” aon ní i bhfoirm chíosa agus aon íocaíocht ón léasaí chun costais obair chothabhála nó deisiúcháin ar an áitreabh a íoc, nach obair a gceanglaítear leis an léas gurb é an léasaí a dhéanfaidh í;
ciallaíonn “gear-léas” léas arna dheonú ar feadh téarma nach faide ná caoga bhliain;
ciallaíonn “aonad luachála” aon tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin arna luacháil faoi na hAchtanna Luachála mar aonad.
(2) Nuair a bheidh ré léasa á dhéanamh amach, chun críocha na mínithe ar “léas fada” agus “gearr-léas” atá i bhfo-alt (1) beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:
(a) i gcás ina mbeidh ar théarmaí an léasa foráil le haghaidh a fhoirceannta trí fhógra ón léasóir nó ón léasaí, ní mheasfar an léas a bheith arna dheonú ar feadh téarma is faide ná téarma a chríochnóidh ar an dáta is luaithe a fhéadfaí é a fhoirceannadh trí fhógra;
(b) i gcás ina dtabharfaidh aon cheann de théarmaí an léasa (cibé acu le forghéilleadh nó le haon ní eile a bhaineann sé) nó aon chúinse eile gur neamhdhócha go leanfaidh an léas thar dáta roimh an lá a bheidh deireadh le téarma an léasa, ní mheasfar an léas a bheith arna dheonú ar feadh téarma is faide ná téarma a chríochnóidh ar an dáta sin.
(3) Déanfar aon tagairt sa Chaibidil seo do bhaint a bheith ag duine amháin le duine eile a fhorléiriú de réir alt 96 (3).
(4) Má tá eastát nó leas aon léasóra in aon áitreabh faoi mhorgáiste agus go bhfuil an morgáistí i seilbh nó go bhfuil na cíosanna agus na brabúis á nglacadh ag glacadóir a ceapadh ag an morgáistí nó ar iarratas uaidh, ansin, chun críocha na Caibidle seo, measfar an t-eastát nó an leas sin a bheith dílsithe don mhorgáistí, agus forléireofar dá réir sin tagairtí do léasóir; ach ríomhfar méid an dliteanais i leith cánach a bheidh ar aon mhorgáistí den sórt sin ionann agus dá mbeadh an morgáistí i seilbh go fóill nó, de réir mar a bheidh, nár ceapadh aon ghlacadóir, agus gurb é méid dliteanais an mhorgáisteora a bhí á ríomh.
Cánachas ar chíosanna faoi ghearr-léasanna.
[1963, a. 84.]
81.—(1) A mhéid dá bhforáiltear leis an gCaibidil seo, measfar, chun críocha uile an Achta seo, gur brabúis nó gnóchain bhliantúla de réir Sceidil D na brabúis nó na gnóchain ó aon chíos i leith aon áitribh faoi ghearr-léas agus beidh an léasóir inmhuirir ina leith faoi Chás IV den Sceideal sin.
(2) D'ainneoin aon ní in alt 79 (2), déanfar cáin ioncaim i leith brabús nó gnóchan is inmhuirir de bhua an ailt seo a ríomh i ngach cás ar mhéid iomlán brabús nó gnóchan na bliana measúnachta.
(3) Faoi réir na bhforálacha ina dhiaidh seo den Chaibidil seo, gheofar amach méid na mbrabús nó na ngnóchan a bheidh le muirearú faoin alt seo trí na hasbhaintí a údaraítear leis an bhfo-alt díreach ina dhiaidh seo a bhaint as aon chíos a mbeidh an léasóir tar éis teacht chun teideal a bheith aige chuige sa bhliain mheasúnachta.
(4) Na hasbhaintí a údaraítear leis an bhfo-alt seo is asbhaintí iad faoi threoir aon ní nó gach ní acu seo a leanas:
(a) an méid, más aon mhéid é, a mbeidh an léasóir faoi dhliteanas cáin ioncaim a íoc air, trí asbhaint nó eile, faoi Sceideal A don bhliain mheasúnachta i leith an áitribh;
(b) an bhreis, más aon bhreis é, a bheidh ag méid aon chíosa is iníoctha ag an léasóir i leith an áitribh, nó i leith coda de, faoi ghearr-léas ar an méid dá dtagraítear i mír (a) nó, de réir mar a bheidh, thar an gcuid den mhéid deiridh sin is inchurtha i leith na coda den áitreabh arb iníoctha an cíos ag an léasóir ina leith;
(c) aon suimeanna a íocfaidh an léasóir, de réir coinníollacha an léasa, i leith ráta chontae, ráta chathrach nó ráta eile, cibé acu air féin nó ar an léasaí a bheidh na suimeanna sin muirearaithe faoin dlí;
(d) costas an léasóra i leith aon seirbhísí a rinne sé nó earraí a sholáthraigh sé, seachas ar mhodh cothabhála nó deisiúchán, is seirbhísí nó earraí a bhfuil ceangal dlí air faoin léas a dhéanamh nó a sholáthar ach nach bhfaigheann sé aon chomaoin ar leithligh ina leith;
(e) costas cothabhála, deisiúchán, árachais agus bainistí an áitribh a mhéid gurb é an léasóir a íocann an costas sin mar gheall ar oibleagáidí atá forchurtha ag an léas,
agus is é méid na hasbhainte a bheidh le déanamh faoi threoir gach ní de na nithe sin roimhe seo an méid a bheadh le déanamh agus brabúis nó gnóchain á ríomh faoi na forálacha is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D ionann agus dá mbeadh sé achtaithe gur chóir fáil cíosa faoi ghearr-léas a mheas mar thrádáil atá á sheoladh i gcaitheamh ré an léasa ag an léasóir de thuras na huaire agus gur chóir a mheas go bhfuil an t-áitreabh atá ar áireamh sa léas áitithe chun críocha na trádála sin.
Chun críocha an fho-ailt seo measfar gur cuid de ré léasa tréimhse, díreach tar éis a fhoirceannta, nach raibh an léasóir díreach roimh an bhfoirceannadh, ag áitiú an áitribh nó aon choda de, ach a bhí sé i dteideal é a shealbhú, má tharlaíonn ag deireadh na tréimhse sin go mbeidh an t-áitreabh tagtha chun bheith ina ábhar do ghearr-léas eile a dheonaigh sé.
(5) Má bhíonn léasóir i dteideal cíosa i leith áitribh (dá ngairtear an t-áitreabh sin ina dhiaidh seo san fho-alt seo) faoi ghearrléas agus—
(a) nach bhfuil iomlán aonaid luachála nó iomlán dhá aonad luachála nó níos mó den sórt sin san áitreabh sin, nó
(b) gurb iníoctha cíos ag an léasóir faoi ghearr-léas i leith áitreabh a bhfuil ann iomlán an áitribh sin agus áitribh eile nó cuid den chéanna,
déanfaidh an cigire, de réir mar is fearr is eol dó agus a mheaslaidh sé, aon chionroinnt iomchuí ar an luacháil inrátaithe nó ar an gcíos is iníoctha ag an léasóir agus méid aon asbhainte faoi mhír (a), (b) nó (c) d'fho-alt (4) á chinneadh aige.
(6) Féadfar cionroinnt faoi fho-alt (5) a leasú ag na Coimisinéirí Speisialta, nó ag an mBreitheamh Cúirte Cuarda, ar achomharc i gcoinne measúnacht a rinneadh ar fhoras na cionroinnte sin a éisteacht nó a athéisteacht; ach ar aon achomharc den sórt sin a éisteacht nó a athéisteacht, beidh deimhniú ón gCoimisinéir Luachála a fhorthairgfidh ceachtar páirtí san achomharc agus a dheimhneoidh, maidir le háitreabh a bheidh luacháilte faoi na hAchtanna Luachála mar aonad, an méid de luacháil inrátaithe an áitribh is inchurtha i leith aon choda den áitreabh, ina dheimhniú críochnaitheach ar an méid is inchurtha amhlaidh.
Asbhaintí breise i gcásanna áirithe.
[1963, a. 85.]
82.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “brabúis nó gnóchain eiscthe” brabúis nó gnóchain ón gcíos faoi ghearr-léas i leith áitribh arb éard é a iomlán nó arbh é a bhí ann, an 6ú lá d'Aibreán, 1963, aonad luachála a gcomhlíontar ina chás, don bhliain mheasúnachta na coinníollacha seo a leanas go léir, is é sin le rá:
(a) gurb áitreabh lena mbaineann fo-alt (2) an t-áitreabh;
(b) nach bhforchuireann an léas aon oibleagáid ar an léasaí creatlach nó taobh seachtrach aon fhoirgnimh a chothabháil ná a dheisiú nó ranníoc a dhéanamh i leith costas na cothabhála nó na ndeisiúchán sin, agus
(c) nach mó ná £52 sa bhliain an cíos a bhfuil an léasóir ina theideal nó, i gcás inar inlamháilte asbhaint faoi alt 81 (4) (c) agus méid na mbrabús nó na ngnóchan á ríomh chun críche measúnachta faoi Chás VI de Sceideal D an cíos sin arna laghdú oiread na hasbhainte is inlamháilte mar a dúradh;
ciallaíonn “cíos brabúis”, maidir le haon áitreabh a bhfuil léasóir, i mbliain mheasúnachta, i dteideal cíosa ina leith faoi ghearr-léas, an méid (dá ngairtear an méid inmheasúnaithe ina dhiaidh seo sa mhíniú seo) arbh inmhuirir, mura mbeadh forálacha na bhfo-alt seo a leanas den alt seo, an léasóir ina thaobh don bhliain mheasúnachta faoi Chás VI de Sceideal D, i leith brabús nó gnóchan ón gcíos sin, móide aon asbhaint a lamháiltear faoi alt 81 (4) (a) agus an méid inmheasúnaithe á ríomh agus lúide an méid, más aon mhéid é, ar lú aon asbhaint a lamháiltear faoi alt 81 (4) (b) agus an méid inmheasúnaithe á ríomh ná an asbhaint ab inlamháilte amhlaidh dá mba rud é—
(i) nárbh inlamháilte aon asbhaint faoi alt 81 (4) (a), agus
(ii) guh bhain alt 81, (4) (b) agus alt 81 (5) le haon íocaíocht lena mbaineann alt 93 amhail mar a bhaineann siad le haon chíos is iníoctha faoi ghearrléas.
(2) (a) Baineann an fo-alt seo le haon áitreabh a suífear chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim (nó, ar achomharc, chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta) ina thaobh gurbh áitreabh rialaithe de réir bhrí an Achta Srianta Cíosa, 1960, é sa bhliain mheasúnachta.
(b) I gcás duine a bheith inmhuirir maidir le haon bhliain mheasúnachta, faoi Chás VI de Sceideal D i leith brabús nó gnóchan ó aon chíos i leith aon áitribh lena mbaineann an fo-alt seo faoi ghearr-léas, déanfar an méid a mbeadh sé inmhuirir amhlaidh ina thaobh, ar leithligh ón bhfo-alt seo, a laghdú méid is comhionann le dhá chúigiú den chíos brabúis:
Ar choinníoll nach mó ná £200 comhshuim na méideanna uile a dhéanfar, d'aon bhliain mheasúnachta, na brabúis nó na gnóchain, seachas brabúis nó gnóchain eiscthe, a tháinig chun aon duine a laghdú de bhua na míre seo.
(3) An tagairt atá sa choinníoll a ghabhann le fo-alt (2) (b), do bhrabúis nó gnóchain a tháinig chun aon duine measfar go bhfolaíonn sí, i gcás pearsa aonair, tagairt do bhrabúis nó do ghnóchain a tháinig chun banchéile nó fearchéile na pearsan aonair.
San fho-alt seo agus i bhfo-alt (4) ciallaíonn “banchéile” bean phósta a bhfuil sé le háireamh, faoi alt 196 (1), í a bheith ina cónaí lena fearchéile, agus tá brí chomhréire le “fearchéile”.
(4) (a) Má thagann, in aon bhliain mheasúnachta, brabúis nó gnóchain chun fearchéile agus chun banchéile ó chíosanna i leith áitribh lena mbaineann fo-alt (2) agus gur mó comhshuim (dá ngairtear an mhór-chomhshuim ina dhiaidh seo san fho-alt seo) na méideanna a bheadh na brabúis nó na gnóchain sin le laghdú faoin alt seo, dá bhfágfaí ar lár as an alt seo an coinníoll a ghabhann le fo-alt (2) (b) (dá ngairtear an fhoráil theorainniúcháin ina dhiaidh seo san fho-alt seo), ná an méid arb éard é, de dhroim oibriú na forála teorainniúcháin, comhshuim (dá ngairtear an ghlan-chomhshuim ina dhiaidh seo san fho-alt seo) na méideanna uile a fhéadfar na brabúis nó na gnóchain sin a laghdú, ní rachaidh comhshuim na méideanna uile a laghdófar na brabúis nó na gnóchain a thiocfaidh chun ceachtar céile thar an tsuim a mbeidh idir í agus an ghlan-chomhshuim an chomhréir chéanna a bheidh idir comhshuim na méideanna uile a bheadh na sochair nó na gnóchain a thiocfaidh chun an chéile sin le laghdú, mura mbeadh an fhoráil theorainniúcháin, agus an mhór-chomhshuim.
(b) Aon tagairt san fho-alt seo do bhrabúis nó gnóchain ní fholaíonn sí tagairt do bhrabúis nó gnóchain eiscthe.
Préimheanna, etc., a áireamh mar chíos.
[1963, a. 86;
1965, a. 57.]
83.—(1) I gcás ina gceanglaítear aon phréimh a íoc faoi léas nó ar shlí eile faoi na téarmaí ar faoina réir a deonaíodh léas, agus gur gearr-léas é, measfar chun críocha alt 81, teideal a bheith ag an léasóir, ar an léas a dheonú, chun suim a fháil ar mhodh cíosa (i dteannta aon chíosa iarbhír) ar cóimhéid le méid na préimhe, arna laghdú an caogadú cuid den mhéid sin in aghaidh gach tréimhse iomláine dhá mhí dhéag, seachas an chéad tréimhse, atá ar áireamh i dtéarma an léasa.
(2) Má dhéanann na téarmaí ar faoina réir a deonaíodh léas aon áitribh oibleagáid a fhorchur ar an léasaí aon obair a dhéanamh ar an áitreabh, measfar chun críocha an ailt seo gur cheangail an léas préimh a íoc leis an léasóir (i dteannta aon phréimhe eile) ar cóimhéid leis an méid a bhí luach eastáit nó léasa an léasóra, díreach tar éis tosach feidhme an léasa, faoi bhun an méid arbh é a luach é an uair sin dá ndéanfaí an obair, ach ar shlí seachas ar chostas an léasaí, agus go mbeadh an cíos arna mhéadú dá réir sin:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo sa mhéid go gceanglaíonn an oibleagáid obair a dhéanamh a mbeadh íocaíocht ina leith inbhainte as an gcíos faoi alt 81 (4) dá mba ar an léasóir agus nach ar an léasaí a bheadh d'oibleagáid an obair a dhéanamh.
(3) Má bhíonn suim iníoctha, faoi na téarmaí ar faoina réir a deonaíodh léas, ag an léasaí in ionad an t-iomlán nó cuid den chíos in aghaidh aon tréimhse áirithe, nó mar chomaoin i leith an léas a ghéilleadh, measfar, chun críocha an ailt seo, gur cheangail an léas préimh ar cóimhéid le méid na suime sin a íoc leis an léasóir in dteannta aon phréimhe eile; ach—
(a) nuair a bheidh an cháin á ríomh is inmhuirir de bhua an fho-ailt seo i leith suime is iníoctha in ionad cíosa, déileálfar le téarma an léasa mar théarma nach bhfuil aon tréimhse ar áireamh ann seachas an tréimhse ar maidir léi is iníoctha an tsuim;
(b) d'ainneoin aon ní i bhfo-alt (1), aon chíos a ndéileálfar leis mar chíos de bhua an fho-ailt seo, measfar é a theacht chun bheith dlite ar theacht don tsuim a bheidh i gceist chun bheith iníoctha ag an léasaí.
(4) I gcás ina mbeidh suim iníoctha ag an léasaí, mar chomaoin i leith aon téarma de théarmaí léasa a athrú nó a tharscaoileadh, ar shlí seachas i modh cíosa, measfar, chun críocha an ailt seo, gur cheangail an léas préimh a íoc leis an léasóir (i dteannta aon phréimhe eile) ar cóimhéid le méid na suime sin; ach le linn an cháin a bheith á ríomh is inmhuirir de bhua an fho-ailt seo, déileálfar le téarma an léasa mar théarma nach bhfuil aon tréimhse ar áireamh ann roimh an am a ghlacfaidh an t-athrú nó an tarscaoileadh éifeacht nó a thiocfaidh tar éis an ama a scoirfidh an t-athrú nó an tarscaoileadh d'éifeacht a bheidh aige, agus d'ainneoin aon ní i bhfo-alt (1) aon chíos a ndéileálfar leis mar chíos de bhua an fho-ailt seo measfar é a theacht chun bheith dlite nuair a dhéanfar an conradh ag déanamh forála don athrú nó don tarscaoileadh.
(5) I gcás ina mbeidh íocaíocht mar a luaitear i bhfo-alt (1), (3) nó (4) dlite do dhuine seachas an léasóir, ní bheidh feidhm ag an bhfo-alt sin (1), (3) nó (4) maidir leis an íocaíocht sin, ach déanfar aon mhéid a bheadh le háireamh mar chíos dá mba don léasóir a bheadh an íocaíocht dlite a áireamh mar bhrabús nó gnóchan bliantúil leis an duine eile sin agus beidh sé inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D:
Ar choinníoll nach ndéanfar, i gcás ina mbaineann an méid le híocaíocht a thagann faoi réim fho-alt (4), é a áireamh amhlaidh mura do dhuine a bhfuil baint aige leis an léasóir a bheidh an íocaíocht dlite.
(6) (a) Más ina thráthchodanna is iníoctha méid préimhe a bhfuil duine inmhuirir i leith cánach faoina threoir de bhua an ailt seo, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas, i gcás ina mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo, in ionad na bhforálacha roimhe seo den alt seo:
(i) chun críocha alt 81, déanfar gach tráthchuid den sórt sin is iníoctha leis an léasóir de thuras na huaire a áireamh ionann agus dá mba chíos í is iníoctha faoin léas, agus
(ii) déanfar gach tráthchuid den sórt sin is iníoctha le duine nach léasóir a áireamh mar bhrabús nó gnóchan bliantúil leis an duine sin agus beidh sí inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D.
(b) Beidh feidhm ag an bhfo-alt seo i gcás ina ndéanfaidh an duine is inmhuirir de bhua an ailt seo trí fhógra i scríbhinn, a thabharfar do chigire roimh dheireadh na bliana measúnachta i ndiaidh na bliana a thiocfaidh sé chun bheith i dteideal na chéad tráthchoda den phréimh, a roghnú go mbeidh feidhm aige agus i gcás ina dtabharfar fógra den sórt sin i dtaobh rogha déanfar gach measúnacht bhreise, gach athrú ar mheasúnachtaí agus gach aisíocaíocht cánach is gá.
(7) Chun críocha an ailt seo, glacfar go ndearnadh aon suim, seachas cíos, a íocadh ar léas a dheonú nó i ndáil le léas a dheonú a íoc ar mhodh préimhe ach amháin sa mhéid go gcruthófar gur tugadh leor-chomaoin eile i leith na híocaíochta.
(8) I gcás ina mbeidh ré léasa le déanamh amach chun críocha an ailt seo tar éis dáta ar tháinig deireadh leis an léas ar chúis ar bith, glacfar, d'ainneoin aon ní in alt 80 (2), gur mhair an ré ó thosach feidhme an léasa go dtí an dáta sin; agus i gcás ina mbeidh an ré sin le déanamh amach chun na gcríocha sin tráth a bheidh an léas ar marthain, cuirfear forálacha alt 80 (2) i bhfeidhm de réir na gcúinsí a bheidh ann an tráth sin.
Muirear ar shannadh léasa a deonaíodh ar shaorluach.
[1965, a. 58.]
84.—(1) I gcás inarb amhlaidh do na téarmaí ar faoina réir a deonaíodh gearr-léas go bhféadfadh an léasóir, ag féachaint do na luachanna a bhí á n-íoc an tráth a deonaíodh é, agus á ghlacadh in áirithe gur ar neamhthuilleamaí a rinneadh an mhargántaíocht le haghaidh an léasa, a cheangal suim bhreise (dá ngairtear an tsuim tharscaoilte ina dhiaidh seo san alt seo) a íoc i modh préimhe, nó préimhe breise, as ucht an léas a dheonú, ansin, ar aon sannadh a dhéanamh ar an léas ar chomaoin—
(a) i gcás nár sannadh an léas roimhe sin, de bhreis ar an bpréimh, má b'ann, ar ar sannadh é, nó
(b) i gcás inar sannadh an léas roimhe sin, de bhreis ar an gcomaoin ar ar sannadh go deiridh é,
déanfar méid na breise, a mhéid nach mó é ná an tsuim tharscaoilte lúide méid aon bhreise den sórt sin de bharr sannadh roimhe sin ar an léas, a áireamh, ar comhréir leis an méid a mbeadh an tsuim tharscaoilte le háireamh, faoi alt 83 (1), mar chíos dá mba phréimh faoi léas í, mar bhrabúis nó gnóchain de chuid an tsannóra ab inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D.
(2) Nuair a bheidh na brabúis nó na gnóchain ó thrádáil ag déileáil i dtalamh á ríomh measfar aon fháltais thrádála lena mbainfidh an t-alt seo a bheith laghdaithe an méid ar arb inmhuirir cáin faoin alt seo.
Muirear ar dhíol talún le ceart atíolacadh.
[1965, a. 58.]
85.—(1) I gcás ina bhforálann na téarmaí ar faoina réir a dhíolfar eastát nó leas i dtalamh go ndéanfar, nó go bhféadfar a cheangal go ndéanfar, é a atíolacadh ar dháta le teacht don díoltóir nó do dhuine a bhfuil baint aige leis, beidh an díoltóir inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D ar aon suim a bheidh de bhreis ag an bpraghas ar a ndíolfar an t-eastát nó an leas ar an bpraghas ar a mbeidh sé le hatíolacadh nó, más dáta dhá bhliain nó níos mó tar éis an díola an dáta is luaithe ar a mbeadh sé, de réir na dtéarmaí sin, le hatíolacadh, ar an mbreis sin lúide an caogadú cuid di in aghaidh gach bliana iomláine (seachas an chéad bhliain iomlán) sa tréimhse idir an díol agus an dáta sin.
(2) I gcás nach mbeidh dáta an atíolactha socraithe faoi théarmaí an díola, ansin—
(a) má athraíonn praghas an atíolactha de réir an dáta, measfar chun críocha an ailt seo gurb é an praghas an praghas is lú is féidir faoi théarmaí an díola;
(b) féadfaidh an díoltóir, roimh dheireadh sé bliana tar éis an dáta a dhéanfar an t-atíolacadh, a éileamh go n-aisíocfar aon suim a bhí de bhreis ag cáin a measúnaíodh air de bhua an ailt seo ar an tsuim a mheasúnófaí amhlaidh dá n-áireofaí chun críocha an ailt seo gurb é an dáta sin an dáta a socraíodh le téarmaí an díola.
(3) I gcás ina bhfuil foráil i dtéarmaí an díola chun léas a dheonú go díreach nó go neamhdhíreach as an eastát nó as an leas don díoltóir nó do dhuine a bhfuil baint aige leis, beidh feidhm ag an alt seo ionann agus dá mba éard é deonú an léasa atíolacadh ar an eastát nó ar an leas ar phraghas cóimhéid le suim méid na préimhe (más ann) i leith an léasa agus an luach is fiú, ar dháta an díola, an ceart chun atíolacadh ar an bhfrithdhílse a fháil díreach tar éis don léas tosú ag rith:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo má dheonaítear an léas, agus go dtosóidh sé ag rith, laistigh de mhí tar éis an díola.
(4) Nuair a bheidh na brabúis nó na gnóchain ó thrádáil ag déileáil i dtalamh á ríomh, measfar aon fháltais thrádála lena mbainfidh an t-alt seo a bheith laghdaithe an méid ar arb inmhuirir cáin de bhua an ailt seo, ach i gcás ina measfar, ar éileamh a dhéanamh faoi fho-alt (2) (b), an méid ar arbh inmhuirir cáin de bhua an ailt seo a bheith laghdaithe, measfar baint a bheith ag bhfo-alt seo leis an méid arna laghdú, agus déanfar cibé coigeartú is gá ar dhliteanas i leith cánach (in aghaidh na mblianta measúnachta iomchuí go léir), i modh measúnachta breise nó ar shlí eile.
Ligin áirithe a eisiamh.
[1963. a. 87.]
86.—Ní bheidh éifeacht ag alt 81 ná ag alt 89 maidir le cás ina bhfuil an cíos a fhorcoimeádtar faoi léas (lena n-áirítear, más ar an 6ú lá d'Aibreán, 1963, nó dá éis sin a deonaíodh an léas suim iomchuí i leith aon phréimhe is iníoctha faoin léas) neamhdhóthanach, agus bliain amháin a thógáil le bliain eile, chun íoc as costas an léasóra ag comhlíonadh a oibleagáidí faoin léas agus faoi chomhair aon chaiteachas dá chuid maidir le cothabháil, deisiúcháin, árachas agus bainistí an áitribh faoi réir an léasa a bheidh le n-íoc aige, agus chuige sin measfar an léasóir d'iompar go bliantúil caiteachas bainistí (i dteannta aon chaiteachais iarbhír) ar cóimhéid leis an méid a mbeidh sé dlite de cáin a íoc ina leith faoi Sceideal A i leith an áitribh.
Cánachas ar íocaíochtaí áirithe i leith éasúintí.
[1963, a. 88.]
87.—I gcás aon duine a bheith, in aon bhliain mheasúnachta, i dteideal aon íocaíochta, seachas íocaíocht lena mbaineann alt 93, maidir le haon éasúint i ndáil le haon áitreabh, nach áitreabh arb eisean aon-áititheoir a iomláin, chun críocha Sceideal A, i gcaitheamh na tréimhse a bhfuil an íocaíocht dlite ina leith, déileálfar chun críocha alt 81 leis an íocaíocht ionann agus dá mba chíos í ab iníoctha i leith áitribh faoi ghearr-léas, agus beidh feidhm dá réir sin ag forálacha an ailt sin faoi réir na modhnuithe is gá.
Forálacha maidir le measúnacht.
[1963, a. 89.]
88.—(1) I gcás brabúis nó gnóchain is inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D de bhua na bhforálacha sin roimhe seo den Chaibidil seo teacht ó dhá bhunadh nó níos mó chun aon duine d'aon bhliain mheasúnachta, féadfar méideanna iomaí na mbrabús nó na ngnóchan is inmhuirir amhlaidh a mheasúnú in aon mheasúnacht amháin.
(2) I gcás measúnacht, i leith brabúis nó gnóchain is inmhuirir mar a dúradh d'aon bhliain mheasúnachta, a dhéanamh sa bhliain sin, cibé acu de bhun fho-alt (1) nó ar shlí eile—
(a) déanfar é ar an bhforas gur díreach mar a bhí i gcás na bliana measúnachta deiridh roimhe sin do na bunaidh uile brabús nó gnóchan agus do na fíorais uile is iomchuí maidir le ríomh brabús nó gnóchan, agus
(b) beidh cáin intobhaigh dá réir sin, ach déanfar aon choigeartuithe is gá tar éis deireadh na bliana, cibé acu ar mhodh measúnachta breise, aisíoc cánach nó eile é, chun a áirithiú go muirearófar cáin ar bhrabúis nó ar gnóchain na bliana measúnachta.
(3) Chun críocha fho-alt (2) (a), ní thabharfar aird ar aon mhéideanna nach gcuirfí i gcuntas, mura mbeadh alt 83, agus brabúis nó gnóchain á ríomh.
Faoiseamh i leith caillteanas.
[1963, a. 90.]
89.—Más rud é i gcás aon bhliana measúnachta gur mó comhshuim na n-asbhaintí a bheidh údaraithe, maidir le haon ghearr-léas, le halt 81 (4) ná méid an chíosa a dtiocfaidh an léasóir chun bheith ina theideal sa bhliain, measfar gurb é a bheidh sa bhreis caillteanas den sórt a luaitear in alt 310 agus beidh feidhm dá réir sin ag forálacha an ailt sin.
Faoiseamh i leith méid nach bhfuarthas.
[1963, a. 91.]
90.—(1) Más rud é, ar éileamh ina leith sin, go gcruthóidh léasóir nach bhfuair sé an méid a bhí sé i dteideal a fháil maidir le gearr-léas agus—
(a) más mar gheall ar mhainneachtain an duine ag arbh iníoctha é nach bhfuarthas an méid sin, go mbeidh an méid sin neamh-inghnóthaithe, nó
(b) má tharscaoil sé íoc an mhéid sin, go ndearnadh an tarscaoileadh gan chomaoin agus go ndearnadh é go réasúnach d'fhonn cruatan a sheachaint,
déileálfar chun críocha na Caibidle seo leis an léasóir ionann agus dá mba nach raibh teideal aige an méid sin a fháil agus déanfar a dhliteanas i leith cánach don bhliain mheasúnachta a tháinig sé chun bheith i dteideal an méid sin a fháil agus d'aon bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin a choigeartú, trí aisíoc nó ar shlí eile, de réir mar is gá i gcúinsí an cháis; ach má fhaightear an méid sin go léir nó aon chuid de ina dhiaidh sin, déanfar dliteanas an léasóra i leith cánach do na blianta measúnachta iomchuí uile a athchoigeartú go cuí trí mheasúnacht bhreise nó ar shlí eile.
(2) Is chun an chigire a dhéanfar, agus is é an cigire a chinnfidh, aon éileamh ar aisíocaíocht faoin alt seo; ach duine ar bith arb éagóir leis aon chinneadh de chuid an chigire ar aon éileamh den sórt sin féadfaidh sé, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire laistigh de lá agus fiche tar éis fógra a thabhairt dó i dtaobh an chinnte, achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(3) éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a dhéanfar chucu faoi fho-alt (2) ionann agus dá mba achomharc é i gcoinne measúnacht i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm dá réir sin, faoi réir na modnuithe is gá, ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hathéisteacht achomhairc nó cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
Asbhaint faoi threoir préimhe, etc., a íocadh i ríomh na mbrabús chun críocha Sceideal D, Cásanna I agus II.
[1963, a. 92;
1965, a. 59.]
91.—(1) Má tharlaíonn, maidir le haon áitreabh, méid (dá ngairtear an méid is inmhuirir ina dhiaidh seo san alt seo)—
(a) a bheith tagtha chun bheith inmhuirir i leith cánach faoi fho-alt (1), (2), (3), (4), nó (5) d'alt 83 nó faoi alt 84 nó 85, nó
(b) go mbeadh sé tagtha chun bheith inmhuirir amhlaidh mura mbeadh alt 83 (6) nó mura mbeadh alt 92 (2) nó mura mbeadh aon díolúine ó cháin,
agus an t-áitreabh a bheith áitithe go hiomlán nó go páirteach i gcaitheamh aon choda den tréimhse iomchuí ag an duine le teideal de thuras na huaire chun an léasa, an eastáit nó an leasa arb ina leith a tháinig an méid is inmhuirir chun críche trádála nó gairme bhí ar siúl aige, measfar, d'fhonn brabúis nó gnóchain na trádála nó na gairme a ríomh le haghaidh measúnachta faoi Chás I nó Cás II de Sceideal D, an duine sin d'íoc cíosa i leith an áitribh in aghaidh aon choda den tréimhse iomchuí a bhí an t-áitreabh áitithe aige mar a dúradh (i dteannta aon chíosa a íocadh iarbhír) méid a bhfuil idir é agus an méid is inmhuirir an chomhréir chéanna atá idir an chuid sin den tréimhse iomchuí agus an t-iomlán, agus measfar an cíos sin a bheith ag faibhriú ó lá go lá.
(2) San alt seo ciallaíonn “an tréimhse iomchuí”—
(a) i gcás an méid is inmhuirir a theacht faoi alt 83, an tréimhse ar áiríodh, agus an méid sin á ríomh, gurb í ré an léasa í;
(b) i gcás an méid is inmhuirir a theacht faoi alt 84, an tréimhse ar áiríodh, agus an méid sin á ríomh, gurbh í an chuid í a bhí fágtha de réir an léasa ar dháta an tsannta;
(c) i gcás an méid is inmhuirir a theacht faoi alt 85, an tréimhse dar tosach dáta an díola agus dar críoch an dáta a socraíodh faoi théarmaí an díola mar dháta an atíolactha nó an deonaithe, nó, mura bhfuil an dáta sin socair, dar críoch an dáta is luaithe a d'fhéadfadh an t-atíolacadh nó an deonú tarlú de réir téarmaí an díola.
(3) I gcás an méid is inmhuirir a theacht faoi fho-alt (2) d'alt 86 den Acht seo de dhroim oibleagáid a cheangail caiteachas a thabhú a bhfuil aon liúntas tugtha, nó a mbeidh aon liúntas le tabhairt, ina leith faoi Chaibidil II de Chuid XV nó faoi Chuid XVI, beidh feidhm ag an alt seo ionann is nár cheangail an oibleagáid an caiteachas sin a thabhú agus dá ríomhfaí dá réir sin an méid is inmhuirir.
(4) I gcás an méid is inmhuirir a theacht faoi alt 85 agus an t-atíolacadh nó an deonú a bheidh i gceist a dhéanamh ar praghas seachas an praghas a glacadh le linn an méid sin a bheith á ríomh nó ar dháta seachas an dáta a glacadh le linn an tréimhse iomchuí a bheith á cinneadh, measfar go raibh éifeacht (in aghaidh na mblianta measúnacha iomchuí go léir) ag na forálacha sin roimhe seo den alt seo mar a bheadh éifeacht acu dá mba é an praghas nó an dáta iarbhír a ghlacfaí amhlaidh agus déanfar cibé coigeartú is gá ar dhliteanas i leith cánach i modh measúnachta breise nó ar shlí eile.
Asbhaintí faoi threoir préimheanna, etc., a íocadh agus brabúis á ríomh chun críocha na Caibidle seo.
[1963, a. 93;
1965, a. 60.]
92.—(1) Má tharlaíonn, maidir le haon áitreabh, go mbeidh méid tagtha, nó go mbeadh méid tar éis teacht, chun bheith inmhuirir i leith cánach mar a luaitear in alt 91 (1) faoi threoir leasa sin d'íoc cíosa, a d'fhaibhrigh ó lá go lá, i leith an áitribh (i dteannta aon chíosa a íocadh iarbhír), i rith aon choda den le teideal de thuras na huaire chun an léasa, an eastáit nó an leasa sin d'íoc cíosa, a d'fhaibhrigh ó lá go lá, i leith an áitribh (i dteannta aon chíosa a íocadh iarbhír), i rith aon choda den tréimhse iomchuí i ndáil leis an méid a dúradh a bhfuil teideal aige maidir leis chun an léasa, an eastáit nó an leasa agus a bhfuil idir é go huile agus an méid sin an chomhréir chéanna atá idir an chuid sin den tréimhse iomchuí agus an t-iomlán.
(2) Má tharlaíonn, maidir le haon áitreabh, go mbeidh méid tagtha, nó go mbeadh méid tar éis teacht, chun bheith inmhuirir i leith cánach mar a dúradh, agus faoi threoir léasa a deonaíodh as, nó diúscartha a rinneadh ar, an léas, an eastát nó an leas ar faoina threoir a tháinig nó a thiocfadh an méid sin (dá ngairtear an chéad mhéid is inmhuirir ina dhiaidh seo san alt seo) chun bheith inmhuirir, go mbeadh duine, ar leithligh ón bhfo-alt seo, inmhuirir faoi alt 83, 84 nó 85 i leith aon mhéid (dá ngairtear an méid inmhuirir is déanaí ina dhiaidh seo san alt seo), is é an méid ar a mbeidh sé inmhuirir amhlaidh, i gcás nach ndéanfar aon éileamh nó nach féidir éileamh a dhéanamh faoi alt 83 (6), an bhreis, más ann, a bheidh ag an méid inmhuirir is déanaí ar an gcodán iomchuí den chéad mhéid is inmhuirir nó i gcás nach mbaineann an léas nó an diúscairt ar faoina threoir ab inmhuirir an duine mar a dúradh ach amháin le cuid den áitreabh sin, an bhreis, más ann, a bheidh ag an méid inmhuirir is déanaí ar an méid sin den chodán iomchuí den chéad mhéid is inmhuirir is inchurtha, de chionroinnt chóir, i leith na coda sin den áitreabh.
(3) I gcás ina n-oibreoidh fo-alt (2) den alt seo chun an méid a laghdú a mbeadh, ar leithligh ón bhfo-alt sin, duine inmhuirir ina leith faoi threoir léasa nó diúscartha, beidh feidhm ag fo-alt (1) den alt seo maidir leis an tréimhse iomchuí i ndáil leis an méid inmhuirir is déanaí má bhíonn agus amháin má bhíonn breis ag an gcodán iomchuí den chéad mhéid is inmhuirir ar an méid inmhuirir is déanaí agus beidh feidhm aige ansin ionann is dá ndéanfaí an chéad mhéid is inmhuirir a laghdú i gcomhréir le méid na breise sin a gcomparáid leis an gcodán iomchuí sin:
Ar choinníoll go ndéanfar, i gcás nach mbaineann an léas nó an diúscairt ach amháin le cuid den áitreabh a luaitear i bhfo-alt (2), an fo-alt sin (1) agus an fo-alt seo a chur chun feidhme ar leithligh maidir leis an gcuid sin agus leis an gcuid eile den áitreabh ach sin ionann is dá gcuirfí in ionad tagartha don chéad mhéid is inmhuirir tagairt don mhéid sin arna choigeartú go comhréireach.
(4) San alt seo ciallaíonn an “tréimhse iomchuí” maidir le haon mhéid—
(a) i gcás an méid a theacht faoi alt 83, an tréimhse ar áiríodh, agus an méid sin á ríomh, gurb í ré an léasa í;
(b) i gcás an méid a theacht faoi alt 84, an tréimhse ar áiríodh, agus an méid sin á ríomh, gurbh í an chuid í a bhí fágtha de ré an léasa ar dháta an tsannta;
(c) i gcás an méid a theacht faoi alt 85, an tréimhse dar tosach dáta an díola agus dar críoch an dáta a socraíodh faoi théarmaí an díola mar dháta an atíolactha nó an deonaithe, nó, mura bhfuil an dáta sin socraithe, dar críoch an dáta is luaithe a d'fhéadfadh an t-atíolacadh nó an deonú tarlú de réir téarmaí an díola.
(5) Chun críocha fho-ailt (2) agus (3) is é an codán iomchuí den chéad mhéid is inmhuirir an tsuim a bhfuil idir í agus an méid sin an chomhréir chéanna atá idir fad na tréimhse iomchuí maidir leis an méid inmhuirir is déanaí agus fad na tréimhse iomchuí maidir leis an gcéad mhéid is inmhuirir.
(6) I gcás an chéad mhéid is inmhuirir a theacht faoi alt 83 (2) de dhroim oibleagáid a cheangail caiteachas a thabhú a bhfuil aon liúntas tugtha, nó a mbeidh aon liúntas le tabhairt, ina leith faoi Chuid XVI, beidh feidhm ag an alt seo ionann is nár cheangail an oibleagáid an caiteachas sin a thabhú agus dá ríomhfaí dá réir sin an chéad mhéid is inmhuirir.
(7) I gcás an chéad mhéid is inmhuirir a theacht faoi alt 85 agus an t-atíolacadh nó an deonú a bheidh i gceist a dhéanamh ar phraghas seachas an praghas a glacadh le linn an méid sin a bheith á ríomh nó ar dháta seachas an dáta a glacadh le linn an tréimhse iomchuí maidir leis an méid sin a bheith á cinneadh, measfar go raibh éifeacht (in aghaidh na mblianta measúnachta go léir) ag na forálacha sin roimhe seo den alt seo mar a bheadh éifeacht acu dá mba é an praghas nó an dáta iarbhír a ghlacfaí amhlaidh agus déanfar cibé coigeartú is gá ar dhliteanas i leith cánach i modh measúnachta breise nó ar shlí eile.
Cánachas ar chíosanna faoi léasanna fada agus ar íocaíochtaí áirithe eile.
[1963, a. 94.]
93.—(1) Baineann an t-alt seo leis na híocaíochtaí seo a leanas:
(a) aon chíos is iníoctha maidir le haon áitreabh nach bhfuil an mhaoin ann measúnaithe ar leithligh agus muirearaithe faoi Sceideal A, nó i leith aon éasúna, i gcás an t-áitreabh nó an éasúint a bheith á úsáid, á áitiú nó á theachtadh i ndáil le haon cheann de na gnóthais a bhfuil na brabúis uaidh inmhuirir i leith cánach faoi Chás (b) de Sceideal D de bhua alt 53,
(b) aon chíos is iníoctha maidir le haon áitreabh, seachas áitreabh atá á úsáid, á áitiú nó á theachtadh mar a dúradh, faoi léas fada, agus
(c) aon ús bliantúil, blianacht, cíosmhuirear nó cíos feofheirme nó aon íocaíocht bhliantúil eile atá forcoimeádta i leith aon áitribh, nó atá muirearaithe ar aon áitreabh nó ag eisiúint as, nach cíos is iníoctha faoi léas nó maidir le háitreabh atá á úsáid, á áitiú nó á theachtadh mar a luaitear i mír (a) nó cíosmhuirear den sórt a luaitear in alt 18 (5),
is íocaíocht a tháinig nó a thiocfaidh chun bheith dlite an 6ú lá d'Aibreán, 1963, nó dá éis sin.
I mír (a) measfar go bhfolaíonn an tagairt do chíos tagairt do dhola, dleacht, ríchíos nó d'íocaíocht bhliantúil nó thréimhsiúil i bhfoirm cíosa, cibé is in airgead nó i luach airgid nó ar shlí eile is iníoctha é.
(2) Ní bheidh éifeacht ag alt 18 (1) ná ag alt 18 (3) maidir le haon íocaíocht lena mbaineann an t-alt seo.
(3) Aon íocaíocht lena mbaineann an t-alt seo—
(a) sa mhéid nach dtagann sí faoi réim aon Cháis eile de Sceideal D, muirearófar cáin uirthi faoi Chás IV den Sceideal sin, agus
(b) faoi réir alt 104, déileálfar léi, chun críocha mhír (m) d'alt 61 agus ailt 433 agus 434, ionann agus dá mba ríchíos í a íocadh i leith úsáid paitinne:
Ar choinníoll, i gcás cíos den sórt a luaitear i bhfo-alt (1) (a) a thabhairt i dtoradh de chuid an ghnóthais, go mbeidh éifeacht ag an bhfo-alt seo ionann agus dá bhfágfaí ar lár mír (b); agus go measfar gurb é luach an tortha a tugadh amhlaidh méid na mbrabús nó an ioncaim ón gcéanna.
(4) Beidh éifeacht ag alt 8 (2) ionann agus dá bhfolódh “íocaíocht bhliantúil eile”, sa dá áit ina bhfuil sé sin san fho-alt sin, tagairt d'aon íocaíocht lena mbaineann an t-alt seo nach íocaíocht cíosa, úis nó blianachta.
Tuairisceáin, etc.,
[1963, a. 95.]
94.—D'fhonn sonraí a fháil i dtaobh brabúis nó gnóchain is inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D de bhua na Caibidle seo, féadfaidh an cigire trí fhógra i scríbhinn a cheangal—
(a) ar aon léasóir, nó athléasóir, áitribh cibé eolas a shonrófar san fhógra a thabhairt, laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra, i dtaobh forálacha an léasa agus na dtéarmaí ar faoina réir a deonaíodh an léas agus i dtaobh na n-íocaíochtaí a rinneadh leis, nó a rinne sé, maidir leis an áitreabh;
(b) ar aon léasaí, áititheoir nó athléasaí nó ath-áititheoir áitribh (lena n-áirítear aon duine ag a bhfuil nó ag a raibh úsáid an áitribh) cibé eolas a thabhairt a shonrófar san fhógra i dtaobh na dtéarmaí a bhaineann leis an léas, le háitiú nó le húsáid a áitribh, agus i gcás ina mbeidh aon cheann de na téarmaí sin bunaithe le haon ionstraim scríofa, an ionstraim a thabhairt ar aird don chigire lena hiniúchadh;
(c) ar aon léasaí nó athléasaí áitribh cibé eolas a thabhairt a shonrófar san fhógra i dtaobh aon chomaoin a tugadh i leith an léas a dheonú dó;
(d) ar aon duine a dhéanann mar ghníomhaire áitreabh a bhainistí nó cíos nó íocaíochtaí eile as áitreabh a ghlacadh cibé sonraí a thabhairt don chigire maidir le híocaíochtaí as an áitreabh a shonrófar san fhógra.
Srianadh ailt 24.
[1963, a. 96 (3).]
95.—Más rud é go bhféadfar asbhaint a dhéanamh, i leith aon bhliana measúnachta, faoi alt 81 (4) maidir le costas cothabhála, deisiúchán, árachais nó bainistí aon áitribh, ní lamhálfar aon fhaoiseamh ó cháin ioncaim faoi Sceideal A i leith an áitribh faoi alt 24.
Caibidil VII
Brabúis nó Gnóchain ó Dhéileáil i dTalamh nó óna Fhorbairt
Léiriú.
[1965, a. 41.]
96.—(1) Sa Chaibidil seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
ciallaíonn “rialú”, maidir le comhlacht corpraithe, cumhacht duine chun a áirithiú, trí scaireanna a shealbhú nó cumhacht vótála a bheith aige sa chomhlacht corpraithe sin nó maidir leis nó in aon chomhlacht corpraithe eile nó maidir leis, nó de bhua aon chumhachtaí a thugtar leis na hairteagail chomhlachais nó le doiciméad eile a rialálann an comhlacht corpraithe sin nó aon chomhlacht corpraithe eile, gur mar is toil leis an duine sin a sheolfar cúrsaí an chomhlachta chorpraithe chéadluaite agus, maidir le comhpháirtíocht, ciallaíonn sé an ceart chun scaire is mó ná leath sócmhainní, nó is mó ná leath ioncaim, na comhpháirtíochta;
ciallaíonn “forbairt”, maidir le haon talamh, aon fhoirgneamh ar an talamh a fhoirgniú, a scartáil, a mhéadú, a athrú nó a athfhoirgniú nó aon oibríocht innealltóireachta nó oibríocht eile a dhéanamh i dtalamh, ar thalamh, thar talamh nó faoi thalamh lena oiriúnú le haghaidh úsáide is athrú ábhartha; agus forléireofar dá réir sin “forbairt” ar feadh a réime;
folaíonn “talamh” aon leas i dtalamh;
ciallaíonn “margadh-luach”, maidir le haon mhaoin, an praghas a mbeadh súil réasúnach leis a rachadh an mhaoin sin dá ndíolfaí í ar an margadh oscailte;
tá le “stoc trádála” an bhrí chéanna atá leis in alt 62;
aon tagairt do leas i dtalamh a dhiúscairt folaíonn sí tagairt do leas a bhunú agus aon tagairt do leas a fháil i dtalamh folaíonn sí tagairt do leas a fháil a scoirfidh ar an bhfáil;
aon tagairt do phraghas nó do chomaoin maidir le leas i dtalamh a fháil nó a dhiúscairt déanfar, i gcás léas a dheonú, í a fhorléiriú mar thagairt don fhíneáil, don phréimh nó don tsuim dá samhail is iníoctha i leith deonú an léasa.
(2) Chun críocha na Caibidle seo—
(a) aon tíolacadh nó aistriú, ar mhodh urrúis, ar aon leas in aon talamh nó deonú léasa, ar chíos arb é an t-aon chomaoin airgid amháin é, ní mheasfar go ngabhann leis leas sa talamh a fháil nó a dhiúscairt, agus
(b) aon rogha nó ceart eile chun aon leas in aon talamh a fháil nó a dhiúscairt measfar gur leas sa talamh é.
(3) (a) Aon cheist i dtaobh baint a bheith ag duine le duine eile déanfar, chun críche na Coda seo den Acht seo, í a chinneadh de réir na míreanna seo a leanas den fho-alt seo, agus aon fhoráil go bhfuil baint ag duine amháin le duine eile glacfar leis go gciallaíonn sí go bhfuil baint acu le chéile.
(b) Tá baint ag duine le pearsa aonair más é an duine sin fearchéile nó banchéile na pearsan aonair, nó más duine gaoil é, nó más fearchéile nó banchéile duine gaoil é, leis an bpearsa aonair nó le fearchéile nó le banchéile na pearsan aonair.
(c) Tá baint ag duine, ina cháil mar iontaobhaí socraíochta, le haon phearsa aonair is socraitheoir maidir leis an socraíocht, agus le haon duine a bhfuil baint aige le pearsa aonair den sórt sin.
(d) Tá baint ag duine le haon duine lena bhfuil sé i gcomhpháirtíocht, agus le fearchéile nó le banchéile nó le duine gaoil aon phearsan aonair lena bhfuil sé i gcomhpháirtíocht.
(e) Tá baint ag cuideachta le cuideachta eile—
(i) más ag an duine céanna atá rialú an dá chuideachta nó más ag duine amháin atá rialú cheann acu agus gurb ag daoine a bhfuil baint acu leis atá rialú ar an gceann eile nó gurb aige féin agus ag daoine a bhfuil baint acu leis atá rialú ar an gceann eile; nó
(ii) más ag grúpa beirte nó níos mó daoine atá rialú gach cuideachta, agus gurb iad na daoine céanna atá sna grúpaí nó go bhféadfaí a mheas gurb iad na daoine céanna atá iontu trí dhuine i gceachtar grúpa a áireamh (i gcás amháin nó níos mó) mar dhuine a bhfuil duine lena bhfuil baint aige curtha ina ionad.
(f) Tá baint ag cuideachta le duine eile, más ag an duine sin atá rialú uirthi nó más ag an duine sin agus ag daoine a bhfuil baint acu leis an duine sin, i dteannta a chéile, atá rialú uirthi.
(g) Aon bheirt daoine nó níos mó a bheidh ag gníomhú i dteannta a chéile chun rialú cuideachta a fháil nó a fheidhmiú áireofar iad maidir leis an gcuideachta sin mar dhaoine a bhfuil baint acu le chéile agus le haon duine a bheidh ag gníomhú ar ordú ó aon duine áirithe acu chun rialú ar an gcuideachta a fháil nó a fheidhmiú.
(h) San fho-alt seo—
folaíonn “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe;
ciallaíonn “gaol” deartháir, deirfiúr, sinsear nó dírshliochtach;
folaíonn “socraíocht” aon diúscairt, iontaobhas, cúnant, comhaontú nó comhshocraíocht agus aon aistriú ar airgead nó ar mhaoin eile nó ar aon cheart chun airgid nó chun maoine eile;
folaíonn “socraitheoir”, maidir le socraíocht, aon duine a rinne an tsocraíocht nó a ghabh inti, go díreach nó go neamhdhíreach, agus go sonrach (ach gan dochar do ghinearáltacht na bhfocal roimhe seo den mhíniú seo) folaíonn sé aon duine a sholáthraigh airgead nó a ghabh air féin airgead a sholáthar, go díreach nó go
neamhdhíreach, chun críche na socraíochta, nó a rinne comhshocraíocht chomharaíochta le haon duine eile go ndéanfadh an duine eile sin an tsocraíocht nó go ngabhfadh sé inti.
(4) Beidh éifeacht ag forálacha na Caibidle seo d'ainneoin aon ní atá i Sceideal A nó sna forálacha is infheidhmithe maidir leis an Sceideal sin nó i gCaibidil VI de Chuid IV.
Muirear faoi Sceideal D a leathnú chun baint a bheith aige le brabúis áirithe ó dhéileáil i dtalamh nó ó fhorbairt talún.
[1965, a. 42.]
97.—(1) Gan dochar d'aon fhoráil eile den Acht seo faoina bhfuil cáin le muirearú faoi Sceideal D, déanfar, faoi réim agus de réir forálacha an ailt seo agus na n-alt ina dhiaidh seo den Chaibidil seo, cáin faoin Sceideal sin a mhuirearú maidir leis na sochair nó na gnóchain uile a éireoidh nó a fhaibhreoidh ó aon ghnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún.
(2) Gan dochar do ghinearáltacht na habairte “déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún”, measfar gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún a bheith á sheoladh i gcás ina ndéanfaidh duine ag a mbeidh leas in aon talamh—
(a) an leas sin, nó leas a dhíorthaíonn uaidh, a dhiúscairt, tar éis dó féin nó duine a bhfuil baint aige leis an talamh a fhorbairt nó a forbairt a áirithiú nó dul faoi aon oibleagáid chun an talamh a fhorbairt nó a forbairt a áirithiú,
(b) an leas sin, nó leas a dhíorthaíonn uaidh, a dhiúscairt agus go mbeidh an duine ar chuige a rinneadh an diúscairt nó duine a bhfuil baint aige leis an duine sin, tráth na diúscartha nó roimhe sin, tar éis conradh (seachas conradh a mbeidh na Coimisinéirí Ioncaim nó, ar achomharc, na Coimisinéirí Speisialta, sásta ina thaobh, nach raibh aon eolas ag an diúscróir i dtaobh é a bheith ann, agus nach raibh aon chúis aige lena cheapadh go raibh) a dhéanamh chun an talamh a fhorbairt, nó go mbeidh an diúscairt faoi réir aon choinníll maidir le forbairt na talún nó go ndéanfar é de bhun aon chomhshocraíochta i leith forbairt na talún,
(c) leas a dhíorthaíonn ón leas sin a dhiúscairt i gcúinsí go mbeadh, ar leithligh ón alt seo, an chomaoin i leith na diúscartha le cur i gcuntas mar fháltas trádála ó thrádáil a bhí á seoladh aige dá mba í an chomaoin í i leith diúscairt an leasa iomláin a fuair sé; nó
(d) aon cheart maidir le forbairt na talún a dheonú d'aon duine ar chomaoin luachmhar seachas íocaíocht lena mbaineann alt 87.
Gach tagairt san fho-alt seo do leas in aon talamh a dhiúscairt nó d'forbairt aon talún folaíonn sí tagairt do leas in aon chuid den talamh sin a dhiúscairt nó d'aon chuid den talamh sin a fhorbairt.
(3) I gcás ina ndéanfaidh duine, tar éis dó leas in aon talamh a fháil, iomlán an leasa sin a dhiúscairt tar éis dó aon fhoirgneamh a fhoirgniú, a athfhoirgniú, a mhéadú nó a athrú ar an talamh, measfar, d'ainneoin aon ní i bhfo-alt (2) (a), nach i gcúrsa gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún a seoladh a ghníomhaíochtaí maidir leis an talamh, i gcás—
(a) nach mbeadh sé le háireamh maidir leis an duine, dá ndéanfaí neamhshuim de na gníomhaíochtaí sin, gur sheol sé, aon tráth laistigh de thrí bliana roimh dháta na diúscartha sin, gnó ag déileáil i dtalamh ní ag forbairt talún, agus
(b) gurb amhlaidh—
(i) i gcás inar foirgníodh nó inar athfoirgníodh an foirgneamh, nár ghiorra ná sé bliana an tréimhse ón tráth a críochnaíodh an foirgniú nó an t-athfhoirgniú go dtí an tráth a diúscraíodh an leas agus gurbh é an duine aon-áititheoir an fhoirgnimh i gcaitheamh iomlán na tréimhse sin, nó
(ii) i gcás inar pearsa aonair an duine, gur deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim, nó, ar achomharc, leis na Coimisinéirí Speisialta, go ndearnadh an foirgneamh a fhoirgniú, a athfhoirgniú, a mhéadú nó a athrú chun a áitithe go heisiatach aige mar aon-teaghais nó mar phríomh-theaghais dó féin agus go raibh sé áitithe amhlaidh iarbhír ar feadh iomlán na tréimhse go substainteach ón tráth a críochnaíodh an foirgniú, an t-athfhoirgniú, an méadú nó an t-athrú go dtí an tráth a diúscraíodh an leas, nó
(iii) gur deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim, nó, ar achomharc, leis na Coimisinéirí Speisialta, gur foirgníodh nó gur athfhoirgníodh an foirgneamh chun an áitithe go heisiatach ag an duine mar theach feirme nó foirgneamh feirme chun an talamh a oibriú mar fheirm agus go raibh sé áitithe amhlaidh iarbhír ar feadh iomlán na tréimhse go substainteach ón tráth a críochnaíodh an foirgniú nó an t-athfhoirgniú go dtí an tráth a diúscraíodh an leas, nó
(iv) i gcás inar athfhoirgníodh, inar méadaíodh nó inar athraíodh an foirgneamh, ar feadh tréimhse nár ghiorra ná sé bliana roimh an tráth a críochnaíodh an t-athfhoirgniú, an méadú nó an t-athrú nach raibh aon chuid den fhoirgneamh áitithe ar shlí seachas ag an duine nó duine de thuistí an duine nó ag duine clainne leis an duine,
agus, chun críocha mhír (b) (ii), measfar an foirgneamh a bheith áitithe go heisiatach ag pearsa aonair mar theaghais aige i gcás ina bhfuil sé áitithe go formhór aige féin, ag duine dá thuistí nó ag duine clainne leis mar theaghais agus nach bhfuil aon chuid de áitithe chun críocha trádála ach go bhfuil cuid de áitithe chun críocha gairme.
(4) (a) Measfar gur trádáil laistigh de Sceideal D, nó de réir mar bheidh gur cuid de thrádáil den sórt sin, gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún agus déanfar cáin i leith na mbrabús nó na ngnóchan uaidh a mhuirearú dá réir sin faoi Chás I den Sceideal sin D i gcás ina mbeadh sé le meas, ar leithligh ón alt seo, gur trádáil den sórt sin nó cuid de thrádáil den sórt sin an gnó dá mba éard gach diúscairt ar leas i dtalamh a rinneadh i gcúrsa an ghnó diúscairt ar an leas iomlán sa talamh a fuair an duine a bhí ag seoladh an ghnó agus gur i gcúrsa an ghnó a fuair sé an leas sin agus, i gcás freisin, ar leithligh ón alt seo, inarb éard é an gnó trádáil den sórt sin nó cuid de thrádáil den sórt sin.
(b) In aon chás eile déanfar cáin i leith na mbrabús nó na ngnóchan ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún a mhuirearú faoi Chás IV de Sceideal D.
Brabúis nó gnóchain ó dhéileáil i dtalamh nó ó fhorbairt talún a ríomh faoi Chás I de Sceideal D.
[1965, a. 43.]
98.—(1) I gcás inarb éard é, nó ina bhfuil sé le meas gurb éard é, gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún trádáil laistigh de Sceideal D nó cuid de thrádáil den sórt sin beidh, maidir le ríomh brabús nó gnóchan an ghnó, éifeacht, faoi réir forálacha fho-alt (2), ag na rialacha agus na forálacha is infheidhmithe maidir le Cás I den Sceideal sin.
(2) (a) Aon chomaoin, seachas cíos nó méid a áirítear mar chíos faoi alt 83, i leith leas in aon talamh nó i gcuid d'aon talamh a dhiúscairt, áireofar í mar chomaoin i leith stoc trádála a dhiúscairt agus cuirfear i gcuntas í dá réir sin mar fháltas trádála.
(b) Aon leas (dá ngairtear an t-uasleas ina dhiaidh seo san fho-alt seo) in aon talamh a theachtann an trádálaí agus a ndearna stoc trádála de chuid na trádála de leanfaidh sé i gcónaí de beith ina stoc trádála den sórt sin agus measfar gurb é a luach aon tráth áirithe méid is comhionann leis an méid a chosain sé ar an trádálaí é a fháil lúide méid is comhionann leis an méid a chosain sé ar an trádálaí aon leas (dá ngairtear íosleas ina dhiaidh seo san fho-alt seo) a bhunú a bhfuil an t-uasléas tagtha chun bheith faoina réir.
(c) Chun críocha mhír (b) measfar, faoi réir míreanna (e) agus (f), gurb é comhiomlán na méideanna seo a leanas an méid a chosain sé an t-uasleas a fháil, is é sin le rá:
(i) i gcás inar leas léasach an leas, méid aon fhíneála, préimhe nó suime eile dá shórt a d'íoc an trádálaí mar chomaoin i leith an léas a dheonú, nó, más trí shannadh a fuair sé an léas, an méid a d'íoc sé mar chomaoin i leith an tsannta;
(ii) i gcás inar leas léasach an leas, méid is comhionann leis an méid arbh é margadh-luach, tráth na fála, aon chíosa é a bhí forcoimeádta faoin léas;
(iii) i gcás nach leas léasach an leas, an méid a d'íoc an trádalaí i leith an leas a fháil mar aon le méid comhionann leis an méid arbh é, tráth na fála, margadh-luach aon chíosa fheofheirme, cíosmhuirir, blianachta, nó íocaíochta bliantúla eile é a bhí forcoimeádta nó muirearaithe ar an talamh;
(iv) an méid a d'íoc an trádálaí i modh caiteachais dlí agus caiteachais eile maidir leis an leas a fháil;
(v) i gcás ina bhfuil an trádálaí tar éis an talamh a fhorbairt, an méid caiteachais a thabhaigh sé leis an bhforbairt;
ach, i gcás ina bhfuil níos mó ná leas amháin sa talamh ag an trádálaí, ní chuirfear aon mhéid i gcuntas faoi fhomhír (v) ach amháin maidir leis an leas sin a bhfuil an leas eile nó na leasanna eile go léir faoina réir.
(d) Chun críocha mhír (b), measfar gurb é an costas a bhain don trádálaí ag bunú íosleasa—
(i) i gcás inar leas in iomlán na talún lena mbaineann an t-uasleas an t-íosleas, an bhreis atá ag an gcostas a bhain don trádálaí, arna ríomh de réir mhír (c), ag fáil an uasleasa ar mhargadh-luach aon leas atá coimeádta aige, nó
(ii) i gcás inar leas i gcuid den talamh lena mbaineann an t-uasleas an t-íosleas, an méid atá de bhreis ag an gcion sin den chostas a bhain leis an uasleas a fháil is inchurtha i leith na coda sin ar mhargadhluach aon leasa sa chuid sin atá coimeádta aige.
Chun críocha fhomhír (ii), tiocfar ar an gcion de chostas an uasleasa a fháil is inchurtha i leith coda den talamh lena mbaineann an leas sin trí gach ceann de na méideanna iomaí a meastar, faoi mhír (c), a chomhdhéanann costas an uasleasa sin a fháil a chionroinnt mar is cóir.
(e) I gcás inar ar shlí seachas ar chomaoin i modh airgid nó luach airgid a fuair an trádálaí an t-uasleas in aon talamh agus, go háirithe, i gcás inar faoi uacht nó faoi dhíthiomnacht nó i modh bronntanais a fuair sé an leas measfar, chun críocha mhír (c), go bhfuair sé an leas ar chomaoin comhionann le margadh-luach an leasa an tráth a fuair sé é.
(f) Déanfar costas an uasleasa a fháil a ríomh de réir na bhforálacha sin roimhe seo den fho-alt seo d'ainneoin nach raibh an trádáil tosaithe tráth na fála nó nach raibh an leas leithreasaithe mar stoc trádala an uair sin; ach, i gcás inar faide ná cúig bliana an tréimhse idir tráth an leasa a fháil agus tráth an leithreasaithe, measfar, chun críocha na bhforálacha sin, gur cheannaigh an trádálaí an leas cúig bliana roimh tráth an leithreasaithe ar chomaoin comhionann lena mhargadhluach an tráth sin.
Chun críocha na míre seo, gan dochar do leithreasú ar leas i dtalamh mar stoc trádála tarlú ar shlí eile, beidh leithreasú den sórt sin ann ar aon ní acu seo a leanas tarlú—
(i) aon leas sa talamh, nó in aon chuid de, a dhiúscairt,
(ii) an trádálaí do chur in iúl go bhfuil sé ullamh ar aon leas sa talamh nó in aon chuid de a dhiúscairt,
(iii) tosú ar an talamh, nó ar aon chuid de, a fhorbairt, nó
(iv) an trádálaí nó duine a bhfuil baint aige leis do dhéanamh aon chomhshocraíochta chun forbairt a dhéanamh, nó chun a áirithiú go ndéanfar forbairt, ar an talamh nó ar aon chuid de.
(g) Beidh éifeacht ag alt 62 ionann is dá bhfágfaí ar lár an fhoráil atá i mír (2) de maidir le cás ina bhfuil deireadh tagtha mar gheall ar bhás pearsan aonair le trádáil a bhí á seoladh aige.
(h) Cuirfear i gcuntas mar fháltas trádála aon chomaoin (seachas íocaíocht lena mbaineann alt 87) i leith an trádálaí do dheonú aon chirt maidir le forbairt aon talún.
(i) Maidir le haon talamh a bhfuil aon leas ann le háireamh mar stoc trádála—
(i) déanfar, ach amháin a mhéid a fhoráiltear leis na forálacha sin roimhe seo den fho-alt seo, neamhshuim d'aon chíos is iníoctha nó is inghlactha, agus
(ii) déanfar neamhshuim mar an gcéanna d'fháltais agus d'eisíocaíochtaí eile de bharr, nó is inchurtha i leith, áitiú nó úsáid na talún ag an trádálaí (seachas úsáid chun críocha na trádála) nó ag aon duine eile.
Brabúis nó gnóchain ó dhéileáil i dtalamh nó ó fhorbairt talún a ríomh faoi Chás IV de Sceideal D.
[1965, a. 44.]
99.—I gcás gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún arb inmhuirir faoi Chás IV de Sceideal D cáin ar na brabúis nó ar na gnóchain uaidh, déanfar na brabúis nó na gnóchain a thiocfaidh in aon bliain mheasúnachta d'aon leas i dtalamh a dhiúscairt a ríomh mar a bheadh, faoi alt 98, an céanna le ríomh chun críocha Chás I de Sceideal D dá mba thrádáil an gnó:
Ar choinníoll i gcás—
(a) maidir leis na brabúis nó na gnóchain a bhfuil duine inchurtha, faoi na forálacha sin roimhe seo den Chaibidil seo, faoi cháin ina leith faoin gCás sin IV d'aon bhliain mheasúnachta inar brabúis nó gnóchain iad go hiomlán ó idirbheart amháin a bhain le leas i dtalamh an dhiúscairt, agus
(b) dá ndéanfaí neamhshuim den idirbheart sin, nach mbeadh sé le meas maidir leis an duine sin gur sheol sé, aon tráth laistigh de thrí bliana roimh an idirbheart, gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún,
go ndéanfar neamhshuim den mhéid sin de na brabúis nó de na gnóchain sin nach mó ná £1,500.
Leasanna i dtalamh a aistriú idir daoine áirithe atá i gcomhlachas le chéile.
[1965, a. 45.]
100.—(1) Chun críocha measúnachta d'aon bhliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1965, nó aon 6ú lá d'Aibreán dá éis sin, i gcás ina ndéanfaidh aon duine aon leas i dtalamh a dhiúscairt agus—
(a) gur comhlacht daoine ar a bhfuil rialú ag an diúscróir an duine chun a ndéanfar an diúscairt (dá ngairtear an t-aistrí anseo ina dhiaidh seo) nó gur comhlacht daoine ar a bhfuil rialú ag an aistrí an diúscróir nó gur comhlachtaí daoine an diúscróir agus an t-aistrí agus go bhfuil rialú ag duine éigin eile orthu araon;
(b) go ndiúscrófar an leas ar phraghas is mó ná a mhargadhluach; agus
(c) i ndáil leis an bpraghas—
(i) nach bhfuil sé le cur i gcuntas, maidir leis an diúscróir, le linn ríomh a bheith á dhéanamh chun críocha cánach ar na brabúis nó na gnóchain ó ghnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún nó ó thrádáil arb éard í nó ar cuid di gnó den sórt sin, ach
(ii) go bhfuil sé le cur i gcuntas amhlaidh maidir leis an aistrí,
measfar chun críocha cánach go bhfuair an t-aistrí an leas ar praghas ar cóimhéid lena mhargadh-luach an tráth a fuair sé é.
(2) Chun críocha measúnachta d'aon bhliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1965, nó aon 6ú lá d'Aibreán dá éis sin, i gcás ina ndéanfaidh aon duine leas i dtalamh a dhiúscairt agus—
(a) gur comhlacht daoine ar a bhfuil rialú ag an diúscróir an duine chun a ndéanfar an diúscairt (dá ngairtear an t-aistrí anseo ina dhiaidh seo) nó gur comhlacht daoine ar a bhfuil rialú ag an aistrí an diúscróir nó gur comh lachtaí daoine an diúscróir agus an t-aistrí agus go bhfuil rialú ag duine éigin orthu araon—
(b) go ndiúscrófar an leas ar phraghas is lú ná a mhargadhluach, agus
(c) i ndáil leis an bpraghas—
(i) nach bhfuil sé le cur i gcuntas, maidir leis an aistrí, le linn ríomh a bheith á dhéanamh chun críocha cánach ar na brabúis nó na gnóchain ó ghnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún nó ó thrádáil arb éard í nó ar cuid di gnó den sórt sin, ach
(ii) go bhfuil sé le cur i gcuntas amhlaidh maidir leis an diúscróir,
measfar chun críocha cánach go ndearna an diúscróir an leas a dhiúscairt ar phraghas comhionann lena mhargadh-luach an tráth a rinne an diúscróir é a dhiúscairt.
(3) San alt seo folaíonn “comhlacht daoine” comhpháirtíocht.
Muirearófar cáin faoi Chás IV de Sceideal D maidir le scaireanna áirithe a dhíol.
[1965, a. 46.]
101.—(1) I gcás inarb éard iad gníomhaíochtaí nó cuid de ghníomhaíochtaí cuideachta foirgneamh a thógail nó a áirithiú go dtógfar é agus tar éis an tógáil a bheith tosaithe agus tráth nach déanaí ná sé bliana tar éis a chríochnaithe go ndíolfar scaireanna sa chuideachta le duine ag a bhfuil, nó ag a mbeidh de dhroim an díola, rialú ar an gcuideachta, agus ar leith ón alt seo nach fáltas de ghné ioncaim i lámha an díoltóra an chomaoin i leith an díola, measfar, má chomhlíontar na coinníollacha a shonraítear i bhfo-alt (2), gurb ioncam de chuid an díoltóra suas go dtí an méid a shonraítear i bhfo-alt (5) an chomaoin, agus beidh sí inmhuirir faoi Chás IV de Sceideal D dá réir sin.
(2) Is iad na coinníollacha dá dtagraítear i bhfo-alt (1) den alt seo—
(a) go ndíolfar na scaireanna an 11ú lá de Bhealtaine, 1965, nó dá éis sin;
(b) go mbeidh (go díreach nó go neamhdhíreach) leas ag an gcuideachta, tráth an díola, san fhoirgneamh agus gur cúigiú cuid nó níos mó de ghlansócmhainní na cuideachta luach an leasa agus aon leasa a bheidh ag an gcuideachta amhlaidh an tráth sin in aon fhoirgneamh eile (nach foirgneamh a críochnaíodh níos mó ná sé bliana roimh an tráth sin ná foirgneamh nach bhfuil an coinníoll a shonraítear i mír (c) comhlíonta maidir leis) a thóg an chuideachta nó ar áirithigh an chuideachta go dtógfaí é;
(c) ar fhógra chuige sin a bheith seirbheáilte uirthi ag an gcigire, nach mbeidh an chuideachta tar éis a shuíomh, laistigh de lá agus fiche tar éis dáta an fhógra nó laistigh de cibé am breise a cheadaigh na Coimisinéirí Ioncaim, gur stoc trádála de chuid trádála atá á seoladh aici an leas sin agus go ndearna sí nó go ndéanfaidh sí é a dhiúscairt i ngnáthchúrsa na trádála sin.
(3) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) den alt seo—
(a) má dhéanann duine nó daoine na scaireanna sa chuideachta a dhíol le cuideachta eile agus go mbeidh na scaireanna i ngach cuideachta acu sin ar teachtadh (go díreach nó go neamhdhíreach) ag an duine céanna nó ag na daoine céanna sa chomhréir chéanna, nó
(b) má dhíolann cuideachta amháin na scaireanna le cuideachta eile agus go mbeidh na scaireanna i ngach cuideachta acu ar teachtadh (go díreach nó go neamhdhíreach) ag an duine céanna nó ag na daoine céanna sa chomhréir chéanna,
agus aird a thabhairt i ngach cás ar aon difear idir na scaireanna nó idir na cearta a ghabhann leo.
(4) I gcás ina dtarlóidh roimh an díol scaireanna a luaitear i bhfo-alt (1) go mbeidh an cuideachta—
(a) tar éis a leas san fhoirgneamh, nó leas a dhíorthaíonn ón leas sin, a dhiúscairt chun an duine arb é ceannaitheoir na scaireanna é, nó chun cuideachta ag a bhfuil baint leis an gceannaitheoir, nó
(b) tar éis aon leas san fhoirgneamh a dhiúscairt chun nó i bhfabhar aon duine, agus go bhfaighidh ceannaitheoir na scaireanna, nó cuideachta ag a bhfuil baint leis an gceannaitheoir, an leas roimh an díol nó tar éis an díola de bhun comhshocraíochtaí arna ndéanamh tráth nach déanaí ná tráth an díola,
beidh feidhm ag fo-alt (1) ionann is dá mbeadh an leas a diúscraíodh dílsithe fós féin don chuideachta chéadluaite tráth na scaireanna a dhíol agus nárbh shócmhainní de chuid na cuideachta aon sócmhainní de chuid na cuideachta is ionann agus an chomaoin i leith an leas a dhiúscairt.
(5) Is é méid a mbeidh sé le meas faoi fho-alt (1) gurb ioncam de chuid an díoltóra é an chionúireacht iomchuí den mhéid (más ann) de bhrabúis nó de ghnóchain na cuideachta ab inmhuirir i leith cánach a bheadh ann dá mba stoc trádála le trádáil a bhí á seoladh ag an gcuideachta an leas dá dtagraítear i mír (b) agus i mír (c) d'fho-alt (2) (nó gach leas den sórt sin i gcás níos mó ná leas amháin a bheith ann) agus dá ndíolfaí an leas nó na leasanna sin an tráth sin ar chomaoin comhionann leis an méid seo a leanas, is é sin le rá, méid na comaoine cuí i leith na scaireanna eisithe go léir sa chuideachta—
(a) lúide aon bhreis a bhí ag margadh-luach sócmhainní na cuideachta ar an leas nó na leasanna sin thar dhliteanais chomhiomlána na cuideachta tráth an díola, nó
(b) móide aon bhreis a bhí ag na dliteanais chomhiomlána sin ar an margadh-luach sin:
Ar choinníoll nach measfar, chun críocha an fho-ailt seo agus an fho-ailt díreach ina dhiaidh seo, margadh-luach cháilmheas ghnó na cuideachta a bheith níos mó ná trí oiread mheán-ioncam na cuideachta ar feadh bliana amháin (arna ríomh chun críocha cánach) do na trí bliana díreach roimh thráth na scaireanna a dhíol nó, más giorra ná sin de thréimhse an chuideachta ann, don tréimhse níos giorra sin.
(6) Chun críocha an ailt seo, is í an chomaoin chuí i leith na scaireanna eisithe uile i gcuideachta an chomaoin iarbhír i leith an díol scaireanna a luaitear i bhfo-alt (1) móide (murarbh é díol na scaireanna eisithe go léir an díol sin) an chomhréir idir an méid iomlán scaireanna eisithe agus an méid scaireanna a díoladh:
Ar choinníoll go measfar, chun críocha an ailt seo, i gcás nach den ghné chéanna scaireanna eisithe uile na cuideachta nó nach iad na cearta céanna a ghabhann leo go léir agus nár díoladh na scaireanna uile den díol sin, gurb í an chomaoin chuí i leith na scaireanna eisithe uile sa chuideachta an tsuim ab ionann, an tráth a díoladh na scaireanna, agus margadh-luach an leasa nó na leasanna uile a luaitear i bhfo-alt (5) lúide nó, de réir mar a dhlíonn an cás, móide an bhreis a luaitear i mír (a) nó i mír (b) d'fho-alt (5).
(7) Chun críocha fho-alt (5) is í an chomhréir iomchuí, maidir le haon díol scaireanna, an chomhréir idir an gcomaoin iarbhír i leith an díola sin agus an chomaoin iarbhír i leith na díola sin agus an chomaoin chuí i leith na scaireanna eisithe uile sa chuideachta, ar shlí, ámh, gurb í an chomhréir iomchuí, i gcás ina bhfuil éifeacht ag an gcoinníoll a ghabhann leis an bhfo-alt sin roimhe seo, cibé comhréir is cóir ag féachaint do líon agus do ghné na scaireanna a díoladh agus do na cearta a ghabhann leo, i gcomparáid le líon agus gné na scaireanna eisithe uile sa chuideachta agus do na cearta nó na cearta éagsúla a ghabhann leo.
(8) Beidh aon cháin inghnóthaithe ón gcuideachta is inmhuirir ar an díoltóir de bhua na bhforálacha sin roimhe seo agus nach mbeidh íoctha aige, agus i gcás inar pearsa aonair an díoltóir measfar chun críocha an fho-ailt seo gurb í an chuid is airde dá ioncam an méid a measfar (de bhua fho-alt (1)) gurb ioncam dá chuid é.
(9) I gcás ina ndéanfaí, de dhroim scaireanna a dhíol, a mheas, faoi fho-alt (1), gurbh ioncam de chuid an díoltóra aon mhéid áirithe dá gcomhlíonfaí an coinníoll a shonraítear i bhfo-alt (2) (c), agus go mbeidh aon leas i bhfoirgneamh den sórt a luaitear i bhfo-alt (2) (b) ar teachtadh fós féin ag an gcuideachta lá cothrom sé bliana ó lá an díola, ansin, measfar go bhfuair an chuideachta a chóimhéid d'ioncam an lá cothrom sé bliana sin agus beidh sí inmhuirir faoi Chás IV de Sceideal D dá réir sin.
(10) Má tharlaíonn, tar éis na scaireanna a dhíol, go bhfaibhreoidh aon fháltais chun na cuideachta ó leas i bhfoirgneamh a dhiúscairt i gcúrsa gnó ag déileáil i dtalamh nó ag forbairt talún is leas a bhí ag an gcuideachta, an tráth a díoladh na scaireanna agus a ndearnadh an brabús a d'éireodh ar an gcéanna a dhiúscairt a chur i gcuntas ina leith le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar an méid ioncaim ab inmhuirir i leith cánach faoi threoir an díola faoi na forálacha sin roimhe seo den alt seo, déanfar neamhshuim de na fáltais chun críocha cánach ioncaim más cóir agus a mhéid is cóir sin ag féachaint d'aon cháin a muirearaíodh faoi na forálacha sin.
(11) I gcás ina bhfuil cuideachta tar éis foirgneamh a fhoirgniú, nó tar éis tosú ar fhoirgneamh a fhoirgniú, ar thalamh ina bhfuil leas ag cuideachta lena bhfuil baint ag an gcuideachta sin agus go bhfaighidh duine rialú ar an gcéad chuideachta tar éis an foirgniú a bheith tosaithe agus tráth nach déanaí ná sé bliana tar éis é a chríochnú, ansin, maidir le scaireanna sa chuideachta ag a bhfuil leas sa talamh a dhíol leis an duine sin (arna dhéanamh roimh an duine sin d'fháil rialú ar an gcéad chuideachta nó dá éis sin), beidh feidhm ag na fo-ailt sin roimhe seo mar atá feidhm acu maidir le cuideachta den sórt a luaitear iontu ach amháin tagairtí do leas sa talamh a chur in ionad tagairtí do leas san fhoirgneamh.
(12) I gcás ina bhfoirceannfar cuideachta nach seolann trádáil ach arb iad a gníomhaíochtaí nó cuid dá gníomhaíochtaí foirgneamh a fhoirgniú nó a áirithiú go bhfoirgneofaí foirgneamh agus go dtarlóidh tosú an fhoirceannta tráth tar éis an foirgniú a bheith tosaithe agus tráth nach déanaí ná sé bliana tar éis é a chríochnú, ansin, má bhí (díreach nó neamhdhíreach) leas ag an gcuideachta san fhoirgneamh díreach roimh an tráth sin, measfar, chun críocha cánach ioncaim, go bhfuair an chuideachta, díreach roimh an tráth sin, brabúis neamhchánaithe, is inmhuirir faoi Chás IV de Sceideal D), ar cóimhéid leis an méid (más ann) brabús nó gnóchan de chuid na cuideachta ab inmhuirir i leith cánach a d'éireodh dá mba rud é, i gcás inarbh stoc trádála thrádáil a bhí á seoladh ag an gcuideachta an leas, go ndearnadh, díreach roimh an tráth sin, an leas a dhiúscairt i gcúrsa na trádála ar chomaoin ar cóimhéid lena mhargadh-luach an tráth sin.
(13) Chun críocha na bhfo-alt sin roimhe seo, measfar go bhfolaíonn foirgneamh neamhchríochnaithe an méid sin d'aon ábhar leis an gcuideachta is gá chun an foirgneamh a thógáil, agus measfar go bhfolaíonn foirgneamh (críochnaithe nó neamhchríochnaithe) a láithreán.
(14) Chun críocha na ailt seo—
(a) forléireofar “scair” maidir le cuideachta nach bhfuil faoi theorainn scaireanna (cibé acu atá nó nach bhfuil scairchaipiteal aici) mar fhocal a fholaíonn tagairtí do leasanna an chomhalta sa chuideachta sa cháil sin is cuma cad é an sórt leas an leas sin, agus
(b) measfar gurb ionann agus scair a dhíol na cearta a ghabhann le scair nó is cuid de scair a dhíol, amhail agus dá mba scaireanna ar leithligh na cearta a folaíodh sa díol agus na cearta nár folaíodh.
(15) I gcás ina measfar de bhua an ailt seo gurb ioncam de chuid an díoltóra an chomaoin i leith scaireanna a dhíol agus go mbeidh aon urrúis de chuid na cuideachta seachas scaireanna sa chuideachta folaithe sa díol ar phraghas de bhreis ar dhliteanas na cuideachta i leith na n-urrús, áireofar chun críocha an ailt seo gur cuid den chomaoin i leith na scaireanna a dhíol an bhreis.
Feidhm alt 101 maidir le scaireanna i gcuideachtaí sealbhaíochta a dhíol.
[1965, a. 47.]
102.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, i gcás—
(a) inarb é sórt cuideachta cuideachta (dá ngairtear an chéad chuideachta ina dhiaidh seo san alt seo) go mbeadh feidhm ag alt 101 dá ndíolfaí scaireanna sa chuideachta le duine ag a bhfuil, nó ag a mbeadh de dhroim an díola, rialú ar an gcuideachta;
(b) inar le cuideachta eile (dá ngairtear an dara cuideachta ina dhiaidh seo san alt seo) scaireanna sa chuideachta sin (go díreach nó trí ainmní);
(c) ina ndíolfar aon tráth (dá ngairtear an tráth iomchuí ina dhiaidh seo san alt seo) scaireanna sa dara cuideachta le duine ag a bhfuil, nó ag a mbeidh de dhroim an díola, rialú ar an gcéad chuideachta; agus
(d) gur scaireanna den ghné chéanna agus a thugann na cearta céanna na scaireanna eisithe uile sa dara cuideachta an tráth iomchuí,
measfar chun críocha alt 101 go ndearnadh an uimhir iomchuí scaireanna sa chéad chuideachta a dhíol an tráth iomchuí leis an duine a luaitear i mír (c) ag díoltóir na scaireanna a luaitear sa mhír sin ar chomaoin comhionann leis an méid a shonraítear i bhfo-alt (3).
(2) Chun críocha an fho-ailt sin roimhe seo, is í an uimhir iomchuí scaireanna sa chéad chuideachta an uimhir a gheofar tríd an uimhir iomlán scaireanna sa chéad chuideachta ba de chuid (mar a dúradh), an tráth iomchuí, leis an dara cuideachta a iolrú ar an gcodán arb é a uimhreoir an uimhir scaireanna sa dara cuideachta a díoladh mar a luaitear i mír (c) den fho-alt sin agus arb é a ainmneoir an uimhir iomlán scaireanna eisithe sa dara cuideachta an tráth iomchuí.
(3) Is é an méid dá dtagraítear i bhfo-alt (1) méid na comaoine i leith an díola a luaitear i bhfo-alt (1) (c)—
(a) lúide an méid a gheofar trí aon bhreis a bheidh sa luach a shonraítear san fho-alt ina dhiaidh seo thar dhliteanais chomhiomlána an dara cuideachta an tráth iomchuí a iolrú ar an gcodán a shonraítear san fho-alt sin roimhe seo, nó
(b) móide an méid a gheofar trí aon bhreis a bheidh sna dliteanais sin thar an luach sin a iolrú ar an gcodán sin.
(4) Is é an luach dá dtagraítear san fho-alt sin roimhe seo an luach arb é, an tráth iomchuí, margadh-luach sócmhainní uile an dara cuideachta é seachas na scaireanna sa chéad chuideachta dá cuid (mar a dúradh) an tráth sin.
(5) I gcás ina dtarlóidh, sna himthosca a thuairiscítear i míreanna (a) go (c) d'fho-alt (1), nach den ghné chéanna na scaireanna eisithe uile sa dara cuideachta, nó nach iad na cearta céanna a thugann siad go léir, an tráth iomchuí, beidh éifeacht ag na forálacha sin roimhe seo den alt seo ionann is dá bhfágfaí ar lár mír (1) (d) agus dá gcuirfí in ionad an chodáin a shonraítear i bhfo-alt (2) cibé codán is codán cóir ag féachaint d'uimhir agus do ghné na scaireanna sa dara cuideachta a díoladh mar a luaitear i bhfo-alt (1) (c) agus na cearta a ghabh leo, i gcomparáid le huimhir agus gné na scaireanna eisithe uile sa dara cuideachta an tráth iomchuí agus na cearta nó na cearta éagsúla a ghabh leo, agus aon tagairt don chodán chéadluaite a fhorléiriú dá réir sin.
(6) I gcás ina dtarlóidh, sna himthosca a thuairiscítear i míreanna (a) go (c) d'fho-alt (1)—
(a) gur cuideachta den sórt a luaitear sa mhír sin (a) an dara cuideachta í féin, agus
(b) go bhfuil, nó go mbeidh de dhroim an díola, rialú ar an dara cuideachta ag an duine lena ndíolfar na scaireanna sa dara cuideachta,
beidh feidhm ag forálacha alt 101 agus ag na forálacha roimhe seo den alt seo, go huile.
(7) Más rud é, in ionad scaireanna sa dara cuideachta a dhíol mar a luaitear i bhfo-alt (1) (c), gurb iad na scaireanna a dhíolfar scaireanna i gcuideachta (dá ngairtear an chuideachta dheiridh ina dhiaidh seo san fho-alt seo) ag a bhfuil, trí shraith cuideachtaí, leas neamhdhíreach i scaireanna na chéad chuideachta, beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den alt seo, agus iad modhnaithe mar is gá, maidir le gach cuideachta (arb í an chéad chuideachta í nó an chuideachta dheiridh nó ceann den sraith cuideachtaí) ar a mbeidh, tráth an díola nó ar a mbeidh, de dhroim an díola, rialú ag an duine lena ndíolfar na scaireanna sa chuideachta.
Forálacha d'fhorlíonadh ar ailt 101 agus 102.
[1965, a. 48.]
103.—(1) I gcás ina ndéanfar bearta cónasctha scaireanna i gcuideachta a dhíol tráthanna éagsúla leis an duine céanna agus go bhfaighidh an duine sin, de dhroim aon cheann de na díola seachas an chéad díol, rialú ar an gcuideachta, ansin, chun críocha cheachtar den dá alt roimhe seo, measfar aon díol níos luaithe ná an díol ar dá dhroim a gheobhaidh sé rialú (nach díol a rinneadh roimh an 11ú lá de Bhealtaine, 1965) a bheith arna dhéanamh tráth an díola sin.
(2) Chun críocha an fho-ailt sin roimhe seo measfar bearta scaireanna a bheith cónasctha más bearta scaireanna iad faoi seach de chuid (go díreach nó trí ainmní) an duine chéanna nó beirt daoine nó níos mó a bhfuil baint ag duine acu leis an duine eile nó le gach duine de na daoine eile; agus chun críocha an fho-ailt seo measfar gur de chuid duine scaireanna—
(a) más de chuid chuideachta iad atá faoina rialú, nó
(b) má tá siad ar teachtadh ag iontaohaithe de dhroim socraíochta (mar a mhínítear in alt 96 (3)) arb eisean an socraitheoir (mar a mhínítear amhlaidh) ina leith.
(3) I gcás ina bhfaighidh duine rialú ar chuideachta aon tráth—
(a) aon díol ar scaireanna sa chuideachta, cibé acu díol leis an duine sin é nó le duine óna bhfaighidh sé na scaireanna go díreach nó go neamhdhíreach, a rinneadh roimh an tráth sin agus a rinneadh de bhun comhshocraíochtaí chun an rialú ar an gcuideachta a aistriú, nó
(b) aon díol ar scaireanna sa chuideachta arna dhéanamh le duine eile óna bhfuair an duine chéadluaite iad, go díreach nó go neamhdhíreach, is díol a rinneadh tar éis an trátha sin agus a rinneadh de bhun comhshocraíochtaí chun na scaireanna a aistriú chun an duine chéadluaite,
measfar, chun críocha an dá alt roimhe seo, gur díol é a mbeidh rialú ar an gcuideachta dá dhroim ag an neas-cheannaitheoir.
(4) Chun críocha an ailt seo agus an dá alt roimhe seo measfar gur díol le duine díol le cuideachta faoin rialú, nó lena ainmní, agus measfar gur leas a bhunú i bhfabhar duine leas a bhunú i bhfabhar cuideachta faoina rialú nó i bhfabhar a ainmní.
(5) Chun na gcríocha réamhráite, i gcás beirt daoine nó níos mó a bheith ag gníomhú le chéile chun rialú ar chuideachta a fháil nó a fheidhmiú, measfar gur duine amháin iad maidir leis an gcuideachta sin.
(6) I gcás scaireanna a dhíol de bhun comhaontú roimh ré, measfar chun críocha an dá alt roimhe seo agus na bhforálacha roimhe seo den alt seo gurb é tráth an comhaontú a dhéanamh tráth an díola.
Caibidil VIII
Cíosanna áirithe a íoc gan Cáin a Asbhaint
Cíosanna áirithe a íoc gan cáin a asbhaint.
[1964, a. 11.]
104.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “léasóir” duine lenarb iníoctha cíos;
ciallaíonn “áitreabh” aon tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin sa Stát;
ciallaíonn “cíos” aon íocaíocht de shórt dá luaitear in alt 93 (1) (b).
(2) (a) Is dleathach don chigire comhshocraíocht a dhéanamh le léasóir trína ndéanfar an cháin ioncaim is inmhuirir ar aon chíos, nó ar gach cíos, is iníoctha leis an léasóir a mheasúnú agus a mhuirearú trí mheasúnacht faoi Chás IV de Sceideal D in ionad í a asbhaint faoi alt 433 nó 434.
(b) Más rud é de bhun comhshocraíochta den sórt sin go mbeidh léasóir, i gcás aon bhliain mheasúnachta, inmhuirir trí mheasúnacht faoi Chás IV de Sceideal D i leith dhá mhéid cíosa nó níos mó, féadfar na méideanna ar leithligh a mheasúnú san aon mheasúnacht amháin.
(c) Tiocfaidh aon chomhshocraíocht den sórt sin i ngníomh amhail ó thosach na bliana measúnachta.
(d) Féadfaidh ceachtar páirtí in aon chomhshocraíocht den sórt sin, tráth ar bith, fógra a thabhairt i scríbhinn don pháirtí eile gur mian leis an chomhshocraíocht a fhoirceannadh, agus, i ndeireadh míosa ó dháta an fhógra sin a thabhairt, foirceannfar an chomhshocraíocht.
(3) Maidir le comhshocraíocht a dhéanamh faoin alt seo agus ó am go ham i gcaitheamh ré na comhshocraíochta sin, féadfaidh an cigire, trí fhógra i scríbhinn, a cheangal ar an léasóir cibé eolas a shonrófar san fhógra i dtaobh na gcíosanna is infhaighte aige a sheachadadh laistigh den am a bheidh teoranta leis an bhfógra agus, go háirithe agus gan dochar go ghinearáltacht a bhfuil roimhe seo, féadfaidh sé a cheangal ar an léasóir ráiteas a sheachadadh ag insint ainmneacha agus seoltaí na ndaoine uile ag arb iníoctha cíosanna leis, méid bliantúil an chíosa is iníoctha ag gach duine acu sin agus suíomh an áitribh arb iníoctha an cíos sin ina leith.
(4) I gcás inar gá sin chun éifeacht a thabhairt d'fho-alt (2) féadfaidh an cigire fógra i scríbhinn a thabhairt d'aon duine ag arb iníoctha cíos—
(a) á chur in iúl dó go gcaithfear íocaíochtaí den chíos a thiocfaidh chun bheith iníoctha aige leis an léasóir a bheidh i gceist ar dháta sonraithe nó dá éis (nach lú ná mí i ndiaidh dháta an fhógra) a íoc gan cáin a asbhaint;
(b) á chur in iúl go bhfuil an fógra a tugadh cheana faoi mhír (a) den fho-alt seo cealaithe agus gurb inasbhainte cáin as gach íocaíocht den chíos a íocfar tar éis dáta shonraithe (nach lú ná seacht lá i ndiaidh dháta an fhógra).
(5) Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas maidir le híocaíochtaí cíosa is iníoctha gan cáin a asbhaint de réir treoracha a thabharfar faoi fho-alt (4).
(a) beidh éifeacht ag alt 93 maidir leis na híocaíochtaí ionann agus dá scriosfaí fo-alt (3) (b) den alt sin;
(b) measfar chun críocha alt 81 (4) (b) gur faoi ghearr-léas is iníoctha na híocaíochtaí;
(c) i gcás ina ndéanfar na híocaíochtaí a thiocfaidh chun bheith iníoctha i mbliain mheasúnachta a íoc i leith áitribh a bheidh á áitiú chun críocha trádála nó gairme a sheolann an duine a íocann iad, lamhálfar don duine sin, trí aisíoc nó ar shlí eile, cibé faoiseamh, más aon fhaoiseamh é, is gá chun méid iomlán na cánach a bheidh air sa deireadh don bhliain a laghdú go dtí an méid a bheadh air dá mbeifí gan an fógra faoi fho-alt (4) (a) a thabhairt;
(d) déanfar an oiread de na híocaíochtaí a thiocfaidh chun bheith iníoctha i mbliain mheasúnachta, arb íocaíochtaí iad nach mbeidh le cur i gcuntas ar shlí eile le linn ríomh a dhéanamh, chun críocha cánach ioncaim, ar mhéid aon bhrabús nó gnóchan nó caillteanais de chuid an duine a íocfaidh iad, a asbhaint as ioncam, nó a fhritháireamh in aghaidh ioncam, an duine sin don bhliain mheasúnachta.
Caibidil IX
Forálacha Ilghnéitheacha maidir le Sceideal D
Daoine is inmhuirir.
[1918, Sc. D, Ilgh. r. 1.]
105.—Beidh muirear agus íoc cánach faoi Sceideal D ar na daoine nó na comhlachtaí daoine a gheobhaidh an t-ioncam, nó a bheidh i dteideal an ioncaim a n-ordaítear faoin Acht seo cáin faoin Sceideal sin a mhuirearú ina leith.
Ús a bheith iníoctha as rátaí.
[1918, Sc. D, Ilgh. r. 6;
1947, a. 4.]
106.—I gcás ina mbeidh aon chreidiúnaí ar aon rátaí nó measúnachtaí nach inmhuirir mar bhrabúis i dteideal aon úis airgid, féadfar an cháin is iníoctha air sin a mhuirearú ar an oifigeach cuí ag a mbeidh bainistí na gcuntas, agus beidh seisean freagrach i ngach ní is gá chun go bhféadfar an cháin a mhuirearú go cuí agus ina híoc, ionann agus dá mba éard iad na rátaí nó na measúnachtaí brabúis is inmhuirir i leith cánach, agus beidh sé, sa tslí chéanna, slánaithe maidir le gach ní den sórt sin ionann agus dá mba inmhuirir na rátaí nó na measúnachtaí sin.
(2) I gcás—
(a) ina bhféadfar cáin d'aon bhliain mheasúnachta a mhuirearú mar a dúradh ar an oifigeach cuí ag á mbeidh bainistí cuntas comhlachta, agus
(b) ina mbeidh an comhlacht sin, an bhliain sin, ag áitiú aon mhaoine a mbeadh aon cháin ina leith faoi Sceideal A don bhliain sin le hiompar, i ndeireadh na dála, ag an gcomhlacht sin mura mbeadh an fo-alt seo,
ansin, nuair a bheifear ag ríomh an mhéid a bhféadfar an t-oifigeach cuí sin a mhuirearú ina leith amhlaidh don bhliain sin, asbhainfear suim is comhionann le cibé méid acu seo a leanas is lú—
(i) an méid a bhféadfaí, mura mbeadh an fo-alt seo, an t-oifigeach cuí sin a mhuirearú amhlaidh ina leith,
(ii) an méid glan a mbeadh an cháin ina leith, dá dtagraítear i mír (b), le hiompar, i ndeireadh na dála, ag an gcomhlacht sin mura mbeadh an fo-alt seo.
Brabúis a chionroinnt.
[1929, a. 16;
1965, Sc. 3, Cuid I.]
107.—(1) Más rud é, i gcás aon bhrabúis nó gnóchain is inmhuirir faoi Chás III de Sceideal D de bhun alt 78 nó is inmhuirir faoi Chás I, Cás II nó Cás IV de Sceideal D gur gá, d'fhonn teacht ar na brabúis nó ar na gnóchain nó ar na caillteanais in aon bhliain mheasúnachta nó tréimhse eile, na brabúis nó na gnóchain nó na caillteanais d'aon tréimhse a ndearnadh na cuntais suas ina haghaidh a roinnt agus a chionroinnt i leith tréimhsí sonraithe, nó aon bhrabúis nó gnóchain nó caillteanais den sórt sin nó aon chodanna cionroinnte díobh a chomhshuimiú beidh sé dleathach roinnt agus cionroinnt nó comhshuimiú den sórt sin a dhéanamh.
(2) Déanfar aon chionroinnt faoin alt seo i gcomhréir leis an méid míonna nó codán de mhíonna sna tréimhsí faoi seach.
Teorainniú asbhaintí i leith cánacha áirithe.
[1964, a. 4.]
108.—Maidir le hioncam a ríomh chun críocha cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta, déanfar aon ashbaint ab inlamháilte, mura mbeadh an t-alt seo, i leith na cánach dá ngairtear sa Ríocht Aontaithe cáin bhrabús a laghdú méid is comhionann le cibé méid den cháin sin is féidir, faoi alt 21 den Acht Airgeadais, 1949, a lamháil mar chreidiúint i gcoinne cánach brabús corparáide.
CUID V
Sceideal E agus na Príomh-Fhorálacha a Bhaineann leis
Caibidil I
Muirearú i leith Cánach, etc.
Sceideal E.
[1918, Sc. E, Ca. r.;
1922, a. 18 (1);
1932, a. 4 (2).]
109.—Is é seo a leanas an Sceideal a luaitear san Acht seo mar Sceideal E—
Sceideal E
1. Muirearófar cáin faoin Sceideal seo i leith gach oifige poiblí nó fostaíochta brabúis, agus i leith gach blianachta, pinsin, nó stipinn is iníoctha as ioncaim poiblí an Stáit, seachas blianachtaí a mhuirearófar faoi Sceideal C, in aghaidh gach fiche scilling de mhéid bliantúil an chéanna.
2. Déanfar cáin faoin Sceideal seo a mhuirearú freisin i leith aon oifige, fostaíochta nó pinsin ab inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal D, mura mbeadh an coinníoll a ghabhann le alt 52, na brabúis nó na gnóchain ón gcéanna.
3. Sa Sceideal seo folaíonn an focal “blianacht” agus an focal “pinsean”, faoi seach, blianacht a íoctar go saorálach nó ar féidir scor de agus pinsean a íoctar amhlaidh nó ar féidir scor de amhlaidh.
4. Na forálacha sin roimhe seo den Sceideal seo is forálacha iad gan dochar d'aon fhoráil eile den Acht seo ag ordú cáin a mhuirearú faoin Sceideal seo, agus muirearófar dá réir sin cáin a ordaítear a mhuirearú amhlaidh.
5. Beidh feidhm ag forálacha Sceideal 2 maidir leis an gcáin a bheidh le muirearú faoin Sceideal seo.
Na daoine is inmhuirir agus méid an mhuirir.
[1918, Sc. E, r. 1;
1922, a. 49 (4);
1929, a. 17 (1) (2);
1959 (Uimh. 2), a. 3, 5 (1).]
110.—(1) Déanfar cáin faoi Sceideal E a mhuirearú go blian túil ar gach duine a mbeidh aige, nó a mbeidh á feidhmiú aige, oifig nó fostaíocht bhrabúis a luaitear sa Sceideal sin, nó arb iníoctha leis aon bhlianacht, pinsean, nó stipinn, is inmhuirir faoin Sceideal sin, i leith na dtuarastal, na dtáillí, an phá, na bpeircuisí nó na mbrabús uile de shórt ar bith uathu in aghaidh na bliana roimh an mbliain mheasúnachta agus a ríomh:—
(a) i gcás díolaíochtaí a ndéantar forálacha Chaibidil IV den Chuid seo a fheidhmiú ina leith le halt 125, ar mhéid na ndíolaíochtaí sin don bhliain mheasúnachta, agus ní ar shlí eile;
(b) i gcás aon oifige nó fostaíochta a sealbhaíodh nó a feidhmíodh, go hócáideach nó ó am go ham, sa Stát ag duine nach raibh ina chónaí ann go leanúnach, ar mhéid na dtuarastal, na dtáillí, an phá, na bpeircuisí nó na mbrabús uile sin de shórt ar bith uathu don bhliain mheasúnachta;
(c) in aon chás eile, faoi réir forálacha alt 111, ar mhéid na dtuarastal, na dtáillí, an phá, na bpeircuisí, nó na mbrabús sin uile don bhliain roimh an mbliain mheasúnachta,
tar éis méid na ndleachtanna nó na suimeanna eile a ashbaint is iníoctha nó is inmhuirir ar an gcéanna de bhua aon reachta, i gcás ina ndearna an páirtí a bheidh le muirearú an céanna a íoc agus a iompar dáiríre bona fide.
(2) San alt seo ciallaíonn “díolaíochtaí” rud ar bith is inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim faoi Sceideal E.
Foras measúnachta.
[1929, a. 17 (5) (6) (7) (11);
1942, a. 6.]
111.—(1) I gcás cáin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal E maidir le haon oifig nó fostaíocht a shealbhaíonn aon duine, nó maidir le haon bhlianacht, pinsean nó stipinn a bhfuil duine ar bith ina theideal déanfar, san aicme cáis dá dtagraítear in alt 110 (1) (c) agus faoi réir a bhforáiltear ina dhiaidh seo, cáin a ríomh—
(a) maidir leis an mbliain mheasúnachta inar chéad-shealbhaigh an duine an oifig nó an fhostaíocht nó inar chéadtháinig sé i dteideal na blianachta, an phinsin, nó na stipinne, ar mhéid a dhíolaíochtaí don bhliain sin;
(b) maidir le blianta measúnachta ina dhiaidh sin, ar mhéid iomlán na ndíolaíochtaí don bhliain roimh an mbliain mheasúnachta, ar choinníoll, más sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta a chéad-shealbhaigh an duine an oifig nó an fhostaíocht nó a chéad-tháinig sé i dteideal na blianachta, an phinsin, nó na stipinne, go ndéanfar an ríomh ar mhéid na ndíolaíochtaí don bhliain mheasúnachta, agus ar choinníoll freisin, más sa bhliain roimh an mbliain roimh an mbliain mheasúnachta a chéadshealbhaigh an duine an oifig nó an fhostaíocht nó a chéad-tháinig sé i dteideal na blianachta, an phinsin nó na stipinne, go mbeidh sé i dteideal, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta, go muirearófaí é ar mhéid na ndíolaíochtaí don bhliain mheasúnachta.
(2) Más rud é in aon bhliain mheasúnachta go scoirfidh duine de bheith i seilbh oifige nó fostaíochta nó de bheith i dteideal blianachta, pinsin nó stipinne is inmhuirir faoi Sceideal E, muirearófar cáin don bhliain sin ar mhéid a dhíolaíochtaí don tréimhse dar tosach an 6ú lá d'Aibreán sa bhliain sin agus dar críoch dáta an scoir agus, má muirearaíodh cáin ar shlí seachas de réir na forála seo aisíocfar aon cháin a ró-íocadh nó féadfar measúnacht bhreise a dhéanamh, de réir mar is gá sa chás.
(3) I gcás duine d'fháil bháis a mbeadh cáin inmhuirir ina chás faoi fho-alt (2) in aghaidh aon bhliana áirithe, mura mbeadh é d'fháil bháis, déanfar an cháin ab inmhuirir amhlaidh a mheasúnú agus a mhuirearú ar a sheiceadóirí nó ar a riarthóirí agus is fiach é a bheidh dlite óna eastát agus iníoctha as.
(4) San alt seo ciallaíonn “díolaíochtaí” an tuarastal, na táillí, an pá, na peircuisí nó na brabúis nó na gnóchain uile de gach sórt ó oifig nó fostaíocht, nó méid aon bhlianachta, pinsin nó stipinne, cibé acu é.
Asbhaintí a dhéanamh.
[1929, a. 17 (3) (11).]
112.—(1) Aon asbhaint ó dhíolaíochtaí a lamhálfar faoin Acht seo chun críche measúnacht i leith cánach ioncaim faoi Sceideal E a ríomh déanfar í faoi threoir na méide a íocadh nó a iompraíodh in aghaidh na bliana nó na coda den bhliain ar ar a díolaíochtaí a dhéanfar an ríomh.
(2) San alt seo tá le “díolaíochtaí” an bhrí chéanna atá leis in alt 111.
Achomharci gcoinne méid asbhainte.
[1918, a. 148 (2);
1922, a. 19;
1965, a. 4 (3).]
113.—(1) Féadfaidh duine ar bith a mhuirearófar i leith cánach ioncaim faoi Sceideal E achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Ioncaim i gcoinne méid na cánach a baineadh as a dhíolaíochtaí d'aon bhliain áirithe.
(2) Eistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a dhéanfar chucu faoi fho-alt (1) ionann agus dá mba achomharc é in aghaidh measúnacht i leith cánach ioncaim agus beidh feidhm dá réir sin le haon mhodhnuithe is gá ag forálacha an Achta seo a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte or phonc dlí.
Caibidil II
Íocaíochtaí ar Scor, etc.
Íocaíochtaí ar dhuine d'éirí, nó a dhíchur, as oifig nó fostaíocht.
[1964, a. 8.]
114.—(1) Faoi réir forálacha na Caibidle seo, muirearófar cáin ioncaim faoi Sceideal E maidir le haon íocaíocht lena mbaineann an t-alt seo arna déanamh le sealbhóir nó le hiarshealbhóir aon oifige nó fostaíochta, nó lena sheiceadóirí nó lena riarthóirí, cibé acu is é an duine ar faoi a shealbhaíonn nó a shealbhaigh sé an oifig nó an fhostaíocht, nó aon duine eile, a rinne an íocaíocht.
(2) Baineann an t-alt seo le haon íocaíocht (nach inmhuirir cáin ioncaim uirthi ar shlí eile) arna déanamh, cibé acu de bhun aon oibleagáide dlíthiúla é nó nach ea, go díreach nó go neamhdhíreach i gcomaoin nó de dheasca, nó ar shlí eile i ndáil le, foirceannadh shealbhú na hoifige nó na fostaíochta nó i gcomaoin nó de dheasca, nó ar shlí eile i ndáil le, aon athrú ar fheidhmeanna nó ar dhíolaíochtaí na hoifige nó na fostaíochta, lena n-áirítear aon íocaíocht mar iomalartú ar íocaíochtaí bliantúla nó tréimhsiúla (is cuma cáin a bheith, nó gan a bheith, inmhuirir orthu) a dhéanfaí ar shlí eile mar a dúradh.
(3) Chun críocha na Caibidle seo, aon íocaíocht a rinneadh le céile duine a shealbhaíonn nó a shealbhaigh oifig nó fostaíocht nó le haon ghaol nó cleithiúnaí leis nó a rinneadh thar ceann an duine sin nó ar a ordú, áireofar gur leis an duine sin a rinneadh í, agus aon chomaoin luachmhar seachas airgead áireofar gurb íocaíocht airgid í ar cóimhéid le luach na comaoine sin ar dháta a tugtha.
(4) Aon íocaíocht is inmhuirir i leith cánach de bhua an ailt seo áireofar í mar ioncam a fuarthas ar an dáta seo a leanas, is é sin le rá—
(a) i gcás íocaíocht mar iomalartú ar íocaíochtaí bliantúla nó ar íocaíochtaí tréimhsiúla eile, dáta an iomalartaithe;
(b) i gcás aon íocaíochta eile, dáta an fhoirceannta nó an athraithe ar ina leith a rinneadh an íocaíocht,
agus áireofar í mar dhíolaíochtaí oifige de chuid shealbhóir nó iarshealbhóir na hoifige nó na fostaíochta is inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim faoi Sceideal E.
(5) I gcás aon duine d'fháil bháis ab inmhuirir, mura mbeadh go bhfuair sé bás, i leith cánach maidir le haon íocaíocht den sórt sin, déanfar an cháin ab inmhuirir amhlaidh a mheasúnú agus a mhuirearú ar a sheiceadóirí nó ar a riarthóirí, agus beidh sí ina fiach a bheidh dlite óna eastát agus iníoctha as.
(6) Ní bhaineann an t-alt seo le haon íocaíocht a rinneadh roimh an 14ú lá d'Aibreán, 1965, ná le haon íocaíocht, is cuma cá huair a rinneadh í—
(a) is íocaíocht a rinneadh de bhun oibleagáide faoina ndeachthas roimh an dáta sin; nó
(b) is íocaíocht a rinneadh i leith foirceannta nó athraithe a tharla roimh an dáta sin, nach íocaíocht a rinneadh mar iomalartú ar íocaíochtaí bliantúla nó ar íocaíochtaí tréimhsiúla eile;
ach faoi réir na nithe a dúradh baineann an t-alt seo le híocaíochtaí arna ndéanamh roimh an Acht seo a rith nó ina dhiaidh sin.
(7) I gcás aon íocaíocht is inmhuirir i leith cánach faoin alt seo a dhéanamh le haoin duine in aon bhliain mheasúnachta, is é dualgas an duine a rinne í sonraí ina taobh a sheachadadh i scríbhinn don chigire tráth nach déanaí ná ceithre lá dhéag tar éis deireadh na bliana sin.
Díolúintí agus faoisimh i leith cánach faoi alt 114.
[1964, a. 9.]
115.—(1) Ní mhuirearófar cáin de bhua alt 114 i leith na n-íocaíochtaí seo a leanas, is é sin le rá—
(a) aon íocaíocht a rinneadh i ndáil le seilbh oifige nó fostaíochta a foirceannadh mar gheall ar bhás an tsealbhóra, nó a rinneadh de bharr díobháil a bhain do shealbhóir oifige nó fostaíochta nó de bharr míchumas a bheith air;
(b) aon suim is inmhuirir i leith forchánach faoi alt 525;
(c) sochar a soláthraíodh de bhun aon scéime nó comhaontaithe den sórt dá dtagraítear in alt 227 i gcás inarb inmhuirir cáin ar shealbhóir na hoifige nó na fostaíochta i leith suimeanna a íocadh, nó a áiríodh mar shuimeanna a íocadh, chun an sochar a sholáthar;
(d) sochar a íocadh de bhun aon scéime nó ciste de shórt a thuairiscítear in alt 228 (1) (2).
(2) Ní mhuirearófar cáin de bhua alt 114 i leith íocaíochta i leith oifige nó fostaíochta inar fholaigh seirbhís an tsealbhóra seirbhís choigríche más rud é—
(a) i gcás íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige, gur fholaigh an tseirbhís choigríche iomlán na dtrí bliana díreach roimh an dáta iomchuí (nó an tréimhse iomlán seirbhíse, má ba ghiorra ná trí bliana í), nó
(b) i gcás aon íocaíochta eile, gur fholaigh an tseirbhís choigríche—
(i) in aon chás, trí cheathrú cuid den tréimhse iomlán sheirbhíse anuas go dtí an dáta iomchuí, nó
(ii) i gcás inar mhó ná deich mbliana an tréimhse sheirbhíse anuas go dtí an dáta iomchuí, iomlán na ndeich mbliana deiridh, nó
(iii) i gcás inar mhó ná fiche bliain an tréimhse sheirbhíse anuas go dtí an dáta iomchuí, leath na tréimhse sin lena n-áirítear aon deich gcinn den fhiche bliain deiridh.
(3) Ní mhuirearófar cáin de bhua alt 114 i leith íocaíocht nach mó ná £3,000, agus i gcás íocaíochta de bhreis ar an méid sin ní mhuirearófar í ach i leith na breise:
Ar choinníoll, i gcás ina ndéanfar dhá íocaíocht nó níos mó a mbeidh cáin inmhuirir ina leith de bhua an ailt seo, nó a mbeadh cáin inmhuirir ina leith ar leithligh ó na forálacha sin roimhe seo den fho-alt seo, leis an duine céanna nó i leith an duine chéanna i leith na hoifige nó na fostaíochta céanna, nó i leith oifigí nó fostaíochtaí éagsúla faoin bhfostóir céanna nó faoi fhostóirí comhpháirte, go mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo amhail agus dá mba aon íocaíocht amháin de mhéid ab ionann agus an méid comhiomlán sin na híocaíochtaí sin; agus go ndéanfar méid aon íocaíochta ar bith ar arb inmhuirir cáin a chinneadh mar a leanas, is é sin le rá—
(a) i gcás ina n-áireofar na híocaíochtaí mar ioncam do bhlianta measúnachta éagsúla, bainfear an tsuim sin £3,000 as íocaíocht a áirítear mar ioncam bliana roimhe sin i dtosaíocht ar aon íocaíocht a áiríodh mar ioncam bliana níos déanaí, agus
(b) faoi réir na nithe a dúradh, déanfar an tsuim sin a asbhaint go rátúil as na híocaíochtaí de réir a méideanna faoi seach.
(4) An duine ar arb inmhuirir cáin de bhua alt 114 i leith aon íocaíochta féadfaidh sé, roimh dheireadh sé bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta a n-áireofar an íocaíocht mar ioncam lena linn, trí fhógra i scríbhinn chun an chigire aon fhaoiseamh den sórt is infheidhmithe maidir leis an gcéanna faoi Sceideal 3 a éileamh; agus i gcás ina ndéanfar agus ina lamhálfar éileamh den sórt sin go cuí, déanfar gach aisíoc agus gach measúnacht chánach is gá chun éifeacht a thabhairt dó.
(5) Chun críocha an ailt seo agus Sceideal 3 áireofar oifigí agus fostaíochtaí a ndéantar ina leith íocaíochtaí lena mbaineann an fo-alt díreach roimhe seo a bheith i seilbh fostóirí comhpháirte, má tharlaíonn ar an dáta arb é an dáta iomchuí é maidir le haon cheann de na híocaíochtaí sin, do cheann de na fostóirí sin a bheith faoi rialú an fhostóra eile nó faoi rialú tríú duine a dhéanann rialú ar an bhfostóir nó atá faoina rialú ar an dáta sin nó aon dáta eile dá shórt.
(6) San alt seo ciallaíonn “rialú”, maidir le comhlacht corpraithe, cumhacht duine chun a áirithiú, trí scaireanna a shealbhú nó cumhacht vótála a bheith aige sa chomhlacht corpraithe sin nó in aon chomhlacht corpraithe eile nó maidir leis an gcéanna nó de bhua aon chumhachtaí a thugtar trí na hairteagail chomhlachais nó aon doiciméad eile a rialaíonn an comhlacht corpraithe sin nó aon chomhlacht corpraithe eile, go stiúrófar gnó an chomhlachta chorpraithe a chéadluaitear de réir thoil an duine sin agus, maidir le comhpháirtíocht, ciallaíonn sé ceart chun scair is mó ná leath sócmhainní, nó is mó ná leath ioncaim, na comhpháirtíochta.
(7) San alt seo tá leis “an dáta iomchuí”, “íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige”, agus “seirbhís choigríche” na bríonna céanna atá leo i Sceideal 3 agus folaíonn tagairtí d'fhostóir nó do dhuine a rialaíonn fostóir nó a rialaítear ag fostóir tagairtí dá chomharbaí.
(8) Chun críocha aon fhorála den Acht seo á cheangal go n-áireofar ioncam d'aon sórt mar an chuid is airde d'ioncam duine, déanfar an t-ioncam sin a ríomh gan aird ar aon íocaíocht ar arb inmhuirir cáin de bhua alt 114.
Caibidil III
Liúntais Chostais agus Sochair in Earraí
Liúntais chostais etc.
[1958, a. 23.]
116.—(1) Faoi réir forálacha na Caibidle seo, déanfar, chun críocha alt 110, aon suim a bheidh íoctha i leith caiteachais ag comhlacht corpraithe le haon duine dá stiúrthóirí nó le duine ar bith i bhfostaíocht an chomhlachta sin is fostaíocht lena mbaineann an Chaibidil seo a áireamh, mura mbeidh an tsuim sin inmhuirir i leith cánach ioncaim ar shlí eile mar ioncam leis an stiúrthóir nó ar fostaí sin, mar pheircuis a ghabhann le hoifig nó le fostaíocht an stiúrthóra nó an fhostaí sin agus mar chuid de dhíolaíochtaí an chéanna is inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) dá réir sin, ach ní choiscfidh aon ní san fho-alt seo éileamh ar asbhaint a dhéanamh faoi Riail 3 de Sceideal 2 i leith aon airgid a caitheadh go hiomlán, go heisiatach agus le riachtanas ag comhlíonadh dualgas na hoifige nó na fostaíochta.
(2) An tagairt atá in bhfo-alt (1) d'aon suim a íocadh i leith caiteachas folaíonn sí tagairt d'aon suim a sholáthraigh comhlacht corpraithe do stiúrthóir nó d'fhostaí agus d'íoc sé amach.
Sochair in earraí.
[1958, a. 24.]
117.—(1) Faoi réir na bhforálacha seo a leanas den Chaibidil seo, i gcás—
(a) comhlacht corpraithe do thabhú costas ag soláthar, nó i ndáil le soláthar, cóiríochta cónaithe nó cóiríochta eile, nó aíochta, nó seirbhísí tís nó seirbhísí eile nó sochar nó saoráidí eile d'aon sórt d'aon duine dá stiúrthóirí nó d'aon duine i bhfostaíocht faoin gcomhlacht sin is fostaíocht lena mbaineann an Chaibidil seo, agus
(b) nach mbeadh, mura mbeadh an t-alt seo, an costas inmhuirir i leith cánach ioncaim mar ioncam leis an stiúrthóir nó leis an bhfostaí,
beidh éifeacht ag Riail 3 de Sceideal 2 agus ag ailt 110 agus 178 maidir leis an oiread den chostas nach mbeidh cúitithe leis an gcomhlacht corpraithe ag an stiúrthóir nó an fostaí amhail is dá mba é an stiúrthóir nó an fostaí a thabhaigh an costas agus go raibh méid an chostais sin aisíoctha leis ag an gcomhlacht corpraithe trí íocaíocht i leith costas, agus beidh cáin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) inmhuirir dá réir sin.
(2) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) maidir le costas a thabhaigh an comhlacht corpraithe ag soláthar, nó i ndáil le soláthar, aon chóiríochta, soláthairtí nó seirbhísí do stiúrthóir nó d'fhostaí in aon áitreabh gnó de chuid an chomhlachta agus a soláthraíodh le haghaidh an stiúrthóra nó an fhostaí féin agus a d'úsáid sé chun agus amháin chun dualgais a oifige nó a fhostaíochta a chomhlíonadh.
(3) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) maidir le costas a thabhaigh an comhlacht corpraithe ag soláthar, nó i ndáil le soláthar, cóiríochta cónaithe d'fhostaí i gcuid d'aon áitreabh gnó leis an gcomhlacht sin ina bhfuil cóiríocht chónaithe más gá don fhostaí, de réir téarmaí a fhostaíochta, cónaí sa chóiríocht le go bhféadfaidh sé a dhualgais a chomhlíonadh i gceart agus
(a) go bhfuil an chóiríocht soláthraithe de réir gnáis a bhí coiteann i dtrádála den aicme iomchúí ó thús na ndeich mbliana dar críoch dáta an Achta Airgeadais, 1958, a rith maidir le fostaithe den aicme iomchuí, nó
(b) gur gá, i dtrádála den aicme iomchuí, go gcónódh fostaithe den aicme iomchuí in áitreabh den aicme iomchuí,
ach ní bheidh feidhm ag an bhfo-alt seo i gcás an fostaí a bheith ina stiúrthóir ar an gcomhlacht corpraithe iomchuí nó ar aon chomhlacht corpraithe eile atá faoi rialú an chomhlachta chorpraithe sin nó a bhfuil an comhlacht corpraithe sin faoina rialú nó atá faoi rialú dhuine a bhfuil an comhlacht corpraithe sin faoina rialú freisin.
(4) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) maidir le costas a thabhaigh an comhlacht corpraithe ag soláthar, nó i ndáil le soláthar, béilí in aon cheaintín ina soláthraítear béilí don fhoireann i gcoitinne.
(5) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) maidir le costas a thabhaigh an comhlacht corpraithe ag soláthar, nó i ndáil le soláthar, aon phinsin, blianachta, cnapshuime, aisce nó sochair eile dá shórt sin a thabharfar ar éag nó éirí-as dó a sholáthar do stiúrthóir nó d'fhostaí é féin nó dá chéile, dá chlann nó dá chleithiúnaithe.
(6) Aon tagairt san alt seo do chaiteachais a tabhaíodh i leith nó maidir le haon ní, folaíonn sí tagairt do chionúireacht iomchuí d'aon chostas a tabhaíodh go páirteach i leith nó maidir leis an ní sin.
Luacháil sochar in earraí.
[1958, a. 25.]
118.—(1) Aon chostas a thabhaigh comhlacht corpraithe ag fáil nó ag táirgeadh sócmhainne a fhanann mar mhaoin ag an gcomhlacht féin, fágfar as an áireamh é chun críocha alt 117.
(2) Más é cuma ina ndéantar aon soláthar den saghas a luaitear in alt 117 (1) an mhaoin in aon sócmhainn leis an gcomhlacht corpraithe a aistriú, agus gur tharla, ó fuair nó ó tháirg an comhlacht corpraithe an tsócmhainn, gur úsáideadh an tsócmhainn nó gur bhain díluachadh di, measfar gur thabhaigh an comhlacht corpraithe, agus an soláthar sin á dhéanamh aige, costas ar cóimhéid le luach na sócmhainne tráth an aistrithe.
(3) (a) Má mheasúnaítear, nó más inmheasúnaithe, comhlacht corpraithe faoi Sceideal A maidir le haon áitreabh a mbeidh an comhlacht tar éis an t-áitreabh ar fad nó aon chuid de a sholáthar mar chóiríocht chónaithe nó mar chóiríocht eile d'aon duine dá stiúrthóirí nó dá fhostaithe agus nach n-íocann an comhlacht corpraithe aon chíos i leith an áitribh nó gur lú méid bliantúil an chíosa a íocann sé ná méid na measúnachta faoi Sceideal A ar an áitreabh, beidh éifeacht ag alt 117 ionann is dá n-íocadh an comhlacht corpraithe cíos bliantúil i leith an áitribh ar cóimhéid le méid na measúnachta faoi Sceideal A ar an áitreabh.
(b) San fho-alt seo ciallaíonn “méid na measúnachta faoi Sceideal A” méid arbh é méid na measúnachta é faoi in aghaidh na bliana measúnachta iomchuí dá mba rud é—
(i) gur fágadh ar lár as alt 10 (2) na focail “Ach amháin sna cásanna a luaitear sna forálacha ina dhiaidh seo den alt seo” agus “cúig cheathrú”, agus
(ii) nár achtaíodh alt 10 (3) (4) (5) (6).
(4) I gcás sócmhainn ar leis an gcomhlacht corpraithe i gcónaí í a úsáid go hiomlán nó go páirteach chun aon soláthar den saghas a luaitear in alt 117 (1) a dhéanamh, agus nach áitreabh an tsócmhainn, measfar, chun críocha an ailt sin, gur thabhaigh an comhlacht corpraithe costas bliantúil (i dteannta aon chostais eile a thabhaigh sé maidir leis an sócmhainn, nach costas lena mbaineann fo-alt (1) maidir leis ar cóimhéid le luach bliantúil úsáide na sócmhainne, ach má bhíonn aon suim i leith cíosa nó fruilithe iníoctha ag an gcomhlacht corpraithe i leith na sócmhainne—
(a) i gcás méid bliantúil an chíosa nó an fhruilithe a bheith ar cóimhéid le, nó níos mó ná, luach bhliantúil úsáide na sócmhainne, ní bheidh feidhm ag an bhfo-alt seo, agus
(b) i gcás inar lú méid bliantúil an chíosa nó an fhruilithe ná luach bliantúil úsáide na sócmhainne, fágfar an cíos nó an fruiliú as an áireamh chun críocha an ailt sin.
(5) Aon tagairt atá san alt seo do chomhlacht corpraithe is inmheasúnaithe faoi Sceideal A i leith aon áitribh measfar go bhfolaíonn sí tagairt do chomhlacht corpraithe ab inmheasúnaithe amhlaidh dá mbeadh na cúinsí a bhí ann ar feadh aon choda den bhliain ann i gcaitheamh na bliana uile.
An bhrí atá le “stiúrthóir”, “fostaíocht” agus “fostaíocht lena mbaineann an Chaibidil seo”.
[1958, a. 26.]
119.—(1) Sa Chaibidil seo, ciallaíonn “stiúrthóir”—
(a) maidir le comhlacht corpraithe ar bord stiúrthóirí nó comhlacht dá shamhail a bhainistíonn a ghnó, comhalta den bhord sin nó den chomhlacht dá shamhail,
(b) maidir le comhlacht corpraithe ar stiúrthóir aonair nó duine dá shamhail a bhainistíonn a ghnó, an stiúrthóir sin nó an duine sin,
(c) maidir le comhlacht corpraithe arb iad na comhaltaí féin a bhainistíonn a ghnó, comhalta den chomhlacht corpraithe,
agus folaíonn sé duine ar bith ar gnáth le stiúrthóirí comhlachta chorpraithe, arna mhíniú de réir na bhforálacha roimhe seo den fho-alt seo, gníomhú de réir orduithe nó treoracha uaidh, ach ní mheasfar, de réir bhrí an fho-ailt seo, duine a bheith ina dhuine ar gnáth le stiúrthóirí comhlachta chorpraithe gníomhú de réir orduithe nó treoracha uaidh de dhroim amháin go ngníomhaíonn na stiúrthóirí sin de réir a chomhairle i gcáil ghairmiúil dó.
(2) Sa Chaibidil seo, ciallaíonn “fostaíocht” fostaíocht ar de chinéal í go mbeadh aon díolaíochtaí uaithi le measúnú faoi Sceideal E, agus folaíonn tagairtí do dhaoine ar fostú ag comhlacht corpraithe nó is fostaithe do chomhlacht corpraithe aon duine a ghlacann páirt i mbainistí ghnó an chomhlachta chorpraithe agus nach stiúrthóir ar an gcomhlacht sin.
(3) Faoi réir forálacha fho-alt (4) agus an fho-ailt seo, na fostaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil is fostaíochtaí iad ar £1,500 nó níos mó na díolaíochtaí uathu, arna meas don bhliain mheasúnachta iomchuí de réir forálacha an Achta seo agus ar an bhforas gur fostaíochtaí iad lena mbaineann an Chaibidil seo, agus gan aon asbhaint a dhéanamh faoi Riail 3 de Sceideal 2 maidir le hairgead a caitheadh ag comhlíonadh dualgas an chéanna:
Ar choinníoll—
(a) i gcás duine a bheith fostaithe i dhá fhostaíocht nó níos mó faoin gcomhlacht corpraithe amháin, agus gur £1,500 nó níos mó iomlán díolaíochtaí na bhfostaíochtaí sin, in aghaidh na bliana measúnachta iomchuí arna meas mar a dúradh, déileálfar leis na fostaíochtaí sin uile mar fhostaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo, agus
(b) i gcás duine a bheith ina stiúrthóir ar chomhlacht corpraithe déileálfar leis na fostaíochtaí uile ina bhfuil sé ar fostú ag an gcomhlacht corpraithe mar fhostaíochtai lena mbaineann an Chaibidil seo.
(4) Maidir le stiúrthóirí uile agus fostaithe uile chomhlachta chorpraithe atá faoi rialú ag comhlacht corpraithe eile déileálfar leo chun críocha an choinníll a ghabhann le fo-alt (3) (ach ní chun aon chríche eile) ionann is dá mba stiúrthóirí ar an gcomhlacht corpraithe eile sin iad, nó, de réir mar a bheidh, ionann is dá mba fhostaíocht faoin gcomhlacht corpraithe eile sin an fhostaíocht.
Eolas breise i dtuairisceáin faoi alt 178.
[1958, a. 27. (2) (3) (4).]
120.—(1) Má dhéanann comhlacht corpraithe, chun críocha tuairisceáin faoi alt 178, cionroinnt ar chostais a tabhaíodh go páirteach i leith nó maidir le ní áirithe agus go páirteach i leith nó maidir le nithe eile—
(a) beidh sa tuairisceán ráiteas gur de thoradh na cionroinnte sin an tsuim atá sa tuairisceán,
(b) déanfaidh an comhlacht corpraithe, má cheanglaítear sin air trí fhógra ón gcigire, tuairisceán a ullmhú agus a sheachadadh don chigire laistigh den am a bheidh teoranta leis an bhfógra agus sonraí iomlána ann i dtaobh an mhéid a cionroinneadh, an tslí ina ndearnadh agus na forais ar a ndearnadh an chionroinnt, agus
(c) má bhíonn an cigire míshásta le haon chionroinnt chostas den sórt sin, féadfaidh sé, chun críocha measúnachta, na costais a chionroinnt, ach féadfaidh an comhlacht corpraithe, ar fhógra a thabhairt i scríbhinn don chigire laistigh de lá agus fiche tar éis fógra a fháil i dtaobh aon chionroinnte den tsórt sin a rinne an cigire, achomharc i gcoinne na cionroinnte sin a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(2) Eistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a dhéanfar chucu faoi fho-alt (1) ionann is dá mba achomharc é chucu i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus, faoi réir na modhnuithe is gá, beidh feidhm dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le achomharc a athéisteacht nó le cás a shonrú chun tuairim na hArd-Chúirte a fháil ar phonc dlí.
(3) Na forálacha den Acht seo a bhaineann le tuairisceáin faoi alt 178 beidh feidhm acu maidir le haon tuairsceán a cheanglaítear a thabhairt faoi fho-alt (1).
Feidhm na Caibidle seo.
[1958, a. 28.]
121.—Ní bheidh feidhm ag an gCaibidil seo maidir le haon chomhlacht corpraithe mura mbíonn trádáil ar siúl aige nó muran infheistíochtaí nó maoin eile a shealbhú iomlán nó formhór a fheidhmeanna.
Léiriú.
[1958, a. 29.]
122.—(1) Sna forálacha roimhe seo den Chaibidil seo, folaíonn “áitreabh gnó”, maidir le comhlacht corpraithe, gach áitreabh ar áitiú ag an gcomhlacht sin chun críocha aon trádála a sheolann sé:
Ar choinníoll nach bhfolaíonn “áitreabh gnó”, ach amháin i gcás inar tagairt shainráite d'áitreabh ina bhfuil cóiríocht chónaithe an tagairt, an méid d'aon áitreabh mar a dúradh a úsáidtear mar chóiríocht chónaithe d'aon duine de stiúrthóirí an chomhlachta chorpraithe nó d'aon duine i bhfostaíocht faoin gcomhlacht corpraithe in aon fhostaíocht lena mbaineann an Chaibidil seo.
(2) Aon tagairt atá sna forálacha roimhe seo den Chaibidil seo d'aon ní a soláthraíodh do stiúrthóir nó d'fhostaí déanfar, mura tagairt shainráite í do rud éigin a soláthraíodh don stiúrthóir nó don fhostaí féin, í a fhorléiriú mar thagairt a fholaíonn tagairt d'aon ní a soláthraíodh do chéile, do theaghlach, do sheirbhísigh, do chleithiúnaithe nó d'aíonna an stiúrthóra nó an fhostaí sin agus forléireofar dá réir sin an tagairt atá sa choinníoll a ghabhann le fo-alt (1) do chóiríocht chónaithe do stiúrthóirí nó d'fhostaithe;
ciallaíonn “rialú”, maidir le comhlacht corpraithe, cumhacht duine chun a áirithiú trí scaireanna a shealbhú nó cumhacht vótála a bheith aige sa chomhlacht corpraithe sin nó maidir leis nó in aon chomhlacht corpraithe eile nó maidir leis, nó de bhua aon chumhachtaí a thugtar leis na hairteagail chomhlachais nó le doiciméad eile a rialálann an comhlacht corpraithe sin nó aon chomhlacht corpraithe eile, gur mar is toil leis an duine sin a sheolfar cúrsaí an chomhlachta chorpraithe chéadluaite.
Comhlachtaí neamhchorpraithe comhpháirtíochtaí, agus pearsana aonair.
[1958, a. 30.]
123.—(1) Bainfidh na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo le cumainn neamhchorpraithe agus comhlachtaí eile mar bhaineann siad le comhlachtaí corpraithe, agus, maidir leis na forálacha sin roimhe seo, beidh feidhm freisin ag an míniú ar “rialú”, modhnaithe mar is gá, atá in alt 122 (3) den Acht seo.
(2) Beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo maidir le haon chomhpháirtíocht a sheolann aon trádáil nó gairm mar bheadh feidhm acu maidir le comhlacht corpraithe a bheadh ag seoladh trádála, dá bhfágtaí ar lár an méid sin díobh a bhaineann le stiúrthóirí an chomhlachta chorpraithe nó le daoine a ghlacann páirt i mbainistí ghnó an chomhlachta chorpraithe, ach—
(a) ciallaíonn “rialú”, maidir le comhpháirtíocht, an ceart chun scair is mó ná leath sócmhainní, nó chun níos mó ná leath ioncaim, na comhpháirtíochta, agus
(b) i gcás ina ndéanann comhpháirtíocht den sórt a dúradh rialú ar chomhlacht corpraithe lena mbaineann an Chaibidil seo (agus forléireofar “rialú” chun na críche sin de réir an mhínithe atá air in alt 122 (3))—
(i) is fostaíocht lena mbaineann an Chaibidil seo aon fhostaíocht ina bhfuil aon stiúrthóir de chuid an chomhlachta chorpraithe sin fostaithe faoin gcomhpháirtíocht, agus
(ii) gach fostaíocht ina bhfuil duine fostaithe faoin gcomhpháirtíocht agus faoin gcomhlacht corpraithe (is fostaíocht faoin gcomhpháirtíocht nó faoin gcomhlacht corpraithe) déileálfar léi, maidir lena chinneadh cé acu is fostaíocht lena mbaineann an Chaibidil seo nó nach ea an fhostaíocht sin, ionann is dá mba fhostaíocht faoin gcomhlacht corpraithe í.
(3) Beidh feidhm ag forálacha fho-alt (2) maidir le pearsana aonair mar atá feidhm acu maidir le comhpáirtíochtaí, ach ní fhorléireofar aon ní san fho-alt seo mar rud a cheanglaíonn go ndéileálfar in aon chúinsí le pearsa aonair ionann is dá mbeadh sé faoi rialú duine eile.
Caibidil IV
Cáin Ioncaim i Leith Díolaíochtaí áirithe
Léiriú.
[1959 (Uimh. 2), 3.]
124.—Sa Chaibidil seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
ciallaíonn “díolaíochtaí” aon ní is inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim faoi Sceideal E agus folaíonn tagairtí do dhíolaíochtaí a íoc tagairtí d'íocaíochtaí ar cuntas díolaíochtaí;
ciallaíonn “fostaí” aon duine a fhaigheann díolaíochtaí;
ciallaíonn “fostóir” aon duine a íocann díolaíochtaí;
ciallaíonn “mí cánach ioncaim” mí dar tosach an 6ú lá d'aon mhí ó Aibreán go Márta (agus an dá mhí sin a áireamh) in aon bhliain mheasúnachta;
ciallaíonn “cárta asbhainte cánach” cárta ashbainte cánach san fhoirm a fhorordóidh na Coimisinéirí Ioncaim nó cibé doiciméad eile ar comhréir le cárta asbhainte cánach a údaróidh na Coimisinéirí Ioncaim in aon chás áirithe.
Feidhm.
[1959 (Uimh. 2), a. 4.]
1918, c. 40.
125.—Baineann an Chaibidil seo le gach saghas díolaíochtaí ach amháin díolaíochtaí—
(a) is díolaíochtaí ó oifig nó fostaíocht d'aon aicme ar de chineál í gur tharla, maidir leis an mbliain 1958-59, go raibh cáin ar dhíolaíochtaí ó oifig nó fostaíocht den aicme sin inasbhainte, nó gur measadh cáin den sórt sin a bheith inasbhainte, as na díolaíochtaí faoi aon Riail, seachas Riail 7, de na Rialacha is infheidhmithe maidir le Sceideal E den Income Tax Act, 1918.
(b) díolaíochtaí ar chuir na Coimisinéirí Ioncaim in iúl don fhostóir ina dtaobh gur díolaíochtaí iad ó oifig nó fostaíocht agus nach inoibrithe, dar leis na Coimisinéirí Ioncaim, ag féachaint do chúinsí na hoifige nó na fostaíochta, cáin a bhaint astu faoi threoir forálacha na Caibidle seo, nó
(c) díolaíochtaí ar chuir na Coimisinéirí Ioncaim in iúl don fostaíocht de chuid duine i gcúrsa trádála nó gairme agus atá curtha, nó le cur, i gcuntas le linn brabúis nó gnóchain na trádála nó na gairme sin a bheith á ríomh gnóchain na trádála nó na gairme sin a bheith á ríomh chun críocha cánach ioncaim.
Modh bailithe Cánach
[1959 (Uimh. 2), a. 5 (2).]
126.—Nuair a dhéanfar aon íoc ar scór aon díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo, déanfaidh an duine a dhéanfaidh an t-íoc cáin ioncaim a asbhaint nó a aisíoc faoi réir na Caibidle seo agus faoi réim agus de réir na rialachán faoin gcéanna d'ainneoin—
(a) nach mbeidh an cháin forchurtha in aghaidh na bliana nó nach mbeidh aon mheasúnacht déanta i leith na ndíolaíochtaí nuair a dhéanfar an t-íoc, nó
(b) gurb éard iad na díolaíochtaí, go hiomlán nó go páirteach, díolaíochtaí in aghaidh bliana measúnachta éigin seachas an bhliain mheasúnachta a dhéanfar an t-íoc.
Rialacháin.
[1959 (Uimh. 2), a. 6.]
127.—(1) Déanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim rialacháin i dtaobh cáin ioncaim i leith díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo nó i dtaobh cánach in aghaidh aon bhliana measúnachta roimhe sin a bheidh gan íoc a mheasúnú, a mhuirearú, a bhailiú agus a ghnóthú agus, go sonrach agus gan dochar do ghinearáltacht a bhfuil anseo roimhe seo, féadfaidh foráil a bheith sna rialacháin sin—
(a) chun a cheangal ar aon fhostóir a dhéanfaidh aon íoc ar scór díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo cáin, arna ríomh faoi threoir an ráta cánach ioncaim in aghaidh na bliana agus aon liúntas, asbhaintí agus faoiseamh is iomchuí i gcás an fhostaí mar léireoidh na sonraí a bheidh ar an gcárta asbhainte cánach a thabharfaidh na Coimisinéirí Ioncaim i leith an fhostaí, a asbhaint nó a aisíoc nuair a dhéanfaidh sé an t-íoc, agus chun daoine ar a mbeidh de cheangal aon asbhaint nó aisíoc den sórt sin a dhéanamh a chur faoi fhreagracht, i gcás asbhainte (cibé acu a bheidh sin déanta nó nach mbeidh), cuntas a thabhairt i méid na cánach do na Coimisinéirí Ioncaim agus faoi dhliteanas an méid sin a íoc leis na Coimisinéirí Ioncaim agus i gcás aisíoca, teideal a thabhairt dóibh, má bhítear tar éis é a dhéanamh, go ndéanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim é a íoc leo nó creidmheas a thabhairt dóibh ann;
(b) go dtabharfar ar aird do dhaoine, agus go n-iniúchfaidh daoine, a bheidh údaraithe ag na Coimisinéirí Ioncaim pá-leatháin agus doiciméid agus taifid eile chun a dheimhniú dóibh féin go bhfuil cáin i leith díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo asbhainte nó aisíoctha nó á hasbhaint nó á haisíoc go cuí agus go bhfuil cuntas tugtha nó á thabhairt inti go cuí;
(c) chun cáin i leith díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo agus nár asbhaineadh nó nár gnóthaíodh ar shlí eile i rith na bliana a bhailiú agus a ghnóthú, cibé acu trí asbhaint ó dhíolaíochtaí a íocfar in aon bhliain ina dhiaidh sin nó ar shlí eile;
(d) i dtaobh achomharc maidir le hábhair a éireoidh faoi na rialacháin agus nárbh ábhar achomhairc ar shlí eile;
(e) chun cáin de réir an ráta chaighdeánaigh a asbhaint sna cásanna nó sna haicmí cásanna sin dá bhforálfar leis na rialacháin;
(f) chun a cheangal ar gach fostóir a bheidh ag íoc díolaíochtaí lena mbaineann na Chaibidil seo agus a rachaidh thar na teorainneacha a shonraítear i bhfo-alt (5) a chur in iúl do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh den tréimhse a shonrófar sna rialacháin gur fostóir den sórt sin é;
(g) chun a cheangal ar gach fostóir a bheidh ag íoc díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo agus a rachaidh thar na teorainneacha a shonraítear i bhfo-alt (5) clár dá fhostaithe a choimeád agus a chothabháil i cibé slí a shonrófar sna rialacháin, agus, ar na Coimisinéirí Ioncaim dá cheangal sin air trí fhógra, an clár a sheachadadh do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh den tréimhse a shonrófar san fhógra;
(h) chun daoine nach fostóirí a áireamh mar fhostóirí i cibé cásanna nó aicmí de chásanna dá bhforálfar leis na rialacháin.
(2) Beidh éifeacht ag rialacháin faoin alt seo d'ainneoin aon ní san Acht seo, ach ní dhéanfaidh siad difear d'aon cheart achomhairc a bheadh ag duine ar leith ó na rialacháin.
(3) (a) Ullmhófar cártaí asbhainte cánach chun a áirithiú, an oiread agus is inoibrithe sin—
(i) go ndéanfar an cháin iomlán is iníoctha in aghaidh na bliana measúnachta i leith aon díolaíochtaí a asbhaint as na díolaíochtaí a íocfar i rith na bliana sin, agus
(ii) gur cáin í an cháin is inasbhainte nó is inaisíoctha nuair a dhéanfar aon íoc ar scór díolaíochtaí go mbeidh an chomhréir chéanna idir an cháin ghlan iomlán a bheifear tar éis a asbhaint ó thús na bliana measúnachta agus an cháin iomlán is iníoctha in aghaidh na bliana sin agus a bheidh idir an chuid sin den bhliain dar críoch dáta an íoca agus an bhliain iomlán.
(b) I mír (a)—
forléireofar aon tagairt don cháin iomlán in iníoctha in aghaidh bliana mar thagairt don cháin iomlán (gan forcháin a áireamh) a mheasfar a bheith iníoctha in aghaidh na bliana i leith na ndíolaíochtaí, faoi réir ashbainte sealadaí i leith liúntas agus faoiseamh agus freisin, más gá, faoi réir suim a chur leis an méid measta sin (lena n-áirítear nialas) i leith méideanna a bheidh gan íoc ar chuntas cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta roimhe sin agus asbhaint a dhéanamh as i leith suimeanna a ró-íocadh ar cuntas aon chánach ioncaim den sórt sin;
déanfar an tagairt don cháin ghlan iomlán a asbhainfear a fhorléiriú mar thagairt don cháin iomlán a asbhainfear i rith na bliana de bhua rialacháin a dhéanfar faoin alt seo, lúide aon cháin a aisíocfar de bhua aon rialachán den sórt sin.
(c) Nuair a bheidh aon mheastachán á dhéanamh de bhun mír (b) féadfar a ghlacadh, maidir le haon íoc ar scór díolaíochtaí, go bhfuil an chomhréir chéanna idir na díolaíochtaí a íocadh sa chuid den bhliain mheasúnachta dar críoch an dáta a dhéanfar an t-íoc agus na díolaíochtaí in aghaidh na bliana sin go léir atá idir an chuid sin den bhliain agus an bhliain iomlán.
(4) D'ainneoin aon fhoráil eile den alt seo, féadfar, nuair a dhéanfar méid i leith liúntas, asbhaintí agus faoiseamh a lua ar chárta asbhainte cánach, an méid a mhéadú go dtí méid oiriúnach is mó ná sin agus é a lua dá réir sin, agus, maidir leis an méid cánach nach n-asbhainfear an bhliain mheasúnachta de thoradh an lua sin, déanfar, i mbliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, an coigeartú is iomchuí chun é a ghnóthú.
(5) (a) Is iad na teorainneacha dá dtagraítear i míreanna (f) agus (g) d'fho alt (1) díolaíochtaí de réir ráta is ionann agus £6 sa tseachtain, nó, i gcás fostaí a bhfuil fostaíocht eile aige, £1 sa tseachtain.
(b) I gcás fostaithe a íoctar in aghaidh na míosa nó in aghaidh tréimhsí is faide ná mí, déileálfar leis na tagairtí i mír (a) den fho-alt seo do ráta £6 sa tseachtain agus do ráta £1 sa tseachtain mar thagairtí do ráta £26 sa mhí agus do ráta £4 10s. sa mhí faoi seach.
(6) Nuair a bheidh asbhaint le déanamh aon bhliain mheasúnachta as díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo ar scór cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta roimh an mbliain 1960-61, ní dhéanfaidh an fostóir, an bhliain chéadluaite sin, aon aisíoc cánach ioncaim de bhun rialachán faoin alt seo.
(7) Gach rialachán a dhéanfar faoin alt seo, leagfar é faoi bhráid Dháil Éireann a luaithe is féidir tar éis a dhéanta, agus má dhéanamh Dáil Éireann, laistigh den lá agus fiche a shuífidh Dáil Éireann tar éis an rialachán a leagan faoina bráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán arna neamhniú dá réir sin ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.
Pionóis.
[1959 (Uimh. 2), a. 7.]
128.—(1) Má fhágann aon duine gan chomhlíonadh aon fhoráil i rialacháin faoin gCaibidil seo a cheanglaíonn air aon tuairisceán, ráiteas, fógra nó deimhniú a chur isteach, nó aon phá-leatháin nó taifid nó doiciméid eile a thabhairt ar aird, dlífear pionós £20 a chur air agus ina theannta sin, i gcás neamhchomhlíonadh leanúnaigh, a chóimhéid de phionós in aghaidh gach lae a leanfaidh an neamhchomhlíonadh.
(2) Maidir leis na pionóis uile faoin alt seo, féadfar, gan dochar d'aon mhodh gnóthaithe eile, imeachtaí dlí a bhunú dá lorg agus iad a ghnóthú go hachomair amhail mar dhéantar i gcás imeachtaí achomaire chun aon fhíneáil nó pionós faoi aon Acht a bhaineann leis an mál a ghnóthú.
(3) I gcás—
(a) ina bhfágfaidh aon duine gan chomhlíonadh aon fhoráil i rialacháin faoin gCaibidil seo a cheanglaíonn air aon tuairisceán, ráiteas, fógra nó deimhniú a chur isteach,
(b) ina gceanglaíonn an fhoráil comhlíonadh laistigh de thréimhse áirithe, agus
(c) go leanfaidh an duine sin ar feadh tréimhse breise dhá lá nó níos mó gan an tuairisceán, an ráiteas, an fógra nó an deimhniú sin a chur isteach,
measfar, chun críocha fho-alt (1), gur neamhchomhlíonadh a leanfaidh gach lá, ach amháin an chéad lá, den tréimhse bhreise an neamhchomhlíonadh sin.
(4) In imeachtaí chun pionós faoin alt seo a ghnóthú—
(a) beidh deimhniú a bheidh sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim á dheimhniú go ndearna sé taifid iomchuí na gCoimisinéirí Ioncaim a iniúchadh agus go ndealraíonn sé uathu nach bhfuarthas ón gcosantóir tuairisceán, ráiteas, fógra nó deimhniú a shonrófar i rith tréimhse a shonrófar ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, nár chuir an cosantóir an tuairisceán, an ráiteas, an fógra nó an deimhniú sin isteach i rith na tréimhse sin,
(b) beidh deimhniú a bheidh sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim á dheimhniú go ndearna sé taifid iomchuí na gCoimisinéirí Ioncaim a iniúchadh agus go ndealraíonn sé uathu gur cuireadh tuairisceán nó doiciméad eile a luafar chun an chosantóra lá a shonrófar ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, go bhfuair an duine sin an tuairisceán nó an doiciméad eile sin sa ghnáth-chúrsa,
(c) féadfar deimhniú a dheimhneoidh mar a fhoráiltear dó i mír (a) nó mír (b) agus a airbheartóidh a bheith sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a thairiscint i bhfianaise gan chruthúnas agus measfar, nó go gcruthófar a mhalairt, é a bheith sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim.
Us.
[1959 (Uimh. 2), a. 8.]
129.—I gcás nach ndéanfar aon mhéid cánach a dhlífidh fostóir faoin gCaibidil seo agus aon rialacháin faoin gCaibidil seo a íoc leis na Coimisinéirí Ioncaim a íoc amhlaidh, íocfaidh an fostóir ús simplí ar an méid leis na Coimisinéirí Ioncaim agus ríomhfar an t-ús sin ó dheireadh na tréimhse a shonrófar sna rialacháin chun an méid a íoc agus de réir aon faoin gcéad in aghaidh gach míosa nó coda de mhí a bheidh an méid gan íoc.
Íoc trí stampaí.
[1959 (Uimh. 2), a. 9.]
1891, c. 38.
1908, c. 48.
130.—(1) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim rialacháin a dhéanamh á chumasú d'fhostóir a mbeidh de cheangal air cáin a asbhaint as díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo an cháin is inasbhainte a íoc, faoi réir údarás a bheith aige de thuras na huaire ó na Coimisinéirí Ioncaim sin a dhéanamh, trí stampaí a ghreamóidh an fostóir a dhéanfaidh an asbhaint de stampaleabhair a sholáthróidh na Coimisinéirí Ioncaim.
(2) I gcás ina dtabharfar údarás mar a dúradh chun íoc a dhéanamh trí stampaí, ní bheidh de cheangal ar an bhfostóir cáin a aisíoc a asbhaineadh roimhe sin as díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil seo agus a tuilleadh i bhfostaíocht faoi féin nó i bhfostaíocht roimhe sin.
(3) Na tagairtí atá in alt 127 do chártaí asbhainte cánach glacfar leo, maidir le cásanna ina n-údaraítear mar a dúradh stampaleabhair a úsáid, mar thagairtí do na leabhair sin.
(4) In aon chás ina dtarlóidh, maidir le stampa-leabhar a gceanglaítear le rialacháin faoin alt seo é a chur chun na gCoimisinéirí Ioncaim i rith tréimhse áirithe, nach gcuirfear chucu amhlaidh é, nó, má chuirtear, nach mbeidh dóthain stampaí air, déanfar an cháin nó an iarmhéid cánach (de réir mar a bheidh) arb é modh a híoctha stampaí a ghreamú den leabhar a áireamh, chun críocha alt 129 agus 131 mar cháin a bhfuil an fostóir faoi dhliteanas ina leith faoi threoir na míosa nó na míonna cánach ioncaim iomchuí, agus ús faoin alt sin 129 a ríomh amhail ó dheireadh na tréimhse sin.
(5) Beidh feidhm ag forálacha (lena n-áirítear pian-fhorálacha) an Stamp Duties Management Act, 1891, agus alt 65 den Post Office Act, 1908, maidir le stampaí dá dtagraítear san alt seo.
(6) Ach amháin maidir leis na hábhair áirithe dá ndéanfaidh siad foráil, ní dhéanfaidh rialacháin faoin alt seo difear d'oibriú aon rialachán faoi alt 127.
(7) Gach rialachán a dhéanfar faoin alt seo, leagfar é faoi bhráid Dháil Éireann a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann Dáil Éireann, laistigh den lá is fiche a shuífidh Dáil Éireann tar éis an rialachán a leagan faoina bráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán arna neamhniú dá réir sin ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.
Gnóthú.
[1959 (Uimh. 2), a. 11.]
131.—(1) (a) Na forálacha d'aon achtachán a bhaineann le cáin ioncaim a muirearaíodh faoi Sceideal E a ghnóthú beidh feidhm acu maidir le gnóthú aon mhéid cánach a dhlífidh fostóir faoin gCaibidil seo agus aon rialacháin faoi gCuid sin a íoc leis na Coimisinéirí Ioncaim faoi threoir aon mhíosa cánach ioncaim amhail is dá mbeadh an méid sin arna mhuirearú ar an bhfostóir faoi Sceideal E.
(b) Go sonrach agus gan dochar do ghinearáltacht mhír (a), tugann an fo-alt seo feidhm d'fhorálacha ailt 480, 485, 486, 488 agus 491.
(c) Beidh feidhm ag forálacha, mar a thugtar feidhm dóibh leis an bhfo-alt seo, faoi réir aon mhodhnuithe a shonrófar le rialacháin faoi alt 127.
(2) Féadfar imeachtaí a bhunú chun an méid iomlán a ghnóthú a dhlífidh an fostóir a íoc mar a dúradh faoi threoir aon mhíosa cánach ioncaim áirithe gan na méideanna a dhlífidh sé a íoc a shonrú trí gach fostaí a lua agus gan na fostaithe lena mbainfidh a shonrú, agus chun críocha na n-imeachtaí is aon chás caingin aonair amháin nó aon ábhar gearáin amháin an méid iomlán sin; ach ní choiscfidh aon ní san fho-alt seo imeachtaí faoi leith a bhunú chun gach méid de na méideanna faoi seach a ghnóthú a dhlífidh an fostóir a íoc mar a dúradh faoi threoir aon mhíosa cánach ioncaim agus a fhostaithe faoi seach.
(3) In imeachtaí a bhunófar de bhua an ailt seo chun aon mhéid cánach a ghnóthú—
(a) beidh deimhniú a bheidh sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim á dheimhniú go bhfuil méid sonraithe cánach dlite ón gcosantóir agus iníoctha aige ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, ar an méid sin a bheith dlite agus iníoctha amhlaidh, agus
(b) féadfar deimhniú a dheimhneoidh mar a dúradh agus a airbheartóidh a bheith sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a thairiscint i bhfianaise gan chruthúnas agus measfar, nó go gcruthófar a mhalairt, é a bheith sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim.
(4) Aon tagairt atá san alt seo do mhéid cánach folaíonn sí tagairt d'ús is iníoctha sa chás a bheidh i gceist faoi alt 129.
Tosaíocht i gcás féimheachta.
[1959 (Uimh. 2), a. 12 (1) (4).]
Léigh freisin
1963, Uimh. 33, a. 285 (2) (a) (iii).
1889, c. 60.
132.—(1) Aireofar ar na fiacha a mbeidh, faoi alt 4 den Preferential Payments in Bankruptcy (Ireland) Act, 1889, tosaíocht íoca acu ar na fiacha eile go léir agus maoin féimhigh, féichiúnaí chomhshocraíochta, nó dhuine d'éag agus é dócmhainneach á ndáileadh, an méid a bheidh gan íoc de dhliteanas an fhostóra in aghaidh na tréimhse dhá mhí dhéag díreach roimh an dáta a rinneadh ordú breithnithe an fhéimhigh, a comhdaíodh achainí chomhshocraíochta an fhéichiúnaigh, nó, de réir mar a bheidh, a d'éag an duine agus é dócmhainneach.
(2) Chun críocha an ailt seo ciallaíonn “dliteanas an fhostóra in aghaidh na tréimhse dhá mhí dhéag” na suimeanna uile a dhligh fostóir faoin gCaibidil seo agus faoi aon rialacháin faoin gCaibidil seo a asbhaint as díolaíochtaí lena mbaineann an Chuid seo den Chaibidil seo agus a d'íoc sé i rith na tréimhse dhá mhí dhéag a luaitear san alt seo arna laghdú d'aon mhéideanna a dhligh sé faoin gCaibidil seo agus faoi aon rialacháin faoin gCaibidil seo a aisíoc i rith na tréimhse céanna, agus faoi réir an t-ús is iníoctha faoi alt 129 a chur leo.
Forálacha forlíontacha.
[1959 (Uimh. 2), a. 13 (1) (3).]
133.—(1) Ní gá aon mheasúnacht faoi Sceideal E in aghaidh aon bhliana measúnachta a dhéanamh maidir le díolaíochtaí lena mbaineann an Chaibidil ach amháin i gcás—
(a) ina n-éileoidh an duine is inmheasúnaithe, trí fhógra i scríbhinn a thabharfar don chigire laistigh de chúig bliana ó dheireadh na bliana measúnachta, go ndéanfar measúnacht,
(b) nach ionann méid na ndíolaíochtaí a íocadh an bhliain mheasúnachta agus méid na ndíolaíochtaí a mbeidh sé le meas gurb iad na díolaíochtaí iad in aghaidh na bliana sin, nó
(c) a mbeidh cúis ann lena cheapadh go mbeadh na díolaíochtaí, dá ndéanfaí iad a mheasúnú, le cur i gcuntas agus ríomh á dhéanamh chun críocha forchánach ar ioncam iomlán dhuine a dhlífidh forcháin a íoc nó a dhlífeadh forcháin a íoc dá ndéanfaí measúnacht i leith na ndíolaíochtaí.
(2) I gcás ina n-íocfaidh fostóir leis na Coimisinéirí Ioncaim aon mhéid cánach a d'asbhain sé as díolaíochtaí de bhun na Caibidle seo agus aon rialachán faoin gCaibidil sin, beidh sé saortha, urscaoilte ón tsuim is ionann agus an íocaíocht amhail is dá mbeadh sé tar éis an tsuim sin a íoc iarbhír leis an bhfostaí.
CUID VI
Idirdhealú agus Céimniú Cánach Trí Fhaoisimh
Faoiseamh ioncaim thuillte.
[1920, a. 16;
1959 (Uimh. 2), a. 16 (1);
1961, a. 3.]
134.—Aon phearsa aonair a dhéanfaidh, sa mhodh a fhorordaítear leis an Acht seo, éileamh sa chéill sin agus a thabharfaidh tuairisceán san fhoirm fhorordaithe ar a ioncam iomlán, déanfar, chun méid a ioncaim inmheasúnaithe a chinneadh chun críocha cánach ioncaim, asbhaint a lamháil dó ó mhéid a ioncaim thuillte arna mheas de réir an Achta seo de mhéid is comhionann leis an gceathrú cuid den ioncam sin, ach nach mó, i gcás aon phearsan aonair, ná suim £500.
Liúntais ó ioncaim neamhthuillte i gcás daoine atá cúig bliana is seasca d'aois nó os a chionn.
[1964, a. 2.]
135.—(1) Aon phearsa aonair a dhéanfaidh, sa mhodh a fhorordaítear leis an Acht seo, éileamh sa chéill sin, a thabharfaidh tuairisceán san fhoirm fhorordaithe ar a ioncam iomlán agus a cruthóidh go raibh sé féin nó, i gcás fir phósta, a bhanchéile a chónaíonn leis, cúig bliana is seasca d'aois nó os a chionn aon tráth i rith na bliana measúnachta, lamhálfar dó, chun méid a ioncaim inmheasúnaithe a chinneadh chun críche cánach ioncaim, suim ar cóimhéid leis an gceathrú cuid dá ioncam neamhthuillte a bhaint as an ioncam sin:
Ar choinníoll—
(a) I gcás ina mbeidh teideal ag an bpearsa aonair chun asbhainte is mó ná £350 faoi alt 134—
(i) i gcás inar £500 an asbhaint sin, ní dhéanfar aon asbhaint faoin alt seo, agus
(ii) in aon chás eile, ní bheidh an asbhaint faoin alt seo níos mó ná an méid a bheidh an asbhaint faoi alt 134 faoi bhun £500, agus
(b) in aon chás eile, ní bheidh an asbhaint faoin alt seo níos mó ná £150.
(2) Chun críche fho-alt (1) measfar gurb é méid ioncaim neamhthuillte aon phearsan aonair méid a ioncaim iomláin lúide méid a ioncaim thuillte.
(3) Beidh feidhm ag forálacha Sceideal 4 agus mhír IX de Sceideal 18, le haon mhodhnuithe is gá, maidir le hasbhaintí a dhéanfar faoin alt seo.
(4) San alt seo ciallaíonn “ioncam tuillte” agus “ioncam iomlán” faoi seach ioncam tuillte arna mheas de réir forálacha an Achta seo agus ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas amhlaidh.
Faoiseamh d'ioncaim bheaga.
[1964, a. 3.]
136.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo;
ciallaíonn “ioncam iomchuí”, maidir le haon phearsa aonair, a ioncam iomlán lúide aon chuid de a thagann chuige de bhun nó de dheasca diúscairt de réir bhrí alt 442 agus a measfaí, de bhua Chaibidil I de Chuid XXVIII dá bhfágfaí fomhíreanna (iii) agus (iv) d'alt 439 (1) ar lár, gur cuid é d'ioncam an duine a rinne an diúscairt.
(2) Faoi réir forálacha an ailt seo, aon phearsa aonair a dhéanfaidh sin a éileamh sa mhodh a fhorordaítear leis an Acht seo, a thabharfaidh tuairisceán san fhoirm fhorordaithe ar a ioncam iomlán, agus a chruthóidh nach mó a ioncam iomlán don bhliain mheasúnachta ná £450 lamhálfar dó, chun méid a ioncaim inmheasúnaithe a mheasúnú chun críocha cánach ioncaim, suim is comhionann leis an gceathrú cuid dá ioncam iomchuí a bhaint as an ioncam sin.
(3) Faoi réir an mhéid a dúradh, beidh ag pearsa aonair nach mbeidh i dteideal asbhainte faoi fho-alt (2) teideal go ndéanfar méid na cánach ioncaim is iníoctha i leith a ioncaim iomlán a laghdú, i gcás inar gá sin, ionas nach mbeidh sé níos mó ná suim is comhionann le méid comhiomlán an dá shuim seo a leanas, is é sin le rá, méid na cánach ab iníoctha dá mba £450, agus nár mhó ná £450 a ioncam iomlán, agus leath an mhéid ar mó a ioncam iomlán ná £450.
(4) Chun críocha fho-alt (3), déanfar an cháin ab iníoctha dá mba £450, ach nár mhó ná £450, ioncam iomlán na pearsan aonair, a ríomh—
(a) i gcás nach lú ná £450 ioncam iomchuí na pearsan aonair, ar an bhforas gurbh ioncam iomchuí ar fad an t-ioncam £450, agus
(b) i gcás inar lú ná £450 ioncam iomchuí na pearsan aonair, ar an bhforas gur fholaigh an £450 an t-ioncam iomchuí ar fad.
(5) Ní bheidh teideal ag pearsa aonair chun aon asbhainte nó faoisimh faoin alt seo má bhíonn teideal aige chun asbhainte faoi alt 135 agus aon asbhaint nó faoiseamh faoin alt seo is asbhaint nó faoiseamh é in ionad, agus ní asbhaint nó faoiseamh é i dteannta, na hasbhainte faoi alt 134.
(6) Beidh feidhm ag forálacha Sceideal 4 agus mhír IX de Sceideal 18, le haon mhodhnuithe is gá, maidir le hasbhaintí nó faoiseamh faoin alt seo.
An asbhaint a lamhálfar nuair a bheidh ioncam inchánaithe á chinneadh.
[1920, a. 17;
1959 (Uimh. 2), a. 17 (3) (4).]
137.—(1) Aon phearsa aonair a dhéanfaidh, sa tslí a fhorordaítear leis an Acht seo, éileamh sa chéill sin agus a thabharfaidh tuairisceán san fhoirm fhorordaithe ar a ioncam iomlán beidh sé i dteideal, chun méid an ioncaim (dá ngairtear “an t-ioncam inchánaithe” san Acht seo) a chinneadh a mbeidh cáin ioncaim le muirearú air ina leith, cibé asbhaintí a shonraítear in ailt 138 go 143 a bhaint as a ioncam inmheasúnaithe.
(2) Beidh feidhm ag forálacha Sceideal 4 agus mhír IX de Sceideal 18 chun críche éileamh i leith aon asbhaintí den sórt a dúradh.
Faoiseamh pearsanta.
[1920, a. 18;
1959 (Uimh. 2), a. 15.]
138.—(1) Má chruthaíonn an t-éilitheoir go raibh a bhanchéile ina cónaí leis i gcaitheamh na bliana measúnachta, nó go raibh a bhanchéile á cothabháil go hiomlán aige i gcaitheamh na bliana measúnachta, agus nach bhfuil sé i dteideal, agus méid a ioncaim á ríomh aige don bhliain sin chun críocha an Achta seo, aon laghdú a dhéanamh i leith na suimeanna a íocadh i leith a bhanchéile a chothabháil, beidh sé i dteideal asbhaint £394, agus in aon chás eile asbhaint £234.
(2) I gcás ina mbeadh, mura mbeadh an fo-alt seo, teideal ag an éilitheoir chun asbhaint £234 faoi fho-alt (1), ansin, má chruthaíonn an t-éilitheoir gur baintreach fir é nó gur baintreach mná í sa bhliain mheasúnachta, beidh teideal ag an éilitheoir chun asbhaint £259 in ionad an asbhaint £234 sin.
(3) Má tá ar ioncam iomlán an éilitheora aon ioncam tuillte de chuid a bhanchéile déanfar an asbhaint a bheidh le lamháil faoin alt seo a mhéadú méid is comhionann le trí cheathrú de mhéid an ioncaim thuillte sin ach nach mó in aon chás ná £45.
Duine a ghlacfaidh cúram leanaí bhaintreach fir, baintrí nó fhir phósta a chónaíonn ar leithligh óna bhanchéile.
[1920, a. 19;
1949, a. 4;
1961, a. 4.]
139.—(1) Má chruthaíonn an t-éilitheoir gur baintreach fir é agus duine is bean ghaoil dó féin nó dá bhanchéile éagtha a bheith ina cónaí leis an bhliain mheasúnachta d'fhonn cúram agus aire aon linbh dá chuid a ghlacadh, nó má chruthaíonn sé nach bhfuil aon bhean ghaoil leis féin ná lena bhanchéile éagtha aige atá ábalta nó toilteanach an cúram sin a ghlacadh agus bean éigin eile a bheith fostaithe aige lena aghaidh sin, beidh sé i dteideal, faoi réir mar a fhoráiltear anseo ina dhiaidh seo, asbhaint £100 i leith na mná gaoil nó na mná eile sin:
Ar choinníoll—
(a) nach lamhálfar aon asbhaint faoin alt seo mura gcruthóidh an t-éilitheoir nach bhfuil aon phearsa aonair eile i dteideal asbhainte i leith na mná gaoil faoi fhorálacha na Coda seo nó, má bhíonn aon phearsa aonair eile i dteideal amhlaidh, go mbeidh an phearsa aonair eile tar éis scaradh lena éileamh air; agus
(b) nach lamhálfar aon asbhaint faoin alt seo más éard í an bhean ghaoil bean phósta a chónaíonn lena fearchéile, agus gur éiligh an fearchéile agus gur lamháladh dó an asbhaint níos airde faoi alt 138 (1).
(2) San alt seo ciallaíonn “leanbh” leanbh a lamháltar asbhaint ina leith faoin gCuid seo.
(3) Beidh feidhm ag an alt seo i gcás éilitheora is baintreach amhail mar atá feidhm aige i gcás éilitheora is baintreach fir ach tagairt dá fearchéile éagtha a chur in ionad tagairt dá bhanchéile éagtha.
(4) Beidh feidhm freisin ag an alt seo i gcás éilitheora is fear pósta, agus nach gcónaíonn a bhanchéile leis agus nach bhfuil i dteideal na hasbhainte níos airde faoi alt 138 (1) mar atá feidhm aige i gcás éilitheora is baintreach fir, ach amháin go gcuirfear tagairt dá bhanchéile in ionad tagartha dá bhanchéile éagtha.
Gaol a ghlacfaidh cúram dearthár nó deirféar duine neamhphósta.
[1920, a. 20;
1949, a. 5.]
140.—Má chruthaíonn an t-éilitheoir—
(a) nach bhfuil sé pósta agus go bhfuil a mháthair, is baintreach nó duine a chónaíonn ar leithligh óna fearchéile, nó bean ghaoil éigin eile, ina cónaí leis d'fhonn cúram agus aire aon dearthár nó deirféar dá chuid a ghlacadh is leanbh a lamháiltear asbhaint ina leith faoin gCuid seo, agus go bhfuil sé ag cothabháil na máthar nó an ghaoil eile ar a chostas féin; agus
(b) nach bhfuil seisean ná aon phearsa aonair eile i dteideal asbhainte i leith an duine chéanna faoi aon cheann d'fhorálacha eile na Coda seo, nó má tá aon phearsa aonair eile i dteideal aon asbhainte den sórt sin, gur scar an phearsa aonair eile lena éileamh chuige,
beidh sé i dteideal asbhainte £100.
Leanaí.
[1920, a. 21;
1940, a. 6;
1949, a. 6;
1956, a. 5;
1959, a. 4;
1960, a. 2 (1);
1963, a. 11;
1966, a. 2.]
141.—(1) Má chruthaíonn an t-éilitheoir go maireann tráth ar bith i gcaitheamh na bliana measúnachta aon leanbh leis atá faoi bhun sé bliana déag d'aois nó, má bhíonn sé os cionn sé bliana déag d'aois i dtosach na bliana sin, atá ag fáil teagaisc lánaimsire in aon ollscoil, coláiste, scoil nó foras oideachais eile, ansin, faoi fhorálacha an ailt seo, beidh sé i dteideal asbhaint i leith gach linbh den sórt sin agus i gcás linbh a chruthóidh an t-éilitheoir a bheith os cionn aois a aon bhliain déag i dtosach na bliana measúnachta, £150 a bheidh san asbhaint sin agus, in aon chás eile, £120 a bheidh ann.
Folaíonn an abairt “leanbh” san fhoráil seo leas-leanbh agus leanbh neamhdhlisteanach ar phós a thuistí a chéile tar éis a shaolaithe agus leanbh a bhfuil ordú uchtála i bhfeidhm ina leith faoin Acht Uchtála, 1952.
(2) Má chruthaíonn an t-éilitheoir aon leanbh a bheith á choinneáil agus á chothabháil aige an bhliain mheasúnachta ar a chostas féin ar leanbh é faoi bhun sé bliana déag d'aois nó, má bhíonn sé os cionn sé bliana déag i dtosach na bliana sin, atá ag fáil teagaisc lánaimsire mar a dúradh, agus nach bhfuil teideal aigesean ná ag aon phearsa aonair eile chun asbhainte i leith an linbh chéanna faoi na forálacha roimhe seo den alt seo nó faoi aon cheann d'fhorálacha eile na Coda seo, nó, má bhíonn aon phearsa aonair eile i dteideal asbhainte den sórt sin, go bhfuil an phearsa aonair eile sin tar éis scaradh lena éileamh chuige sin, beidh sé i dteideal na hasbhainte céanna i leith an linbh agus dá mba leanbh leis féin an leanbh.
(3) Na tagairtí atá i bhfo-ailt (1) agus (2) do leanbh a bheith ag fáil teagaisc lánaimsire i bhforas oideachais folóidh siad tagairtí do leanbh a bheidh faoi thraenáil ag duine ar bith (dá ngairtear an fostóir ina dhiaidh seo san fho-alt seo) le haghaidh aon trádála nó gairme in imthosca de shórt gur gá don leanbh a chuid ama go léir a chaitheamh leis an traenáil go ceann tréimhse nach lú ná dhá bhliain.
Chun críche éilimh maidir le leanbh a bheidh faoi thraenáil féadfaidh an cigire a cheangal ar an bhfostóir sonraí a thabhairt maidir le traenáil an linbh i cibé foirm a fhorordóidh na Coimisinéirí Ioncaim.
(4) Ní lamhálfar aon asbhaint faoin alt seo maidir le haon leanbh a mbeidh teideal aige dá cheart féin chun ioncaim is mó ná £80 sa bhliain, ach amháin go ndéanfar, más lú méid an bhreis ná an asbhaint ab inlamháilte ar leithligh ón bhfo-alt seo, asbhaint a lamháil a bheidh laghdaithe an méid sin.
Ar choinníoll nach ndéanfar, agus ioncam an linbh á ríomh chun críocha na forála roimhe seo, aon ioncam a chur san áireamh a mbeadh an leanbh ina theideal mar shealbhóir scoláireachta, sparánachta, nó dearlaice oideachais eile den samhail sin.
(5) Má éiríonn aon cheist maidir le aon duine a bheith i dteideal liúntais faoin alt seo maidir le leanbh os cionn sé bliana déag d'aois i leith a bheith ina leanbh a bhfuil an teagasc lánaimsire sin á fháil aige mar a dúradh, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim dul i gcomhairle leis an Aire Oideachais.
(6) Más rud é, i leith aon bhliain mheasúnachta, go mbeadh teideal faoin alt seo, mura mbeadh forálacha an fho-ailt seo, ag dhá phearsa aonair nó níos mó, chun faoisimh i leith an linbh chéanna, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas, is é sin le rá:—
(a) ní lamhálfar ach aon asbhaint amháin faoin alt seo i leith an linbh sin;
(b) i gcás gan an leanbh sin a bheith á chothabháil ach ag aon tuiste amháin, is ag an tuiste sin amháin a bheidh sé de theideal an asbhaint sin a éileamh;
(c) i gcás ina mbeidh an leanbh sin á chothabháil ag an dá thuiste i dteannta a chéile, beidh gach tuiste acu i dteideal cibé cuid den asbhaint sin a éileamh a bheidh i gcomhréir leis an méid a chaith seisean nó sise ag cothabháil an linbh sin;
(d) nuair a bheifear á fháil amach chun críocha an fho-ailt seo an bhfuil leanbh á chothabháil ag tuiste agus, má tá, cá mhéid atá sé á chothabháil, measfar nach íocaíocht faoi chomhair nó i leith cothabháil an linbh sin aon íocaíocht a rinne an tuiste sin faoi chomhair nó i leith cothabháil an linbh sin is íocaíocht a bheidh an tuiste sin i dteideal a asbhaint agus a ioncam nó a hioncam iomlán á ríomh chun críocha an Achta seo.
Gaolta cleithiúnacha.
[1920, a. 22;
1944, a. 5;
1956, a. 6
1963, a. 12.]
142.—(1) Má chruthaíonn an t-éilitheoir go gcothabhálann sé ar a chostas féin duine ar bith, is gaol dó féin nó dá bhanchéile agus atá éagumasach, mar gheall ar sheanaois nó easláinte, ar é féin a chothabháil, nó a mháthair agus í ina baintreach nó máthair a bhanchéile agus í ina baintreach, cibé acu éagumasaithe di nó nach ea, agus is duine ar lú ná £180 sa bhliain a hioncam iomlán ó gach bunadh, beidh sé i dteideal asbhaint £60 i leith gach duine a chothabhálann sé amhlaidh, agus déanfar a chomhionann d'asbhaint i gcás éilitheora a bhfuil air, mar gheall ar sheanaois nó easláinte, bheith ag brath ar sheirbhísí duine (is duine ar lú ná £180 sa bhliain a ioncam iomlán ó gach bunadh agus is mac nó iníon leis an éilitheoir) a chónaíonn leis nó léi agus a chothabhálann sé nó sí:
Ar choinníoll go mbeidh éifeacht ag gach ceann de na forálacha roimhe seo den fho-alt seo, i gcás inar mó ná £120 sa bhliain an t-ioncam iomlán ó gach bunadh atá ag an duine ar ina leith a bheidh an asbhaint le déanamh, ionann agus dá mba rud é, in ionad asbhaint £60 a shonrú, gur shonraigh sé asbhaint den méid sin arna laghdú méid na breise.
(2) I gcás duine ar bith den sórt a dúradh a bheith á chothabháil ag beirt daoine nó níos mó i gcomhar, déanfar an asbhaint a bheidh le déanamh faoin alt seo a chionroinnt eatarthu de réir méid nó luach a ranníocaí faoi seach a leith cothabháil an duine sin.
(3) Beidh feidhm ag an alt seo maidir le héilitheoir is bean mar atá feidhm aige maidir le héilitheoir is fear ach tagairt do bhanchéile a chur in ionad tagartha d'fhearchéile.
Préimheanna ar árachais iar-1916 agus ar íocaíochtaí áirithe eile.
[1918, a. 32 (1), (3), (8);
1920, a. 26;
1953, a. 2;
1959 (Uimh. 2), a. 17;
1961, a. 9.]
143.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo agus alt 152, aon éilitheoir—
(a) a d'íoc aon phréimh den sórt a shonraítear i bhfo-alt (2); nó
(b) atá faoi aon reacht nó faoi théarmaí nó coinníollacha a fhostaíochta faoi dhliteanas aon suim a íoc nó aon suim a asbhaint as a thuarastal nó as a stipinn d'fhonn blianacht iarchurtha a áirithiú dá bhaintreach nó soláthar a dhéanamh dá leanaí tar éis a bháis,
beidh sé i dteideal, chun méid an ioncaim a chinneadh ar a mbeidh sé le muirearú i leith cánach (gan forcháin a áireamh), an asbhaint a shonraítear i bhfo-alt (3) a bhaint as a ioncam inmheasúnaithe.
(2) Is iad na préimheanna dá dtagraítear i bhfo-alt (1) (a) aon phréimheanna a d'íoc an t-éilitheoir ar pholasaí árachais nó ar chonradh i leith blianachta iarchurtha más rud é—
(a) go ndearnadh an t-árachas nó an conradh tar éis an 22ú lá de Mheitheamh, 1916—
(i) le haon chuideachta árachais a bunaíodh go dlíthiúil sa Stát nó i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór nó in aon tír eile a mbeadh feidhm maidir léi, mura mbeadh gur aisghaireadh iad, ag na hachtacháin aisghairthe a fhreagraíonn don alt seo, nó a sheolann gnó go dleathach sa Stát; nó
(ii) le cara-chumann cláraithe; nó
(iii) i gcás blianachta iarchurtha, le Coimisinéirí na bhFiacha Náisiúnta; agus
(b) gur ar shaol an éilitheora nó ar shaol a bhanchéile atá an t-árachas, nó, cibé acu é, an bhlianacht iarchurtha, tógtha amach; agus
(c) gurb eisean a rinne an t-árachas nó an conradh.
(3) Is é a bheidh san asbhaint a bheidh le baint as ioncam inmheasúnaithe an éilitheora—
(a) más tar éis an 21ú lá de Bhealtaine, 1953, a rinneadh an t-árachas nó an conradh dá dtagraítear i bhfo-alt (2) agus sin le haon chuideachta árachais nó carachumann, is cuideachta nó cumann atá cláraithe sa Stát agus á bhainistí agus á rialú ann, méid is comhionann le dhá thrian den phréimh a d'íoc sé;
(b) in aon chás eile, méid is comhionann le leath na préimhe a d'íoc sé nó, cibé acu é, leath na suime a d'íoc sé nó a asbhaineadh as a thuarastal nó a stipinn.
(4) I gcás—
(a) préimh a bheith íoctha maidir le hárachas, nó maidir le conradh i leith blianachta iarchurtha, a rinneadh le cuideachta árachais, agus
(b) go bhféadfaí asbhaint i leith na préimhe a dhéanamh faoi fho-alt (1) mura mbeadh nach cuideachta den sórt a luaitear i bhfo-alt (2) (a) (i) an chuideachta,
ní thabharfar aird ar an bhfíoras sin, agus féadfar asbhaint i leith na préimhe a dhéanamh faoi fho-alt (1) dá réir sin, más rud é—
(i) gur sa Stát atá cónaí ar an éilitheoir ach go raibh cónaí air roimhe sin lasmuigh den Stát ar feadh tréimhse leanúnaí nár ghiorra ná deich mbliana,
(ii) go ndearnadh an t-árachas nó an conradh sula raibh deireadh leis an tréimhse chónaithe leanúnach lasmuigh den Stát, agus
(iii) nach bhfuil aon ioncam ag teacht as aon urrús nó sealúchas in aon áit atá lasmuigh den Stát nó, i gcás ina bhfuil ioncam ag teacht mar sin, go bhfuil feidhm ag alt 76 (1) maidir le cáin i leith an ioncaim sin a ríomh.
(5) Ní dhéanfar, maidir le hárachais nó conarthaí i leith blianachtaí iarchurtha—
(a) asbhaint a thabhairt ach amháin i leith préimheanna nó íocaíochtaí eile is iníoctha ar pholasaithe chun suim chaipitiúil a áirithiú ar bhás, cibé acu i dteannta nó d'éagmais aon sochair eile; nó
(b) asbhaint a thabhairt i leith préimheanna nó íocaíochtaí is iníoctha i gcaitheamh tréimhse an iarchurtha i leith polasaí árachais iarchurtha:
Ar choinníoll nach ndéanfaidh an fo-alt seo difear do phréimheanna ná d'íocaíochtaí is iníoctha—
(i) ar pholasaithe nó ar chonarthaí a rinneadh i ndáil le haon scéim aoisliúntais nó scéim pinsin bona fide le haghaidh sochair fostaithe aon fhostóra nó daoine atá ag gabháil d'aon trádáil, gairm nó gnó áirithe nó le haghaidh sochair banchéile nó baintrí aon fhostaí nó duine den sórt sin nó a leanaí nó a chleithiúnaithe eile; nó
(ii) ar aon pholasaí a thóg múinteoir i meánscoil amach le linn a bheith ag feitheamh le scéim aoisliúntais nó pinsin a bhunú do na múinteoirí sin.
(6) I gcás ina n-íocfaidh banchéile préimh as a hioncam féin ar leithligh i leith árachais ar a saol féin nó ar shaol a fearchéile, déanfar an asbhaint chéanna agus dhéanfaí dá mba é a bhí sa phréimh, préimh a d'íoc a fearchéile ar a shaol féin nó i leith conartha le haghaidh blianachta iarchurtha ar a shaol féin, agus beidh éifeacht dá réir sin ag an alt seo.
(7) Déanfar tagairtí san Acht seo d'fhaoiseamh i leith préimheanna árachais saoil a fhorléirú mar thagairtí a fholaíonn tagairtí d'asbhaintí faoi na fo-ailt roimhe seo den alt seo.
Díolúine nuair nach mó ná £240 an t-ioncam iomlán, agus faoiseamh marghanach.
[1954, a. 3.]
144.—(1) (a) Aon phearsa aonair a dhéanfaidh, sa tslí a fhorordaítear leis an Acht seo, éileamh chuige sin agus tuairisceán a thabhairt san fhoirm fhorordaithe ar a ioncam iomlán, agus cruthúnas a thabhairt nach mó ná £240 a ioncam iomlán don bhliain mheasúnachta beidh teideal aige chun díolúine ó cháin ioncaim.
(b) Aon phearsa aonair ag a mbeidh, mura mbeadh a ioncam iomlán a bheith níos mó ná £240, teideal chun díolúine mar a fhoráiltear i mír (a) beidh teideal aige chun an méid cánach ioncaim is iníoctha i leith a ioncaim iomláin, dá mba rud é go rachadh an méid sin, mura mbeadh forálacha na míre seo, thar suim ar cóimhéid le trí chúigiú an mhéid atá a ioncam iomlán os cionn £240 a laghdú anuas go dtí an suim sin.
(2) Beidh feidhm, maidir le díolúintí ó cháin nó le laghduithe ar cháin faoin alt seo, le haon mhodhnuithe is gá, ag forálacha Sceideal 4 agus mhír IX de Sceideal 18.
(3) San alt seo ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas do réir forálacha an Achta seo.
Árachas in aghaidh costas tinnis.
[1955, a. 4.]
145.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “árachóir údaraithe” aon duine a bhfuil gnó árachais den sórt dá dtagraítear i bhfo-alt (2) ar siúl aige go dleathach sa Stát;
ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas do réir forálacha an Achta seo.
(2) Má dhéanann pearsa aonair éileamh chuige sin sa tslí a fhorordaítear leis an Acht seo agus go dtabharfaidh tuairisceán san fhoirm fhorordaithe ar ioncam iomlán na pearsan agus go gcruthóidh go ndearna an phearsa, nó, más fear pósta an phearsa, go ndearna a bhanchéile, sa bhliain roimhe an mbliain mheasúnachta, íocaíocht le hárachóir údaraithe faoi chonradh árachais a fhorálann go sonrach, cibé acu i dteannta sochar eile é nó nach ea, go gcúiteofar nó go nglanfar, go hiomlán nó go páirteach, dearbhchostais liachta, mháinliachta nó altranais (lena n-áirítear costas cothabhála in ospidéal, teach altranais nó sanatorium) de dheasca tinneas nó tionóisc a bhaint don phearsa nó do chéile na pearsan nó do leanaí nó cleithiúnaithe eile leis an bpearsa nó le céile na pearsan, ansin—
(a) mura n-árachaíonn an íocaíocht aon tsochair seachas an t-aisíoc nó an t-íoc sin, déanfar méid iomlán na híocaíochta a bhaint as aon ioncam, nó a fhritháireamh i gcoinne aon ioncaim, de chuid na pearsan, más é an phearsa a rinne an íocaíocht, nó de chuid bhanchéile na pearsan más ise a rinne an íocaíocht in aghaidh na bliana measúnachta, agus
(b) má árachaíonn an íocaíocht sochair seachas an t-aisíoc nó an t-íoc sin, tabharfar a shamhail d'fhaoiseamh in aghaidh an mhéid den íocaíocht is inchurtha i leith an aisíoca nó an íoca sin,
agus, más gá, glanfar nó aisíocfar cáin dá réir sin agus déanfar ioncam iomlán na pearsan in aghaidh na bliana measúnachta a ríomh dá réir sin chun críocha uile an Achta seo.
(3) Nuair a dhéanfar amach de réir fho-alt (2) suim a bheidh le baint as ioncam duine den lánúin, nó le fritháireamh ina choinne, ansin—
(a) mura mbeidh aon ioncam ann de chuid an duine sin den lánúin in aghaidh na bliana measúnachta ar féidir faoiseamh faoin bhfo-alt sin a thabhairt ina leith, féadfar an faoiseamh a thabhairt i leith ioncaim de chuid an duine eile den lanúin in aghaidh na bliana sin, agus
(b) má bhíonn an tsuim a dhéanfar amach mar a dúradh níos mó ná ioncam an duine sin den lánúin in aghaidh na bliana measúnachta, féadfar an bhreis a bhaint as aon ioncam de chuid an duine eile den lánúin in aghaidh na bliana sin nó í a fhritháireamh ina choinne.
(4) Má thugtar faoiseamh faoin alt seo ní thabharfar ná ní lamhálfar aon fhaoiseamh ná asbhaint faoi aon fhoráil eile den Acht seo i leith na híocaíochta nó na coda d'íocaíocht (cibé acu é).
(5) Beidh feidhm maidir le faoiseamh faoin alt seo, le haon mhodnuithe is gá, ag forálacha Sceideal 4 agus mhír IX de Sceideal 18.
Forálacha ginearálta maidir le liúntais, asbhaintí agus faoisimh.
[1918, a. 17;
1920, a. 32.]
146.—Ní bheidh éilitheoir i dteideal liúntais ná asbhainte ná faoisimh faoi ailt 135 go 145 maidir le haon ioncam a mbeidh teideal aige an cháin air a mhuirearú i gcoinne aon duine eile, ná i dteideal asbhaint, coinneáil, ná sásamh a dhéanamh as aon íocaíocht a bheidh sé faoi dhliteanas déanamh le haon duine eile.
Foras measúnachta ioncaim faoi Sceideal A.
[1918, a. 19;
1920, a. 32;
1929, a. 19.]
147.—Chun críche aon éilimh ar liúntas nó asbhaint faoi ailt 134 go 145 measfar, faoi réir aon liúntais, laghdaithe, nó faoisimh arna dheonú faoin Acht seo, gurb é an t-ioncam ó úinéireacht tailte, tionóntán nó oidhreachtán is inmheasúnaithe faoi Sceideal A, a luach bliantúil arna mheas de réir na bhforálacha is infheidhmithe maidir le Sceideal A agus measfar, faoi réir aon liúntais, laghdaithe nó faoisimh arna dheonú faoin Acht seo, gurb é an t-ioncam ó áitiú tailte, tionóntán agus oidhreachtán is inmheasúnaithe faoi Sceideal B a luach inmheasúnaithe arna mheas de réir na bhforálacha is infheidhmithe maidir le Sceideal B, agus i gcás inarb é an t-éilitheoir an t-úinéir agus an t-áititheoir freisin ar na tailte, na tionontáin agus na hoidhreachtáin sin is déanaí a luaitear, measfar gurb é an t-ioncam ó na tailte, na tionóntáin nó na hoidhreachtáin sin méid an luacha bhliantúil faoi Sceideal A i dteannta méid an luacha inmheasúnaithe faoi Sceideal B.
Comhpháirtithe, tionóntaí i gcomhpháirt: éilimh ar leithligh.
[1918, a. 20;
1920, a. 32;
1965, Sc. 3, Cuid I.]
148.—Na daoine seo a leanas a bhfuil leasanna i gcómhpháirt acu, is é sin le rá—
(a) comhoidhirsigh, nasc-thionóntaí, nó tionóntaí i gcoiteannas ar bhrabúis aon ghnó; agus
(b) nasc-thionóntaí, nó tionóntaí talún nó tionóntán i gcomhpháirtíocht agus iad i gcomháitíocht iarbhír an chéanna i gcomhpháirtíocht, a bhfuil teideal acu chun na mbrabús uathu sin i scaireanna,
féadfaidh siad aon liúntas nó asbhaint a éileamh faoi alt 134 go 145 de réir a scaireanna agus a leasanna faoi seach, agus féadfar déileáil le haon éilimh den sórt sin sa slí chéanna agus dhéanfaí i gcás leasanna ar leithligh:
Ar choinníoll nach ndéanfar brabúis ó áitiú tailte a mhuirearú ar leithligh má bhíonn na tailte ligthe nó foligthe gan an léasóir do scaradh lena seilbh nó mura ag an léasaí i seilbh agus ag áitiú na dtailte go heisiatach.
An modh ar a dtabharfar liúntas.
[1918, a 16;
1920, a 32.]
149.—Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt, déanfar aon liúntas nó asbhaint faoi ailt 134 go 145 a thabhairt tríd an measúnacht a ghlanadh nó a laghdú, nó tríd an mbreis a íocadh a aisíoc, nó ar gach modh nó aon mhodh acu sin, de réir mar is gá sa chás.
Ioncam iomlán i gcás ina laghdaítear an mheasúnacht.
[1918, a. 23;
1920, a. 32.]
150.—I gcás inar deonaíodh faoiseamh in aghaidh aon bhliana measúnachta faoi aon fhorálacha den Acht seo a fhorálann le haghaidh laghdú measúnachta ar aon bhunadh ioncaim i gcásanna ina mbeidh brabúis na bliana measúnachta gearr, measfar gurb é méid na measúnachta arna laghdú an t-ioncam ón mbunadh sin agus an t-ioncam iomlán ó gach bunadh á chinneadh don bhliain sin chun críche aon éilimh ar liúntas nó asbhaint faoi ailt 134 go 145.
Faoiseamh i leith préimheanna ar árachas roimh 1916.
[1918, a. 32 (1) (8) (9);
1920, a. 26;
1952, a. 4 (3).]
151.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo agus alt 152, beidh aon éilitheoir a d'íoc aon phréimh den sórt a shonraítear i bhfo-alt (2) i dteideal go ndéanfar an méid cánach is iníoctha aige a laghdú suim is ionann agus an cháin de réir an ráta iomchuí ar mhéid na préimhe a d'íoc sé.
(2) Is iad na préimheanna dá dtagraítear i bhfo-alt (1) aon phréimheanna a d'íoc éilitheoir ar pholasaí árachais nó ar chonradh i leith blianachta iarchurtha más rud é—
(a) go ndearnadh an t-árachas nó an conradh an 22ú lá de Mheatheamh, 1916 nó roimhe,—
(i) le haon chuideachta árachais a bunaíodh go dlíthiúil sa Stát, i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór nó in aon tír eile a mbeadh feidhm maidir léi, mura mbeadh gur aisghaireadh iad, ag na hachtacháin aisghairthe a fhreagraíonn don alt seo, nó a sheolann gnó go dleathach sa Stát; nó
(ii) le cara-chumann cláraithe; nó
(iii) i gcás blianachta iarchurtha, le Coimisinéirí na bhFiacha Náisiúnta; agus
(b) gur ar shaol an éilitheora nó ar shaol a bhanchéile atá an t-árachas, nó cibé acu é, an bhlianacht iarchurtha, tógtha amach, agus
(c) gurb eisean a rinne an t-árachas nó an conradh.
(3) Chun críocha an ailt seo ciallaíonn “an ráta iomchuí”—
(a) i gcás nach mó ná £1,000 ioncam iomlán an éilitheora ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo, cibé acu den dá ráta seo a leanas is lú:
(i) leath an ráta chaighdeánaigh cánach,
(ii) an ráta a gheofar tríd an gcáin is iníoctha ag an duine dá dtagraítear i bhfo-alt (1) a roinnt, roimh aon fhaoiseamh faoin alt seo nó aon fhaoiseamh i leith cánachais dúbailte faoi aon chomhaontú idir an Rialtas agus Rialtas aon stáit eile a asbhaint, ach tar éis laghdaithe i leith aon chánach a bheidh sé i dteideal muirearú i gcoinne aon duine eile, ar mhéid a ioncaim inchánaithe, agus chun na críche sin measfar an t-ioncam sin a bheith laghdaithe méid aon ioncaim a mbeidh sé i dteideal cáin ioncaim a a mhuirearú air mar a dúradh;
(b) i gcas inar mó ná £1,000 ioncam iomlán an éilitheora ó gach bunadh arna mheas mar a dúradh ach nach mó é ná £2,000, trí cheathrú an ráta chaighdeánaigh cánach;
(c) i gcás inar mó ná £2,000 ioncam iomlán an éilitheora ó gach bunadh arna mheas mar a dúradh, an ráta caighdeánach cánach.
(4) I gcás ina n-íocfaidh banchéile préimh as a hioncam ar leithligh i leith árachais ar a saol féin nó ar shaol a fearchéile nó i leith conartha le haghaidh aon bhlianacht iarchurtha ar a saol féin nó ar shaol a fearchéile tabharfar an liúntas céanna cánach ionann is dá mba phréimh í a d'íoc a fearchéile i leith árachais ar a shaol féin nó i leith conartha le haghaidh blianacht iarchurtha ar a shaol féin agus beidh feidhm ag an alt seo dá réir sin.
(5) Más mó an cháin is iníoctha sa deireadh ag aon éilitheoir tar éis an liúntas faoin alt seo a asbhaint ná an méid cánach ab iníoctha dá mba mhó ná £1,000 nó £2,000 ioncam iomlán an duine sin, cibé acu é, méadófar an liúntas faoin alt seo suim is ionann agus an méid is mó cáin de réir an cheathrú cuid den ráta caighdeánach ar mhéid na bpréimheanna ar ina leith thabharfar an liúntas ná méid na cánach de réir an ráta chaighdeánaigh ar an méid is lú an t-ioncam iomlán ná £1,000 nó £2,000, cibé acu é.
Faoiseamh árachais saoil—forálacha ginearálta.
[1918, a. 32 (2) (3) (5) (6);
1920, a. 26, 32;
1956, a. 2;
1958, a. 38 (3).
1963, Sc. 6, Cuid III.]
152.—(1) Ní rachaidh comhshuim na bpréimheanna nó na suimeanna eile a dtabharfar faoiseamh ina leith do dhuine ar bith faoi ailt 143 agus 151 thar an séú cuid d'ioncam iomlán an duine ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo.
(2) Ní thabharfar aon fhaoiseamh faoi alt 143 nó 151 i leith aon phréimhe nó íocaíochta eile is iníoctha ar pholasaí chun suim chaipitiúil a áirithiú ar bhás (cibé acu i dteannta aon tsochair eile nó nach ea) i leith an mhéid sin den phréimh nó den íocaíocht eile de bhreis ar sheacht faoin gcéad den tsuim chaipitiúil iarbhír a árachaíodh, nó, i gcás ina mbaineann téarmaí speisialta leis an árachas ar shaol an duine árachaithe, den tsuim chaipitiúil fhorordaithe, agus, nuair a bheidh aon suim chaipitiúil den sórt sin, nó an tsuim chaipitiúil fhorordaithe, á ríomh, ní chuirfear sa chuntas aon suim is iníoctha ar aon teagmhas eile tarlú, nó ar luach aon phréimheanna a comhaontaíodh a chur ar ais, nó ar aon sochar ar mhodh bónais nó eile a bheidh nó a fhéadfadh a bheith le fáil roimh bhás nó dá éis, ag an duine ag a mbeidh an phréimh á íoc, nó ag aon duine eile, agus nach í an tsuim í a árachaíodh go hiarbhír nó an tsuim chaipitiúil fhorordaithe.
San fho-alt seo—
ciallaíonn “téarmaí speisialta” maidir le hárachas téarmaí nach bhfuil, mar gheall ar imthosca speisialta a bhaineann le sláinte an duine árachaithe, chomh fabharach maidir le méideanna na bpréimheanna is iníoctha ná maidir leis an tsuim chaipitiúil is iníoctha ar bhás, leo sin a bheadh le fáil, mura mbeadh sin, ón árachóir céanna.
ciallaíonn “an tsuim chaipitiúil fhorordaithe” maidir le hárachas (dá ngairtear an t-árachas sin sa mhíniú seo), lena mbaineann téarmaí speisialta, ar shaol duine árachaithe, an tsuim chaipitiúil ab iníoctha ag an árachóir ar bhás an duine sin de bhua árachais nár bhain téarmaí speisialta leis agus ab ionann i ngach slí leis an árachas sin ach amháin maidir leis an tsuim chaipitiúil ab iníoctha ar bhás.
(3) Ní thabharfar aon fhaoiseamh faoi alt 143 nó 151 maidir leis an mbreis ar £100 a bheidh ag comhshuim na bpréimheanna agus na n-íocaíochtaí uile is iníoctha chun aon sochair a áirithiú seachas iad sin a luaitear i bhfo-alt (2).
(4) (a) Ní chuirfear préimheanna árachais chogaidh sa chuntas nuair a bheidh teorainneacha an séú cuid d'ioncam iomlán ó gach bunadh, nó an seacht faoin gcéad, nó an £100 a luaitear san alt seo á ríomh.
(b) San fho-alt seo ciallaíonn “préimheanna árachais chogaidh” aon phréimh bhreise nó suim eile a íocadh d'fhonn polasaí árachais saoil láithreach a shíneadh go dtí fiontair ó chogadh nó ó sheirbhís chogaidh ar an gcoigrích, agus aon chuid d'aon phréimh nó suim eile a íocadh i leith polasaí árachais saoil a chumhdaíonn na fiontair sin, nó ceachtar acu, is dóigh leis na Coimisinéirí a ndéanfar an t-éileamh ar fhaoiseamh chucu a bheith inchurtha i leith na bhfiontar sin, nó ceachtar acu.
(5) Ní thabharfar aon fhaoiseamh faoi alt 143 nó 151 in aghaidh aon bhliana measúnachta i leith íocaíochta más rud é—
(a) gur inlamháilte asbhaint faoi alt 222, nó
(b) gur inlamháilte asbhaint faoi alt 233 (1)
in aghaidh na bliana sin i leith na híocaíochta sin nó i leith íocaíochta dá samhail a rinneadh sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta.
(6) Má rinneadh aon duine a bhí i dteideal faoisimh faoi alt 151 a mhuirearú i leith cánach faoi aon Sceideal agus gur íoc sé an cháin sin, nó gur íoc sé cáin nó gur muirearaíodh cáin air trí asbhaint nó eile, ansin, ar éileamh a dhéanamh chun na gCoimi sinéirí Speisialta, agus ar an admháil ar a íocaíocht, agus cruthú chun a sástacht ar na fíorais, a thabhairt ar aird dóibh, beidh sé i dteideal go ndéanfar an cháin bhreise a d'íoc sé nó a muirearaíodh air mar a dúradh a aisíoc leis.
Neamhchónaitheoirí.
[1935, a. 8;
1964, a. 2 (3) 3 (7).]
1920, c. 18.
153.—(1) Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt leis an alt seo, beidh éifeacht ag an forálacha seo a leanas i gcás pearsan aonair nach gcónaíonn sa Stát—
(a) ní beidh sé i dteideal aon liúntais i leith ioncaim thuillte faoi alt 134;
(b) ní bheidh sé i dteideal aon asbhaint ó ioncam neamhthuillte faoi alt 135;
(c) ní bheidh sé i dteideal aon asbhaint ná faoisimh faoi alt 136;
(d) ní bheidh sé i dteideal aon cheann de na hasbhaintí ó ioncam inmheasúnaithe dá bhforáiltear le hailt 138 go 143;
(e) ní bheidh sé i dteideal aon fhaoisimh faoi alt 151.
(2) I gcás ina ndéanfaidh pearsa aonair nach gcónaíonn sa Stát a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim—
(a) gur saoránach d'Éirinn é, nó
(b) go gcónaíonn sé lasmuigh den Stát ar son nó de bharr a shláinte nó sláinte duine dá theaghlach a chónaíonn leis nó mar gheall ar easláine nó galar éigin coirp a bheith air féin nó ar aon duine den sórt sin dá theaghlach, agus go raibh cónaí air sa Stát sular chónaigh sé amhlaidh lasmuigh den Stát, nó
(c) gur saoránach, géilliúnach, nó náisiúnach é de thír a bhfuil a cuid saoránach, géilliúnach nó náisiúnach díolmhaithe de thuras na huaire le hOrdú faoi alt 10 d'Acht na nEachtrannach, 1935, ó aon fhoráil nó forálacha den Acht sin nó d'ordú eachtrannach faoi, nó
(d) gur duine é lenar bhain ceann de na míreanna (a) go (e) den choinníoll a ghabhann le halt 24 den Finance Act, 1920, maidir leis an mbliain dar chríoch an 5ú lá d'Aibreán, 1935, nó le haon bhliain mheasúnachta roimhe sin,
ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) maidir leis an bpearsa aonair sin, ach i gcás na pearsan aonair sin ní thabharfar aon liúntas, asbhaint, ná sochar eile den sórt a luaitear san fho-alt sin i slí go laghdódh sé méid na cánach ioncaim is iníoctha aige faoin méid a bhfuil idir é agus an méid cánach ab iníoctha aige dá mba inmhuirir an cháin ar a ioncam iomlán ó gach bunadh (lena n-áirítear ioncam nach bhfuil faoi réir cháin ioncaim Éireannach) an chomhréir chéanna atá idir an chuid dá ioncam nach bhfuil faoi réir cháin ioncaim Éireannach agus a ioncam iomlán ó gach bunadh.
(3) Duine ar bith arb éagóir leis cinneadh de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim faoin alt seo féadfaidh sé achomharc a dhéanamh ina aghaidh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
Faoiseamh i leith ioncam a charnaigh faoi iontaobhais.
[1918, a. 25;
1925, a. 9 (1).]
154.—Más rud é de bhun forálacha aon uachta nó socraíochta go mbeidh ioncam ar bith ó aon chiste tar éis carnadh chun sochair do dhuine ar bith ar an teagmhas go slánóidh sé aois shonraithe éigin nó ag bpósfaidh sé agus, in aon bhliain mheasúnachta, nach mbeidh i méid comhshuimithe an ioncaim sin agus an ioncaim ó aon chiste eile faoi réir iontaobhas dá samhail i leith carnadh agus ioncaim iomláin an duine sin ó gach bunadh (dá ngairtear “an t-ioncam bliantúil comhshuimithe” anseo ina dhiaidh seo) ach amháin an méid a thabharfadh do phearsa aonair teideal chun díolúine iomlán ó cháin nó faoiseamh ó cháin a fháil, ansin, ar éileamh chuige sin a dhéanamh laistigh de shé bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta inar tharla an teagmhas, beidh teideal ag an duine sin, ar an éileamh a chruthú sa tslí a fhorordaítear le Sceideal 4 agus mír IX de Sceideal 18, go n-aisíocfar leis ar chuntas na cánach a íocadh i leith an ioncaim i gcaitheamh na tréimhse carnaithe suim is comhionann leis an méid chomhshuimithe faoisimh a mbeadh teideal aige chuige dá mba ionann a ioncam iomlán ó gach bunadh in aghaidh gach bliana de na blianta ar leithligh sa tréimhse sin agus an t-ioncam bliantúil comhshuimithe don bhliain sin; ach nuair a bheidh an tsuim sin á ríomh déanfar asbhaint maidir le haon faoiseamh a bheidh faighte cheana féin.
CUID VII
Riarachán
Na Coimisinéirí Ioncaim.
[1918, a. 57;
1934, a. 35 (2).]
155.—(1) Beidh gach dleacht cánach ioncaim faoi chúram agus faoi bhainistí na gCoimisinéirí Ioncaim.
(2) Déanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim gach uile bheart a mheasfar is gá nó is foirsteanach chun an cháin a chruinniú, a bhailiú, a ghlacadh agus chun cuntas a thabhairt ina leith sa tslí a údaraítear dóibh chomh hiomlán dóthanach agus a údaraítear dóibh a dhéanamh maidir le haon dleachtanna eile faoina gcúram agus a mbainistí, agus, mura n-ordóidh an tAire Airgeadais a mhalairt, ceapfaidh siad cibé oifigigh agus daoine eile chun aon dleachtanna cánach ioncaim a bhailiú, a ghlacadh agus a bhainistí agus chun cuntas a thabhairt ina leith nach gceanglaítear gur údarás éigin eile a cheapfadh iad.
(3) Leanfaidh gach ceapachán den sórt sin i bhfeidhm, d'ainneoin aon Choimisinéir Ioncaim d'fháil bháis nó do scor de bheith i seilbh oifige, agus beidh cumhacht ag na sealbhóirí dualgais a n-oifigí faoi seach a fheidhmiú agus le linn an fheidhmithe sin na dlíthe agus na rialacháin go léir maidir leis an gcáin a chur i ngníomh i ngach cuid den Stát.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí aon oifigeach nó duine den sórt sin a fhionraí, a ísliú, a urscaoileadh nó a chur ina phost arís, de réir mar is dóigh leo a bheidh cúis leis.
(5) Aon bheart nó rud is gá nó is cead do na Coimisinéirí Ioncaim a dhéanamh leis an reacht seo nó le haon reacht eile maidir leis an gcáin féadfaidh aon Choimisinéirí Ioncaim áirithe é a dhéanamh.
Na Coimisinéirí Speisialta.
[1918, a. 67, 230 (2).]
156.—(1) Beidh na Coimisinéirí Ioncaim, i dteannta cibé daoine eile a cheapfaidh an tAire Airgeadais le barántas ó am go ham, ina gcoimisinéirí chun críocha speisialta na nAchtanna Cánach Ioncaim (dá ngairtear “Coimisinéirí Speisialta” san Acht seo) agus, de bhua a n-oifige agus a gceaptha, faoi seach, agus gan aon cháiliú eile, beidh údarás acu chun cibé cumhachtaí a fhorghníomhú agus cibé dualgais a chomhlíonadh, a shanntar dóibh leis an Acht seo.
(2) Lamhálfar do na Coimisinéirí Ioncaim cibé suimeanna a ordóidh a tAire Airgeadais maidir le tuarastail agus costais theagmhasacha.
(3) Cuirfidh an tAire Airgeadais faoi deara go ndéanfar cuntas ar an uile cheapadh mar Choimisinéirí Speisialta agus ar a dtuarastail a leagan faoi bhráid gach Tí den Oireachtas laistigh d'fhiche lá óna gceapadh nó, i gcás Tí nach mbeidh ina shuí an tráth sin, laistigh d'fhiche lá tar éis an chéad shuí eile den Teach sin.
(4) Aon rud a cheanglaítear faoin Acht seo a dhéanamh ag na Coimisinéirí Speisialta nó ag aon choimisinéirí eile féadfaidh aon bheirt choimisinéirí nó níos mó é a dhéanamh, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt go sainráiteach leis an Acht seo.
Gobharnóir agus stiúrthóirí Bhanc na hÉireann.
[1918, a. 68.]
157.—D'fhonn cáin ioncaim a mheasúnú agus a mhuirearú sna cásanna a luaitear san alt seo, beidh Gobharnóir agus stiúrthóirí Bhanc na hÉireann ina gcoimisinéirí, agus beidh na cumhachtaí go léir acu is gá chuige sin, agus déanfaidh siad measúnachtaí faoi réim agus faoi réir forálacha agus rialacha an Achta seo, is é sin le rá, maidir leis na nithe seo a leanas—
(a) ús, blianachtaí, díbhinní agus scaireanna blianachtaí, agus brabúis a ghabhann leis an gcéanna, is iníoctha leis an mBanc as ioncam poiblí an Stáit;
(b) ús, blianachtaí, díbhinní, agus scaireanna blianachtaí, a cuireadh ar iontaoibh an bhainc le híoc;
(c) an t-ús, na blianachtaí, agus na díbhinní uile eile agus na tuarastail agus na pinsin is iníoctha ag an mBanc; agus
(d) na bhabúis eile go léir ar arb inmhuirir cáin ioncaim a éireoidh laistigh d'aon oifig nó roinn faoi bhainistí nó rialú an Bhainc.
Oifigí poiblí a mheasúnú.
[1923, a. 11.]
158.—Má chinneann an tAire Airgeadais nach foirsteanach, mar gheall ar imthosca speisialta a bheith in aon oifig phoiblí áirithe, gurb é an cigire nó an t-oifigeach eile a ceapadh sa cháil sin a dhéanfadh cumhachtaí agus dualgais measúnachta agus muirearaithe canách ioncaim in ndáil leis an oifig sin nó aon cheann nó níos mó de na cumhachtaí agus de na dualgais sin a fheidhmiú agus a chomhlíonadh i ndáil leis an oifig sin, déanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim cibé oifigigh nó daoine a cheapadh a cheadóidh an tAire Airgeadais chun na cumhachtaí agus na dualgais sin a fheidhmiú i ndáil leis an oifig sin.
Dearbhú a bheidh le déanamh ag na Coimisinéirí.
[1918, a. 72.]
159.—A luaithe is féidir tar éis a gceaptha, tiocfaidh na Coimisinéirí faoi seach chun an tAcht seo a chur i ngníomh i ndáil le hoifigí agus fostaíochtaí sochair agus pinsin agus stipinní i gceann a chéile agus déanfaidh siad agus síneoidh siad an dearbhú atá i gCuid II de Sceideal 17, agus féadfaidh siad faoi seach cléireach agus measúnóirí a thoghadh, agus mura féidir an cháin a asbhaint i roinn oifige na gcoimisinéirí nó san oifig a ngníomhaíonn siad thar a ceann, féadfaidh siad, as na hoifigigh ina gcuid ranna féin faoi seach, measúnóirí agus bailitheoirí ar leithligh a cheapadh do gach roinn acu sin.
Coimisinéirí a bheith dícháilithe i gcásanna leasa phearsanta.
[1918, a. 74.]
160.—(1) Gach coimisinéir a ghníomhóidh ag cur an Achta seo i ngníomh beidh sé inmhuirir i leith canách ar nós aon duine eile, ach ní ghlacfaidh sé aon pháirt sna himeachtaí, agus ní bheidh sé i láthair, nuair a bheidh aon mheasúnacht, ráiteas nó sceideal faoi bhreithniú, nó nuair a bheidh aon aighneas nó achomharc á chinneadh, maidir le haon chás a mbeidh leas aige ann, ina cheart féin nó i gceart aon duine eile mar ghníomhaire dó, ach amháin le linn éisteacht achomhairc chun é a chur faoi scrúdú ó bhéal ag na coimisinéirí, agus tarraingeoidh sé siar fad a bheidh an t-aighneas nó an t-achomharc á bhreithniú agus á chinneadh.
(2) Aon choimisinéir a ghlacfaidh páirt ar bith i gcinneadh aon aighnis nó achomhairc den sórt sin, in aon chás den sórt sin, nó nach dtarraingeoidh siar, féadfar pionós £50 a chur air.
Cigirí cánach.
[1918, a. 75, 226;
1965, Sc. 3, Cuid I.]
161.—(1) Féadfaidh an tAire Airgeadais cigirí cánach a cheapadh, agus déanfaidh gach uile chigire den sórt sin agus gach uile oifigeach nó duine eile a bheidh fostaithe ag cur an Achta seo i ngníomh orduithe, treoracha agus ordacháin na gComisinéirí Ioncaim a urramú agus a chomhlíonadh.
(2) Féadfaidh an tAire Airgeadais cibé tuarastail agus liúntais a shocrú mar luach saothair do chigirí, agus do gach uile oifigeach nó duine eile a bheidh fostaithe ag cur an Achta seo i ngníomh agus is cuí leis an Aire Airgeadais, and féadfaidh sé cibé muirir agus costais theagmhasacha maidir leis sin, agus a mheasfaidh an tAire Airgeadais a bheith réasúnach, a íoc.
(3) Cigire ar bith—
(a) a dhéanfaidh, go feasach nó go toiliúil, as fabhar, duine ar bith a íosmhuirearú nó a fhágáil gan muirearú; nó
(b) a bheidh ciontach in aon chleachtais chalaoiseacha, éillitheacha nó neamhdhleathacha ag feidhmiú a oifige,
féadfar, i leith aon chiona den sórt sin, pionós £100 a chur air, agus ar a chiontú urscaoilfear as a oifig é.
An tArd-Bhailitheoir.
[1963, a. 23.]
162.—(1) Beidh Ard-Bhailitheoir ann a cheapfaidh na Coimisinéirí Ioncaim óna n-oifigigh agus beidh sé i seilbh oifige mar Ard-Bhailitheoir an fad is toil agus is áil leo.
(2) Baileoidh agus toibheoidh an tArd-Bhailitheoir an cháin a mhuirearófar ó am go ham i ngach uile mheasúnacht i leith cánach ioncaim agus forchánach a mbeifear tar éis a shonraí a chur ar aghaidh chuige faoi alt 187.
(3) (a) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim daoine a ainmniú chun na cumhachtaí atá in ailt 480 agus 481, a fheidhmiú thar ceann an Ard-Bhailitheora agus ar ordú uaidh.
(b) I dteannta iad a bheith infheidhmithe ag an Ard-Bhailitheoir, beidh na cumhachtaí sin infheidhmithe freisin thar a cheann agus ar ordú uaidh ag daoine a ainmneofar faoin bhfo-alt seo.
(c) Ní ainmneofar duine faoin bhfo-alt seo muran oifigeach nó fostaí é leis na Coimisinéirí Ioncaim.
(4) Má bhíonn agus an fad a bheidh oifig an Ard-Bhailitheora folamh nó sealbhóir na hoifige sin gan a bheith ábalta mar gheall ar bhreoiteacht, asláithreacht nó cúis éigin eile a dhualgais a chomhlíonadh, gníomhóidh duine mar Ard-Bhailitheoir a bheidh ainmnithe chuige sin ag na Coimisinéirí Ioncaim óna n-oifigigh, agus déanfar aon tagairt san Acht seo nó in aon Acht eile don Ard-Bhailitheoir a fhorléiriú mar ní a fholaíonn, más iomchuí, tagairt do dhuine a bheidh ainmnithe faoin bhfo-alt seo.
(5) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim ainmniúcháin faoin alt seo a chúlghairm.
Dearbhú ar dhul i seilbh oifige.
[1918, a. 89.]
163.—(1) Gach duine a cheapfar chun aon oifige díobh sin a ainmnítear i gCuid I de Sceideal 17, déanfaidh sé agus síneoidh sé an dearbhú atá ansin maidir lena oifig, sula dtosóidh sé ag gníomhú i bhfeidhmiú an Achta seo a mhéid a bhaineann sé leis an gcáin faoi Sceideal D.
(2) Féadfar an dearbhú a dhéanamh os comhair aon Choimisinéara Speisialta.
(3) Aon duine a ghníomhóidh i bhfeidhmiú a oifige maidir leis an gcáin faoi Sceideal D (ar shlí seachas i ndáil le haon dearbhú den sórt sin a rinneadh os a chomhair) sula mbeidh an dearbhú forordaithe déanta aige forghéillfidh sé suim £100.
Daoine a chur faoi mhionn.
[1918, a. 206, 230 (3).]
164.—(1) Féadfaidh Feidhmeannach Síochána duine a chur faoi mhionn a bheidh le glacadh os comhair coimisinéara ag aon oifigeach nó duine in aon ábhar a bhainfidh leis an Acht seo a chur i ngníomh.
(2) Féadfaidh Coimisinéir Speisialta duine a chur faoi mhionn a bheidh le tabhairt os comhair na gCoimisinéirí Speisialta faoin Acht seo ag aon oifigeach nó duine in aon ábhar a bhaineann leis an Acht seo a chur i ngníomh.
Foirmeacha.
[1918, a. 215 (2);
1963, Sc. 6, Cuid V.]
165.—Gach measúnacht, dúblach, muirear, banna, barántas, fógra measúnachta nó éilimh, nó doiciméad eile is gá a úsáid agus cáin á measúnú, á muirearú, á bailiú agus á tobhach, beidh sé de réir na bhfoirmeacha a bheidh forordaithe ó am go ham chuige sin ag na Coimisinéirí Ioncaim, agus beidh doiciméad san fhoirm fhorordaithe a sholáthróidh nó a cheadóidh siad bailí agus éifeachtach.
Cumhachtaí, etc., a fheidhmiú faoin Acht seo.
[1918, a. 230 (1);
0.II (Oir). 1923, mír 8.]
166.—(1) Beidh ag na Coimisinéirí Ioncaim an dlínse, na cumhachtaí agus na dualgais uile maidir le cáin faoin Acht seo a bhí acu roimh dháta an Achta seo a rith.
(2) Rud ar bith is gá don Aire Airgeadais a dhéanamh faoin Acht seo féadfar é a chur in iúl faoi láimh Rúnaí na Roinne Airgeadais nó faoi láimh Leas-Rúnaí nó rúnaí cúnta de chuid na Roinne sin.
CUID VIII
Tuairisceán agus Measúnú, Foráil in Aghaidh nó Measúnachta Dúbailte, agus Faoiseamh Maidir le hEarráid nó Dearmad
Caibidil I
Tuairisceáin agus Measúnú
Fógra ginearálta á cheangal liostaí agus ráitis a sheachadadh.
[1928, a. 9;
1929, a. 19, Sc. 3.]
167.—(1) Cuirfidh na Coimisinéirí Ioncaim faoi deara, gach bliain mheasúnachta, go dtabharfar fógra ginearálta, á cheangal ar gach duine a gceanglaítear air leis an Acht seo aon liosta, dearbhú nó ráiteas a sheachadadh an liosta, an dearbhú nó an ráiteas sin a dhéanamh amach agus a sheachadadh do na cigirí nó do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh de cibé tréimhse a theorainneofar leis an bhfógra sin, nach giorra ná lá agus fiche ó dháta an fógra sin a thabhairt.
(2) Tabharfar an fógra ginearálta sin gach bliain trína chur faoi deara é a chur isteach uair amháin sin Iris Oifigiúil agus uair amháin ar a laghad i ngach ceann de dhá pháipéar laethúla a fhoilsítear sa Stát agus measfar gur leor-chomhlíonadh ar fho-alt (1) agus gur seirbheáil mhaith ar an bhfógra ginearálta sin ar gach duine lena mbaineann an cur isteach sin.
Fógra sonrach do dhaoine is inmhuirir.
[1918, a. 99.]
168.—(1) Tabharfaidh na cigirí, laistigh den am a ordaítear le proiceacht ó na Coimisinéirí Speisialta, fógra sonrach do gach duine is inmhuirir, laistigh de na teorainneacha ina ngníomhaíonn siad, á cheangal air go ndéanfaidh sé, laistigh de cibé tréimhse a theorainneofar leis an ordú, gach uile liosta, dearbhú agus ráiteas a ullmhú agus a sheachadadh do na cigirí a cheanglaítear leis an Acht seo a sheachadadh.
(2) Féadfar fógra sonrach a thabhairt go pearsanta, nó trí fhógra a fhágáil ag teach cónaithe, áit chónaithe nó áit ghnó an duine is inmhuirir, nó ag an áitreabh a bheadh le muirearú leis an measúnacht.
Tuairisceáin ó dhaoine is inmhuirir.
[1918, a. 100;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
169.—(1) Gach duine is inmhuirir faoin Acht seo déanfaidh sé, nuair a cheanglófar air sin a dhéanamh le haon fhógra ginearálta nó sonrach a thabharfar de bhun an Achta seo, ráiteas i scríbhinn mar a cheanglaítear leis an Acht seo agus a shíneoidh sé, a ullmhú agus a sheachadadh don chigire, ina mbeidh—
(a) luach bliantúil na dtailte agus na dtionóntán uile a áitíonn sé;
(b) méid na mbrabús nó na ngnóchan a thagann chuige, ó gach uile bhunadh ar leithligh is inmhuirir de réir na sceideal faoi seach, arna meas i leith na tréimhse agus de réir forálacha an Achta seo.
(2) Cuirfear i dteannta an ráitis sin dearbhú ina ndéarfar go bhfuil na luachanna nó na méideanna sin arna meas i leith na mbunadh ioncaim uile a luaitear san Acht seo, agus ina dtabharfar tuairisc ar an gcéanna, tar éis na suimeanna sin amháin a asbhaint a lamháiltear a asbhaint.
(3) Déanfar gach uile ráiteas den sórt sin gan aon ús airgid nó íocaíocht bhliantúil eile ó mhaoin aon duine eile a bheidh muirearaithe ina leith a chur san áireamh.
(4) Gach uile dhuine ar a ndearna cigire fógra sonrach a sheirbheáil á cheangal air ráiteas a sheachadadh ar aon bhrabúis, gnóchain, nó ioncam arb inmhuirir é ina leith faoi Sceideal D nó Sceideal E, seachadfaidh sé ráiteas san fhoirm a cheanglaítear leis an bhfógra, cibé acu is inmhuirir amhlaidh é nó nach ea:
Ar choinníoll nach mó ná £5 in aghaidh aon chiona áirithe an pionós a ghearrfar ar aon duine a dtionscnófar imeachtaí ina choinne mar gheall ar gan déanamh de réir na forála seo agus a chruthóidh nárbh inmhuirir i leith cánach é.
Daoine a bheidh ag gníomhú do dhaoine éagumasacha agus do neamhchónaitheoirí.
[1918, a. 101.]
170.—(1) Gach duine a bheidh ag gníomhú i gcáil ar bith thar ceann aon duine éagumasaithe nó duine nach gcónaíonn sa Stát ar duine é nach féidir, mar gheall ar an éagumas sin nó an neamhchónaí sin sa Stát, é a mhuirearú go pearsanta faoin Acht seo, déanfaidh sé aon uair a cheanglófar air déanamh amhlaidh le haon fhógra ginearálta nó sonrach, agus sa tréimhse chéanna agus in aon cheantar ina bhféadfaidh sé a bheith inmhuirir ar a chuntas féin, ráiteas a sheachadadh den sórt a thuairiscítear in alt 169 ar na brabúis nó na gnóchain arb ina leith a bheidh an cháin le muirearú air ar chuntas an duine eile sin, mar aon leis an dearbhú forordaithe.
(2) I gcás ina ndlífear beirt daoine nó níos mó den sórt sin a mhuirearú i leith an duine chéanna—
(a) ní bheidh de cheangal ann ach ráiteas amháin a sheachadadh agus féadfaidh siad é sin a dhéanamh i gcompháirt, nó féadfaidh aon duine áirithe nó níos mó acu é sin a dhéanamh; agus
(b) féadfaidh aon daoine den sórt sin fógra i scríbhinn a thabhairt don chigire do gach ceantar ina n-iarrfar orthu ráiteas a thabhairt ag insint an cheantair nó na gceantar inarb inmhuirir iad faoi seach ina gcuntas féin, agus ag insint an cheantair acu sin ar mian leo gurb ann a mhuirearófaí iad thar ceann an duine a ngníomhaíonn siad thar a cheann, agus má dhlitear aon duine áirithe acu a mhuirearú ar a chuntas féin sa cheantar sin, muirearófar iad sa cheantar sin dá réir sin trí aon mheasúnacht amháin.
Fógra do dhaoine ag teacht isteach i gceantar.
[1918, a. 102;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
171.—(1) Má thagann duine ar bith isteach i gceantar nár muirearaíodh ann é i leith cánach, féadfaidh an cigire fógra i scríbhinn a thabhairt dó á ordú go seachadfaidh sé, laistigh de cheithre lá dhéag ó dháta an fógra a thabhairt—
(a) dearbhú i scríbhinn a bheidh sínithe aige agus a shonróidh an ceantar inar measúnaíodh é; nó
(b) nó mura ndéanfaidh sé é sin, ráiteas ionas go bhféadfar é a mheasúnú agus a mhuirearú sa cheantar a mbeidh sé tar éis teacht isteach ann.
(2) Má tharla in aon chás nach ndearnadh duine atá, nó a chónaíonn, in aon cheantar áirithe a mheasúnú sa cheantar sin, féadfaidh an cigire é a mheasúnú, ionann agus dá mba ann a bhí cónaí air tráth foilsithe na bhfógraí ginearálta a ordaítear leis an Acht seo, mura gcruthóidh sé chun sástacht an chigire gur measúnaíodh é go cuí i gceantar éigin eile.
Cumhacht á cheangal go dtabharfar tuairisceán ar ioncam.
[1961, a. 13;
1963, Sc. 6, Cda. II, III.]
172.—(1) Déanfaidh gach pearsa aonair, nuair a cheanglófar air sin a dhéanamh le fógra a thabharfar dó maidir le haon bhliain mheasúnachta ag cigire, tuairisceán san fhoirm fhorordaithe a ullmhú agus a sheachadadh don chigire laistigh den am a bheidh teoranta leis an bhfógra, ina luafar—
(a) bunaidh uile a chuid ioncaim don bhliain mheasúnachta (dá ngairtear an bhliain roimhe sin san alt seo) díreach roimh an mbliain mheasúnachta ar ina leith a tugadh an fógra;
(b) méid an ioncaim ó gach bunadh don bhliain roimhe sin arna ríomh de réir fho-alt (2);
(c) cibé sonraí eile chun críocha cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) don bhliain roimhe sin nó don bhliain mheasúnachta a cheanglóidh an fógra nó a luafar san fhoirm fhorordaithe.
(2) Déanfar méid an ioncaim ó aon bhunadh a bheidh le háireamh i dtuairisceán faoin alt seo a ríomh de réir forálacha an Achta seo ach amháin go ndéanfar an ríomh i ngach cás faoi threoir na bliana roimhe sin:
Ar choinníoll—
(a) i gcás ús den sórt dá dtagraítear in alt 344, go ndéanfar an ríomh ar neamhshuim leis an alt sin;
(b) i gcás na mbeidh sé le meas faoi alt 60 gurb iad brabúis nó gnóchain bliana dar críoch dáta sa bhliain roimhe sin, brabúis nó gnóchain na bliana roimhe sin, g ndéanfar an ríomh faoi threoir na bliana sin dar críoch dáta sa bhliain roimhe sin.
(3) Féadfaidh cigire staonadh ó fhógra áirithe de bhun ordú faoi alt 168 a thabhairt in aon chás ina ndearna sé nó ina mbeartaíonn sé fógra a thabhairt faoin alt seo.
(4) Má dhéanann duine ar bith tuairisceán i bhfoirm fhorordaithe a sheachadadh d'aon chigire, measfar gur ceanglaíodh air le fógra faoin alt seo an tuairisceán sin a ullmhú agus a sheachadadh.
(5) In imeachtaí le pionos a ghnóthú a tabhaíodh faoi alt 500 nó 501 in ndáil le tuairisceán dá dtagraítear sna forálacha roimhe seo den alt seo—
(a) beidh deimhniú arna shíniú ag cigire á dheimhniú gur scrúdaigh sé a chuid taifead iomchuí agus gur dealraitheach uathu gur tugadh go cuí fógra sonraithe don chosantóir lá sonraithe ina fhianaise, go dtí go gcruthófar a mhalairt, go bhfuair an duine sin an fógra sin sa ghnáth-chúrsa,
(b) beidh deimhniú arna shíniú ag cigire á dheimhniú gur scrúdaigh sé a chuid taifead iomchuí agus gur dealraitheach uathu nach bhfuarthas, le linn tréimhse sonraithe, tuairisceán sonraithe ón gcosantóir ina fhianaise, go dtí go gcruthófar a mhalairt, nach ndearna an cosantóir, le linn na tréimhse sin, an tuairisceán sin a sheachadadh,
(c) féadfar deimhniú ag deimhniú mar a fhoráiltear i mír (a) nó (b) agus a airbheartóidh a bheith sínithe ag cigire a thairiscint i bhfianaise gan chruthúnas and measfar, go dtí go gcruthófar a mhalairt, gur shínigh an cigire sin é.
(6) San alt seo ciallaíonn an briathar “forordú” forordú ag na Coimisinéirí Ioncaim agus nuair a bheidh foirmeacha á bhforordú acu chun críocha an ailt seo, beidh aird ag na Coimisinéirí Ioncaim ar a inmhianaithe é a áirithiú, a mhéid is féidir, nach n-iarrfar ar aon phearsa aonair thar thuairisceán amháin sa bhliain a thabhairt ar bhunaidh a ioncaim agus ar na méideanna a fhaightear ón gcéanna.
Cumhacht chun eolas a fháil maidir le táillí coimisiúin, etc.
[1960, a. 9.]
173.—(1) Gach duine a sheolann trádáil déanfaidh sé agus tabharfaidh sé don chigire, má éilítear sin air trí fhógra ón gcigire, tuairisceán i dtaobh na n-íocaíochtaí uile d'aon sórt a shonrófar san fhógra agus a rinneadh i rith tréimhse a shonrófar amhlaidh agus—
(a) arbh íocaíochtaí iad a rinneadh i gcúrsa cibé coda den trádáil nó den ghnó a shonrófar san fhógra, i leith seir bhísí a tugadh i ndáil leis an trádáil nó an gnó ag daoine a bhí ina ngnáthchónaí sa Stát agus nach raibh ar fostú leis an trádáil nó an gnó, nó
(b) arbh íocaíochtaí iad i leith seirbhísí a tugadh i ndáil leis an trádáil nó an gnó, nó aon chuid den trádáil nó den ghnó, a bhunú, a fháil, a fhorbairt nó a dhiúscairt, ag daoine a bhí ina ngnáthchónaí sa Stát agus nach raibh ar fostú leis an trádáil nó an gnó, nó
(c) arbh íocaíochtaí tréimhsiúla nó cnapshuime iad a rinneadh le daoine a bhí ina ngnáthchónaí sa Stát i leith aon chóipchirt.
(2) Gach comhlacht daoine a sheolann aon ghníomhaíocht nach trádáil nó gnó, déanfaidh sé, agus tabharfaidh sé do chigire, má éilítear sin air trí fhógra ón gcigire, tuairisceán i dtaobh na n-íocaíochtaí uile d'aon sórt a shonrófar san fhógra agus a rinneadh i rith tréimhse a shonrófar amhlaidh, agus—
(a) arbh íocaíochtaí iad a rinneadh i gcúrsa an ghníomhaíocht, nó cibé cuid den ghníomhaíocht a shonrófar san fhógra, a sheoladh, i leith seirbhísí a tugadh i ndáil leis an ngníomhaíocht ag daoine a bhí ina ngnáthchónaí sa Stát agus nach raibh ar fostú ag an gcomhlacht daoine sin, nó
(b) arbh íocaíochtaí tréimhsiúla nó cnapshuime iad a rinneadh le daoine a bhí ina ngnáthchónaí sa Stát i leith aon chóipchirt.
(3) Aon tuairisceán a éileofar faoi fho-alt (1) nó (2), más comhlacht neamhchorpraithe daoine a sheolann an trádáil, an gnó nó an ghníomhaíocht eile, is é an duine a dhéanfaidh agus a thabharfaidh é an duine is rúnaí, nó a chomhlíonann dualgais rúnaí, don chomhlacht, agus leagfar amach an fógra dá réir sin.
(4) Beidh i dtuairisceán faoi na forálacha roimhe seo den alt seo ainm an duine lena ndearnadh gach íocaíocht, méid na híocaíochta agus cibé sonraí eile (lena n-áirítear sonraí maidir leis na seirbhísí nó na cearta ar ina leith a rinneadh an íocaíocht, an tréimhse ar tugadh aon seirbhísí ar a feadh agus aon ghnó-ainm agus aon ghnósheoladh nó seoladh baile leis an duine lena ndearnadh an íocaíocht) a shonrófar san fhógra.
(5) Ní éileofar ar dhuine ar bith faoi na forálacha roimhe seo den alt seo na nithe seo a leanas a chur i dtuairisceán—
(a) sonraí aon íocaíochta as arb inbhainte cáin ioncaim, nó
(b) sonraí íocaíochtaí a rinneadh le haon duine amháin áirithe i gcás nach mó ná £15 iomlán ná n-íocaíochtaí leis an duine sin a bheadh thairis sin le cur sa tuairisceán, nó
(c) sonraí aon íocaíochta a rinneadh bliain mheasúnachta dar chríoch tráth níos mó ná trí bliana roimh thráth an fhógra a sheirbheáil air á éileamh air an tuairisceán a dhéanamh.
(6) Aon duine ar a n-éileofar in aon fhógra a sheirbheálfar air faoin alt seo tuairisceán fíor cruinn a thabhairt agus a mhainneoidh é a thabhairt laistigh den tréimhse a theorainneofar san fhógra dlífear pionós £20 a chur air agus ina theannta sin, i gcás neamhchomhlíonadh leanúnaigh, a chóimhéid de phionós in aghaidh gach lae a leanfaidh an neamhchomhlíonadh.
(7) Na pionóis uile faoin alt seo, féadfar, gan dochar d'aon mhodh gnóthaithe eile, imeachtaí a bhunú dá lorg agus iad a ghnóthú go hachomair amhail mar a dhéanfaí i gcás imeachtaí achomaire chun aon fhíneáil nó pionós faoi aon Acht a bhaineann leis an mál a ghnóthú.
(8) I gcás—
(a) ina bhfágfaidh aon duine gan chomhlíonadh aon fhógra a sheirbheálfar air faoin alt seo á éileamh air aon tuairisceán a thabhairt,
(b) go n-éileoidh an fógra comhlíonadh laistigh de thréimhse áirithe, agus
(c) go leanfaidh an duine sin, ar feadh tréimhse breise dhá lá nó níos mó, gan an tuairisceán a thabhairt,
measfar, chun críocha fho-alt (6), gur neamhchomhlíonadh a leanfaidh gach lá, ach an chéad lá, den tréimhse bhreise an neamhchomhlíonadh sin.
(9) In imeachtaí chun pionós faoin alt seo a ghnóthú beidh deimhniú arna shíniú ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim á dheimhniú gur scrúdaigh sé taifid iomchuí na gCoimisinéirí Ioncaim agus go ndealraíonn sé uathu nach bhfuarthas, i rith tréimhse a shonrófar, tuairisceán a shonrófar ón gcosantóir ina fhianaise, go dtí go gcruthófar a mhalairt, nár thug an cosantóir an tuairisceán sin i rith na tréimhse sin agus féadfar aon deimhniú den sórt sin a airbheartóidh a bheith sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a thairiscint i bhfianaise gan chruthúnas agus measfar, go dtí go gcruthófar a mhalairt, é a bheith sínithe ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim.
(10) San alt seo—
(a) folaíonn tagairtí d'íocaíochtaí i leith seirbhísí tagairtí d'íocaíochtaí ar mhodh coimisiúin d'aon sórt agus tagairtí d'íocaíochtaí i leith costais a tabhaíodh i ndáil le seirbhísí a thabhairt, agus
(b) folaíonn tagairtí d'íocaíochtaí a dhéanamh tagairtí d'aon chomaoin luachmhar a thabhairt,
agus déanfar an ceanglas a fhorchuirtear le fo-alt (4) méid íocaíochta a lua a fhorléiriú, maidir le haon chomaoin a thabharfar ar shlí seachas in airgead, mar cheanglas sonraí a thabhairt i dtaobh na comaoine.
Cumhacht á cheangal cuntais agus leabhair a thabhairt ar aird.
[1963, a. 16.]
174.—(1) I gcás ina gceanglófar go cuí ar dhuine ráiteas a thabhairt ar na sochair nó na brabúis a tháinig chuige ó aon trádáil nó gairm agus go mainneoidh sé an ráiteas a thabhairt, nó i gcás nach mbeidh na Coimisinéirí Ioncaim sásta leis an ráiteas a thabharfaidh aon duine den sórt sin, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fógra i scríbhinn nó fógraí i scríbhinn a sheirbheáil ar an duine sin á cheangal air ní ar bith de na nithe seo a leanas a dhéanamh is é sin le rá—
(a) cóipeanna de cibé cuntais (lena n-áirítear cláir chomhardaithe) maidir leis an trádáil nó leis an ngairm a shonrófar nó a thuairisceofar san fhógra a sheachadadh do chigire laistigh de cibé tréimhse a shonrófar san fhógra, lena n-áirítear, má bhíonn na cuntais iniúchta, cóip de dheimhniú an iniúchóra;
(b) na leabhair, na cuntais agus na doiciméid sin go léir a bheidh ina sheilbh nó ar a urláimh agus a shonrófar nó a thuairisceofar san fhógra, is leabhair, cuntais agus doiciméid ina mbeidh eolas i dtaobh idirbhearteanna na trádála nó na gairme, a chur ar fáil, laistigh de cibé am a shonrófar san fhógra, lena n-iniúchadh ag cigire nó ag aon oifigeach a bheidh údaraithe ag na Coimisinéirí Ioncaim.
(2) Féadfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile cóipeanna a dhéanamh d'aon leabhair, cuntais nó doiciméid a chuirfear ar fáil le hiniúchadh aige faoin alt seo nó sleachta a thógáil astu.
Cumhacht chun eolas a fháil i dtaobh ús a íocfar nó a chreidiúnófar gan cáin a asbhaint.
[1963, a. 17;
1965, a. 11.]
1861, c. 14.
175.—(1) Gach duine a sheolann trádáil nó gnó agus a fhaigheann nó a choimeádann airgead i ngnáthchúrsa na n-oibríochtaí a bhaineann leis, i gcúinsí de shórt go dtagann ús chun bheith iníoctha air a íoctar nó a chreidiúnaítear gan cáin ioncaim a asbhaint, agus, go háirithe, gach duine a sheolann trádáil nó gnó baincéireachta déanfaidh sé, má cheanglaítear sin air, trí fhógra ó chigire, tuairisceán a dhéanamh agus a sheachadadh don chigire sin, laistigh den am a shonrófar san fhógra, ar an ús go léir d'íoc nó a chreidiúnaigh sé mar a dúradh, i gcaitheamh bliana a shonrófar san fhógra, i gcúrsa a thrádála nó a ghnó nó i gcúrsa cibé cuid dá thrádáil nó dá ghnó a shonrófar amhlaidh, ag tabhairt ainmneacha agus seolta na ndaoine lenar íocadh nó dar creidiúnaíodh an t-ús agus ag insint méid an úis i ngach cás:
Ar choinníoll—
(a) nach gá aon ús a íocadh le duine ar bith nó a creidiúnaíodh dó a chur in aon tuairisceán den sórt sin mura mó ná £50 iomlán an úis a íocadh leis an duine sin nó a creidiúnaíodh dó agus a bheadh le cur sa tuairisceán mura mbeadh sin; agus
(b) nach bliain a chríochnaigh níos mó ná trí bliana roimh dháta an fógra a sheirbheáil an bhliain a shonrófar i bhfógra faoin bhfo-alt seo.
(2) Gan dochar do ghinearáltacht an oiread sin d'fho-alt (1) agus a chumasaíonn fógraí éagsúla a sheirbheáil faoi maidir le codanna éagsúla de thrádáil nó de ghnó, féadfar fógraí ar leithligh a sheirbheáil faoin bhfo-alt sin maidir leis na hidirbheartanna a rinneadh in aon bhrainse nó brainsí faoi seach a shonrófar sna fógraí, agus má sheirbheáiltear aon fhógra ar leithligh den sórt sin ar an mbainisteoir nó ar an duine eile a bheidh i bhfeighil an bhrainse nó na mbrainsí a bheidh i gceist measfar é a bheith seirbheáilte go cuí ar an duine a sheolann an trádáil nó an gnó; agus i gcás ina ndéanfar fógra ar leithligh den sórt sin a sheirbheáil amhlaidh maidir leis na hidirbheartanna a rinneadh in aon bhrainse nó brainsí, ní mheasfar aon fhógra a sheirbheálfar ina dhiaidh sin faoin bhfo-alt sin (1) ar an duine a sheolann an trádáil nó an gnó do bhaint le haon idirbheart lena mbainfidh an fógra ar leithligh sin.
(3) Beidh feidhm ag an alt seo, modhnaithe in aon slí is gá, maidir le Banc Taisce an Phoist ionann is dá mba thrádáil nó gnó é a sheolann an tAire Poist agus Telegrafa.
Beidh éifeacht ag an bhfo-alt seo d'ainneoin aon ní atá in alt 4 den Post Office Savings Bank Act, 1861, ach beidh feidhm agus éifeacht iomlán ag an alt sin ach amháin sa mhéid a dúradh.
(4) Bainfidh na forálacha roimhe seo den alt seo le hús a íocadh nó a creidiúnaíodh tráth ar bith tar éis an 6ú lá d'Aibreán, 1962, agus ní bhainfidh sé ach le hairgead a fuarthas nó a coimeádadh sa Stát, agus, i gcás duine ar bith a ndearnadh aon ús a íoc leis nó a chreidiúnú dó maidir le haon airgead a fuarthas nó a coimeádadh sa Stát trí fhógra i scríbhinn arna sheirbheáil ar an duine a d'íoc nó a chreidiúnaigh an t-ús—
(a) á dhearbhú nach raibh an duine a bhí i dteideal tairbhiúil an úis sin tráth a íoctha nó a chreidiúnaithe ina ghnáthchónaí sa Stát an tráth sin, agus
(b) á iarraidh nach n-áireofar an t-ús in aon tuairisceán faoin alt seo,
ní cheanglófar ar an duine a d'íoc nó a chreidiúnaigh an t-ús an t-ús a áireamh in aon tuairisceán den sórt sin.
Daoine a bheidh ag fáil ioncaim daoine eile do sheachadadh liostaí.
[1918, a. 103 (1) (2);
1958, a. 66;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
176.—(1) Gach duine a bheidh, i cibé cáil é, ag fáil aon airgid nó luacha, nó aon bhrabús nó gnóchan ó aon cheann de na bunaidh dá luaitear san Acht seo, de chuid aon duine eile is inmhuirir ina leith, nó ab inmhuirir amhlaidh dá mbeadh cónaí sa Stát air agus dá mba nár dhuine éagumasaithe é, déanfaidh sé, cibé uair a iarrfar sin air le haon fhógra ginearálta nó sonrach, liosta san fhoirm fhorordaithe, agus a shíneoidh sé, a ullmhú agus a sheachadadh, laistigh den tréimhse a luaitear san fhógra sin, ina mbeidh—
(a) ráiteas ar an airgead, an luach, na brabúis nó na gnóchain sin go léir;
(b) ainm agus seoladh gach duine ar leis an céanna;
(c) dearbhú á insint ar duine lán-aoise, nó bean phósta nó duine a chónaíonn sa Stát nó duine éagumasaithe gach duine den sórt sin nó nach ea.
(2) Má bhíonn aon duine a thuairiscítear thuas ag gníomhú i gcomhpháirt le haon duine eile, déanfaidh sé, sa tslí chéanna, liosta a sheachadadh d'ainmneacha agus de sheolta na ndaoine uile a bhí i gcomhpháirt leis tráth an liosta a luaitear i bhfo-alt (1) a sheachadadh.
Liostaí lóisthirí agus cónaitheach.
[1918, a. 104.]
177.—Déanfaidh gach duine, nuair a cheanglófar air sin a dhéanamh le fógra ginearálta nó sonrach faoin Acht seo, liosta, i scríbhinn, a ullmhú agus a sheachadadh don chigire, laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra sin, ina mbeidh a mhéid is fearr is eol dó—
(a) ainm gach lóistéara nó cónaithigh a chónaíonn ina theach cónaithe; agus
(b) ainm agus gnáth-áit chónaithe aon lóistéara nó cónaithigh den sórt sin a bhfuil aon ghnáth-áit chónaithe aige in aon áit eile ina bhféadfar é a mheasúnú agus a dteastaíonn uaidh go measúnófaí é ag an ngnáth-áit chónaithe sin.
Liostaí fostaithe.
[1918, a. 105;
1920, a. 32;
1958, a. 6, 27 (1);
1963, Sc. 6, Cuid III.]
178.—(1) Déanfaidh gach fostóir, nuair a iarrfar air sin a dhéanamh le fógra ó chigire, déanfaidh sé tuairisceán a ullmhú agus a sheachadadh don chigire, laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra, ina mbeidh—
(a) ainmneacha agus áiteanna cónaithe na ndaoine go léir atá ar fostú aige; agus
(b) na híocaíochtaí a rinneadh leis na daoine sin i leith na fostaíochta sin, ach amháin daoine nach bhfuil ar fostú in aon fhostaíocht eile agus nach mó ná £150 a luach saothair san fhostaíocht don bhliain:
Ar choinníoll nach ndlífear aon phionós a chur ar fhostóir mar gheall ar ainm nó áit chónaithe aon duine atá ar fostú aige agus nach bhfuil ar fostú in aon fhostaíocht eile a fhágáil ar lár as aon tuairisceán den sórt sin, más dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim go bhfuil an duine sin i dteideal díolúine iomláine ó cháin.
(2) (a) San alt seo, measfar go bhfolaíonn na tagairtí d'íocaíochtaí le daoine i leith a bhfostaíochta agus do luach saothair daoine ina bhfostaíocht tagairtí—
(i) d'aon íocaíochtaí le daoine fostaithe i leith costas,
(ii) d'aon íocaíochtaí thar ceann daoine fostaithe agus nach mbeidh aisíoctha, agus
(iii) d'aon íocaíochtaí leis na fostaithe i dtrádáil nó gnó i leith seirbhísí a rinneadh i ndáil leis an trádáil nó an gnó, cibé acu i gcúrsa a bhfostaíochta nó nach ea a rinneadh na seirbhísí.
(b) Folaíonn an tagairt i mír (a) (i) d'íocaíochtaí le daoine fostaithe i leith caiteachas tagairt do shuimeanna a soláthraíodh do dhuine fostaithe agus a d'íoc sé amach.
(3) I gcás inar comhlacht daoine an fostóir, measfar gurb é rúnaí an chomhlachta, nó an t-oifigeach eile (cibé ainm a thugtar air) a bheidh ag déanamh dualgas rúnaí, an fostóir chun críocha an ailt seo, agus measfar gur duine ar fostú aon stiúrthóir, de réir bhrí alt 119, ar chomhlacht corpraithe (lena n-áirítear cuideachta), nó aon duine a bheidh ag gabháil do bhainistí an chomhlachta chorpraithe sin.
(4) I gcás inar comhlacht corpraithe (lena n-áirítear cuideachta) fostóir, dlífear pionós a chur ar an gcomhlacht corpraithe sin má mhainníonn sé tuairisceán a sheachadadh de bhun an ailt seo, agus dlífear freisin pionós a chur ar an rúnaí nó ar an oifigeach eile a mbeidh dualgais rúnaí an chomhlachta chorpraithe á ndéanamh aige.
Fógra a sheirbheáil ar chónaitheoirí nua i gceantar.
[1918, a. 109.]
179.—Féadfaidh an cigire a chur faoi deara tráth ar bith fógra a sheachadadh d'aon duine, nó a sheirbheáil ar aon duine, a thiocfaidh chun cónaithe in aon cheantar tar éis dul in éag do na fógraí ginearálta a fhorordaítear leis an Acht seo.
Measúnachtaí a dhéanamh faoi Sceidil A agus B.
[1929, a. 3;
1963, Sc. 6, Cuid II.]
180.—(1) Is iad na cigirí, nó cibé oifigigh eile a cheapfaidh na Coimisinéirí Ioncaim chuige sin, a dhéanfaidh na measúnachtaí faoi Sceidil A agus B.
(2) Nuair a bheidh measúnachtaí faoi Sceidil A agus B déanta cuirfidh na Coimisinéirí Ioncaim faoi deara fógra ina thaobh sin agus faoin am a bheith lamháilte le haghaidh fógra achomhairc a thabhairt i cibé slí is foirsteanach leo.
(3) Féadfar fógra ar bith den sórt sin a thabhairt—
(a) trí fhógra a fhoilsiú san Iris Oifigiúil, agus i dhá pháipéar laethúla ar a laghad a fhoilsítear sa Stát, á rá go bhfuil na measúnachtaí taiscthe leis na cigirí do na ceantair faoi seach lena n-iniúchadh ag an duine measúnaithe, agus á insint cad é an tréimhse a lamháiltear le haghaidh fógra achomhairc a thabhairt i gcoinne na measúnachtaí sin, nó
(b) trína chur faoi deara fógra a sheachadadh do gach duine measúnaithe faoi mhéid a mheasúnachta agus faoin am a lamháiltear le haghaidh fógra achomhairc a thabhairt.
Measúnachtaí a dhéanamh faoi Sceidil D agus E.
[1929, a. 4;
1959 (Uimh. 2), a. 13 (4);
1963, Sc. 6, Cuid II.]
181.—(1) Maidir le measúnachtaí faoi Sceidil D agus E, ach amháin—
(a) cibé measúnachtaí atá de chumhacht ag na Coimisinéirí Speisialta a dhéanamh faoi Chuid XXXI, agus
(b) measúnachtaí lena mbaineann alt 157, agus
(c) cibé measúnachtaí atá de chumhacht ag oifigigh nó ag daoine arna gceapadh ag na Coimisinéirí Ioncaim a dhéanamh faoi alt 158,
is iad a dhéanfaidh iad na cigirí nó cibé oifigigh eile a cheapfaidh na Comisinéirí Ioncaim chuige sin.
(2) Tabharfaidh an cigire fógra cuí do gach duine a mheasúnófar, faoi gach measúnacht a rinne sé, agus ar a mhéid, agus ar an am a lamháiltear chun fógra achomhairc a dhéanamh in aghaidh an chéanna.
Liúntais agus faoisimh a dheonú.
[1935, a. 9;
1965, Sc. 6, Cuid IV.]
182.—(1) D'ainneoin aon ní atá san Acht seo, féadfaidh an cigire nó cibé oifigeach eile a cheapfaidh na Coimisinéirí Ioncaim chuige sin, aon liúntas, asbhaint nó faoiseamh a údaraítear leis an Acht seo a dheonú, tráth ar bith, maidir le haon mheasúnacht i leith cánach is inmhuirir in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe.
(2) Aon uair a dheonóidh cigire nó oifigeach eile den sórt sin aon liúntas, asbhaint, nó faoiseamh amhlaidh maidir le measúnacht, measfar an mheasúnacht sin a bheith leasaithe dá réir sin.
Comhshuímiú measúnachtaí.
[1963, a. 21;
1964, a. 2 (3), 3 (7), Sc. 5, Cuid I.]
183.—(1) I gcás ina mbeidh dhá mheasúnacht nó níos mó le déanamh ar dhuine faoi Sceideal A, B, D nó E, nó faoi dhá Sceideal nó níos mó acu sin,—
(a) féadfar an cháin sna measúnachtaí a lua in aon suim amháin,
(b) maidir le Sceideal A nó B i gcas ina mbeidh dhá thionóntán nó oidhreachtán inrátaithe nó níos mó ann, féadfar measúnacht amháin a dhéanamh ar iomlán na luachanna bliantúla nó na luachanna inmheasúnaithe,
agus féadfar an fógra measúnachta a bheith dá réir sin, ach tabharfaidh an cigire, má iarrtar sin air, sonraí na luachanna bliantúla nó na luachanna inmheasúnaithe a bheidh ar áireamh in aon mheasúnacht amháin a rinneadh de bhun mhír (b).
(2) Ionas gur bailí d'fhógra achomhairc, i gcás a mbeidh feidhm maidir leis ag fo-alt (1), ní foláir gach measúnacht a bhfuiltear ag achomharc ina coinne a lua ann.
(3) An fad a bheifear ag feitheamh le cinneadh achomhairc i gcoinne measúnacht amháin nó níos mó díobh sin dá dtagraítear i bhfo-alt (1) beidh méid cánach arb é a bheidh ann cuid den aon suim amháin dá dtagraítear san fho-alt sin iníoctha ar an dáta nó na dátaí cuí agus is é a bheidh ann an méid a bheidh fágtha nuair a bheidh na faoisimh phearsanta iomchuí bainte as na measúnachtaí nach mbeidh faoi achomharc nó lamháilte ón gcáin a mhuirearófar sna measúnachtaí sin (de réir mar is cuí).
(4) An cháin a luafar in aon suim amháin faoi fho-alt (1) nó an méid is iníoctha faoi fho-alt (3) measfar, chun críocha alt 550, 551 agus 552, gur cáin í arna muirearú trí mheasúnacht i leith cánach ioncaim.
(5) Más rud é gur gá, chun aon chríche de chríocha an Achta seo, a chinneadh cé mhéid den cháin a muirearaíodh is inchurtha i leith aon cheann áirithe de dhá mheasúnacht nó níos mó dá dtagraítear i bhfo-alt (1)—
(a) beidh deimhniú ó chigire ag insint na slí inar dáileadh na hasbhaintí, na liúntais nó na faoisimh agus ag insint na méideanna cánach ar leithligh, más ann, agus na dtráthchodanna díobh is inchurtha i leith aon mheasúnacht nó measúnachtaí nó i leith gach measúnachta ar leithligh ina fhianaise leordhóthanach ar an muirearú i leith cánach i ngach ceann agus le gach ceann ar leithligh de na measúnachtaí sin,
(b) i gcás measúnacht lena mbaineann an deimhniú sin a dhéanamh faoi fho-alt 1 (b), féadfaidh an cigire a dheimhniú freisin cén chuid den mhéid cánach muirearaíodh sa mheasúnacht sin agus leis an measúnacht sin is inchurtha i leith aon cheann de na luachanna bliantúla nó de na luachanna inmheasúnaithe, agus chun críocha an Achta seo, measfar gur cáin arna muirearú i measúnacht agus le measúnacht an chuid sin.
(6) D'ainneoin measúnacht amháin a dhéanamh de bhun fho-alt (1) (b), leanfaidh na forálacha den Acht seo, seachas an t-alt seo, a bhaineann le measúnachtaí faoi Sceideal A nó B (de réir mar a bheidh) d'fheidhm a bheith acu amhail agus dá ndéanfaí na tionóntáin nó na hoidreachtáin inrátaithe a mheasúnú ar leithligh.
(7) San alt seo tá le “faoisimh phearsanta” an bhrí a cheaptar dó le halt 193 (6).
Measúnacht d'uireasa tuairisceáin.
[1918, a 112, 121.]
184.—(1) Mura bhfaighidh an cigire ráiteas ó dhuine a ndlitear cáin a mhuirearú air, déanfaidh sé, go feadh iomlán a eolais agus a bhreithiúnais, measúnacht ar an duine sin arb é méid a bheidh inti an méid ar dá réir ba chóir é a mhuirearú faoi Sceidil A, B agus E.
(2) Más rud é—
(a) go mainneoidh duine ráiteas a sheachadadh maidir le haon cháin faoi Sceideal D, nó
(b) nach mbeidh an cigire sásta le ráiteas a seachadadh, nó go bhfuair sé aon eolas maidir lena neamhdhóthanacht,
déanfaidh an cigire measúnacht ar an duine lena mbaineann i cibé suim a mheasfaidh sé, go feadh iomlán a bhreithiúnais, ba chóir a mhuirearú ar an duine sin.
Feidhmeanna measúnóirí.
[1918, a 117.]
185.—(1) (a) Aon duine a cheapfar faoi alt 159 ina mheasúnóir agus aon duine (dá ngairtear measúnóir san alt seo) a cheapfar faoi alt 158 tabharfaidh aon oifigeach sa roinn nó san oifig iomchuí nó tabharfaidh aon ghníomhaire ag arb iníoctha an céanna, tuairisceáin fhíora in aisce, ar iad a iarraidh, ar aon tuarastail, táillí, pá, peircuisí, brabúis, pinsin, nó stipinní is iníoctha faoi Sceideal E.
(b) Beidh teacht ag gach measúnóir den sórt sin ar gach doiciméad ina roinn nó ina oifig a bhaineann le haon íocaíochtaí den sórt sin.
(c) Féadfaidh gach measúnóir den sórt sin, mura mbeidh sé sásta leis an gcuntas sin mar a dúradh, nó in aon chás inar gá sin, cuntas a iarraidh, ó aon duine a bheidh le muirearú, ar aon tuarastal, taillí, pá, peircuisí, brabúis, pinsin, nó stipinn sa tréimhse den sórt céanna a theorainnítear le haghaidh ráitis ar bhrabúis nó ar ghnóchain faoin Acht seo a sheachadadh, agus faoi réir sin phionóis chéanna a fhoráiltear i gcás mainneachtain a dhéanamh na ráitis sin a sheachadadh.
(2) Measúnóidh na measúnóirí na daoine a bheidh i seilbh oifigí, nó a bheidh i dteideal pinsean nó stipinní, de réir mhéid bliantúil an chéanna ó na doiciméid, na cuntais agus na páipéir ina gcuid ranna faoi seach.
(3) Beidh i ngach measúnacht—
(a) díolaíochtaí bliantúla, iomlána, córa gach oifige agus fostaíochta sochair, agus méid iomlán bliantúil gach pinsin nó stipinne;
(b) ainmneacha na ndaoine a bheidh ina dteideal sin; agus
(c) an cháin is iníoctha i ngach cás.
(4) Aon mheasúnóir nach ndéanfaidh de réir forálacha an ailt seo dlífear pionós a chur air nach mó ná £100 agus nach lú ná £20.
Measúnachtaí breise.
[1918, a. 125;
1925, a. 8(1);
1936, a. 3(1);
1963, a, 18(2)]
186.—(1) Má fhaigheann an cigire amach—
(a) go ndearnadh aon mhaoin nó brabúis ab inmhuirir i leith cánach a fhágáil ar lár as na céad-mheasúnachtaí, nó
(b) nach ndearna duine inmhuirir aon ráiteas a sheachadadh, nó nach ndearna sé ráiteas iomlán, cuí a sheachadadh, nó nár measúnaíodh é i leith cánach, nó nach ndearnadh leor-mhuirearú air sna céad-mheasúnachtaí, nó
(c) gur lamháladh do dhuine inmhuirir, nó go bhfuair sé, ó na céad-mheasúnachtaí agus iontu, aon liúntas, asbhaint, nó faoiseamh nach n-údaraítear leis an Acht seo,
ansin, i gcás inarb inmhuirir an cháin faoi Sceideal A, B, D nó E, déanfaidh an cigire céad-mhéasúnacht bhreise:
Ar choinníoll go mbeidh aon chéad-mheasúnacht bhreise den sórt sin faoi réir achomhairc agus imeachtaí eile amhail mar atá i gcás céad-mheasúnachta.
(2) Faoi réir alt 211, féadfar measúnacht nó céad-mheasúnacht bhreise a leasú nó a dhéanamh tráth ar bith.
(3) Aon mheasúnachtaí nach ndéanfar an tráth a dhéanfar na céad-mheasúnachtaí cuirfear iad, a luaithe a dhéanfar iad, i dteannta na gcéad-mheasúnachtaí, agus i dteannta na ndúbláidí faoi seach a bhaineann leo sin, trí fhoirmeacha measúnachta agus dúbláid ar leith.
Sonraí suimeanna a bheidh le bailiú.
[1963, a. 22;
1964, a. 6(1)(3).]
187.—(1) Tar éis measúnachtaí i leith cánach ioncaim agus forchánach a bheith déanta, cuirfidh na cigirí sonraí ar na suimeanna a bheidh le bailiú ar aghaidh go dtí an Bailitheoir lena mbailiú, agus forléireofar tagairtí san Acht seo do dhúbláidí de mheasúnachtaí a sheachadfar do bhailitheoirí mar thagairtí a fholaíonn tagairtí do shonraí a chuirfear ar aghaidh amhlaidh.
(2) A luaithe is féidir tar éis cheapachán bailitheora a ceapadh faoi alt 7 den Acht Airgid, 1934, a fhoirceannadh, cuirfidh an cigire ar aghaidh chun an Bhailitheora lena mbailiú sonraí ar na suimeanna uile cánach ioncaim nó na n-iarmhéideanna uile díobh a ndúbláidí a seachadadh don bhailitheoir sin agus a bhí gan íoc ar an gceapachán sin a fhoirceannadh, agus déanfar tagairtí san Acht seo do dhúbláidí de mheasúnachtaí a seachadadh do bhailitheoirí a fhorléiriú mar thagairtí a fholaíonn tagairtí do shonraí a cuireadh ar aghaidh amhlaidh.
(3) I gcás an Bailitheoir a ceapadh go cuí chun aon cháin ioncaim a bhailiú i gcomharbas ar Bhailitheoir eile do bhunú imeachtaí nó do leanúint d'imeachtaí, roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis sin, faoi alt 486 chun an cháin nó aon iarmhéid di a ghnóthú, ansin, chun críocha na n-imeachtaí, measfar, go dtí go gcruthófar a mhalairt, nach é an Bailitheoir eile a thuilleadh an Bailitheoir a ceapadh chun an cháin a bhailiú.
Measúnachtaí agus doiciméid eile a chailleadh nó a dhíthiú.
[1920, a. 61.]
188.—(1) I gcás aon mheasúnacht i leith cánach ioncaim d'aon bhliain áirithe, nó aon dúbláid mheasúnachta i leith cánach ioncaim d'aon bhliain áirithe nó aon tuairisceán nó doiciméad eile maidir le cáin ioncaim, a chailleadh, nó a aghlot nó a dhamáistiú ionas nach inléite í nó go bhfuil sí gan mhaith ar aon slí eile, ansin, d'ainneoin aon ní in aon achtachán contrártha dó sin, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, na cigirí, an Bailitheoir agus oifigigh eile faoi seach ag a mbeidh cumhachtaí maidir le cáin ioncaim, gach uile bheart agus ní a dhéanamh ab fhéidir dóibh a dhéanamh, agus beidh gach uile bheart agus ní a dhéanfar faoi réim nó de bhun an ailt seo chomh bailí éifeachtúil chun gach críche agus a bheadh dá mba rud é nach ndearnadh an mheasúnacht nó an dúbláid mheasúnachta, nó nach ndearnadh nó nár tugadh, nó nár ceanglaíodh go ndéanfaí nó go dtabharfaí, an tuairisceán nó an doiciméad eile:
Ar choinníoll, i gcás ina ndéanfaidh duine ar bith a muirearaíodh i leith cánach ioncaim de dhroim nó de bhua aon bhirt nó ní a rinneadh faoi réim nó de bhun an ailt seo, a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim go bhfuil aon cháin ioncaim íoctha aige cheana féin in aghaidh na bliana céanna i leith an ábhair agus ar an gcuntas ar muirearaíodh é amhlaidh ina leith agus ina aghaidh, go dtabharfar faoiseamh go feadh an mhéid a glanadh dliteanas an duine sin leis na híocaíochtaí a rinneadh amhlaidh ar mhodh lascaine ón muirear nó ar mhodh aisíoca, de réir mar is gá sa chás.
(2) San alt seo folaíonn “cáin ioncaim” “forcháin”.
Foirmeacha reachtúla a leasú.
[1929, a.7.]
189.—Is dleathach do na Coimisinéirí Ioncaim ó am go ham cibé leasuithe a dhéanamh ar na foirmeacha dearbhaithe, ar na liostaí agus ar na ráitis atá i Sceidil 17 agus 18 is dóigh leo is gá chun éifeacht a thabhairt d'fhorálacha an Achta seo.
Caibidil II
Foráil in Aghaidh Measúnachta Dúbailte agus Faoiseamh Maidir le hEarráid nó Dearmad
Measúnacht dúbailte.
[1918, a.151.]
190.—(1) Duine ar bith a measúnaíodh i leith cánach, ar a chuntas féin, nó thar ceann duine eile, agus a ndéanfar mar gheall ar aon earráid nó dearmad é a mheasúnú arís in aghaidh na bliana céanna ar an gcúis chéanna agus ar an gcuntas céanna, féadfaidh sé faoiseamh a iarraidh ar na Coimisinéirí Speisialta, agus ar chruthú chun a sástacht ar an measúnacht dúbailte a fháil do na Coimisinéirí Speisialta, cuirfidh siad faoi deara an mheasúnacht sin, nó cibé cuid de is ionann agus measúnacht dúbailte, a chur ar neamhní.
(2) Más léir chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim go ndearnadh duine a mheasúnú níos mó ná uair amháin ar an gcúis chéanna agus in aghaidh na bliana céanna, ordóidh siad iomlán aon mheasúnachta, nó cibé cuid di ar léir gur ró-mhuirear é, a chur ar neamhní, agus air sin beidh an céanna ar neamhní dá réir sin.
(3) Má chruthaítear chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim go ndearnadh aon mheasúnacht dúbailte den sórt a dúradh, agus go ndearnadh íocaíocht ar an dá mheasúnacht, ordóidh siad méid na ró-íocaíochta a aisíoc leis an iarratasóir.
Earráid nó dearmad.
[1924, a.8;
1929, a.17(9);
1963, a.13;
1965, a.4(6).]
191—(1) Má dhéanann duine ar bith a d'íoc cáin a muirearaíodh faoi mheasúnacht i leith cánach ioncaim a rinneadh d'aon bhliain áirithe faoi Sceideal D nó Sceideal E a líomhnú gur mheasúnacht iomarcach í mar gheall ar earráid nó dearmad éigin sa tuairisceán nó sa ráiteas a thug sé chun críocha na measúnachta, féadfaidh sé, tráth ar bith nach déanaí ná sé bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta ina ndearnadh an mheasúnacht, iarratas i scríbhinn a chur chun na gCoimisinéirí Ioncaim ag iarraidh faoisimh.
(2) Ar aon iarratas den sórt sin a fháil déanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fiafraí i dtaobh an scéil agus, faoi réir forálacha an ailt seo, tabharfaidh siad ar mhodh aisíoca cibé faoiseamh (lena n-áirítear aon fhaoiseamh iarmartach ó fhorcháin), a mheasfaidh siad a bheith réasúnach agus cóir, maidir leis an earráid nó an dearmad:
Ar choinníoll nach dtabharfar aon fhaoiseamh faoin alt seo maidir le hearráid nó dearmad i leith an fhorais ar ar chóir dliteanas an iarratasóra a ríomh i gcás ina ndearnadh an tuairisceán nó an ráiteas iarbhír ar an bhforas nó de réir an chleachtais a bhí ann go ginearálta tráth an tuairisceáin nó an ráitis a thabhairt.
(3) Nuair a bheidh aon iarratas faoin alt seo á chinneadh acu tabharfaidh na Coimisinéirí Ioncaim aird ar imthosca uile an cháis, agus, go háirithe, breithneoidh siad an mbeadh sé de thoradh ar dheonú faoisimh nach mbeadh cáin ioncaim nó forcháin inmhuirir ar aon chuid de bhrabúis nó d'ioncam an iarratasóra, agus chun na críche sin féadfaidh na Coimisinéirí dliteanas an iarratasóra agus measúnachtaí a rinneadh air i leith blianta eile a chur san áireamh.
(4) Duine ar bith arb éagóir leis cinneadh na gCoimisinéirí Ioncaim ar iarratas uaidh faoin alt seo féadfaidh sé, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt do na Coimisinéirí sin laistigh de lá agus fiche tar éis dóibh a gcinneadh a chur in iúl dó, achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(5) Déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta air sin an t-achomharc a éisteacht agus a chinneadh de réir na bprionsabal a bheidh ar na Coimisinéirí Ioncaim a leanúint le linn na hiarratais faoin alt seo a bheith á gcinneadh acu, agus faoina réir sin, mar a bhíonn le déanamh acu i gcás achomhairc chucu i gcoinne measúnachta faoi Sceideal D nó faoi Sceideal E, cibé acu é, agus beidh feidhm dá réir sin, le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomharc den sórt sin (lena n-áirítear na forálacha a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí):
Ar choinníoll nach mbeidh teideal ag an achomharcóir ná ag na Coimisinéirí Ioncaim a cheangal go ndéanfaí cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar shlí seachas ar phonc dlí a éireoidh maidir le ríomh brabús nó ioncaim.
(6) Beidh éifeacht ag an alt seo, i ndáil le measúnacht do bhliain is luaithe ná an bliain 1960-61, má rinneadh é roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1963, ach “trí bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta dá ndearnadh an mheasúnacht” a chur i bhfo-alt (1) in ionad “sé bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta ina ndearnadh an mheasúnacht”.
CUID IX
Forálacha Speisialta maidir le Daoine Pósta, Neamhchónaitheoirí, Cónaitheoirí Sealadacha, Comhlachtaí Daoine, Daoine éagumasaithe, etc.
Caibidil I
Forálacha Speisialta maidir le Daoine Pósta
Riail ghinearálta maidir le cáin ar fhearchéilí agus ar bhanchéilí.
[1958, a.8;
1965, Sc. 3, Cuid I.]
192.—(1) Faoi réir forálacha na Caibidle seo, i gcás ioncaim mná ar arb inmhuirir cáin, áireofar, chun críocha cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin), gurb ioncam de chuid a fearchéile agus nach ioncam dá cuidse é, sa mhéid gurb ioncam é in aghaidh bliana measúnachta nó coda de bhliain mheasúnachta ar bean phósta ise ar a feadh agus í ina cónaí lena fearchéile, ach ní dhéanfaidh forálacha an fho-ailt seo difear maidir lena chinneadh cé acu atá nó nach bhfuil cáin inmhuirir ar aon ioncam dá cuidse in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe, agus, má tá, cad é an méid a mheasfar a bheith san ioncam sin chun críocha cánach.
(2) Aon cháin a bheidh le measúnú i leith aon ioncaim, a measfar, faoi fho-alt (1), gur ioncam fearchéile mná é, déanfar, in ionad é a mheasúnú uirthise nó ar a hiontaobhaí, a caomhnóir, nó a cúramaí, nó ar a seiceadóirí nó a riarthóirí, é a mheasúnú airsean, nó, sna cásanna iomchuí, ar a iontaobhaí, a chaomhnóir, nó a chúramaí, nó ar a sheiceadóirí nó a riarthóirí.
(3) Na tagairtí san alt seo d'ioncam mná folaíonn siad tagairtí d'aon suim a bheadh le háireamh, ar leithligh ón alt seo, nuair a bheadh a hioncam iomlán á ríomh, agus tá éifeacht ag an bhfo-alt seo maidir le haon suim den tsórt sin d'ainneoin go gceanglaíonn achtachán éigin (lena n-áirítear, ach amháin i gcás ina bhforálfar a mhalairt go sainráiteach, achtachán a rithfear tar éis an tAcht seo a rith) nach n-áireofar an tsuim sin mar ioncam le haon duine eile ach í féin.
Faoisimh phearsanta ar rogha a fheidhmiú go ndéanfar measúnachtaí ar eithligh.
[1958, a.9;
1959 (Uimh. 2), a.17(5);
1963, Sc. 6 Cuid III;
1964, a. 2,3;
Sc. 5, Cuid I.]
193.—(1) Beidh éifeacht ag an alt seo maidir le faoisimh phearsanta, i gcás ina mbeidh, de bhua iarratais faoi alt 197, cáin ioncaim d'aon bhliain áirithe le measúnú agus le muirearú ar ioncaim fhearchéile agus bhanchéile ionann is dá mbeidís gan bheith pósta.
(2) Is ionann iomlán an fhaoisimh ó cháin a thabharfar don fhearchéile agus don bhanchéile trí fhaoisimh phearsanta agus an faoiseamh a gheofaí mura mbeadh éifeacht ag an iarratas maidir leis an mbliain agus, faoi réir fho-alt (3), féadfar an sochar a thiocfaidh de na faoisimh phearsanta a thabhairt tríd an méid cánach a bheidh le híoc a laghdú, nó trí aon bhreis cánach a bheidh íoctha a aisíoc, nó ar an dá mhodh sin, de réir mar is gá sa chás, agus leithroinnfear iad ar an bhfearchéile agus ar an mbanchéile—
(a) sa mhéid gur ó fhaoiseamh dó chun an fhearchéile nó an bhanchéile faoi ailt 143, 151 agus 152 de réir mar is eisean nó ise a rinne an íocaíocht ar dá barr an faoiseamh,
(b) sa mhéid gur ó fhaoiseamh dó faoi alt 134, i gcomhréir le méideanna a n-ioncam tuillte faoi seach,
(c) sa mhéid gur ó fhaoiseamh dó i leith gaoil chleithiúnaigh faoi alt 142 nó ó fhaoiseamh i leith linbh faoi alt 141 (2), chun an fhearchéile nó an bhanchéile de réir mar is eisean nó ise a chothabhálann an gaol nó an leanbh,
(d) sa mhéid gur ó fhaoiseamh dó faoi alt 135, i gcomhréir le méideanna a n-ioncam neamhthuillte faoi seach de réir bhrí alt 135,
(e) sa mhéid gur ó fhaoiseamh dó faoi alt 136, i gcomhréir le méideanna a n-ioncam iomchuí faoi seach de réir bhrí alt 136, agus
(f) maidir leis an iarmhéid, i gcomhréir le méideanna a n-ioncam inmheasúnaithe faoi seach.
(3) I gcás inar mó an méid faoisimh a leithroinnfear ar an bhfearchéile faoi fho-alt (2) ná an cháin ioncaim is inmhuirir ar ioncam an fhearchéile in aghaidh na bliana measúnachta, úsáidfear an iarmhéid chun an cháin ioncaim is inmhuirir ar ioncam a bhanchéile in aghaidh na bliana sin a laghdú, agus, i gcás an méid faoisimh a leithroinnfear ar an mbanchéile faoin bhfo-alt sin a bheith níos mó ná an cháin ioncaim is inmhuirir ar a hioncam in aghaidh na bliana measúnachta, úsáidfear an iarmhéid chun an cháin ioncaim is inmhuirir ar ioncam an fhearchéile in aghaidh na bliana sin a laghdú.
(4) Féadfaidh an fearchéile nó an banchéile tuairisceáin ar ioncaim iomlána an fhearchéile agus an bhanchéile a thabhairt chun críocha an ailt seo, ach, mura mbeidh na Coimisinéirí Ioncaim sásta le haon tuairisceán den sórt sin, féadfaidh siad tuairisceán a fháil ón mbanchéile nó ón bhfearchéile, de réir mar a bheidh.
(5) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le fógra a cheangal go ndéanfar tuairisceáin chun críocha an ailt seo a thabhairt tráth ar bith.
(6) San alt seo, ciallaíonn “faoisimh phearsanta” aon fhaoiseamh faoi alt 134, 135, 136, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 151 nó 152.
Cáin is inchurtha i leith ioncaim bhanchéile agus a measunaíodh ar a fearchéile a bhailiú ón mbanchéile.
[1958, a.10;
1962, a.14(8);
1963, Sc. 6, Cuid II.]
194.—(1) I gcás—
(a) measúnacht i leith cánach ioncaim nó forchánach (dá ngairtear an mheasúnacht bhunaidh ina dhiaidh seo san alt seo) a dhéanamh in aghaidh na bliana dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1958, nó aon bhliana measúnachta ina dhiaidh sin ar fhear, nó ar iontaobhaí, caomhnóir nó cúramaí fir, nó ar sheiceadóirí nó riarthóirí fir,
(b) gurb é tuairim na gCoimisinéirí Ioncaim, dá mbeadh iarratas ag iarraidh measúnachta ar leith faoi alt 197 nó 198 i bhfeidhm maidir leis an mbliain mheasúnachta sin, go mbeadh measúnacht i leith an ioncaim chéanna sin, nó i leith coda de, le déanamh ar bhean arb í banchéile an fhir sin í nó arbh í a bhanchéile í sa bhliain mheasúnachta sin nó ar a hiontaobhaí, a caomhnóir nó a cúramaí, nó a seiceadóirí nó a riarthóirí, agus
(c) go raibh iomlán na méide, nó cuid den méid, ab iníoctha faoin measúnacht bhunaidh gan íoc agus ocht lá fichead caite ón dáta a tháinig sé chun bheith dlite,
féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fógra a thabhairt di nó, más marbh di, dá seiceadóirí nó dá riarthóirí nó, más rud é go bhféadfaí measúnacht den tsórt dá dtagraítear i mír (b) a dhéanamh, sa chúinse dá dtagraítear ansin, ar a hiontaobhaí, a caomhnóir, nó a cúramaí, di féin nó dá hiontaobhaí, dá caomhnóir, nó dá cúramaí—
(i) ina mbeidh sonraí na measúnachta bunaidh agus an mhéid a bheidh gan íoc faoin measúnacht bhunaidh, agus
(ii) ina mbeidh, ar feadh a mbreithiúnais, sonraí na measúnachta a bheadh le déanamh mar a dúradh roimhe seo,
agus á cheangal ar an duine dá dtabharfar an fógra an méid a íoc ab iníoctha faoin measúnacht is déanaí a luaitear dá mbeadh an céanna de réir na sonraí sin, nó an méid a bheidh gan íoc faoin measúnacht bhunaidh, cibé acu is lú.
(2) I gcás ina dtabharfar fógra faoi fho-alt (1) do bhean, nó dá hiontaobhaí, dá caomhnóir nó dá cúramaí, nó dá seiceadóirí nó dá riarthóirí, is é an toradh céanna a bheidh ann de bharr—
(a) a fhorchur de dhliteanas an cháin a íoc, agus an cháin a ghnóthú, i dteannta nó d'éagmais úis,
(b) tosaíocht don cháin i gcás féimheachta nó eastát dhuine éagtha a riaradh,
(c) achomharc chun na gCoimisinéirí Speisialta, athéisteacht na n-achomharc sin agus cásanna a shonrú chun tuairim na hArd-Chúirte a fháil, agus
(d) titim dheiridh an dliteanais fhorchurtha,
a thiocfadh de mheasúnacht den sórt dá dtagraítear i bhfo-alt (1) (b) a dhéanamh uirthi féin nó ar a hiontaobhaí a caomhnóir, nó a cúramaí, nó ar a seiceadóirí nó a riarthóirí, de réir mar a bheidh, is é sin, measúnacht—
(i) a rinneadh an lá a tugadh an fógra,
(ii) a mhuirearaigh an méid céanna cánach a cheanglóidh an fógra a íoc,
(iii) a bhí le déanamh agus a rinneadh ag an údarás a rinne an mheasúnacht bhunaidh, agus
(iv) a rinne an t-údarás sin ar feadh a bhreithiúnais nó a mbreithiúnais,
agus faoi réir na n-oiriúnuithe is gá, beidh éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann leis na nithe a shonraítear i míreanna (a) go (d).
(3) I gcás ina dtabharfar fógra faoi fho-alt (1), scoirfidh cáin suas go dtí an méid a cheanglóidh an fógra a íoc, de bheith inghnóthaithe faoin measúnacht bhunaidh, agus, i gcás ina raibh ús faoi alt 550 ag gabháil leis an gcáin a muirearaíodh leis an measúnacht bhunaidh, déanfar cibé coigeartú ar an méid is iníoctha faoin alt sin maidir leis an measúnacht sin, agus déanfar an oiread sin a aisíoc d'aon mhéideanna a íocadh cheana faoin alt sin maidir léi, is gá chun a áirithiú gurb é an méid iomlán a bheidh sa tsuim uile, más ann, a bheidh íoctha nó iníoctha faoin alt sin maidir leis an measúnacht sin an méid iomlán a bheadh ann dá mba nár muirearaíodh riamh an méid a scoirfidh de bheith inghnóthaithe.
(4) I gcás ina ndéanfar an méid is iníoctha faoi fhógra a thabharfar faoi fho-alt (1) a laghdú de thoradh achomhairc, nó de thoradh cás a shonrú chun tuairim na hArd-Chúirte a fháil—
(a) más deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim, ag féachaint don toradh sin, go raibh an mheasúnacht bhunaidh iomarcach, cuirfidh siad faoi deara cibé faoiseamh a thabhairt trí aisíoc nó ar shlí eile is dóigh leo is cóir; ach
(b) faoi réir aon fhaoiseamh a thabharfar amhlaidh, tiocfaidh suim is comhionann leis an laghdú ar an méid is iníoctha faoin bhfógra chun bheith inghnóthaithe arís faoin measúnacht bhunaidh.
(5) Beidh na cumhachtaí céanna ag na Coimisinéirí Ioncaim agus ag an gcigire nó ag an oifigeach cuí eile chun eolas a fháil d'fhonn fógra a thabhairt, agus thairis sin i ndáil le fógra, faoi fho-alt (1) a bheadh acu d'fhonn measúnacht a dhéanamh, agus thairis sin i ndáil le measúnacht, den sórt dá dtagraítear i bhfo-alt (1) (b) dá mbeadh na coinníollacha is gá chun measúnacht den sórt sin a dhéanamh comhlíonta.
Ceart ag an bhfearchéile chun dliteanas maidir le cáin ar ioncam a bhanchéile éagtha a shéanadh.
[1958, a.11.]
195.—(1) I gcás ina n-éagfaidh bean a bhí, tráth ar bith sular éag sí, ina bean phósta agus í ina cónaí lena fearchéile, féadfaidh sé sin, nó, más marbh dó, a sheiceadóirí nó a riarthóirí, tráth nach déanaí ná dhá mhí ó dháta probháid nó litreacha riaracháin a dheonú i leith a heastáit nó, le toiliú a seiceadóirí nó a riarthóirí, dáta ar bith is déanaí ná sin, fógra i scríbhinn a thabhairt dá seiceadóirí nó dá riarthóirí agus don chigire á dhearbhú go séanann sé nó siad, a mhéid a cheadaítear leis an alt seo, freagarthacht sa cháin ioncaim nó sa bhforcháin a bheidh gan íoc maidir lena hioncam uile d'aon bhliain mheasúnachta nó cuid de bhliain mheasúnachta, is bliain mheasúnachta, nó cuid de bhliain mheasúnachta, a thosaigh an 6ú lá d'Aibreán, 1958, nó dá éis, agus arbh eisean a fearchéile ar a feadh agus ise ina cónaí leis.
(2) Ní mheasfar gur fógra bailí fógra a thabharfar de bhun an ailt seo don chigire mura luaitear ann ainmneacha agus seolta seiceadóirí nó riarthóirí na mná.
(3) I gcás ina mbeifear tar éis fógra faoin alt seo a thabhairt do sheiceadóirí nó do riarthóirí mná agus don chigire—
(a) beidh de dhualgas ar na Coimisinéirí Ioncaim agus ar na Coimisinéirí Speisialta cibé cumhachtaí is cead dóibh a fheidhmiú ansin nó ina dhiaidh sin a fheidhmiú faoi alt 194 maidir le haon mheasúnacht a dhéanfar, ar an dáta nó roimh an dáta a chríochnófar tabhairt an fhógra sin, is measúnacht maidir le haon chuid den ioncam lena mbaineann an fógra sin, agus
(b) na measúnachtaí (más ann) a fhéadfar a dhéanamh tar éis an dáta sin, maidir le cáin ioncaim nó forcháin, is iad, ar gach slí agus go háirithe maidir leis na daoine is inmheasúnaithe agus an cháin is iníoctha, na measúnachtaí iad a bheadh le déanamh dá mba rud é—
(i) go mbeadh iarratas ar mheasúnacht ar leith faoi alt 197 nó faoi alt 198, cibé acu é, i bhfeidhm maidir leis an mbliain mheasúnachta iomchuí, agus
(ii) gur dá réir sin a rinneadh na measúnachtaí uile a rinneadh roimhe sin.
(4) San alt seo, ciallaíonn “an cigire”, maidir le fógra, aon chigire a measfadh an duine, ó réasún, a bheadh ag tabhairt an fhógra gur dócha dó baint a bheith aige le hábhar an fhógra nó a dhearbhóidh go bhfuil sé ullamh ar an bhfógra a ghlacadh.
(5) Féadfar aon fhógra faoin alt seo a sheirbheáil tríd an bpost.
Bean phósta a chónaíonn lena fearchéile.
[1958, a.12.]
196.—(1) Chun críocha cánach ioncaim, measfar go gcónaíonn bean phósta lena fearchéile mura rud é—
(a) go bhfuil siad idirscartha faoi ordú cúirte dlínse inniúla nó le gníomhas idirscartha, nó
(b) go bhfuil siad, iarbhír, idirscartha i gcúinsí de shaghas a d'fhágfadh gur dócha gur idirscaradh buan é.
(2) I gcás ina gcónaíonn bean phósta lena fearchéile agus—
(a) duine acu a bheith, agus gan an duine eile acu a bheith, ina chónaí sa Stát bliain mheasúnachta, nó
(b) an bheirt acu a bheith ina gcónaí sa Stát bliain mheasúnachta, ach duine acu a bheith, agus gan an duine eile acu a bheith, as láthair ón Stát ar feadh na bliana sin,
beidh an toradh céanna air sin chun críocha cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) a bheadh ann dá mbeidís, iarbhír, idirscartha ar feadh na bliana measúnachta sin i gcúinsí de shaghas a d'fhágfadh gur dócha gur idirscaradh buan é.
(3) I gcás ina mbeidh feidhm ag fo-alt (2) agus gur mó glanmhéid comhiomlán na cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) a bheidh le híoc ag an bhfearchéile agus ag an mbanchéile in aghaidh na bliana ná mar a bheadh mura mbeadh forálacha an fho-ailt sin, cuirfidh na Coimisinéirí Ioncaim faoi deara cibé faoiseamh a thabhairt (trí na measúnachtaí sin ar an bhfearchéile nó ar an mbanchéile a laghdú nó an cháin sin a d'íoc an fearchéile nó an banchéile (trí asbhaint nó eile) a aisíoc mar a ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim) a laghdóidh an glanmhéid comhiomlán sin de mhéid na breise.
Measúnachtaí ar leithligh i leith cánach ioncaim.
1918, r.gin 17;
1919, a.26;
1963, Sc.6, Cuid III.]
197.—(1) Má dhéanann fearchéile nó banchéile, laistigh de shé mhí roimh an 6ú lá d'Iúil aon bliain mheasúnachta, iarratas chuige sin i cibé slí agus foirm a fhorordóidh na Coimisinéirí Ioncaim, déanfar cáin ioncaim don bhliain sin a mheasúnú, a mhuirearú agus a ghnóthú ar ioncam an fhearchéile agus ar ioncam an bhanchéile ionann agus dá mba rud é nach rabhadar pósta, agus beidh feidhm, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt leis an Acht seo, ag forálacha uile an Achta seo maidir le measúnú, muirearú agus gnóthú cánach ionann agus dá mba nach rabhadar pósta.
(2) I gcás daoine a phósfaidh i rith bliana measúnachta, féadfar iarratas chun críocha an ailt seo a dhéanamh maidir leis an mbliain sin tráth ar bith roimh an 6ú lá d'Iúil an bhliain ina dhiaidh sin.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim a cheangal tuairisceáin chun críocha an ailt seo a thabhairt tráth ar bith.
Measúnachtaí ar leithligh i leith forchánach.
[1918, a.8;
1919, a.26;
1928, a.3;
1963, Sc. 6, Cda. II, III.]
198.—(1) Má dhéanann fearchéile nó banchéile, laistigh de shé mhí roimh an 6ú lá d'Iúil an bhliain mheasúnachta, iarratas chuige sin i cibé slí agus foirm a fhorordóidh na Coimisinéirí Ioncaim—
(a) déanfar forcháin don bhliain sin a mheasúnú, a mhuirearú, agus a ghnóthú ar ioncam an fhearchéile agus ar ioncam an bhanchéile ionann agus dá mba nach rabhadar pósta, agus beidh feidhm ag forálacha uile an Achta seo maidir le measúnú, muirearú agus gnóthú forchánach, ionann agus dá mba nach rabhadar pósta; agus
(b) áireofar mar aon ní amháin ioncam an fhearchéile agus an bhanchéile agus an t-ioncam iomlán á ríomh chun críche forchánach, agus déanfar méid na forchánach is iníoctha i leith an ioncaim iomláin a roinnt idir an fearchéile agus an bancháile i gcomhréir lena n-ioncaim faoi seach, agus ní bheidh an méid iomlán is iníoctha níos lú ná mar bheadh dá mba nach ndearnadh iarratas faoin alt seo.
(2) Féadfar iarratas chun críocha an ailt seo, i gcás daoine a phósfaidh i rith bliana measúnachta, a dhéanamh maidir leis an mbliain sin tráth ar bith roimh an 6ú lá d'Iúil an bhliain ina dhiaidh sin.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim a cheangal tuairisceáin chun críocha an ailt seo a thabhairt tráth ar bith.
Caibidil II
Forálacha Speisialta maidir le Neamhchónaitheoirí agus Cónaitheoirí Sealadacha
Daoine a chónaíonn go sealadach lasmuigh den Stát.
[1918, r.gin 3;
1925, a.7;
1935, a.5(2).]
199.—Déanfar gach duine ar sa Stát a bhí gnáthchónaí air a mheasúnú agus a mhuirearú i leith cánach, d'ainneoin é a bheith imithe as an Stát tráth an mheasúnaithe nó an mhuirearaithe más é cúis amháin ar imigh sé as an Stát amhlaidh é dul a chónaí go hócáideach lasmuigh den Stát, agus muirearófar é mar dhuine a chónaíonn go hiarbhír sa Stát ar mhéid iomlán a bhrabús nó a ghnóchan, cibé acu ó mhaoin sa Stát nó in áit éigin eile iad, nó ó aon liúntas, blianacht nó stipinn (ach amháin mar a eisctear anseo), nó ó aon trádáil, gairm nó fostaíocht sa Stát nó in aon áit eile.
Neamhchónaitheoirí: measúnacht.
[1918, r.gin 5;
1935, a.5(3);
1965, a.49(1), 55(3).]
200.—Beidh duine nach gcónaíonn sa Stát, cibé acu saoránach d'Éirinn é nó nach ea, inmheasúnaithe agus inmhuirir in ainm aon iontaobhaí, caomhnóra, nó cúramaí de chuid an duine sin, nó aon fhactóra, ghníomhaire, ghlacadóra, bhrainse, nó bhainisteora, cibé acu atá nó nach bhfuil fáil na mbrabús nó na ngnóchan ag an bhfactóir, ag an ngníomhaire, ag an nglacadóir, ag an mbrainse nó ag an mbainisteoir sin, sa tslí chéanna agus go feadh an méid chéanna ina ndéanfaí an duine neamhchónaitheach sin a mheasúnú agus a mhuirearú dá mba sa Stát a chónaigh sé agus go raibh sé ag fáil na mbrabús nó na ngnóchan sin iarbhír:
Ar choinníoll, i gcás comhpháirtíochta, go measfar gurb é an comhpháirtí tosaíochta (mar a mhínítear in alt 69), nó, mura bhfuil aon chompháirtí tosaíochta ann, go measfar gurb é an factóir, an gníomhaire, an glacadóir, an brainse, nó an bainisteoir, is gníomhaire do chomhpháirtí neamhchónaitheach.
Neamhchónaitheoirí: brabúis ó ghníomhaireachtaí, etc.
[1918, r.gin. 6.]
201.—Beidh duine neamhchónaitheach inmheasúnaithe agus inmhuirir i leith aon bhrabúis nó gnóchain a éireoidh, go díreach nó go hindíreach, trí nó ó aon fhactóireacht, gníomhaireacht, glacadóireacht, brainse nó bainistíocht, agus beidh sé inmheasúnaithe agus inmhuirir amhlaidh in ainm an fhactóra, an ghníomhaire, an ghlacadóra, an bhrainse, nó an bhainisteora.
Neamhchónaitheoirí: rialú ar chónaitheoirí.
[1918, r.gin. 7;
1923, a.12(7).]
202.—I gcás duine neamhchónaitheach, nach saoránach d'Éirinn nó gnólacht nó cuideachta Éireannach, nó brainse de, a bheith ag seoladh gnó le duine cónaitheach, agus go bhfeictear don chigire, mar gheall ar an dlúthbhaint idir an duine cónaitheach agus an duine neamhchónaitheach, agus mar gheall ar an rialú substaintiúil a fheidhmíonn an duine neamhchónaitheach ar an duine cónaitheach, go bhféadfaí an cúrsa gnó idir na daoine sin a shocrú ar shlí, agus go bhfuil socraithe ar shlí, nach dtugann an gnó a dhéanann an duine cónaitheach de bhun a bhaint leis an duine neamhchónaitheach aon bhrabúis don duine cónaitheach nó go dtugann sé brabúis dó is lú ná na gnáth-bhrabúis a bhféadfaí súil a bheith leo ón ngnó sin, beidh an duine neamhchónaitheach inmheasúnaithe agus inmhuirir i leith cánach in ainm an duine chónaithigh ionann agus dá mba ghníomhaire don duine neamhchónaitheach an duine cónaitheach.
Neamhchónaitheoirí: muirear ar chéatadán den láimhdeachas.
[1918, r.gin. 8, 9.]
203.—(1) I gcás inar dóigh leis an gcigire nó, ar achomharc, leis na Coimisinéirí Speisialta, nach féidir fíor-mhéid brabús nó gnóchan duine neamhchónaithigh is inmhuirir i leith cánach in ainm duine chónaithigh a chinneadh go héasca in aon chás áirithe, féadfaidh an duine neamhchónaitheach, más cuí sin leis an gcigire nó leis na Coimisinéirí, a mheasúnú agus a mhuirearú ar chéatadán de láimhdeachas an ghnó a rinne an duine neamhchónaitheach tríd nó leis an duine cónaitheach arb ina ainm is inmhuirir é mar a dúradh, agus sa chás sin beidh feidhm ag forálacha an Achta seo maidir le seachadadh ráiteas ag daoine a ghníomhaíonn thar ceann daoine eile ionas go gceanglóidh siad go dtabharfaidh an duine cónaitheach tuairisceán ar an ngnó a rinne an duine neamhchónaitheach amhlaidh tríd nó leis an duine cónaitheach, sa tslí chéanna ina mbeidh ráitis ar bhrabúis nó ar ghnóchain a bheidh le muirearú amhlaidh le seachadadh ag daoine a bheidh ag gníomhú do dhaoine éagumasaithe nó daoine neamhchónaitheacha.
(2) Is é a chinnfidh méid an chéatadáin faoi fho-alt (1) i ngach cás, ag féachaint do chineál an ghnó, an cigire a dhéanfaidh an measúnú ar an bhforas céatadáin, faoi réir achomhairc chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(3) Más cúis mhíshásaimh ag an duine cónaitheach nó ag duine neamhchónaitheach an céatadán a chinnfear sa chéad ásc nó a chinnfidh na Coimisinéirí Speisialta ar achomharc féadfaidh sé, laistigh de cheithre mhí ón gcinneadh sin, a cheangal ar an gcigire nó ar na Coimisinéirí Speisialta, cibé acu é, ceist an chéatadáin a chur faoi bhráid réiteora nó bhord réiteoirí a cheapfaidh an tAire Airgeadais chuige sin, agus is cinneadh críochnaitheach dochloíte cinneadh an réiteora nó an bhoird.
Neamhchónaitheoirí: brabús ceannaíochta.
[1918, r.gin. 12.]
204.—Má bhíonn cáin ioncaim inmhuirir ar dhuine neamhchónaitheach in ainm aon bhrainse, bainisteora, gníomhaire, factóra nó glacadóra i leith aon bhrabús nó gnóchan ó dhíol earraí nó táirgí a mhonaraigh nó a tháirg an duine neamhchónaitheach lasmuigh den Stát, féadfaidh an duine arb ina ainm is inmhuirir an duine neamhchónaitheach amhlaidh, más cuí leis, a iarraidh ar an gcigire nó, i gcás achomhairc, ar na Coimisinéirí Speisialta, a chur faoi deara an mheasúnacht i leith cánach ioncaim maidir leis na brabúis nó na gnóchain sin a dhéanamh nó a leasú ar fhoras na mbrabús a mbeadh súil réasúnach leis a thuillfeadh ceannaí nó, i gcás na hearraí a mhíondíol ag an monaróir nó an táirgeoir nó thar a cheann a thuillfeadh miondíoltóir na n-earraí a díoladh, a bhí é féin tar éis a gceannach díreach ón monaróir nó ón táirgeoir, agus, ar chruthú a thabhairt chun sástacht an chigire nó na gCoimisinéirí Speisialta, cibé acu é, i dtaobh méid na mbrabús ar an bhforas a dúradh, déanfar nó leasófar an mheasúnacht dá réir sin.
Neamhchónaitheoirí: srianta ar inmhuirireacht.
[1918, r.gin.10,11.]
205.—(1) Ní thabharfaidh aon ní sa Chaibidil seo go mbeadh duine neamhchónaitheach inmhuirir in ainm bróicéara nó gníomhaire coimisiúin ghinearálta, nó in ainm gníomhaire nach duine údaraithe a sheolann gnáth-ghníomhaireacht an duine neamhchónaithigh nó duine is inmhuirir ionann agus dá mba ghníomh-aire é de bhun forálacha na Caibidle seo, i leith na mbrabús nó na ngnóchan ó dhíolacháin nó ó idirbheartanna a rinneadh trí bhróicéir nó gníomhaire den sórt sin.
(2) I gcás duine neamhchónaitheach a bheith ag déanamh díolachán nó ag seoladh idirbheartanna le daoine neamhchónaitheacha eile in imthosca a thabharfadh go mba inmhuirir é de bhun forálacha na Caibidle seo in ainm duine chónaithigh ní thabharfaidh sé sin ann féin gurb inmhuirir an duine sin i leith na mbrabús ó na díolacháin nó na hidirbheartanna sin.
Cónaitheoirí sealadacha.
[1918, Sc. D, r.Ilg. 2.]
206.—Ní mhuirearófar duine i leith cánach faoi Sceideal D mar dhuine a chónaíonn sa Stát, maidir le brabúis nó gnóchain a fuarthas i leith sealbhaíochtaí nó urrús lasmuigh den Stát, agus nach bhfuil sa Stát ach amháin le haghaidh críche sealadaí éigin, gan aon dóigh ná intinn a áit chónaithe a dhéanamh ann, agus nach raibh cónaí air iarbhír sa Stát uair amháin nó uaireanta ar leithligh ar feadh tréimhse ab ionann san iomlán agus sé mhí in aon bhliain mheasúnachta áirithe, ach má bhíonn cónaí ar aon duine den sórt sin sa Stát ar feadh na tréimhse a dúradh beidh sé inmhuirir amhlaidh don bhliain sin.
Caibidil III
Forálacha Speisialta maidir le Comhlachtaí Daoine, Daoine Éagumasaithe, Iontaobhaithe agus Gníomhairí, Ionadaithe Pearsanta agus Glacadóirí
Comhlachtaí daoine.
[1918, a.106, r.gin 1.]
207.—(1) Beidh gach comhlacht daoine inmhuirir i leith cánach sa tslí chéanna ina bhfuil duine ar bith inmhuirir faoi fhorálacha an Achta seo.
(2) Beidh an cisteoir nó an t-oifigeach eile a ghníomhaíonn sa cháil sin, nó an t-iniúchóir nó an glacadóir de thuras na huaire d'aon chomhlacht daoine is inmhuirir leith cánach, freagrach i ndéanamh na mbeartanna sin uile is gá a dhéanamh faoin Acht seo, chun an comhlacht sin a mheasúnú agus an cháin a íoc, agus chun na hoifigigh agus na daoine i bhfostaíocht an chomhlachta sin a mheasúnú:
Ar choinníoll, i gcás cuideachta, gurb é an duine a bheidh freagrach amhlaidh rúnaí na cuideachta nó an t-oifigeach eile (cibé ainm a thugtar air) a mbeidh dualgais rúnaí á gcomhlíonadh aige.
(3) Féadfaidh gach oifigeach den sórt sin ó am go ham an oiread a choinneáil den airgead a thiocfaidh faoina láimh thar ceann an chomhlachta agus is leor chun an cháin a mhuirearófar ar an gcomhlacht a íoc agus slánófar é in aghaidh na n-íocaíochtaí sin go léir a dhéanfar de bhun an Achta seo.
Iontaobhaithe, caoimhnóirí agus cúramaithe.
[1918, r.gin. 4.]
208.—Beidh iontaobhaí, caomhnóir nó cúramaí aon duine éagumasaithe ag a mbeidh stiúradh, rialú nó bainistí maoine nó gnólachta aon duine den sórt sin, cibé acu ar sa Stát nó nach ann a chónaíonn an duine sin, beidh sé inmheasúnaithe agus inmhuirir i leith cánach sa tslí chéanna a ndéanfaí agus an méid céanna a dhéanfaí measúnú agus muirearú ar an duine sin dá mba nár dhuine éagumasaithe é.
Dliteanas iontaobhaithe, etc.,
[1918, r.gin.13,14.]
209.—(1) Beidh an duine is inmhuirir i leith duine éagumasaithe, nó a bhfuil duine neamhchónaitheach inmhuirir ina ainm, freagrach i ngach ní is gá a dhéanamh faoin Acht seo chun cáin a mheasúnú agus a íoc.
(2) Duine ar bith a muirearaíodh faoin Acht seo i leith aon duine éagumasaithe nó neamhchónaithigh féadfaidh sé ó am go ham an oiread a choinneáil den airgead a thiocfaidh faoina láimh thar ceann aon duine den sórt sin agus is leor chun an cháin a muirearaíodh a íoc agus slánófar é in aghaidh na n-íocaíochtaí sin go léir a dhéanfar de bhun an Achta seo.
Dliteanas tuistí, caomhnóirí agus ionadaithe pearsanta.
[1918, a.161;
1965, Sc. 3, Cuid I.]
210.—(1) Más naíon an duine is inmhuirir i leith cánach, nó má fhaigheann sé bás—
(a) beidh tuiste nó caomhnóir an naín faoi dhliteanas i leith na cánach mura mbeidh an cháin íoctha ag an naíon; agus
(b) beidh seiceadóir nó riarthóir an duine éagtha faoi dhliteanas i leith na cánach a bheidh muirearaithe ar an duine éagtha sin,
agus má fhaillítear nó má dhiúltaítear íoc, féadfar imeachtaí a thionscnamh in aghaidh aon duine den sórt sin a bheidh faoi dhliteanas mar a dúradh mar a dhéanfaí i gcás aon mhainnitheora eile.
(2) Aon tuiste nó caomhnóir a dhéanfaidh íocaíocht den sórt sin lamhálfar dó na suimeanna go léir a bheidh íoctha amhlaidh aige ina chuntais, agus féadfaidh seiceadóir nó riarthóir gach uile íocaíocht den sórt sin a asbhaint as sócmhainní agus éifeachtaí an duine éagtha.
(3) I gcás úinéir aon mhaoine a bhí á háitiú aige an tráth a rinneadh measúnacht d'aon bhliain áirithe faoi Sceideal A d'fháil bháis agus an cháin gan íoc, beidh sé de dhliteanas ar na hoidhrí, ar na seiceadóirí, ar na riarthóirí, nó ar na sannaithe nó ar na daoine eile a thiocfaidh chun bheith i dteideal cíosanna agus brabús na maoine sin ar é d'fháil bháis, na riaráistí uile cánach a íoc a bheidh dlite tráth an bháis, nó, mura mbeidh aon riaráistí dlite, an cháin is iníoctha in aghaidh na tréimhse suas go tráth an bháis a íoc, gan aon mheasúnacht nua.
Ionadaithe pearsanta a mheasúnú.
[1918, R.gin. 18;
1932, a.5;
1936, a.3;
1963, a.18, Sc. 6, Cuid III.]
211.—(1) Má éagann duine, féadfar measúnacht nó céadmheasúnacht bhreise (cibé acu é) a dhéanamh don bhliain mheasúnachta a éagfaidh an duine sin nó d'aon bhliain roimhe sin i leith na mbrabús nó na ngnóchan a d'éirigh nó a d'fhaibhrigh chun an duine sin roimh a bhás, agus beidh méid na cánach ar na brabúis nó ar na gnóchain sin ina fhiach a bheidh dlite ó agus iníoctha as eastát an duine sin agus beidh seiceadóir nó riarthóir an duine sin inmheasúnaithe agus inmhuirir i leith na cánach sin.
(2) Ní dhéanfar aon mheasúnacht faoin alt seo tráth is déanaí ná trí bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta a fuair an duine éagtha bás i gcás inarb í an bhliain sin a deonaíodh probháid nó litreacha riaracháin, agus ní dhéanfar aon mheasúnacht den sórt sin tráth is déanaí ná dhá bhliain tar éis deireadh na bliana measúnachta a rinneadh an deonú sin in aon chás eile, ach beidh éifeacht ag na forálacha roimhe seo den mhír seo faoi réir an choinníll, má thaisceann an seiceadóir nó an riarthóir mionnscríbhinn cheartúcháin chun dleacht eastáit a mheasúnú tar éis an bliana measúnachta a d'éag an duine éagtha, go bhféadfar an mheasúnacht sin a dhéanamh tráth ar bith roimh dheireadh dhá bhliain tar éis deireadh na bliana measúnachta a taisceadh an mhionnscríbhinn cheartúcháin.
(3) Déanfaidh seiceadóir nó riarthóir aon duine éagtha den sórt sin, nuair a iarrfar air le fógra sonrach déanamh amhlaidh, ráiteas i scríbhinn a ullmhú agus a sheachadadh don chigire a bheidh sínithe ag an seiceadóir nó an riarthóir sin agus ina mbeidh sonraí, go feadh iomlán a bhreithiúnais agus a thuairime, ar na brabúis nó na gnóchain a d'éirigh nó a d'fhaibhrigh chun an duine éagtha sin roimh a bhás agus ar inmheasúnaithe an seiceadóir nó an riarthóir sin ina leith faoin alt seo, agus beidh feidhm maidir le ráitis a bheidh le seachadadh faoin alt seo ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le ráitis a bheidh le seachadadh ag duine ar bith, le haon mhodhnuithe is gá.
(4) Ní bheidh feidhm ná éifeacht ag aon ní san alt seo maidir le ráitis a bheidh le seachadadh nó le measúnachtaí a bheidh le déanamh i leith trádála nó gairme a sheolann beirt daoine nó níos mó i gcomhar.
Glacadóirí a cheapfaidh an chúirt.
[1918. r.gin. 15.]
212.—(1) Aon ghlacadóir a cheapfaidh aon chúirt sa Stát ag a mbeidh stiúradh agus rialú aon mhaoine a bhfuil cáin muirearuithe ina leith de réir forálacha an Achta seo beidh sé inmheasúnaithe agus inmhuirir i leith cánach sa tslí chéanna agus i leith an mhéid chéanna a mheasúnófaí nó a mhuirearófaí dá mbeadh an mhaoin gan bheith faoi stiúradh agus rialú na cúirte.
(2) Beidh gach glacadóir den sórt sin freagrach i ndéanamh na n-ábhar agus na nithe go léir is gá a dhéanamh faoin Acht seo chun cáin a mheasúnú agus a íoc.
Cosaint d'iontaobhaithe, do ghíomhairí agus do ghlacadóirí.
[1918, a. 103(3).]
213.—(1) Aon iontaobhaí a d'údaraigh glacadh brabús ó mhaoin iontaobhais ag an duine a bhí ina theideal sin nó ag gníomhaire an duine sin, ní bheidh sé—
(a) má fuair an duine nó an gníomhaire sin iarbhír na brabúis faoin údarás sin, agus
(b) má thug an t-iontaobhaí liosta, mar a cheanglaítear le halt 176, ina raibh ainm, seoladh agus brabúis an duine sin,
faoi cheangal aon ghníomh eile a dhéanamh le haghaidh measúnú an duine sin, mura n-iarrfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fianaise an iontaobhaí de bhun an Achta seo.
(2) Aon ghníomhaire nó glacadóir do dhuine a chonaíonn sa Stát, seachas duine éagumasaithe, ní bheidh sé má thugann sé liosta, mar a cheanglaítear le halt 176, ina mbeidh ainm, seoladh agus brabúis an duine sin, faoi cheangal aon ghníomh eile a dhéanamh le haghaidh measúnú an duine sin, mura n-iarrfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fianaise an ghníomhaire nó an ghlacadóra de bhun an Achta seo.
CUID X
Forálacha Speisialta maidir le Cuideachtaí árachais agus Gnóthaí Infheistíochta
Faoiseamh i leith costas bainistí.
[1918, a.33.]
214.—(1) Má dhéanann cuideachta árachais a sheolann gnó árachais saoil nó má dhéanann aon chuideachta arb é a gnó go formhór infheistíochtaí a dhéanamh agus gur uathu sin a éiríonn príomh-chuid a hioncam, nó má dhéanann aon bhanc taisce nó aon bhanc eile le haghaidh taisce, a éileamh agus a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta go ndearnadh, in aghaidh aon bhliain mheasúnachta, í a mhuirearú i leith cánach trí asbhaint nó ar shlí eile, agus nach ndearnadh í a mhuirearú i leith a brabús de réir na bhforálacha den Acht seo is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D, beidh teideal ag an gcuideachta nó ag an mbanc go n-aisíocfar léi nó leis an oiread den cháin a d'íoc sí nó sé agus is comhionann le méid na cánach ar aon suimeanna a íocadh amach mar chostais bainistí (lena n-áirítear coimisiúin) don bhliain sin:
Ar choinníoll—
(a) nach dtabharfar faoiseamh faoin alt seo ionas gur lú an cháin a bheidh íoctha ag an gcuideachta nó ag an mbanc ná an cháin a bheadh íoctha dá muirearófaí na brabúis de réir na bhforálacha den Acht seo is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D; agus
(b) go ndéanfar méid aon fhíneálacha, táillí, nó brabús ó fhrithdhílse i gcás cuideachta árachais, agus, i gcás aon chuideachta eile nó aon bhainc den sórt sin, méid aon ioncaim nó brabús ó bhunaidh nach muirearaítear i leith cánach, a asbhaint as an méid a áireofar mar chostais bainistí don bhliain; agus
(c) nuair a bheidh brabúis ó fhrithdhílse á ríomh, go bhféadfaidh an chuideachta na brabúis sin a fhritháireamh i gcoinne aon chaillteanais ó fhrithdhílsí d'aon bhliain roimhe sin a raibh aon achtachán ag deonú an fhaoisimh sin i ngníomh ar a feadh.
(2) Tabharfar fógra i scríbhinn don chigire ar aon éileamh chun na gCoimisinéirí Speisialta faoin alt seo, mar aon le sonraí air, laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh sa bliana measúnachta a ndearnadh an t-éileamh ina leith, agus i gcás ina ndéanann an cigire agóid i gcoinne an éilimh sin éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta an céanna mar a dhéanfaidís i gcás achomhairc chucu i gcoinne measúnachta faoi Sceideal D, agus beidh feidhm ag forálacha an Achta seo maidir le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
(3) Ní bheidh cuideachta ná banc i dteideal aon fhaoisimh faoin alt seo maidir le haon chostais a bhféadfar faoiseamh a éileamh nó a lamháil ina leith faoi alt 23 nó 24.
(4) I gcás ina muirearófar cuideachta árachais, nach sa Stát atá a ceann-oifig, faoi Chás III de Sceideal D, ar chionúireacht den ioncam ó infheistíochtaí a ciste árachais saoil, nó ar fhoras a chuirfear ina ionad sin, déanfar an faoiseamh i leith costas bainistí a ríomh faoi threoir a chothrom de chionúireacht dá costais iomlán bainistí don bhliain, arna mheas de réir forálacha an Achta seo.
(5) I gcás ina mbeidh faoiseamh ó cháin de bhun forálacha an Achta seo tugtha maidir le hioncam ó infheistíochtaí chiste árachais saoil chuideachta árachais, déanfar laghdú comhréire san fhaoiseamh a dheonófar faoin alt seo maidir le costais bhainistí.
Cuideachtaí árachais choigríche: ioncam infheistíochta.
[1918, Sc. D, C III, r.3.]
215.—(1) I gcás ina bhfuil gnó árachais saoil trí aon bhrainse nó gníomhaireacht sa Stát á sheoladh ag cuideachta árachais nach sa Stát atá a ceann-oifig, measfar, a mhéid a fhoráiltear san alt seo, gur brabúis a áirítear i Sceideal D aon ioncam de chuid na cuideachta ó infheistíochtaí a ciste árachais saoil (gan an ciste blianachtaí, más ann, a áireamh), cibé áit ina bhfuarthas é, agus muirearófar an t-ioncam sin faoi Chás III den Sceideal sin.
(2) Ní mhuirearófar ach amháin an chuid sin den ioncam ó infheistíochtaí an chiste árachais saoil don bhliain roimh an mbliain mheasúnachta a bhfuil idir í agus an t-ioncam iomlán ó na hinfheistíochtaí sin an chomhréir chéanna atá idir méid na bpréimheanna a fuarthas an bhliain sin ó shealbhóirí polasaithe a chónaíonn sa Stát agus ó shealbhóirí polasaithe a chónaíonn lasmuigh den Stát agus a ndearnadh a dtograí chun na cuideachta ag nó trí a hoifig nó a gníomhaireacht sa Stát agus méid iomlán na bpréimheanna a fuair an chuideachta:
Ar choinníoll, i gcás cuideachta árachais ag a bhfuil a ceannoifig i dTuaisceart Éireann, sa Bhreatain Mhór nó in aon tír eile agus a mbeadh feidhm ina cás ag na hachtacháin aisghairthe a fhreagraíonn don alt seo mura mbeadh iad a bheith aisghairthe, go bhféadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, le rialachán, foras éigin a leagan síos seachas an forais atá forordaithe anseo d'fhonn a chinneadh cad é an chuid den ioncam ó infheistiochtaí a bheidh le muirearú amhlaidh mar ioncam ó ghnó a bhí á sheoladh sa Stát.
(3) I gcás ina mbeifear tar éis méid is ionann agus an muirear faoin alt seo nó is mó ná é a mhuirearú cheana féin ar chuideachta i leith cánach, trí asbhaint nó eile, i leith a gnó árachais saoil, ní ghearrfar tuilleadh muirir faoin alt seo, agus i gcás ina mbeifear tar éis cuideachta a mhuirearú cheana féin, ach gur lú méid an mhuirir, laghdófar an muirear go comhréireach.
Cuideachtaí a sheolann gnó árachais saoil.
[1918, Sc. D,
Csa. I agus II, r. 15;
1963, a.3(b).]
216.—(1) Má sheolann cuideachta árachais gnó árachais saoil i ndáil le gnó árachais d'aon aicme eile, déanfar, chun críocha an Achta seo, gnó árachais saoil na cuideachta a áireamh mar ghnó ar leithligh ó aon aicme eile gnó a sheolann an chuideachta.
(2) Nuair a bheifear a chinneadh ar bhain caillteanas do chuideachta árachais i leith a gnó árachais saoil chun an caillteanas sin a fhritháireamh i gcoinne brabús aon ghnó eile a bhí á sheoladh ag an gcuideachta, nó chun aisíoc cánach a fháil faoi alt 307, áireofar aon ioncam de chuid na cuideachta ó infheistíochtaí a ciste árachais saoil mar chuid de bhrabúis na cuideachta a fuarthas sa ghnó sin.
Dliteanas cuideachtaí árachais.
[1947, a.3.]
217.—(1) I gcás ina ndéanfar brabúis chuideachta árachais i leith a gnó árachais saoil a ríomh, chun críocha an Achta seo, de réir na rialacha a bhaineann le Cás I de Sceideal D, ansin, faoi réir fho-alt (3), beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:—
(a) eisiafar ón ríomh an chuid de na brabúis sin is le sealbhóirí polasaithe nó le blianachtóirí nó a dáileadh chucu nó a caitheadh thar a gceann;
(b) eisiafar freisin ón ríomh an chuid de na brabúis sin a bheidh ar forcoimeád do shealbhóirí polasaithe nó do bhlianachtóirí, ach má tharlaíonn, i gcás aon bhrabús a eisiafar amhlaidh mar bhrabúis a bheidh ar forcoimeád amhlaidh, go scoirfidh siad aon tráth de bheith ar forcoimeád amhlaidh agus nach ndáileofar iad do shealbhóirí polasaithe nó blianachtóirí nó nach gcaithfear thar a gceann sin iad, ansin, déileálfar leis na brabúis sin mar bhrabúis de chuid na cuideachta don bhliain inar scoireadar de bheith ar forcoimeád amhlaidh.
(2) I gcás gnó árachais saoil gnách agus gnó árachais saoil tionsclach a bheith á seoladh ag cuideachta árachais, ansin, faoi réir fho-alt (3), déileálfar, chun críocha an Achta seo, le gnó gach aicme acu sin amhail is dá mba ghnó ar leithligh é agus beidh feidhm ag alt 214 maidir le gach aicme ghnó ar leithligh den sórt sin.
(3) Ní bhainfidh fo-alt (1) ná fo-alt (2) le cuideachta árachais i leith aon bhliana measúnachta mura roghnóidh an chuideachta, trí fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana sin go mbainfidh an dá fho-alt sin (1) agus (2) leis an gcuideachta sin i leith na bliana sin.
CUID XI
Cumainn Thionscail agus Choigilitis
Léiriú,
[1963, a. 67.]
218.—Sa Chuid seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
ciallaíonn “liúntas caipitiúil” aon liúntas, seachas liúntas a bheidh le tabhairt agus brabúis nó gnóchain á ríomh, faoi alt 214, Cuid XIV, XV, XVI nó XVII;
ciallaíonn “ús iasachta”, maidir le cumann, aon ús is iníoctha ag an gcumann maidir le haon mhorgáiste, iasacht, stoc iasachta, nó taisce;
ciallaíonn “scair-ús”, maidir le cumann, aon ús, díbhinn, bónas, nó suim eile is iníoctha le scairshealbhóir de chuid an chumainn faoi threoir méid a shealbháin i scair-chaipiteal an chomhlachta;
ciallaíonn “cumann” cumann arna chlárú faoi Achtanna na gCumann Tionscail agus Soláthair, 1893 go 1936;
folaíonn tagairtí do scair-ús nó ús iasachta a íoc tagairtí do chreidiúnú úis den sórt sin.
Suimeanna áirithe a asbhaint mar chostais, etc.,
[1963, a.68.]
1918, c. 40.
219.—(1) Dearbhaítear leis seo go mbeidh, nuair a bheidh brabúis nó gnóchain cumainn á ríomh chun críocha Chás I de Sceideal D nó d'alt 78, suimeanna ar bith le hasbhaint mar chostais, ar suimeanna iad—
(a) arb éard iad lascaine, aisíoc, díbhinn nó bónas a dheonaigh an cumann do chomhaltaí dá chuid nó do dhaoine eile i leith méideanna a íocadh nó is iníoctha acu nó leo i dtaobh a n-idirbheartanna leis an gcumann arb idirbheartanna iad a chuirfear i gcuntas sa ríomh sin, agus
(b) a ríomhfar faoi threoir na méideanna sin nó ollmhéid na n-idirbheartanna sin agus ní faoi réir méid aon scaire nó leasa i gcaipiteal an chumainn.
(2) Aon chumann arb é formhór a ghnó infheistíochtaí a dhéanamh, agus ar uaidh sin a thagann príomh-chuid a ioncaim, beidh sé i dteideal faoisimh faoi alt 214 sa tslí chéanna agus an oiread céanna agus dá mba ghnó cuideachta gnó an chumainn.
(3) I gcás aon bhrabúis nó gnóchain le cumann nach mbeadh inmhuirir i leith cánach mura mbeadh alt 39 (4) den Income Tax Act, 1918, a aisghairm a bheith inmhuirir amhlaidh de bhua na haisghairme sin agus gur gá ríomh brabús nó gnóchan a dhéanamh faoi threoir aon bhliana nó tréimhse seachas an bhliain mheasúnachta, déanfar an ríomh don bhliain nó don tréimhse sin de réir forálacha na Coda seo d'ainneoin nach raibh na forálacha sin i bhfeidhm an bhliain nó an tréimhse sin nó cuid éigin den bhliain nó den tréimhse sin.
(4) (a) Más rud é go raibh, don bhliain 1962-63, cumann i dteideal díolúine ó cháin i leith brabús trádála a bhí á seoladh aige—
(i) ní thabharfar anonn ón mbliain 1962-63 aon liúntas caipitiúil i leith aon mhaoine a úsáideadh le haghaidh na trádála, agus
(ii) ní thabharfar anonn faoi alt 309, aon chaillteanas, nó cuid de chaillteanas, a tharla roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1963.
(b) I gcás ina bhféadfaí liúntas bliantúil, liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta i leith caiteachais chaipitiúil ar dhéanamh foirgnimh nó déanmhais a thabhairt do chumann nó a ghearradh ar chumann, in aghaidh na bliana 1962-63 nó aon bhliana measúnachta roimhe sin, faoi Chuid V den Acht Airgeadais, 1959, mura mbeadh an cúinse go raibh an cumann díolmhaithe ó cháin faoi Sceideal D, déanfar aon liúntas bliantúil, liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta a bheidh le tabhairt nó le gearradh i leith an chaiteachais faoi Chuid XVI d'aon bhliain mheasúnachta a ríomh ionann is dá mbeifí tar éis gach liúntas bliantúil, liúntas cothromaíochta agus muirear cothromaíochta a fhéadfaí a thabhairt nó a ghearradh a thabhairt nó a ghearradh mar a dúradh:
Ar choinníoll nach ndéanfaidh aon ní sa mhír seo difear d'fhorálacha alt 265 (5).
(c) I gcás ina bhféadfaí liúntas bliantúil i leith caiteachais chaipitiúil ag ceannach ceart paitinne a thabhairt do chumann nó i leith cumainn, in aghaidh na bliana 1962-63 nó aon bhliana measúnachta roimhe sin, faoi Chuid V den Acht Airgeadais, 1959, mura mbeadh an cúinse go raibh an cumann díolmhaithe ó cháin faoi Sceideal D, ansin i gcás an méid den chaiteachas a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith (de réir bhrí alt 286), déanfar, maidir le haon liúntas cothromaíocht nó muirear cothromaíochta faoi Chuid XVI a bheidh le tabhairt don chumann nó le gearradh ar an gcumann i leith an chaiteachais in aghaidh aon bhliana measúnachta, é a ríomh ionann agus dá mbeifí tar éis gach liúntas bliantúil a thabhairt a fhéadfaí a thabhairt mar a adúradh.
Brabúis nó caillteanais is inchurtha i leith idirbheartanna áirithe a fhágáil as áireamh.
[1963, a.70.]
220.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “cumann talmhaíochta” cumann—
(a) a bhfuil an dá choinníoll seo a leanas comhlíonta ina leith:
(i) nach lú ná caoga líon comhaltaí an chumainn,
(ii) gur daoine iad comhaltaí uile nó tromlach comhaltaí an chumainn a bhíonn ag gabháil go formhór do thalmhaíocht agus a fhaigheann an chuid is mó dá n-ioncam ó thalmhaíocht, nó
(b) lena mbaineann deimhniú faoi fho-alt (2) (a);
ciallaíonn “cumann iascaigh” cumann—
(a) a bhfuil an dá choinníoll seo a leanas comhlíonta ina leith:
(i) nach lú ná fiche líon comhaltaí an chumainn,
(ii) gur daoine iad comhaltaí uile nó tromlach comhaltaí an chumainn a bhíonn ag gabháil go formhór d'iascaireacht agus a fhaigheann an chuid is mó dá n-ioncam ó iascaireacht, nó
(b) lena mbaineann deimhniú faoi fho-alt (2) (b);
ciallaíonn “idirbhearta díolmhaithe”—
(a) maidir le cumann talmhaíochta, idirbhearta d'aon aicme de na haicmí idirbheart seo a leanas:
(i) bainne, uachtar, im, cáis, uibheacha, eallach, feoil nó earraí sonraithe a dhíol ar mór-reic,
(ii) síolta, leasacháin nó earraí eile, ar earraí sonraithe iad a bhaineann nó a ghabhann le táirgeadh talmhaíochta, a dhíol ar mionreic,
(iii) ceantáil beodhíle, inseamnú saorga ainmhithe nó soláthar seirbhísí sonraithe, agus
(b) maidir le cumann iascaigh, idirbhearta d'aon aicme de na haicmí idirbheart seo a leanas:
(i) iasc úr nó iasc próisithe a dhíol ar mór-reic,
(ii) ceantáil nó iompar éisc,
(iii) díol earraí a úsáidtear chun iasc a ghabháil nó díol earraí sonraithe;
ciallaíonn “díol ar mór-reic” earraí d'aon aicme a dhíol le duine a sheolann trádáil ag díol earraí den aicme sin nó a úsáideann earraí den aicme sin chun críocha trádála a sheolann sé.
(2) (a) Féadfaidh an tAire Airgeadais, ar mholadh an Aire Talmhaíochta, deimhniú a thabhairt a chuirfidh i dteideal do chumann go n-áireofaí é, chun críocha an ailt seo, mar chumann talmhaíochta d'ainneoin—
(i) gur lú ná caoga líon comhaltaí an chumainn, nó
(ii) nach daoine den sórt a thuairiscítear i mír (a) (ii) den mhíniú ar “cumann talmhaíochta” atá i bhfo-alt (1) tromlach comhaltaí an chumainn.
(b) Féadfaidh an tAire Airgeadais, ar mholadh an Aire Talmhaíochta agus Iascaigh, deimhniú a thabhairt a chuirfidh i dteideal do chumann go n-áireofaí é, chun críocha an ailt seo, mar chumann iascaigh d'ainneoin—
(i) gur lú ná fiche líon comhaltaí an chumainn, nó
(ii) nach daoine den sórt a thuairiscítear i mír (a) (ii) den mhíniú ar “cumann iascaigh” atá i bhfo-alt (1) tromlach comhaltaí an chumainn.
(c) Sa mhíniú ar “idirbheartanna díolmhaithe” atá i bhfo-alt (1) ciallaíonn “sonraithe” sonraithe i ndeimhniú a thug an tAire Airgeadais ar mholadh an Aire Talmhaíochta agus Iascaigh.
(d) Maidir le deimhniú faoi mhír (a), (b) nó (c) den fho-alt seo:
(i) beidh éifeacht aige amhail ó cibé dáta, roimh nó tar éis an dáta ar a dtabharfar é, a bheidh luaite ann,
(ii) foilseofar é san Iris Oifigiúil a luaithe is féidir tar éis é a thabhairt, agus
(iii) féadfaidh an tAire Airgeadais é a chúlghairm tráth ar bith.
(e) I gcás deimhniú a chúlghairm faoi mhír (d), foilseofar fógra i dtaobh na cúlghairme a luaithe is féidir san Iris Oifigiúil.
(3) Más rud é, i gcás trádáil a bhí á seoladh ag cumann, go raibh idirbhearta díolmhaithe ar na hidirbhearta a rinneadh aon bhliain nó tréimhse a mbeidh cuntais an chumainn déanta suas ina haghaidh, is bliain nó tréimhse ar chumann talmhaíochta nó cumann iascaigh an cumann ar a feadh, fágfar, chun críocha uile an Achta seo, gan áireamh an oiread de bhrabúis nó de ghnóchain nó de chaillteanas (de réir mar a bheidh) na bliana nó na tréimhse sin (arna ríomh de réir na bhforálacha, seachas an t-alt seo, is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D) agus is inchurtha i leith na n-idirbheart díolmhaithe.
(4) Maidir le haon trádáil, áireofar gurb é an méid de na brabúis de na gnóchain nó den chaillteanas is inchurtha i leith idirbheart díolmhaithe aon bhliana nó tréimhse an méid a mbeidh idir é agus méid iomlán na mbrabús nó na ngnóchan nó, de réir mar a bheidh, méid iomlán an chaillteanais, in aghaidh na bliana nó na tréimhse an chomhréir chéanna a bheidh idir comhshuim na méideanna ab infhaighte ag an gcumann, de bhua na n-idirbheart sin, ó dhíol earraí nó ó sholáthar seirbhísí agus comhshuim na méideanna uile ab infhaighte ag an gcumann, de bhua idirbheart sa bhliain nó sa tréimhse ó dhíol earraí nó ó sholáthar seirbhísí.
(5) I gcás ina mbeidh aon liúntais chaipitiúla nó aon mhuirir chothromaíochta faoi Chuid XVI le tabhairt nó le déanamh in aghaidh aon bhliana measúnachta agus cáin ioncaim á muirearú ar bhrabúis nó ar ghnóchain thrádála a bhí á seoladh ag cumann agus go bhfágfar faoin alt seo gan áireamh cionúireacht de bhrabúis nó de ghnóchain nó, de réir mar a bheidh, de chaillteanas na bonntréimhse, laghdófar go comhréireach méid na liúntas nó méid na muirear a thabharfaí nó a dhéanfaí, mura mbeadh an fo-alt seo.
San fho-alt seo—
(a) ní fholaíonn an tagairt do liúntais chaipitiúla a bheidh le tabhairt in aghaidh aon bhliana measúnachta tagairt do mhéid ar bith a tugadh anall ó aon bhliain roimhe sin,
(b) ciallaíonn “bonn-tréimhse”, maidir le bliain mheasúnachta, an tréimhse ar ar a brabúis nó a gnóchain a bheidh cáin ioncaim na bliana sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála a bheidh i gceist nó, más rud é, de bhua an Achta seo, go mbeidh sé le meas gurb iad brabúis nó gnóchain na tréimhse sin brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile, an tréimhse eile sin.
(6) Chun críocha uile Chaibidil IV de Chuid XXV, fágfar gan áireamh na méideanna uile is infhaighte ag cumann talmhaíochta nó ag cumann iascaigh ó earraí a dhíol, ar méideanna iad is infhaighte amhlaidh de bhua idirbheart díolmhaithe, agus má tharlaíonn, i gcás ina dtabharfar faoiseamh ó cháin ioncaim don chumann faoin gCaibidil sin, go mbeidh aon scair-ús iníoctha le hasbhaint chánach, ní bheidh feidhm ag alt 410 (2).
(7) I gcás ina n-éileoidh cumann faoiseamh ó cháin ioncaim de bhua an ailt seo, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim trí fhógra i scríbhinn a cheangal ar an gcumann na leabhair, na taifid agus na doiciméid ina mbeidh eolas ar a idirbhearta trádála i gcaitheamh na bliana nó na tréimhse a bheidh i gceist a chur ar fáil, laistigh de cibé am a shonrófar san fhógra, lena n-iniúchadh ag cigire nó ag oifigeach eile a ainmneoidh siad, agus mura ndéanfaidh an cumann de réir an fhógra sin, ní thabharfar aon fhaoiseamh faoin alt seo.
Us a íoc gan cáin a asbhaint.
[1963, a.71.]
221.—(1) D'ainneoin aon ní san Acht seo, aon scair-ús nó ús iasachta a íocfaidh cumann íocfar é gan cáin a asbhaint agus muirearófar é faoi Sceideal D, Cás III:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo maidir le haon scair-ús nó ús iasachta is iníoctha le duine nach sa Stát atá gnáthchónaí air.
(2) (a) Más rud é, i gcás lena mbaineann alt 220, go n-éileoidh cumann go n-aisíocfar cáin faoi alt 496, i leith ús a d'íoc sé aon bhliain mheasúnachta, déanfar an méid is inaisíoctha a chinneadh ar an bhforas nach as brabúis nó gnóchain a muirearaíodh i leith cánach a íocadh an oiread sin den ús a bhí de bhreis aige ar an gcionúireacht iomchuí de.
(b) Má tharlaíonn, aon bhliain mheasúnachta, go ndéanfaidh cumann, i gcás ina mbeidh feidhm ag alt 220, aon scair-ús nó ús iasachta, as a mbeidh cáin inbhainte, a íoc nó go ndéanfaidh sé aon íocaíocht bhliantúil eile, measfar nach as brabúis nó gnóchain a muirearaíodh a íocadh an oiread sin de chomhshuim mórmhéideanna na n-íocaíochtaí uile den sórt sin a bhí de bhreis acu ar chionúireacht iomchuí an chéanna agus beidh feidhm dá réir sin ag alt 434.
Sa mhír seo ciallaíonn “íocaíocht bhliantúil” aon íocaíocht as ar inbhainte cáin faoi alt 433 ar leith ó aon neamhdhóthanacht brabúis nó gnóchain de chuid an duine a dhéanfaidh í.
(c) Má tharlaíonn, aon bhliain mheasúnachta, go mbeidh cumann tar éis scair-ús nó ús iasachta (seachas ús iasachta a mbeidh éileamh déanta ina leith mar a luaitear i mír (a)) gan cáin a asbhaint de réir fho-alt (1), féadfaidh sé a éileamh, i gcás ina mbeidh feidhm ag alt 220, go ndéanfar an chionúireacht iomchuí den mhéid iomlán a íocadh amhlaidh, nó, in aon chás eile, an méid iomlán a íocadh amhlaidh, a bhaint as a ioncam iomlán don bhliain sin agus, i gcás ina ndéanfar éileamh den sórt sin, tabharfar aon fhaoiseamh iomchuí ó cháin trí aisíoc nó ar shlí eile.
Beidh feidhm ag alt 307 (5) (6), maidir le héileamh faoin mír seo mar atá feidhm ag na fo-ailt sin maidir le héileamh faoi alt 307, ach amháin nach gá foirm fhorordaithe a úsáid.
(d) Má tharlaíonn, maidir le haon bhliain mheasúnachta, gur mó méid an scair-úis agus an úis iasachta a bheidh le baint as ioncam iomlán cumainn faoin mír díreach roimhe seo ná méid an ioncaim iomláin sin, beidh éifeacht ag alt 316 ionann agus dá ndéanfaí an cumann a mheasúnú i leith cánach faoi alt 434 maidir le híoc na breise agus go raibh cáin íoctha aige faoin measúnacht sin ar mhéid na híocaíochta sin.
(e) San fho-alt seo ciallaíonn “an chionúireacht iomchuí” d'aon mhéid úis nó íocaíochta bliantúla a d'íoc cumann bliain mheasúnachta an chuid den mhéid sin a mbeidh idir í agus an t-iomlán an chomhréir chéanna a bheidh idir ioncam iomlán an chumainn don bhliain sin agus an méid ab ionann, mura mbeadh alt 220, agus méid ioncaim iomláin an chumainn don bhliain sin.
(f) Chun críocha an fho-ailt seo measfar gurb é ioncam iomlán cumainn a ioncam iomlán ó gach bunadh chun críocha cánach ioncaim arna ríomh sa tslí ina ríomhfaí é dá mba phearsa aonair an cumann ach gan aird a thabhairt ar aon ús ná íocaíocht bhliantúil den sórt a luaitear i mír (a), (b) nó (c).
(g) Aon tagairt sna forálacha sin roimhe seo den fho-alt seo d'ús iasachta nó d'ús eile ní fholaíonn sí tagairt d'ús is inlamháilte mar asbhaint agus ríomh á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádála a bhí á seoladh ag an gcumann sin.
(h) An lú lá de Bhealtaine nó roimhe sin gach bliain, seachadfaidh gach cumann don chigire tuairisceán, i cibé foirm a fhorordóidh na Coimisinéirí Ioncaim, ina dtaispeánfar—
(i) ainm agus áit chónaithe gach duine a ndearna an cumann cúig phunt nó níos mó a íoc leis mar scairús nó ús iasachta an bhliain mheasúnachta is déanaí a chríochnaigh roimh an 1ú lá sin de Bhealtaine, agus
(ii) an méid scair-úis nó úis iasachta den sórt sin a íocadh an bhliain sin le gach duine ar leith acu sin,
agus mura dtabharfar go cuí tuairisceán den sórt sin maidir le haon bhliain mheasúnachta áirithe, ní bheidh an cumann i dteideal aon asbhainte faoi mhír (c) i leith aon íocaíochtaí scair-úis nó úis iasachta a bhí de cheangal air a chur sa tuairisceán, agus, mura slánófar é ar aon slí eile, féadfar méid aon asbhainte i leith aon íocaíochtaí den sórt sin ar tugadh faoiseamh faoina dtreoir faoin mír sin (c) a mheasúnú faoi Chás IV de Sceideal D agus a ghnóthú ón gcumann dá réir sin.
CUID XII
Forálacha Speisialta maidir le Pinsin, Scéimeanna Pinsin, Blianachtaí Scoir agus Blianachtaí Saoil Ceannaithe
Caibidil I
Aoisliúntas
Cistí aoisliúntais a dhíolmhú
[1921, a.32;
1940, a.7;
1958, a.38;
1959 (Uimh. 2), a. 13(2).]
222.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo agus aon rialachán faoi, lamhálfar díolmhadh ó cháin ioncaim i leith ioncam ó infheistíochtaí nó taiscí ciste aoisliúntais, agus, faoi réir a ndúradh roimhe seo, lamhálfar, nuair a bheidh sochair nó brabúis chun críche measúnachta i leith cánach ioncaim faoi Chás I nó Cás II de Sceideal D nó faoi Sceideal E á ríomh, aon suim a d'íoc fostóir nó duine fostaithe ar mhodh ranníoca i leith ciste aoisliúntais a asbhaint mar chostas a tabhaíodh sa bhliain a íocadh an tsuim:
Ar choinníoll nach dtabharfar aon liúntas faoin bhforáil roimhe seo maidir le haon ranníoc ag duine fostaithe nach gnáth-ranníoc bliantúil agus, i gcás nach gnáth-ranníoc bliantúil ranníoc ó fhostóir, déanfar, chun críche na forála roimhe seo, í a áireamh, mar a ordóidh na Coimisinéirí, mar chostas a tabhaíodh sa bhliain a íocadh an tsuim nó mar chostas a bheidh le roinnt thar cibé tréimhse blianta is cuí leis na Coimisinéirí.
(2) Déanfar, má ordaíonn na Coimisinéirí amhlaidh, cáin ioncaim is inmhuirir i leith blianachta a íocadh as ciste aoisliúntais le duine a chónaíonn sa Stát, a mheasúnú agus a mhuirearú ar an mblianachtóir faoi Sceideal E in ionad í a asbhaint agus a chur i gcuntas faoi alt 434 agus ríomhfar cáin ar mhéid iomlán na blianachta a éireoidh sa bhliain mheasúnachta.
(3) Chun críocha an ailt seo, ciallaíonn “ciste aoisliúntais”, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, ciste a cheadaigh na Coimisinéirí chun na gcríocha sin, agus, faoi réir a bhforáiltear anseo ina dhiadh seo, ní cheadóidh na Coimisinéirí aon chiste mura gcruthófar chun a sástacht—
(a) gur ciste bona fide an ciste a bunaíodh faoi iontaobhais neamhinchúlghairthe i ndáil le trádáil nó gnóthas éigin a bhí á sheoladh sa Stát ag duine a raibh cónaí air ann;
(b) gurb é is aon-chuspóir don chiste blianachtaí a sholáthar do na daoine seo a leanas go léir nó d'aon duine áirithe díobh sna teagmhais a shonraítear faoi seach, is é sin le rá, do dhaoine ar fostú sa trádáil nó sa ghnóthas, ar scor dóibh nó ag aois shonraithe, nó ar theacht dóibh chun bheith éagumasaithe ag aois éigin níos óige, nó do bhaintreachta, do leanaí nó do chleithiúnaithe daoine atá nó a bhí fostaithe amhlaidh ar bhás na ndaoine sin;
(c) gur ranníocóir leis an gciste an fostóir sa trádáil nó sa ghnóthas;
(d) go dtugann an fostóir agus na daoine atá fostaithe sa trádáil nó sa ghnóthas aitheantas don chiste:
Ar choinníoll go bhféadfaidh na Coimisinéirí, más cuí leo, agus faoi réir cibé coinníollacha, más ann, is oiriúnach leo a chur ag gabháil leis an gceadú, ciste, nó aon chuid áirithe de chiste, a cheadú mar chiste aoisliúntais chun críocha an ailt seo—
(i) d'ainneoin go ndéanann rialacha an chiste foráil le haghaidh ranníocaí a íocadh leis an gciste a chur ar ais i dteagmhais áirithe; nó
(ii) más é príomh-chuspóir an chiste blianachtaí mar a dúradh a sholáthar, d'ainneoin nach é an soláthar sin is aon-chuspóir dó; nó
(iii) d'ainneoin nach bhfuil an trádáil nó an gnóthas ar ina leith a bunaíodh an ciste ach á sheoladh go páirteach sa Stát agus sin ag duine nach gcónaíonn ann.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí rialacháin a dhéanamh go ginearálta chun an t-alt seo a chur in éifeacht agus, go sonrach, gan dochar do ghinearáltacht na forála roimhe seo, féadfaidh siad leis na rialacháin sin—
(a) foráil a dhéanamh le cáin a mhuirearú agus a chur i gcuntas i leith ranníocai (lena n-áirítear ús) a aisíocadh le ranníocóir le ciste aoisliúntais agus ar chnapshuimeanna iad a íocadh mar iomalairt nó mar mhalairt ar bhlianachtaí is iníoctha as ciste aoisliúntais ionann agus dá mba é a bhí in aon suimeanna a aisíocadh nó a íocadh amhlaidh ioncam a bhain leis an mbliain a aisíocadh nó a íocadh iad;
(b) a cheangal ar na hiontaobhaithe nó ar na daoine eile ag a bhfuil bainistí chiste aoisliúntais, nó ar fhostóir a ndéanann a chuid fostaithe ranníoc le ciste iontaobhais, cibé eolas agus sonraí a sheachadadh do na Coimisinéirí a iarrfaidh na Coimisinéirí le réasún chun críocha an ailt seo;
(c) an tslí a fhorordú ina mbeidh éilimh ar fhaoiseamh faoin alt seo le déanamh agus le ceadú, agus ina mbeidh iarratais le déanamh chun ciste aoisliúntais a cheadú;
(d) foráil a dhéanamh le haghaidh ceadú a tharraingt siar i gcás ciste a scoirfidh de cheanglais an ailt seo a shásamh;
(e) foráil a dhéanamh lena chinneadh cad iad na ranníocaí le ciste aoisliúntais a bheidh le háireamh mar ghnáthranníocaí bliantúla chun críocha an ailt seo.
(5) San alt seo ciallaíonn “na Coimisinéirí” na Coimisinéirí Ioncaim.
Ranníocaí faoi chomhair costas sochar aoisliúntais.
[1922, a.31.]
223.—(1) Más rud é, de bhun aon reachta poiblí, gurb iníoctha aoisliúntais nó aiscí le pearsana aonair a shealbhaigh oifig nó fostaíocht ar scor dóibh, nó lena n-ionadaithe pearsanta dlíthiúla ar éag dóibh, agus go gceanglaítear ar na pearsana aonair sin le haon reacht den sórt sin ranníocaí a thabhairt faoi chomhair costas na liúntas agus na n-aiscí a sholáthar, féadfar na suimeanna a ranníocfaidh aon phearsa den sórt sin in aghaidh aon bhliana áirithe a asbhaint as an méid dá chuid díolaíochtaí a bheidh le measúnú i leith cánach ioncaim in aghaidh na bliana sin:
Ar choinníoll, i gcás aon suimeanna den sórt sin a bheith le haisíoc le haon phearsa faoi údarás aon reachta den sórt sin, go ndéanfaidh an duine a aisíocfaidh nó trína n-aisíocfar na suimeanna méid a asbhaint as na suimeanna sin is comhionann le méid iomlán na cánach ioncaim a bheadh íoctha i leith na suimeanna sin dá mba rud é nár lamháladh mar asbhaintí iad faoi údarás an ailt seo, agus má aisíoctar na suimeanna sin maille le haon ús orthu, go ndéanfaidh sé freisin suim a asbhaint as an gcéanna is comhionann le méid iomlán na cánach ioncaim a bheidh íoctha i leith an úis sin dá mba rud é gur íocadh é iarbhír leis an bpearsa aonair sna blianta ar leithligh ar íocadh é ina leith, agus beidh feidhm ag forálacha alt 434 (2) (3) (4) (5) maidir leis na méideanna a asbhainfear amhlaidh a chur i gcuntas agus a ghnóthú.
(2) Duine ar bith ag a bhfuil coinneáil na leabhar ina bhfuil na measúnachtaí i leith cánach ioncaim ar aon phearsa aonair do na blianta ar leithligh a bhfuil suimeanna inaisíoctha leis ina leith mar a dúradh déanfaidh sé, d'ainneoin aon ní in aon dearbhú a rinne an duine sin de bhun alt 163, ar iarratas ón duine ag a bhfuil nó trína bhfuil na suimeanna inaisíoctha, cibé sonraí a thabhairt don duine sin is gá chun go bhféadfaidh sé an méid iomchuí cánach ioncaim a ríomh a bheidh le asbhaint agus le híoc aige mar a dúradh.
Ranníocaí agus sochair faoi na hAchtanna Leasa Shóisialaigh:
[1961, a.10.]
224.—(1) San alt seo ciallaíonn “na hAchtanna” na hAchtanna Leasa Shóisialaigh, 1952 go 1963, agus aon achtachán ina dhiaidh sin ar féidir na hAchtanna sin a lua ina theannta.
(2) Is iad na sochair lena mbaineann an t-alt seo pinsean baintrí (rannaíocach), liúntas dílleachta (ranníocach) agus pinsean seanaoise (ranníocach) is iníoctha faoi na hAchtanna.
(3) Maidir le haon ranníoc a bheidh íoctha ag duine faoi na hAchtanna mar ranníocóir fostaithe nó ranníocóir saorálach déanfar an méid sin de a bheidh íoctha aige i leith sochar lena mbaineann an t-alt seo a asbhaint as ioncam, nó a fhritháireamh in aghaidh ioncaim, an duine sin don bhliain mheasúnachta a íocadh an ranníoc, agus, i gcás inar gá sin, urscaoilfear nó aisíocfar cáin dá réir sin, agus déanfar ioncam iomlán an duine sin don bhliain mheasúnachta sin a ríomh dá réir sin chun críocha uile an Achta seo, agus ní thabharfar ná ní lamhálfar aon fhaoiseamh ná asbhaint faoi aon fhoráil eile den Acht seo maidir le haon ranníoc ar féidir faoiseamh a thabhairt ina leith faoin bhfo-alt seo:
Ar choinníoll—
(a) go ndéanfar an méid a bheidh le hasbhaint nó le fritháireamh a áireamh mar mhéid a laghdaíonn ioncam tuillte go príomha;
(b) i gcás breis a bheith ag an méid iomlán a bheidh le hasbhaint as ioncam, nó le fritháireamh in aghaidh ioncaim, duine phósta a gcónaíonn a bhanchéile leis nó a chónaíonn lena fearchéile ar ioncam iomlán an duine sin, go measfar gurb é atá sa bhreis méid a fhéadfaí, faoi na forálacha roimhe seo den fho-alt seo, a asbhaint as ioncam, nó a fritháireamh in aghaidh ioncaim, bhanchéile nó fhearchéile an duine sin;
(c) maidir le haon ranníoc a bheidh íoctha ag duine ar tharla dó dul faoi árachas chun críche pinsin seanaoise (ranníocach) tar éis dó seasca bliain d'aois a shlánú, nach ndéanfar aon asbhaint ná fritháireamh a lamháil i leith na coda de a íocadh i leith pinsin seanaoise (ranníocach).
(4) Measfar gur díolaíochtaí lena mbaineann Cuid IV de Chuid V, íocaíochtaí sochar lena mbaineann an t-alt seo.
(5) Aon duine a mbeidh, de bhua aon fhoráil atá sna hAchtanna, asbhaint bainte as a luach saothair i leith aon ranníoca measfar, chun críocha an ailt seo (ach ní chun aon chríche eile) ranníoc is comhionann le méid na hasbhainte a bheith íoctha aige.
(6) Chun críocha an ailt seo, measfar gurb í cuid d'aon ranníoc a íocadh i leith aon sochair nó i leith na sochar uile lena mbaineann an t-alt seo an chuid sin de a chinnfidh an tAire Leasa Shóisialaigh.
Dliteanas pinsean, etc., áirithe i leith cánach.
[1932. a.4(1).]
225.—I gcás duine a bheith tar éis scor de bheith i seilbh oifige nó fostaíochta agus go bhfuil an duine faoina raibh sé i seilbh na hoifige sin nó ag a raibh sé fostaithe amhlaidh, nó go bhfuil oidhrí, seiceadóirí, riarthóirí, nó comharbaí an duine sin, ag íoc pinsin, blianachta, nó íocaíochta bliantúla eile leis féin nó lena bhaintreach nó lena leanbh nó le héinne dá ghaolta nó dá chleithiúnaithe, ansin d'ainneoin go bhfuil an pinsean, an bhlianacht nó an íocaíocht bhliantúil eile sin á íoc go saorálach nó go bhféadfaí scor dá íoc measfar gur ioncam é chun críche measúnachta cánach ioncaim agus déanfar é a mheasúnú agus a mhuirearú faoi Sceideal D nó faoi Sceideal E de réir mar is gá sa chás.
Caibidil II
Sochair Scoir agus Sochair Eile do Stiúrthóirí agus d'Fhostaithe
Léiriú.
[1958, Cuid V, a.31.]
226.—(1) Sa Chaibidil seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
ciallaíonn “stiúrthóir”—
(a) maidir le comhlacht corpraithe ar bord stiúrthóirí nó comhlacht dá shamhail a bhainistíonn a ghnó, comhalta den bhord sin nó den chomhlacht dá shamhail,
(b) maidir le comhlacht corpraithe ar stiúrthóir aonair nó duine dá shamhail a bhainistíonn a ghnó, an stiúrthóir sin nó an duine sin,
(c) maidir le comhlacht corpraithe arb iad na comhaltaí féin a bhainistíonn a ghnó, comhalta den chomhlacht corpraithe,
agus folaíonn sé duine ar bith atá le bheith nó a bhí ina stiúrthóir;
ciallaíonn “luach saothair deiridh”, maidir le stiúrthóir nó fostaí ghlacann páirt i mbainistí ghnó an chomhlachta chorpraithe agus nach stiúrthóir, agus folaíonn sé duine atá le bheith nó a bhí ina fhostaí;
ciallaíonn “luach saothair deiridh”, maidir le stiúrthóir nó fostaí comhlachta chorpraithe, meán-mhéid bliantúil a luach saothair ón gcomhlacht corpraithe ar feadh na dtrí bliana deiridh dá sheirbhís leis an gcomhlacht corpraithe, agus glacfar gurb é méid luach saothair dhuine in aghaidh aon bhliana áirithe an méid de a mbeadh sé inmheasúnaithe ina leith faoi fhorálacha an Achta seo, dá gceanglódh na forálacha sin gur ar bhrabúis nó gnóchain na bliana sin agus nach ar bhrabúis nó gnóchain aon bhliana nó tréimhse eile a bhunófaí an mheasúnacht arna laghdú d'aon asbhaint (seachas asbhaint faoi alt 222 nó faoi alt 233) ab inlamháilte le linn brabúis nó gnóchain a bheith á ríomh faoin Acht seo, agus d'aon asbhaintí ab inlamháilte i leith caithimh agus cuimilte aon inneallra nó gléasra: Ar choinníoll nach bhfolóidh luach saothair, gcás stiúrthóra chuideachta, aon táille stiúrthóra nó luach saothair dá shamhail a fuair sé ina cháil mar stiúrthóir den sórt sin;
ciallaíonn “stiúrthóir páirt-aimsire”, maidir le comhlacht corpraithe, stiúrthóir nach bhfuil de cheangal air formhór a chuid ama a chaitheamh i seirbhís an chomhlachta chorpraithe;
ciallaíonn “fostaí páirt-aimsire” maidir le comhlacht corpraithe, fostaí nach bhfuil de cheangal air formhór a chuid ama a chaitheamh i seirbhís an chomhlachta chorpraithe;
ciallaíonn “stiúrthóir dílseánach” stiúrthóir cuideachta arb é an t-úinéir tairbhiúil é ar níos mó ná 15 faoin gcéad de ghnáthscairchaipiteal na cuideachta, nó ar féidir leis, go díreach nó trí mheán cuideachtaí eile, nó trí aon mheán neamhdhíreach eile, níos mó ná an méid sin den ghnáth-scairchaipiteal sin a rialú;
ciallaíonn “fostaí dílseánach”, maidir le cuideachta, fostaí arb é an t-úinéir tairbhiúil é ar níos mó ná 15 faoin gcéad de ghnáthscairchaipiteal na cuideachta nó ar féidir leis, go díreach nó trí mheán cuideachtaí eile, nó trí aon mheán neamhdhíreach eile, níos mó ná an méid sin den ghnáth-scairchaipiteal sin a rialú;
ciallaíonn “sochar scoir nó sochar eile” aon phinsean, blianacht, cnapshuim, aisce nó sochar eile dá shamhail a bheidh le tabhairt ar scor nó in oirichill scoir, nó, i ndáil le seirbhís san am a caitheadh, tar éis scoir, nó ar bhás nó i ndáil le bás a fháil le linn seirbhíse nó tar éis scoir, nó bheidh le tabhairt ar aon athrú nó in oirichill aon athrú nó i ndáil le haon athrú a theacht ar sheirbhís an duine iomchuí, ach amháin nach bhfolaíonn sé aon phinsean, blianacht, cnapshuim, aisce, ná sochar eile dá shamhail sin a bheidh le tabhairt de dhroim amháin bás nó éagumas duine ó thionóisc a tharlóidh de dhroim nó i gcúrsa a oifige nó a fhostaíochta agus ní de dhroim aon chúise eile;
ciallaíonn “seirbhís” seirbhís mar fhostaí don comhlacht corpraithe iomchuí nó mar stiúrthóir ar an gcomhlacht sin agus forléireofar “scor” dá réir sin;
ciallaíonn “scéim aoisliúntais reachtúil” scéim atá curtha ar bun le haon achtachán a bhaineann le haoisliúntas nó faoi.
(2) Chun críocha na mínithe atá i bhfo-alt (1) ar “stiúrthóir dílseánach” agus “fostaí dílseánach”—
(a) gnáth-scairchaipiteal atá ar úinéireacht nó faoi rialú mar a deirtear sna mínithe ag duine arb é céile stiúrthóra nó fostaí é nó ar naíon le stiúrthóir nó fostaí é nó is iontaobhaí ar iontaobhas chun sochair duine nó daoine arb eisean, nó ar a bhfuil, aon duine den sórt sin nó an stiúrthóir nó an fostaí sin, measfar gurb é an stiúrthóir nó an fostaí sin agus nach aon duine eile an duine a bhfuil sé ar úinéireacht aige nó faoina rialú, agus
(b) ciallaíonn “gnáth-scairchaipiteal” an caipiteal eisithe uile (cibé ainm a thugtar air) na cuideachta seachas caipiteal a bhfuil ceart ag a shealbhóirí díbhinn a fháil de réir ráta shocair nó de réir ráta a athraíonn de réir an ráta chánach ioncaim, ach nach bhfuil aon cheart eile acu chun scair de bhrabúis na cuideachta a fháil.
(3) I gcás athrú a bheith déanta ar scéim shochar scoir tráth ar bith i ndiaidh an 23ú lá d'Aibreán, 1958, measfar, chun críocha na Caibidle seo, gur scéim nua an scéim a tháinig i ngníomh dáta an athraithe, ach ní bhainfidh an fo-alt seo le hathrú a bheidh ceadaithe ag na Coimisinéirí Ioncaim.
(4) Aon tagairt sa Chaibidil seo do shochair scoir nó do shochair eile a sholáthar do dhuine folaíonn sí tagairt do shochair is iníoctha le céile, leanaí, cleithiúnaithe nó ionadaithe pearsanta dlíthiúla an duine sin a sholáthar.
(5) Aon tagairt sa Chaibidil seo do shochair scoir nó do shochair eile nó do phinsean nó do bhlianacht a sholáthar ag comhlacht corpraithe folaíonn sí tagairt don soláthar sin a dhéanamh trí chonradh le tríú duine.
(6) Beidh feidhm ag an gCaibidil seo maidir le comhlachtaí neamhchorpraithe nó le comhlachtaí eile mar atá feidhm aici maidir le comhlachtaí corpraithe, ach measfar nach bhfolaíonn an tagairt san fho-alt seo do chomhlachtaí neamhchorpraithe nó do chomhlachtaí eile tagairt do phearsana aonair i gcomhpháirtíocht.
Muirearú i leith cánach i leith soláthair le haghaidh sochar scoir nó sochar eile do stiúrthóirí agus d'fhostaithe comhlachtaí corpraithe.
[1958, a. 32.]
227.—(1) Faoi réir alt 228, má tharlaíonn, de bhun scéime chun soláthar a dhéanamh faoi chomhair sochar scoir nó sochar eile san am le teacht do dhaoine arb éard iad, nó ar a bhfuil, stiúrthóirí nó fostaithe comhlachta chorpraithe (dá ngairtear scéim sochar scoir sa Chaibidil seo), go n-íocfaidh an comhlacht corpraithe in aon bhliain mheasúnachta áirithe suim chun aon sochair den sórt sin a sholáthar d'aon stiúrthóir nó fostaí don chomhlacht, ansin (cibé acu a bhraitheann nó nach mbraitheann faibhriú na sochar ar aon teagmhas)—
(a) maidir leis an tsuim a bheifear tar éis a íoc, mura mbeidh sí inmhuirir i leith cánach ioncaim ar shlí eile mar ioncam leis an stiúrthóir nó leis an bhfostaí, measfar, chun críocha uile an Achta seo, gur ioncam leis an stiúrthóir nó leis an bhfostaí sin don bhliain mheasúnachta sin an tsuim sin agus go bhfuil sí inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim faoi Chás IV de Sceideal D; agus
(b) más íocaíocht faoi aon árachas nó conradh den sórt a luaitear in alt 143 nó 151, an íocaíocht, tabharfar faoiseamh, muran inlamháilte ar shlí eile é, don stiúrthóir nó don fhostaí faoi alt 143 nó 151, cibé acu é, i leith na híocaíochta agus tabharfar an oiread faoisimh, más aon fhaoiseamh é, agus ab inlamháilte dó dá mb'eisean a rinne an íocaíocht agus gur leis a rinneadh an t-árachas nó an conradh faoina ndearnadh an íocaíocht.
(2) Faoi réir alt 228, i gcás—
(a) comhaontú a bheith i bhfeidhm idir comhlacht corpraithe agus stiúrthóir nó fostaí don chomhlacht sin chun soláthar a dhéanamh faoi chomhair aon sochar scoir nó sochar eile dó san am le teacht faoi scéim sochar scoir, nó duine a bheith ag fónamh mar stiúrthóir nó fostaí ag comhlacht corpraithe a bhfuil scéim sochar scoir ann maidir leis, a bhaineann le daoine den aicme ar di é agus faoina soláthrófar aon sochair den sórt sin dó,
(b) nach ndéanann an comhlacht corpraithe, nó nach ndéanann sé go hiomlán, soláthar na sochar a urrú trí shuimeanna den sórt a luaitear i bhfo-alt (1) a íoc, agus
(c) nach imthosca ina bhfaibhreoidh na sochair imthosca a fhágfaidh cáin ioncaim a bheith inmheasúnaithe ar na sochair mar dhíolaíochtaí óna oifig mar stiúrthóir nó óna fhostaíocht,
ansin (cibé acu a bhraitheann nó nach mbraitheann faibhriú na sochair ar aon teaghmhas áirithe), gach bliain mheasúnachta a bheidh an comhaontú i bhfeidhm nó a bheidh an stiúrthóir nó an fostaí ag fónamh mar a dúradh anuas go dtí an bhliain mheasúnachta, agus an bhliain mheasúnachta sin freisin, a fhaibhreoidh na sochair nó scoirfidh aon seans de bheith ann go bhfaibhreoidh siad, measfar, chun críocha uile an Achta seo, gur ioncam leis an stiúrthóir nó leis an bhfostaí don bhliain sin, agus is ioncam arb inmheasúnaithe cáin ioncaim ina leith faoi Chás IV de Sceideal D, suim cóimhéid leis an tsuim bhliantúil a bheadh ar an gcomhlacht corpraithe a íoc an bhliain sin faoi chonradh le tríú duine ag urrú soláthar na sochar sin ag an tríú duine sin nó, cibé acu é, an oiread de na sochair sin nach mbeidh urraithe cheana trí íoc na suimeanna sin a luaitear i bhfo-alt (1).
(3) I gcás ina n-íocfaidh an comhlacht corpraithe aon suim a luaitear i bhfo-alt (1) maidir le stiúrthóirí nó fostaithe iomaí, déanfar, chun críocha an fho-ailt sin, an tsuim a íocfar amhlaidh a chionroinnt eatarthu faoi threoir na suimeanna faoi leith a chaithfí a íoc chun a urrú go ndéanfaí na sochair ar leith a sholáthar dóibh faoi seach, agus, chun na críche sin, measfar an chuid den tsuim a chionroinnfear ar gach duine faoi leith díobh a bheith íoctha ar leithligh maidir leis an duine áirithe sin díobh.
Díolúintí ó mhuirear cánach faoi alt 227.
[1958, a. 33.]
228.—(1) Beidh na híocaíochtaí seo a leanas díolmhaithe ó oibriú:
(a) íocaíochtaí le ciste aoisliúntais a bheidh ceadaithe (go hiomlán nó go páirteach) ag na Coimisinéirí Ioncaim chun críocha alt 222;
(b) íocaíochtaí ar mhodh préimhe de bhun scéime sochar scoir, a bhfuil na sochair fúithi urraithe trí phréimheanna is iníoctha ag an gcomhlacht corpraithe, le ranníocaí nó gan ranníocaí ó na stiúrthóirí nó na fostaithe lena mbaineann, faoi chonarthaí árachas saoil nó dearlaice nó blianachtaí saoil, agus is scéim a bhí i ngníomh roimh an 24ú lá d'Aibreán, 1958,
faoi réir an choinníll nach mbeidh feidhm ag mír (b) maidir le híocaíocht i leith stiúrthóra nó fostaí a ligeadh nó a ligfear chun bheith ina chomhalta den scéim tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1959, ná maidir le duine arb éard é, tráth ar bith i rith na bliana measúnachta—
(i) stiúrthóir dílseánach,
(ii) stiúrthóir páirt-aimsire,
(iii) fostaí dílseánach, nó
(iv) fostaí páirt-aimsire.
(2) (a) Ní bheidh feidhm ag alt 227 (1) ná ag alt 227 (2) ar shlí go mbeidh aon tsuim le háireamh mar ioncam mar a luaitear ansin i gcás inarb éard í an scéim sochar scoir a bheidh i gceist—
(i) scéim aoisliúntais reachtúil,
(ii) scéim eiscthe, nó
(iii) scéim a bheidh ceadaithe de thuras na huaire ag na Coimisinéirí Ioncaim faoi alt 229.
(b) San fho-alt seo, ciallaíonn “scéim eiscthe” scéim sochar scoir a bhaineann le daoine nach stiúrthóir dílseánach, stiúrthóir páirt-aimsire, fostaí dílseánach ná fostaí páirt-aimsire aon duine díobh agus nach cead, de réir a téarmaí, luach comhiomlán na sochar uile is féidir a sholáthar d'aon duine a bheith níos mó ná £3,000 (i gcás ina bhfuil níos mó ná scéim sochar scoir amháin ann de thuras na huaire maidir leis an gcomhlacht corpraithe agus a bhaineann le daoine den aicme chéanna, measfar gur scéim amháin chun críocha an mhínithe seo na scéimeanna sin go léir i dteannta a chéile).
(3) I gcás—
(a) ina mbeifear, maidir le soláthar faoi chomhair aon sochar scoir nó sochar eile san am le teacht do stiúrthóir nó fostaí, tar éis a mheas gur ioncam dá chuid de bhua alt 227 (1) nó 227 (2) suim (dá ngairtear an tsuim mhuirearaithe san fho-alt seo),
(b) go gcruthóidh an stiúrthóir nó an fostaí dá éis sin do na Coimisinéirí Ioncaim, nó ar achomharc chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta, nach ndearnadh aon íocaíocht i leith, ná in ionad, na sochar agus gur tharla teaghmas éigin a thugann nach ndéanfar aon íocaíocht den sórt sin, agus
(c) go n-iarrfaidh an stiúrthóir nó an fostaí faoiseamh faoin bhfo-alt seo laistigh de thrí bliana ón am a tharla an teagmhas sin,
tabharfaidh na Coimisinéirí Ioncaim faoiseamh i leith cánach ar an tsuim mhuirearaithe trí aisíoc nó ar shlí eile mar is iomchuí; agus má shásaíonn an stiúrthóir nó an fostaí na Coimisinéirí Ioncaim, nó ar achomharc na Coimisinéirí Speisialta, mar a dúradh maidir le cuid áirithe éigin de na sochair is lú ná a n-iomlán, féadfaidh na Coimisinéiri Ioncaim cibé faoiseamh a thabhairt is dóigh leo a bheith cóir, réasúnach.
(4) I gcás ina ndéanfaí, ar leith ón bhfo-alt seo, a mheas, de bhua fo-alt (1) nó fo-alt (2) d'alt 227, gur ioncam le fostaí in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe aon suim áirithe, ach, maidir leis an mbliain sin, nach bhfuil, faoi fhorálacha an Achta seo, cáin ioncaim inmheasúnaithe ar an bhfostaí i leith díolaíochtaí a fhostaíochta nó gur ar fhoras an mhéid a fuair sé sa Stát is inmheasúnaithe amhlaidh í, ní bheidh d'fheidhm ag an bhfo-alt sin go mbeidh sé le meas gur ioncam dá chuid in aghaidh na bliana sin an tsuim sin.
Scéimeanna sochar scoir a cheadú.
[1958, a. 34.]
229.—(1) Faoi réir alt 230, ceadóidh na Coimisinéirí Ioncaim scéim sochar scoir chun críocha na Caibidle seo má chruthaítear dóibh go gcomhlíonann an scéim na coinníollacha seo a leanas go léir:
(a) go bhfuil an scéim bunaithe in ndáil le trádáil nó gnóthas a sheoltar go hiomlán nó go páirteach sa Stát ag comhlacht corpraithe a chónaíonn sa Stát chun críocha cánach ioncaim;
(b) nach féidir le sochair na scéime faibhriú ach—
(i) do stiúrthóirí nó d'fhostaithe an chomhlachta chorpraithe ar scor dóibh, ar aois shonraithe (nach mó ná seachtó bliain) a shlánú dóibh, nó ar theacht faoi éagumas buan níos óige ná sin dóibh, nó
(ii) do bhaintreacha, do chlann nó do chleithiúnaithe eile nó d'ionadaithe pearsanta dlíthiúla daoine atá nó a bhí ina stiúrthóirí nó ina bhfostaithe don chomhlacht corpraithe, ar éag do na daoine sin;
(c) go bhfuil ceart sonraithe chun sochar sonraithe faoin scéim ag gach duine lena mbaineann an scéim agus gur cuireadh téarmaí na scéime in iúl dó;
(d) gur mar a chéile, maidir leis na daoine uile lena mbaineann an scéim, an saghas sochar a thugtar faoin scéim;
(e) gurb é an comhlacht corpraithe a íocann trian ar a laghad den chostas a bhaineann le soláthar na sochar is iníoctha faoin scéim le gach duine, nó maidir le gach duine, lena mbaineann an scéim;
(f) nach cead aon suim a d'íoc an comhlacht corpraithe chun sochair a sholáthar faoin scéim a chur chun aon chríche eile ná a aisíoc leis an gcomhlacht corpraithe;
(g) i gcás aon stiúrthóir nó fostaí do dhéanamh ranníoca i leith costas soláthair na sochar faoin scéim, nach cead aon suim a ranníoc aon duine amhlaidh a chur chun aon chríche eile seachas soláthar na sochar sin ná a aisíoc leis;
(h) (i) nach cead luach comhiomlán na sochar uile a d'fhéadfadh faibhriú chun aon duine ar scor dó a bheith níos mó ná suim is comhionann, ar dháta an scoir sin, le luach pinsin ar feadh a shaoil ar cóimhéid leis an seascadú cuid dá luach saothair deiridh arna iolrú faoi uimhir a bhlianta seirbhíse, nó ná suim is comhionann, ar an dáta sin, le luach pinsin ar feadh a shaoil ar cóimhéid le dhá dtrian a luach saothair deiridh cibé acu sin is lú, agus
(ii) nach mó luach na sochar, más ann, a thugtar, ar shlí seachas trí bhlianacht nó pinsean neamhiomalartaithe, ná ceathrú cuid an luacha chomhiomláin sin;
(i) nach bhféadfaidh luach comhiomlán na sochar uile (dá ngairtear sochair báis san fhomhír seo), a fhéadfaidh faibhriú ar aon duine d'fháil bháis le linn a sheirbhíse, a bheith níos mó ná luach na sochar d'fhéadfaí, de réir an choinníll at i mír (h) (i) a sholáthar dó ar scor dó ar an aois shonraithe a shlánú, dá leanadh sé de bheith ag fónamh nó go slánódh sé an aois sin de réir ráta bhliantúil luach saothair comhionann lena luach saothair deiridh, agus nach bhféadfaidh luach na sochar báis uile sin a fhéadfar a thabhairt ar shlí seachas trí bhlianacht nó pinsean neamhiomalartaithe a bheith níos mó ná cibé suim acu seo a leanas is mó:
(i) £1,000,
(ii) méid is comhionann le luach saothair deiridh an duine,
(iii) suim is comhionann leis an tríochadú cuid de luach saothair deiridh an duine arna iolrú faoi uimhir a bhlianta seirbhíse nó faoi dhaichead a cúig, cibé acu is lú,
(iv) méid is comhionann le comhiomlán na suimeanna a ranníoc an duine faoin scéim, mar aon le hús réasúnach ar na suimeanna sin;
(j) (i) nach bhféadfaidh comhiomlán na sochar uile a fhéadfaidh faibhriú, ar aon duine d'fháil bháis tar éis scor dó, a bheith níos mó ná suim is comhionann le luach comhiomlán na sochar ar tháinig an duine sin ina dteideal ar scor dó arna laghdú de shuim iomlán na n-íocaíochtaí uile a rinneadh nó a bhí dlite suas go dtí dáta báis an duine sin i leith na sochar sin, nó
(ii) gurb é an t-aon-sochar a fhéadfaidh faibhriú ar aon duine d'fháil bháis tar éis scor dó pinsean neamhiomalartaithe dá bhaintreach nó do chleithiúnaí eile agus arb é méid é méid nach mó ná leath an phinsin nó na blianachta a raibh an duine sin ina theideal tráth a bháis;
(k) nach insannaithe go hiomlán ná go páirteach na pinsin ná na blianachtaí a sholáthraítear faoin scéim;
(l) go bhfuil foráil sa scéim á áirithiú nach ngéillfear, go hiomlán ná go páirteach, aon chearta chun aon tsochair a soláthraíodh nó a sholáthrófar faoin scéim (cibé acu a bhraitheann nó nach mbraitheann faibhriú an tsochair ar theagmhas); agus
(m) nach bhféadfar seirbhís ar bith ag duine in aon fheidhmeannas an fad is—
(i) stiúrthóir dílseánach,
(ii) stiúrthóir páirt-aimsire,
(iii) fostaí dílseánach, nó
(iv) fostaí páirt-aimsire, é a chur san áireamh chun aon cheann de chríocha na scéime.
(2) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, más oiriúnach leo, ag féachaint do chúinsí an cháis áirithe, agus faoi réir cibé coinníollacha is oiriúnach leo a fhorchur, scéim sochar scoir chun críocha na Caibidle seo a cheadú d'ainneoin feidhm a bheith ag mír nó míreanna acu seo a leanas:
(a) an coinníoll atá i bhfo-alt (1) (a) a bheith gan chomhlíonadh,
(b) cé gurb é príomh-chuspóir na scéime soláthar sochar nach bhféadfaidh faibhriú ach sna cúinsí dá dtagraítear i bhfo-alt (1) (b), nach é an soláthar sin aon-chuspóir na scéime,
(c) an coinníoll atá i bhfo-alt (1) (f) a bheith gan chomhlíonadh toisc, más mó na suimeanna a bheidh íoctha ag an gcomhlacht corpraithe chun sochair a sholáthar faoin scéim i leith aon duine nó daoine ná an méid is gá chun sochair a sholáthar de réir na scéime don duine nó do na daoine sin, go bhféadfar suim i leith na breise a aisíoc leis an gcomhlacht corpraithe,
(d) go bhfuil an coinníoll atá i bhfo-alt (1) (g) gan chomhlíonadh toisc go bhféadfar suimeanna a ranníoc stiúrthóir nó fostaí a aisíoc leis (mar aon le hús réasúnach air nó dá éagmais sin) ar dheireadh a bheith lena sheirbhís i gcúinsí de shaghas nach dtiocfaidh sé i dteideal pinsin is iníoctha láithreach nó ar dháta éigin le teacht,
(e) i gcúinsí faoi leith féadfaidh luach comhiomlán na sochar a fhéadfaidh faibhriú, ar stiúrthóir nó fostaí do scor, dul thar an teorainn atá leagtha amach i bhfo-alt (1) (h) (i) nó féadfaidh luach na sochar sin a thabharfar ar shlí seachas trí bhlianacht nó pinsean neamhiomlartaithe dul thar an teorainn atá leagtha amach i bhfo-alt (1) (h) (ii),
(f) féadfaidh luach comhiomlán na sochar a fhéadfar a thabhairt ar shlí seachas trí bhlianacht nó pinsean neamhiomalartaithe, ar aon duine d'fháil bháis le linn a sheirbhíse dul thar an teorainn atá leagtha amach i bhfo-alt (1) (i),
(g) an coinníoll atá i bhfo-alt (1) (m) a bheith gan chomhlíonadh maidir le stiúrthóir páirt-aimsire nó fostaí páirt-aimsire,
ar choinníoll go gcomhlíonann an scéim ar shlite eile na coinníollacha atá i bhfo-alt (1) agus go bhfuil na híocaíochtaí go léir faoin scéim le daoine lena mbaineann an scéim iníoctha ag duine nó trí dhuine a chónaíonn, chun críocha cánach ioncaim, sa Stát.
(3) Nuair a bheidh a gceadú tugtha ag na Coimisinéirí Ioncaim i leith scéime, féadfaidh siad tráth ar bith, trí fhógra i scríbhinn chun an chomhlachta chorpraithe lena mbainfidh, a gceadú a aistarraingt ar cibé forais agus amhail ó cibé dáta (ar a n-áirítear dáta roimh dháta an fhógra) a shonrófar san fhógra agus i gcás ina n-aistarraingeofar aon cheadú faoin bhfo-alt seo, déanfar, air sin, cibé measúnachtaí is oiriúnach ag féachaint d'alt 227 de dhroim na haistarraingte sin.
Scéimeanna comhshuimithe agus eadarscartha.
[1958, a. 35.]
230.—(1) Déanfar na tagairtí atá sa Chaibidil seo do scéim sochar scoir a fhorléiriú de réir na bhforálacha seo a leanas:
(a) déanfar tagairtí do scéim den sórt sin a fhorléiriú, maidir le gníomhas, comhaontú, sraith de chomhaontuithe nó comhshocraíochtaí eile do dhéanamh soláthair le haghaidh sochar scoir nó sochar eile do daoine de dhá aicme nó níos mó, mar thagairtí don méid sin den chéanna a bhaineann le daoine d'aicme amháin, agus, dá réir sin, measfar, chun críocha na Caibidle seo, dhá scéim sochar scoir nó níos mó a bhaineann faoi seach leis na haicmí éagsúla a bheith comhdhéanta i ngníomhas, comhaontú, sraith de chomhaontuithe nó comhshocraíochtaí eile a dhéanann soláthar den sórt sin;
(b) folaíonn tagairtí do scéim den sórt sin tagairtí do ghníomhas, comhaontú, sraith de chomhaontuithe, nó do chomhshocraíochtaí eile do dhéanamh soláthair le haghaidh sochar scoir nó sochar eile do dhaoine arb éard iad, nó ar a bhfuil, stiúrthóir nó fostaí, nó stiúrthóirí nó fostaithe, comhlachta chorpraithe (nó, i gcás lena mbaineann mír (a), don méid sin den chéanna a bhaineann le duine nó daoine d'aon aicme áirithe), d'ainneoin nach mbaineann sé nó siad ach le líon beag stiúrthóirí nó fostaithe, nó le stiúrthóir nó fostaí amháin.
(2) Chun a chinneadh, i gcás scéime sochar scoir a chuirfear faoi bhráid na gCoimisinéirí Ioncaim lena ceadú, cibé acu atá nó nach bhfuil na coinníollacha a shonraítear in alt 229 (1) comhlíonta, breithneofar an scéim i dteannta aon scéime nó scéimeanna eile a bheidh ann maidir leis an gcomhlacht corpraithe agus a bhainfidh le daoine den aicme lena mbainfidh an scéim a bheidh i gceist agus má bhíonn na coinníollacha sin comhlíonta i gcás na scéimeanna uile agus iad a ghlacadh le chéile, measfar go bhfuil na coinníollacha sin comhlíonta i gcás gach scéime díobh, agus, mura mbeidh, measfar nach bhfuil na coinníollacha sin comhlíonta i gcás aon scéime díobh.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, más oiriúnach leo—
(a) cuid de scéim sochar scoir a cheadú, nó
(b) scéim den sórt sin a cheadú, d'ainneoin é a bheith, ag féachaint do scéim eile dá sórt a bheidh ann i ndáil leis an gcomhlacht corpraithe, le meas, de bhua fo-alt (2), nach gcomhlíonann an scéim a bheidh i gceist na coinníollacha réamhráite,
agus measfar go bhfolaíonn tagairtí sa Chaibidil seo do scéim sochar scoir a ceadaíodh faoi alt 229 tagairtí do chuid de scéim a ceadaíodh faoin bhfo-alt seo.
Measfar gurb ioncam suimeanna áirithe.
[1958, a. 36.]
231.—(1) Tá feidhm ag an alt seo maidir le scéim sochar scoir arna ceadú ag na Coimisinéirí Ioncaim i bhfeidhmiú na gcumhacht a thugtar dóibh le halt 229 (2) i gcás lena mbaineann alt 229 (2) (e).
(2) I gcás ina ndéanfar, faoi scéim sochar scoir a bhfuil feidhm ag an alt seo maidir léi, aon sochar a sholáthar do stiúrthóir nó d'fhostaí ar scor dó, ar shlí seachas trí bhlianacht nó pinsean neamhiomalartaithe, agus go mbeidh breis ag luach iomlán na sochar uile a sholáthrófar amhlaidh faoi na scéimeanna sochar scoir uile lena mbainfidh an t-alt seo ar an tsuim a chomhlíonfadh an coinníoll a shonraítear in alt 229 (1) (h) (ii), measfar, chun críocha uile an Achta seo, gur ioncam leis an stiúrthóir nó leis an bhfostaí in aghaidh na bliana measúnachta a scoirfidh sé an bhreis sin (dá ngairtear an bhreis ina dhiaidh seo san alt seo) agus gurb inmheasúnaithe í i leith cánach ioncaim faoi Chás IV de Sceideal D:
Ar choinníoll go mbeidh teideal ag an stiúrthóir nó ag an bhfostaí, ar na fíorais iomchuí a bheith cruthaithe do na Coimisinéirí Ioncaim, go ndéanfar iomlán na cánach ioncaim agus na forchánach is iníoctha aige don bhliain mheasúnachta a laghdú go dtí iomlán an dá shuim seo a leanas:
(i) an méid cánach ioncaim agus forchánach ab iníoctha aige dá mba nár achtaíodh an fo-alt seo, agus
(ii) cáin ioncaim agus forcháin ar mhéid na breise de réir rátaí a dhéanfar amach faoi seach ar an modh a shonraítear i bhfo-alt (3).
(3) Ríomhfar:
(a) na méideanna cánach ioncaim agus forchánach faoi seach ab iníoctha ag an stiúrthóir nó ag an bhfostaí don bhliain mheasúnachta a scoir sé mura mbeadh ar áireamh a ioncaim iomláin don bhliain sin aon luach saothair ón oifig nó ón bhfostaíocht óna mbeidh sé tar éis scor, ach go raibh ar áireamh ann íocaíocht bliana iomláine den bhlianacht nó den phinsean neamhiomalartaithe a soláthraíodh dó, má soláthraíodh, ar scor dó, agus
(b) na suimeanna breise cánach ioncaim agus forchánach, de bhreis ar na suimeanna a ríomhfar de réir mhír (a) ab iníoctha aige dá mbeadh ar áireamh a ioncaim iomláin don bhliain mheasúnachta, i dteannta an ioncaim a shonraítear sa mhír sin, íocaíocht bhliana iomláine de phinsean ar feadh a shaoil (dá ngairtear an measphinsean ina dhiaidh seo san fho-alt seo) ar chomhionann leis an mbreis a luach ar dháta a scoir,
agus déanfar na rátaí cánach ioncaim agus forchánach faoi seach chun críocha mhír (ii) den choinníoll a ghabhann le fo-alt (2) a ríomh ansin trí na suimeanna breise cánach ioncaim agus forchánach faoi seach, arna ríomh de réir mhír (b), a roinnt ar mhéid an mheas-phinsin.
(4) (a) Bainfidh alt 434 le haon íocaíocht i leith, nó ar cuntas, na breise amhail is dá mba éard í an íocaíocht sin íocaíocht úis ar ar muirearaíodh cáin faoi Sceideal D nach iníoctha as brabúis nó gnóchain a tugadh faoi mhuirear cánach, agus déanfaidh an duine a dhéanfaidh nó trína ndéanfar an íocaíocht cáin a asbhaint, agus beidh cáin inghnóthaithe uaidh, dá réir sin.
(b) Ní dhéanfaidh an fo-alt seo difear do dhliteanas an stiúrthóra nó an fhostaí iomchuí a bheith inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim de bhua an ailt seo faoi Chás IV de Sceideal D, ná don méid a bhféadfar cáin a mheasúnú amhlaidh air ina leith, ach, chun críocha bailiúcháin, tabharfar creidiúint dó sa mhéid a asbhainfear agus a dtabharfar cuntas ina leith faoin bhfo-alt seo.
(5) I gcás nach mó ná £3,000 luach comhiomlán na sochar uile a sholáthrófar, ar scor do stiúrthóir nó d'fhostaí nó i ndáil le scor stiúrthóra nó fostaí, faoi na scéimeanna sochar scoir uile a bheidh ann i ndáil leis an gcomhlacht corpraithe, ní ghlacfaidh an t-alt seo éifeacht maidir leis an stiúrthóir nó an fostaí sin.
Baint alt 434 le híocaíochtaí áirithe.
[1958, a. 37.]
232.—(1) Tá feidhm ag an alt seo maidir le scéim sochar scoir arna ceadú ag na Coimisinéirí Ioncaim trí na cumhachtaí a thugtar dóibh le halt 229 (2) a fheidhmiú, i gcás lena mbaineann alt 229 (2) (f).
(2) I gcás ina ndéanfar, faoi scéim sochar scoir a mbeidh feidhm ag an alt seo maidir léi, aon sochar a sholáthar, ar shlí seachas trí bhlianacht nó pinsean neamhiomalartaithe, ar stiúrthóir nó fostaí d'fháil bháis le linn a sheirbhíse agus go mbeidh breis ag luach iomlán na sochar uile a sholáthrófar amhlaidh faoin scéim sin agus faoi na scéimeanna eile uile a bheidh díolmhaithe ó oibriú alt 227, agus a bheidh ann i ndáil leis an gcomhlacht corpraithe, ar an tsuim a chomhlíonfadh an coinníoll a shonraítear in alt 229 (1) (i), bainfidh alt 434 le haon íocaíocht i leith, nó ar cuntas, na breise sin amhail is dá mba éard í an íocaíocht íocaíocht úis ar ar muirearaíodh cáin faoi Sceideal D nach iníoctha as brabúis nó gnóchain a tugadh faoi mhuirear cánach, agus déanfaidh an duine a dhéanfaidh nó trína ndéanfar an íocaíocht cáin a asbhaint, agus beidh cáin inghnóthaithe uaidh, dá réir sin.
(3) Ní thabharfaidh aon ní san alt seo go ndéileálfar, chun aon cheann de chríocha an Achta seo, le haon bhreis den sórt sin dá dtagraítear i bhfo-alt (2) mar ioncam le hionadaí pearsanta dlíthiúil an stiúrthóra nó an fhostaí éagtha nó le haon duine eile.
(4) I gcás nach mó ná £3,000 luach comhiomlán na sochar uile a sholáthrófar ar, nó i ndáil le, stiúrthóir nó fostaí d'fháil bháis le linn a sheirbhíse, faoi na scéimeanna sochar scoir uile a bheidh ann i ndáil leis an gcomhlacht corpraithe, ní ghlacfaidh an t-alt seo éifeacht maidir leis an stiúrthóir nó an fostaí sin.
Ranníocaí a lamháil mar asbhaintí, etc.
[1958, a. 38.]
233.—(1) I gcás ina ndéanfaidh stiúrthóir nó fostaí ranníoc, faoi théarmaí scéime sochar scoir a cheadaigh na Coimisinéirí Ioncaim faoi alt 229, i leith costas soláthair shochar na scéime, déanfar aon suim a ranníocfaidh an stiúrthóir nó an fostaí sin amhlaidh, a lamháil, chun críocha measúnachta faoi Sceideal E, mar asbhaint as an luach saothair óna oifig nó óna fhostaíocht agus déanfar an asbhaint sin de réir alt 112, ach
(a) déanfar méid (dá ngairtear an méid sin ina dhiaidh seo sa mhír seo), is inlamháilte ar shlí eile faoin bhfo-alt seo d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, is é sin, méid aon asbhainte nó asbhaintí, a laghdú (ar a n-áirítear a laghdú go nialas), más gá sin, ionas nach mó iomlán an mhéid sin agus na hasbhainte, más aon asbhaint é, is inlamháilte don bhliain mheasúnachta chéanna faoi alt 222 (1), i leith ranníoc a rinneadh le ciste aoisliúntais a bhaineann leis an oifig nó leis an bhfostaíocht chéanna ná 15 faoin gcéad den luach saothair ón oifig nó ón bhfostaíocht iomchuí don bhliain, nó don chuid de bhliain, ar ina leith a rinneadh na ranníocaí iomchuí, agus
(b) ní inlamháilte aon asbhaint i leith ranníoc a aisíocfar roimh dheireadh na bliana measúnachta a dhéanfar é.
(2) I gcás ina ndéanfar aon ranníocaí a rinne stiúrthóir nó fostaí faoi scéim is scéim cheadaithe de réir bhrí fho-alt (1) a aisíoc leis i rith a shaoil—
(a) beidh feidhm ag alt 434 maidir le méid na ranníoc a aisíocfar ionann agus dá mba íoc é ar ús a tugadh faoi mhuirear cánach faoi Sceideal D nárbh iníoctha as brabúis nó gnóchain ar ar muirearaíodh cáin, agus déanfaidh an duine a dhéanfaidh nó trína ndéanfar an t-aisíoc cáin a asbhaint, agus beidh cáin inghnóthaithe uaidh, dá réir sin,
(b) chun críocha cánach ioncaim (gan forcháin a áireamh) ní dhéanfar méid na ranníoc a aisíocfar a áireamh mar ioncam leis an stiúrthóir nó leis an bhfostaí, ach ar é do dhéanamh éilimh air, beidh teideal aige go n-aisíocfar leis an oiread sin den cháin a asbhaineadh faoi mhír (a) is breis ar shuim ar cóimhéid le cáin ar mhéid na ranníoc a aisíocadh, gan aon ranníocaí ná codanna de ranníocaí a áireamh nárbh inlamháilte mar asbhaintí faoi fho-alt (1), de réir ráta a dhéanfar amach trí iomlán na suimeanna breise cánach ioncaim ab iníoctha aige in aghaidh na sé bliana measúnachta roimh an mbliain a aisíocadh na ranníocaí mura lamhálfaí aon asbhaint faoin bhfo-alt sin (1) faoi threoir na ranníoc sin a íoc, ar iomlán na n-asbhaintí a lamháladh iarbhír amhlaidh in aghaidh na mblianta sin, agus
(c) chun críocha forchánach, déanfar na ranníocaí a bheidh aisíoctha a áireamh, sa mhéid gur lamháladh mar asbhaintí iad faoi fho-alt (1), mar ioncam sna blianta leithleacha measúnachta ar lamháladh dóibh amhlaidh iad agus féadfar aon mheasúnachtaí eile is gá i leith forchánach a dhéanamh dá réir sin.
Sonraí scéimeanna sochar scoir a se achadadh, etc.
[1958, a. 39; 1963, Sc. 6, Cuid III.]
234.—(1) Beidh de dhualgas ar chomhlacht corpraithe—
(a) sonraí a thabhairt don chigire, laistigh den trí mhí dar tosach an dáta a thiocfaidh an scéim i bhfeidhm, i dtaobh aon scéime sochar scoir a thiocfaidh ann an 6ú lá d'Eanáir, 1967, nó dá éis sin, seachas scéim a oibrítear trí chiste a cheadaigh na Coimisinéirí Ioncaim faoi alt 222, nó faoi scéim aoisliúntais reachtúil, agus
(b) nuair a cheanglófar air é trí fhógra ón gcigire sin a dhéanamh, cibé sonraí breise a thabhairt, laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra sin, a iarrfaidh an cigire le réasún i dtaobh aon scéime sochar scoir a bheidh ann maidir leis an gcomhlacht corpraithe nó leis na daoine lena mbaineann sí.
(2) I gcás ina mbeidh scéim sochar scoir ceadaithe de thuras na huaire chun críocha na Caibidle seo, beidh sé de dhualgas ar an duine ag a mbeidh bainistí na scéime, nuair a cheanglófar air é trí fhógra ón gcigire sin a dhéanamh, cibé sonraí maidir le hoibriú na scéime a iarrfaidh an cigire le réasún, a thabhairt laistigh den am a theorainneofar leis an bhfógra, lena n-áirítear (go háirithe agus gan dochar do ghinearáltacht a bhfuil anseo roimhe seo)—
(a) sonraí íocaíochtaí a rinneadh chun sochair a sholáthar faoin scéim,
(b) sonraí íocaíochtaí a rinneadh i leith nó ar cuntas sochar faoin scéim agus sonraí daoine lena ndearnadh na híocaíochtaí, agus
(c) sonraí ranníocaí a aisíocadh faoin scéim agus sonraí aon úis a íocadh ar na ranníocaí sin.
(3) I gcás ina mbainfidh comhlacht corpraithe as na sochair a íocfaidh sé le haon duine dá stiúrthóirí nó dá fhostaithe, nó ina n-íocfaidh sé thar ceann an duine sin, aon ranníocaí de chuid an stiúrthóra nó an fhostaí sin faoi scéim sochar scoir cheadaithe, cuirfear sonraí na hasbhainte nó na híocaíochta sa tuairisceán iomchuí pá agus tuarastal a cheanglaítear a thabhairt faoi alt 178.
Caibidil III
Blianachtaí Scoir
Blianachtaí scoir (faoiseamh i leith préimheanna).
[1958, a. 40; 1959, a. 68 (1) (i).]
1867, c. 144.
235.—(1) Má tharlaíonn—
(a) go mbeidh (nó go mbeadh mura mbeadh neamhdhóthanacht bhrabús nó ghnóchan) cáin inmhuirir ar phearsa aonair i leith tuillimh iomchuí ó aon trádáil, gairm, oifig nó fostaíocht a bhí á seoladh aige nó ina sheilbh, agus
(b) go n-íocfaidh sé préimh nó comaoin eile faoi chonradh blianachta a bheidh ceadaithe de thuras na huaire ag na Coimisinéirí Ioncaim mar chonradh arb é an príomhshochar a urraítear leis blianacht saoil don phearsa aonair ina sheanaois (dá ngairtear préimh cháilitheach ina dhiaidh seo sa Chaibidil seo),
féadfar faoiseamh ó cháin a thabhairt i leith na préimhe cáilithí faoi alt 236.
(2) Faoi réir fho-alt (3), ní cheadóidh na Coimisinéirí Ioncaim conradh mura dóigh leo go gcomhlíonann sé na coinníollacha seo a leanas, is é sin, go ndearna an pearsa aonair é le duine a sheolann go dleathach sa Stát gnó ag tabhairt blianachtaí ar shaol daoine, agus ar conradh é—
(a) nach bhforálann go n-íocfaidh an duine sin, i rith saoil na pearsan aonair aon suim ach amháin suimeanna is iníoctha ar mhodh blianachta leis an bpearsa,
(b) nach bhforálann go mbeidh an bhlianacht is iníoctha leis an bpearsa aonair le tosú sula slánóidh sé seasca bliain d'aois nó tar éis dó seachtó bliain d'aois a shlánú,
(c) nach bhforálann go n-íocfaidh an duine sin aon suimeanna eile ach amháin suimeanna is iníoctha ar mhodh blianachta le baintreach nó le baintreach fir na pearsan aonair agus aon suimeanna a bheidh, mura mbeidh aon bhlianacht iníoctha leis an bpearsa aonair nó le baintreach nó le baintreach fir, iníoctha le hionadaithe pearsanta na pearsan aonair trí phréimheanna a thabhairt ar ais, trí ús réasúnach ar phréimheanna nó trí bhónais as brabúis,
(d) nach bhforálann gur suim níos mó in aghaidh na bliana an bhlianacht is iníoctha, más iníoctha í, le baintreach nó baintreach fir na pearsan aonair, ná an tsuim bhliantúil a íocadh nó is iníoctha leis an bpearsa aonair, nó
(e) nach bhforálann go n-íocfar aon bhlianacht ar shlí seachas ar feadh saoil an bhlianachtóra,
agus nach bhfuil foráil ann á áirithiú nach féidir aon bhlianacht is iníoctha faoi a ghéilleadh, a iomalartú ná a shannadh go hiomlán ná go páirteach.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, más oiriúnach leo, agus faoi réir aon choinníollacha is oiriúnach leo a fhorchur, conradh a chomhlíonann thairis sin na coinníollacha sin roimhe seo a cheadú. d'ainneoin go ndéanann foráil a bheith sa chonradh i leith aon ní nó nithe acu seo a leanas:
(a) go n-íocfar blianacht, tar éis bháis na pearsan aonair, le cleithiúnaí seachas baintreach nó baintreach fir na pearsan;
(b) go n-íocfar leis an bpearsa aonair blianacht a thosóidh sula slánóidh sé seasca bliain d'aois, má bhíonn an bhlianacht iníoctha ar é a theacht, de dheasca éalainge aigne nó coirp, chun bheith neamhinniúil go buan ar a shlí bheatha féin nó aon tslí bheatha dá samhail, a mbeidh sé oilte nó oiriúnach chuici, a bheith ar siúl aige;
(c) más slí bheatha í slí bheatha na pearsan aonair ar gnáth le daoine scor di sula mbíonn seasca bliain d'aois slán acu, go dtosóidh an bhlianacht sula mbeidh an aois sin slán aige (ach nach dtosóidh sula mbeidh caoga bliain d'aois slán aige);
(d) go leanfaidh an bhlianacht is iníoctha le duine ar bith de bheith iníoctha ar feadh téarma chinnte (nach sia ná deich mbliana) d'ainneoin é d'fháil bháis laistigh den téarma sin, nó go bhforceannfaidh an bhlianacht is iníoctha le haon duine, nó go bhfionnrófar í, ar phósadh (nó ar athphósadh) don duine nó i gcúinsí eile;
(e) i gcás blianacht atá le leanúint i bhfeidhm ar feadh téarma chinnte, chun an bhlianacht a bheith insannaithe le huacht, agus i gcás aon duine d'fháil bháis agus teideal aige chuici, í a bheith insannaithe ag a ionadaithe pearsanta i ndáileadh a eastáit chun éifeacht a thabhairt do dhiúscairt tiomnach, nó do chearta na ndaoine ag a mbeidh teideal ar dhíthiomnacht nó do leithreasú uirthi chun leagáide nó scaire nó leasa san eastáit.
(4) Beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den alt seo maidir le ranníoc faoi scéim iontaobhais a cheadaigh na Coimisinéirí Ioncaim mar atá feidhm acu maidir le préimh faoi chonradh blianachta a ceadaíodh amhlaidh, faoi réir an mhodhnaithe go gcuirfear, in ionad an choinníll maidir leis an duine lena bhfuil an conradh déanta, coinníoll—
(a) gur faoi dhlíthe an Stáit a bunaíodh, agus gur sa Stát a riartar, an scéim,
(b) gur bunaíodh an scéim ar mhaithe le pearsana aonair a bhíonn ag gabháil do shlí bheatha áirithe, nó ag a bhfuil baint le slí bheatha áirithe (nó an ceann seo nó an ceann siúd de ghrúpa slite beatha), agus chun blianachtaí scoir a sholáthar dóibh, i dteannta nó d'éagmais foshochar dá dteaghlaigh nó dá gcleithiúnaithe, agus
(c) go bhfuil an scéim bunaithe amhlaidh faoi iontaobhais neamhinchúlghairthe ag comhlacht daoine arb iad formhór na bpearsan aonair iad, nó a ionadaíonn formhór na bpearsan aonair, den sórt sin atá sa Stát,
agus faoi réir na n-oiriúnuithe is gá ar thagairtí eile don chonradh nó don duine lena bhfuil an conradh déanta; agus lamhálfar díolúine ó cháin ioncaim i leith ioncaim ó infheistíochtaí nó ó thaiscí aon chiste a cothabháladh chun na críche a dúradh faoi scéim a bhí ceadaithe de thuras na huaire faoin bhfo-alt seo.
(5) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, tráth ar bith, trí fhógra i scríbhinn a thabharfar do na daoine ag a mbeidh nó lena mbeidh préimheanna iníoctha faoi aon chonradh a bheidh ceadaithe de thuras na huaire faoin alt seo nó do na hiontaobhaithe nó na daoine eile ag á mbeidh bainistí aon scéime a bheidh ceadaithe amhlaidh, an ceadú sin a aistarraingt ar cibé forais agus ó cibé dáta (lena n-áirítear dáta roimh dháta an fhógra) a shonrófar san fhógra agus i gcás ina n-aistarraingeofar aon cheadú faoin alt seo, déanfar, air sin, cibé measúnachtaí is oiriúnach chun aon fhaoiseamh a aistarraingt a tugadh faoin gCaibidil seo de dhroim an cheadaithe.
(6) Chun críocha na Caibidle seo, ní áireofar tuilleamh iomchuí mná pósta mar thuilleamh iomchuí de chuid a fearchéile d'ainneoin go n-áireofar gur ioncam dá chuid a hioncam is inmhuirir i leith cánach.
(7) Faoi réir fho-alt (6) agus chun críocha na Caibidle seo, ciallaíonn “tuilleamh iomchuí”, maidir le haon phearsa aonair, aon ioncam dá chuid is inmhuirir i leith cánach don bhliain mheasúnachta a bheidh i gceist, agus is—
(a) ioncam de bharr luach saothair ó oifig nó fostaíocht bhrabúis atá aige agus nach oifig nó fostaíocht inphinsin, nó
(b) ioncam ó aon mhaoin a ghabhann le díolaíochtaí nó is cuid de dhíolaíochtaí, aon oifige nó fostaíochta brabúis den sórt sin atá aige, nó
(c) ioncam is inmhuirir faoi Sceideal B nó Sceideal D agus a fhaigheann sé díreach óna thrádáil, a ghairm a dhéanamh nó a chleachtadh ina aonar nó, i gcás comhpháirtíochta, mar chomhpháirtí ag gníomhú go pearsanta sa chomhpháirtíocht sin, nó
(d) ioncam a áirítear mar ioncam tuillte de bhua alt 2 (2) (c),
ach ní fholaíonn sé aon luach saothair ó chuideachta infheistíochta—
(i) ar stiúrthóir dílseánach, mar mhínítear sin in alt 226, uirthi é, nó
(ii) ar fostaí dílseánach, mar mhínítear sin san alt sin, di é.
San fho-alt seo, ciallaíonn “cuideachta infheistíochta” cuideachta ar ioncam ó infheistíochtaí formhór a hioncaim, agus ciallaíonn “ioncam ó infheistíochtaí” ioncam nárbh ioncam tuillte dá mba phearsa aonair an chuideachta.
(8) Chun críocha na Caibidle seo, is oifig nó fostaíocht inphinsin oifig nó fostaíocht más rud é, agus amháin más rud é, gur seirbhís lena mbaineann scéim aoisliúntais faoi choimirce an tseirbhís inti (nach scéim a bhfuil de theorainn leis na sochair a sholáthraítear fúithi i leith na seirbhíse sin gur cnapshuim is iníoctha ar an tseirbhís a fhoirceannadh trí bhás a fháil sula slánaítear seachtó bliain d'aois nó aois éigin is lú ná sin, nó trí mhíchumas sula slánaítear seachtó bliain d'aois nó aois éigin is lú lá ná sin); ach tá feidhm le tagairtí d'oifig nó d'fhostaíocht inphinsin cibé acu a chomhlíontar go hiomlán nó go páirteach sa Stát na dualgais nó cibé acu atá nó nach bhfuil cáin inmhuirir ar an sealbhóir ina leith.
Chun críocha an mhínithe seo, ní mheasfar gur seirbhís lena mbaineann scéim aoisliúntais faoi choimirce seirbhís in oifig nó i bhfostaíocht de bhrí amháin go bhféadfadh sealbhóir na hoifige nó na fostaíochta a bheith (cé nach bhfuil sé) páirteach sa scéim trí rogha atá aige de bhua na seirbhíse sin a fheidhmiú nó a fhágáil gan fheidhmiú.
(9) I bhfo-alt (8) den alt seo agus i Sceideal 5 ciallaíonn “scéim aoisliúntais faoi choimirce” scéim nó comhshocraíocht a bhaineann le seirbhís in oifigí nó fostaíochtaí áirithe agus arb é a cuspóir nó ceann dá cuspóirí soláthar a dhéanamh i leith daoine atá ag fónamh ann in oirichill scoir, nó páirt-scoir, san am le teacht, in oirichill foirceannadh seirbhíse san am le teacht mar gheall ar bhás nó míchumas, nó in oirichill rudaí dá samhail sin, agus is scéim nó comhshocraíocht faoina ndéantar nó faoina ndearnadh aon chuid de chostas an tsoláthair a dhéanfar amhlaidh a íoc ag duine nó daoine seachas na daoine sin de dhroim a seirbhíse (cibé acu gurb é costas nó cuid de chostas na sochar a sholáthar é nó costas préimheanna nó suimeanna eile a íoc chun na sochair sin a sholáthar, nó chun an scéim nó an chomhshocraíocht a riaradh nó a bhunú); ach, chun na críche seo, measfar íoc aon íocaíochta, a rinneadh nó a comhaontaíodh a dhéanamh i leith seirbhíse duine, a bheith ar an duine sin de dhroim a sheirbhíse, má áirítear faoin Acht seo an íocaíocht sin nó an comhaontú chun í a dhéanamh mar mhéadú ar a ioncam nó dá mbeadh sí le háireamh amhlaidh dá mbeadh cáin inmhuirir air faoi Sceideal E i leith a dhíolaíochtaí ón tseirbhís sin.
(10) Ní mheasfar go mbaineann aon ní in ailt 4 agus 6 den Policies of Assurance Act, 1867, le haon chonradh a cheadófar faoin alt seo.
An saghas faoisimh do phréimheanna cáilitheacha agus a mhéid.
[1958, a. 41;
1959, a. 68 (1) (ii); 1965, Sc. 3,
Cuid I.]
236.—(1) I gcás ina mbeidh faoiseamh le tabhairt faoin alt seo maidir le haon phréimh cháilitheach a bheidh íoctha ag pearsa aonair, déanfar méid na préimhse sin a asbhaint as a thuilleamh iomchuí, nó a fhritháireamh i gcoinne a thuillimh iomchuí, don bhliain mheasúnachta a íocadh an phréimh:
Ar choinníoll nach mbeidh an tsuim a fhéadfar a asbhaint nó a fhritháireamh aon bhliain mheasúnachta áirithe (cibé acu i leith préimhe cáilithí amháin nó níos mó é) níos mó ná suim £500 nó níos mó ná an deichiú cuid dá ghlantuilleamh iomchuí don bhliain sin, agus i gcás an coinníoll atá in alt 235 (1) (a) a bheith comhlíonta maidir le cuid, agus amháin maidir le cuid, den bhliain sin, ansin cuirfear in ionad na suime sin £500 an tsuim a mbeidh an chomhréir chéanna idir í agus suim cúig chéad punt a bheidh idir an chuid sin den bhliain agus an bhliain iomlán (ach sin ar shlí go mbeidh éifeacht ag an gcoinníoll seo faoi réir forálacha Sceideal 5 i gcás pearsana aonair in oifig nó fostaíocht inphinsin, agus pearsana aonair a rugadh sa bhliain 1917 nó roimhe).
(2) Más rud é go ndéanfaí faoin alt seo, aon bhliain mheasúnachta, laghdú, nó laghdú níos mó, ar thuilleamh pearsan mura mbeadh neamhdhóthanacht ghlantuillimh iomchuí, déanfar méid an laghdaithe a dhéanfaí, mura mbeadh an neamhdhóthaineacht sin, lúide méid aon laghdaithe a dhéanfar an bhliain sin, a thabhairt ar aghaidh go dtí an chéad bhliain díreach ina dhiaidh sin agus a áireamh, chun críocha faoisimh faoin alt seo, mar mhéid préimhe cáilithí a bheifear tar éis a íoc an bhliain sin ina dhiaidh sin, agus mar sin de blianta ina dhiaidh sin arís (más gá).
(3) Chun críocha faoisimh faoin alt seo, is é tuilleamh iomchuí pearsan aonair an tuilleamh sula ndéanfar aon asbhaint as a bheidh le déanamh i leith caillteanais nó i leith aon liúntais faoi alt 241, 244 (3) nó 245, nó faoi Chaibidil III de Chuid XIV, nó faoi Chuid XV nó XVI agus forléireofar sa tslí chéanna tagairtí d'ioncam sna forálacha ina dhiaidh seo den alt seo (seachas tagairtí d'ioncam iomlán).
(4) Faoi réir na bhforálacha ina dhiaidh seo den alt seo, ciallaíonn “glantuilleamh iomchuí”, maidir le haon phearsa aonair, méid a thuillimh iomchuí don bhliain mheasúnachta a bheidh i gceist, lúide méid aon asbhaintí a bheidh le déanamh as an tuilleamh iomchuí le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar a ioncam iomlán don bhliain sin—
(a) is asbhaintí i leith íocaíochtaí a rinne sé, nó
(b) is asbhaintí i leith caillteanas nó i leith liúntas den sórt a luaitear i bhfo-alt (3), is caillteanais nó liúntais de dhroim gníomhaíochtaí, a n-áireofaí na brabúis nó na gnóchain uathu nuair a bheifí ag ríomh tuillimh iomchuí na pearsan aonair nó bhanchéile nó fhearchéile na pearsan aonair don bhliain 1958-59, nó do bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin.
(5) Más rud é, aon bhliain mheasúnachta a éileoidh pearsa aonair, agus a lamhálfar dó, faoiseamh faoin alt seo, go mbeidh, le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar ioncam iomlán na pearsan nó bhanchéile nó fhearchéile na pearsan, asbhaint de shaghas dá dtagraítear i bhfo-alt (4) (b) le déanamh i leith aon chaillteanais nó liúntais de chuid na pearsan, agus go mbeidh an asbhaint nó cuid di le déanamh amhlaidh as ioncam seachas tuilleamh iomchuí, áireofar méid na hasbhainte as an ioncam eile sin mar laghdú ar ghlantuilleamh iomchuí na pearsan aonair don bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin (agus a bhainfear, a oiread is féidir é, as cuid na bliana díreach ina dhiaidh sin, cibé acu a éileoidh nó nach n-éileoidh sé faoiseamh nó a bheidh nó nach mbeidh sé i dteideal faoiseamh a éileamh faoin alt seo in aghaidh na bliana sin, agus, sa mhéid nach féidir é a asbhaint amhlaidh, ansin ó chuid na bliana ina dhiaidh sin, agus mar sin de).
(6) I gcás inar tuilleamh iomchuí cuid agus gur ioncam eile cuid eile d'ioncam pearsan aonair d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, ansin, déanfar, a mhéid is féidir é, aon asbhaintí a bheidh le déanamh le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar a ioncam iomlán, agus ar féidir a áireamh gur asbhaineadh iad go léir nó cuid díobh as tuilleamh iomchuí nó as ioncam eile, a áireamh, chun críocha an ailt seo, mar asbhaintí as an tuilleamh iomchuí sin sa mhéid gur asbhaintí iad i leith aon chaillteanais den saghas dá dtagraítear i bhfo-alt (4) (b), agus, thairis sin, mar asbhaintí as an ioncam eile sin.
(7) Beidh glantuilleamh iomchuí pearsan aonair d'aon bhliain mheasúnachta áirithe le ríomh gan aird ar aon fhaoiseamh a bheidh le tabhairt in aghaidh na bliana sin faoin alt seo don phearsa aonair nó do bhanchéile nó d'fhearchéile na pearsan aonair.
(8) I gcás ina n-éileofar agus ina lamhálfar faoiseamh faoin alt seo d'aon bhliain mheasúnachta áirithe (cibé acu a bheidh nó nach mbeidh faoiseamh le tabhairt in aghaidh na bliana sin), agus go ndéanfar ina dhiaidh sin aon mheasúnacht eile, athrú ar mheasúnacht, nó coigeartú eile ar dhliteanas an éilitheora i leith cánach, déanfar, freisin, cibé coigeartuithe (más aon choigeartuithe iad) a leanfaidh sin ar an bhfaoiseamh a lamhálfar nó a thabharfar faoin alt seo in aghaidh na bliana measúnachta sin nó aon bhliana measúnachta ina dhiaidh sin.
(9) I gcás ina n-éileofar agus ina lamhálfar faoiseamh faoin alt seo in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe i leith aon íocaíochta, ní thabharfar faoiseamh ina leith faoi aon fhoráil eile den Acht seo in aghaidh na bliana measúnachta céanna ná bliana measúnachta ina dhiaidh sin ná (i gcás íocaíochta faoi chonradh blianachta) i leith aon phréimhe nó comaoine eile i leith blianachta faoin gconradh céanna; agus ní mheasfar go bhfolaíonn tagairtí san Acht seo d'fhaoiseamh i leith préimheanna árachais saoil faoiseamh faoin alt seo.
(10) San alt seo ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo.
Cánachas ar chuideachtaí árachais a dhéanann gnó blianachtaí.
[1958, a. 42.]
237.—(1) I gcás ina seolann cuideachta árachais gnó blianachtaí pinsin—
(a) lamhálfar díolúine ó cháin ioncam i leith ioncaim ó infheistíochtaí agus taiscí d'oiread sin de chiste blianachtaí na cuideachta agus is inchurtha i leith an ghnó sin, agus
(b) ní bheidh an chuideachta i dteideal a áireamh gurb as brabúis nó gnóchain a tugadh faoi mhuirear cánach aon chuid is inchurtha amhlaidh i leith an ghnó sin de na blianachtaí a d'íoc an chuideachta.
(2) Ach amháin i gcás cuideachta árachais a muirearaíodh i leith cánach de réir na bhforálacha is infheidhmithe maidir le Cás 1 de Sceideal D i leith brabús a gnó árachais saoil nó (i gcás ina mbeidh rogha déanta ag an gcuideachta faoi alt 217 (3)) i leith brabús a gnáth-ghnó árachais saoil, déileálfar le brabúis cuideachta árachais ó ghnó blianachtaí pinsean, nó ó ghnó blianachtaí ginearálta, mar bhrabúis nó gnóchain bhliantúla laistigh de Sceideal D, agus beidh an céanna inmhuirir faoi Chás IV den Sceideal sin, agus chun na críche sin—
(a) déileálfar ar leithligh leis an ngnó de gach aicme den sórt sin, agus
(b) faoi réir na míre sin roimhe seo, ríomhfar na brabúis ón gcéanna de réir na bhforálacha is infheidhmithe maidir le Cás 1 de Sceideal D (agus gan aird ar fhorálacha alt 79 (2) maidir leis an tréimhse a ghlacfar le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar bhrabúis chun críocha Chás IV de Sceideal D):
Ar choinníoll, nuair a bheidh aon ríomh den sórt sin á dhéanamh—
(i) go mbeidh feidhm ag forálacha alt 217 (1), arna modhnú mar is gá, agus, go háirithe, gach tagairt do shealbhóirí polasaithe iontu a fhágáil ar lár,
(ii) nach lamhálfar asbhaint ar bith i leith aon chostais is costas bainistí dá dtagraítear in alt 214, agus
(iii) go bhfritháireofar i gcoinne na mbrabús aon chaillteanas, a ríomhfar ar an bhforas céanna ar ar ríomhadh na brabúis, a tabhaíodh i ngnó blianachtaí den aicme chéanna aon bhliain roimhe sin nár bhliain roimh an mbliain 1958-59; ach ní dhéanfar aon chaillteanas den sórt sin a chur i gcuntas thar uair amháin chun críocha na míre seo.
(3) I gcás ina mbeidh faoiseamh ó cháin faoi alt 76 (3) tugtha i leith ioncaim ó infheistíochtaí chiste árachais saoil coigríche de chuid cuideachta árachais ar sa Stát atá a ceann-oifig, déanfar laghdú comhréire ar aon suim arb inmhuirir cáin ar an gcuideachta ina leith de bhua fho-alt (2) díreach mar dhéanfar laghdú comhréire faoi alt 214 (5) ar an bhfaoiseamh a dheonófar don chuideachta i leith costas bainistí.
(4) I gcás cuideachta árachais nach sa Stát atá a ceann-oifig a bheith ag seoladh gnó árachais saoil trí aon bhrainse nó gníomhaireacht sa Stát, ansin, aon mhuirearú a dhéanfar i leith cánach faoi fho-alt (2) in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe ar na brabúis chun na cuideachta ó ghnó blianachtaí pinsean, nó ó ghnó blianachtaí ginearálta—
(a) déanfar é ar mhéid a mbeidh an chomhréir chéanna idir é agus méid iomlán na mbrabús sin, is cuma cad as dóibh, a bheidh, faoi alt 215, idir an chuid d'ioncam chiste árachais saoil na cuideachta a muirearaíodh i leith cánach faoi Chás III de Sceideal D an bhliain sin agus méid iomlán an ioncaim sin, agus
(b) ní áireofar é mar mhuirear i leith cánach i ndáil le gnó árachais saoil chun críocha alt 215 (3).
(5) Ní chuirfidh an díolúine ó cháin a thugtar le fo-alt (1) aon tsuimeanna ó áireamh mar fháltais nuair a bheidh ríomh á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain nó caillteanais chun aon chríche de chuid na nAchtanna Cánach Ioncaim; agus ní bheidh teideal ag cuideachta árachais, de bhua fho-alt (2), chun aon fhaoiseamh a fháil faoi alt 310, i leith caillteanas ar a gnó blianachtaí pinsean ná ar a gnó blianachtaí ginearálta.
(6) Chun críocha an ailt seo ciallaíonn “gnó blianachtaí ginearálta” aon ghnó blianachtaí nach gnó blianachtaí pinsean, agus aon roinnt a bheidh le déanamh idir an dá aicme ghnó déanfar é ar an bprionsabal go gcuirfear i leith an ghnó blianachtaí pinsean aon phréimheanna lena mbaineann fo-alt (7), mar aon leis an gcuid a thagann uaidh de chiste blianachtaí na cuideachta agus dá dliteanas i leith blianachtaí, agus go ndéileálfar dá réir sin le hairgead eile isteach agus amach.
(7) Is iad na préimheanna a chuirfear i leith gnó blianachtaí pinsean na préimheanna sin is iníoctha faoi chonarthaí de thuairisc amháin nó eile (an tráth is iníoctha an phréim) de na tuairiscí seo a leanas:
(a) aon chonradh le pearsa aonair arb inmhuirir, nó arbh inmhuirir mura mbeadh neamhdhóthanacht bhrabús nó gnóchan, i leith cánach i ndáil le tuilleamh iomchuí (mar a mhínítear sin in alt 235) ó thrádáil, gairm, oifig nó fostaíocht a bhí aige nó á dhéanamh aige, is conradh a cheadaigh na Coimisinéirí Ioncaim faoin alt sin, agus
(b) aon chonradh leis na hiontaobhaithe nó le daoine eile ag a raibh bainistí chiste aoisliúntais de réir bhrí alt 222, nó bainistí scéime arna ceadú faoi alt 235, is conradh—
(i) a rinneadh chun críocha, agus amháin chun críocha, an chiste nó na scéime sin nó, i gcás ciste nach mbeidh ach cuid de ceadaithe faoi alt 222, ansin críocha na coda sin, agus amháin chun críocha na coda sin, den chiste sin, agus
(ii) (i gcás conradh a rinneadh nó a athraíodh an 6ú lá d'Aibreán, 1958, nó dá éis sin) a bheidh ceaptha ar shlí go bhfuil na dliteanais a ghlac an chuideachta árachais uirthi féin faoin gconradh ar comhréir le dliteanais a bhfuil an conradh ceaptha chun an ciste (nó an chuid iomchuí de) nó an scéim a urrú ina gcoinne.
(8) Forléireofar an t-alt seo de réir alt 1; agus chun críocha an ailt seo ciallaíonn “gnó blianachtaí” gnó blianachtaí a dheonú ar shaol duine agus folaíonn “préimh” aon chomaoin i leith blianachta.
Forálacha forlíontacha.
[1958, a. 42.]
238.—(1) Ní thabharfar faoiseamh faoi alt 236 i leith préimhe cáilithí ach amháin tar éis éileamh a bheith déanta chun an chigire ar ghéill sé dó, ach féadfaidh aon duine arb éagóir leis aon bhreith a thabharfaidh an cigire ar aon éileamh den sórt sin, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire sin laistigh de lá agus fiche tar éis an bhreith a chur in iúl dó, achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(2) Éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a dhéanfar chucu faoi fho-alt (1) ionann is dá mba achomharc chucu i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim é agus, faoi réir na modhnuithe is gá, beidh feidhm dá réir sin ag na forálacha de na hAchtanna Cánach Ioncaim a bhaineann le hachomharc a athéisteacht nó le cás a shonrú ag iarraidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim rialacháin a dhéanamh ag forordú an nós imeachta a leanfar agus an Chaibidil seo á cur in éifeacht, a mhéid nach mbeidh socrú eile ann don nós imeachta sin agus, gan dochar do ghinearáltacht na forála sin roimhe seo, féadfaidh siad leis na rialacháin sin—
(a) an modh agus an fhoirm a fhorordú ina ndéanfar éilithe ar fhaoiseamh ó cháin nó ar aisíoc cánach,
(b) an teorainn ama a fhorodú chun aon éileamh den sórt sin a dúradh a dhéanamh,
(c) a cheangal ar na hiontaobhaithe nó na daoine eile ag a mbeidh bainistí scéime iontaobhais ceadaithe cibé eolas agus sonraí a sheachadadh ó am go ham a iarrfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le réasún chun críocha na Caibidle seo, agus
(d) aon fhoráil den Acht seo (modhnaithe nó gan mhodhnú) a chur chun feidhme chun críocha na Caibidle seo nó chun críocha na rialachán.
(4) Má dhéanann aon duine go feasach, d'fhonn aon fhaoiseamh ó cháin, nó aisíoc cánach, a fháil dó féin nó d'aon duine eile faoin gCaibidil seo, aon ráiteas bréagach nó uiríoll bréagach, dlífear pionós £500 a chur air.
Caibidil IV
Blianachtaí Saoil Ceannaithe
Abhar caipitiúil i mblianachtaí ceannaithe áirithe.
[1959, Cuid IV, a. 22.]
239.—(1) Chun críocha na bhforálacha den Acht seo a bhaineann le cáin ar bhlianachtaí agus íocaíochtaí bliantúla eile, déileálfar le blianacht saoil cheannaithe (nach blianacht de shórt a eisctear le fo-alt (8)) mar ní ina bhfuil ábhar caipitiúil agus, maidir leis an méid de is ábhar caipitiúil, mar ní nach íocaíocht bhliantúil ná nach bhfuil gné íocaíochta bliantúla ann; ach cuirfear an t-ábhar caipitiúil i mblianacht den sórt sin a gcuntas nuair a bheidh brabúis nó gnóchain nó caillteanais á ríomh chun críocha eile de chuid an Achta seo in aon chúinsí ina gcuirfí íocaíocht chnapshuime i gcuntas.
(2) I gcás aon bhlianacht saoil cheannaithe lena mbaineann an t-alt seo—
(a) cinnfear an t-ábhar caipitiúil faoi threoir méid nó luach na n-íocaíochtaí a rinneadh nó na comaoine eile a tugadh i leith an bhlianacht a dheonú,
(b) an chomhréir a bheidh idir an t-ábhar caipitiúil in aon íocaíocht bhlianachta agus méid iomlán na híocaíochta sin is í an chomhréir chéanna a bheidh inti i gcónaí i gcás na n-íocaíochtaí uile ar cuntas na blianachta,
(c) nuair nach mbeidh téarma na blianachta ná méid aon íocaíocht bhlianachta ag braith ar aon teaghmas seachas fad saoil duine nó saolta daoine, is í an chomhréir sin an chomhréir chéanna a bheidh idir méid iomlán nó luach na comaoine i leith an bhlianacht a dheonú agus luach achtúire na n-íocaíochtaí blianachta arna chinneadh de réir fho-alt (3), agus
(d) i gcás nach mbeidh feidhm ag mír (c), is é bheidh sa chomhréir sin cibé comhréir is comhréir chóir ag féachaint don mhír sin agus do na teaghmhais a bhaineann leis an mblianacht.
(3) Chun críocha fho-alt (2)—
(a) déanfar aon chomaoin iomlán a tugadh i leith blianacht a dheonú agus i leith ábhair éigin eile a chionroinnt mar a dhealróidh a bheith cóir (ach sin i slí nach ndéanfar ceart chun préimheanna a fháil ar ais ná comaoin eile i leith blianachta a áireamh chun na críche seo mar ábhar ar leithligh ón mblianacht),
(b) má dhealraíonn sé go ndearna méid nó luach na comaoine a airbheartaítear a bheith tugtha i leith ábhair éigin eile nó go ndearna an chomaoin deiridh sin a luaitear difear don mhéid sin nó don luach sin, áireofar méid nó luach comhiomlán na gcomaoin sin mar aon chomaoin iomlán amháin a tugadh ina leith le chéile agus cionroinnfear í dá réir sin faoi mhír (a), agus,
(c) measfar gurb é luach achtúire aon íocaíochtaí blianachta a luach amhail ar an dáta a thosaigh an chéad íocaíocht acu sin ag faibhriú, agus an luach sin a chinneadh faoi threoir na dtáblaí mortlaíochta forordaithe agus gan aon íocaíocht a lascainiú i leith an ama a bheidh le caitheamh idir an dáta sin agus an dáta a bheidh sí le déanamh.
(4) I gcás ina mbeifear tar éis fógra a thabhairt sa tslí fhorordaithe do dhuine a dhéanfaidh íocaíocht ar cuntas aon bhlianachta saoil ag insint aon bhreithe i dtaobh í a bheith nó gan a bheith ina blianacht saoil cheannaithe lena mbaineann an t-alt seo nó i dtaobh méid an ábhair chaipitiúil (más aon mhéid é) agus nach mbeidh aon fhógra tugtha dó i dtaobh aon athrú ar an mbreith sin, beidh an fógra ina fhógra críochnaitheach maidir leis na nithe sin chun a chinneadh cé mhéid cánach atá sé i dteideal, nó is gá dó, a asbhaint as an íocaíocht, nó a bhfuil dliteanas air ina leith.
(5) I gcás nach mbeifear tar éis fógra i dtaobh méid an ábhair chaipitiúil a thabhairt sa tslí fhorordaithe do dhuine a dhéanfaidh íocaíocht ar cuntas blianachta saoil ceannaithe lena mbaineann an t-alt seo, is é an méid cánach a bheidh sé i dteideal, nó is gá dó, a asbhaint as an íocaíocht nó a mbeidh dliteanas air ina leith, an méid céanna agus dá mba nár bhlianacht saoil cheannaithe lena mbaineann an t-alt seo an bhlianacht.
(6) Aon duine a sheolann gnó ag deonú blianachtaí ar shaol daoine beidh sé i dteideal go n-aisíocfar leis aon cháin a d'íoc sé trí asbhaint nó ar shlí eile in aghaidh aon bhliana measúnachta suas go dtí méid na cánach a mbeadh teideal aige, dá mba nár ritheadh an t-alt seo, é a asbhaint agus a choinneáil ar íocaíochtaí a dhéanamh a bhí dlite an bhliain mheasúnachta sin ar cuntas blianachtaí saoil agus nach ndearna sé, de réir an ailt seo, a asbhaint.
(7) Chun críocha an ailt seo, ciallaíonn “blianacht saoil” blianacht is iníoctha in aghaidh téarma dar críoch deireadh saoil duine (nó tráth nach infhionnta ach amháin faoi threoir deireadh saoil duine), cibé acu atá nó nach bhfuil foráil ann go gcríochnóidh an bhlianacht le linn an tsaoil ar bheith caite do théarma socraithe nó ar aon teagmhas áirithe tarlú nó ar shlí éigin eile, nó go leanfaidh sí tar éis deireadh an tsaoil i gcúinsí áirithe, agus ciallaíonn “blianacht saoil cheannaithe” blianacht saoil a deonaíodh i gcomaoin in airgead nó luach airgid i ngnáthchúrsa gnó dheonaithe bhlianachtaí ar shaol daoine.
(8) Ní bheidh feidhm ag an alt seo—
(a) maidir le haon bhlianacht a ndéanfaí, ar leith ón alt seo, í a áireamh, chun críocha forálacha an Achta seo a bhaineann le cáin ar bhlianachtaí agus íocaíochtaí bliantúla eile, mar ní arb éard atá i gcuid ar bith di íocaíocht nó aisíocaíocht suime caipitiúla,
(b) maidir le haon bhlianacht arb é a bhí in iomlán na comaoine nó i gcuid den chomaoin i leith an bhlianacht a dheonú suimeanna a chomhlíon na coinníollacha i leith faoisimh ó cháin faoi alt 143, 151 nó 236,
(c) maidir le haon bhlianacht a ceannaíodh de bhun aon treorach in uacht, nó chun socrú a dhéanamh le haghaidh blianachta is iníoctha de bhua uachta nó socraíochta as ioncam maoine a diúscraíodh leis an uacht nó leis an tsocraíocht (cibé acu a tarraingíodh nó nár tarraingíodh ar chaipiteal), nó
(d) maidir le haon bhlianacht a ceannaíodh faoi réim nó chun críocha aon scéime aoisliúntais faoi choimirce mar a mhínítear in alt 235 (a), nó aon scéime arna ceadú faoi alt 235, nó de bhun aon oibleagáid a fhorchuirtear, nó tairiscint nó cuireadh, faoi nó i ndáil le aon scéim den sórt sin, nó maidir le haon bhlianacht eile a cheannaigh duine ar bith d'aithint seirbhíse dhuine eile (nó a sheirbhíse san am a caitheadh) in aon oifig nó fostaíocht.
(9) Beidh feidhm ag an alt seo i gcás blianachtaí saoil cibé uair a ceannaíodh iad nó a thosaíodar (agus forléireofar dá réir sin na tagairtí d'ailt 143, 151 agus 236).
Forálacha forlíontacha.
[1959, a. 23.]
240.—(1) Is é an cigire a chinnfidh aon cheist i dtaobh ar blianacht saoil cheannaithe lena mbaineann alt 239 blianacht áirithe nó i dtaobh cad é an t-ábhar caipitiúil atá i mblianacht den sórt sin, ach féadfaidh duine ar bith arb éagóir leis aon chinneadh a rinne an cigire sin ar aon cheist den sórt sin achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta laistigh den tréimhse fhorordaithe.
(2) Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt leis an gCaibidil seo, is é an nós imeachta a fhorordófar an nós imeachta a leanfar agus feidhm á thabhairt don chéanna.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim rialacháin a dhéanamh chun aon ní a fhorordú atá le forordú faoin gCaibidil seo; agus féadfaidh na rialacháin, chun críocha na Caibidle seo nó chun críocha na rialachán, feidhm a thabhairt d'aon fhoráil den Acht seo (le modhnuithe nó gan modhnuithe), agus go háirithe na forálacha maidir le hachomharc a athéisteacht nó cás a shonrú ag iarraidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
(4) Féadfaidh rialacháin faoi fho-alt (3) foráil a dhéanamh go háirithe i dtaobh na teorann ama chun aon éileamh a dhéanamh ar fhaoiseamh ó cháin nó ar aisíoc cánach faoin gCaibidil seo agus i dtaobh gach ní nó aon ní acu seo a leanas:
(a) an t-eolas a bheidh le tabhairt i ndáil le cinneadh aon cheiste i dtaobh ar blianacht saoil cheannaithe lena mbaineann alt 239 blianacht áirithe, nó i dtaobh cad é an t-ábhar caipitiúil atá i mblianacht, agus na daoine ar féidir a cheangal orthu aon eolas den sórt sin a thabhairt;
(b) an tslí ina gcuirfear in éifeacht breith ar aon cheist den sórt sin, agus déanamh measúnachtaí chun na críche sin ar an duine a bheidh i dteideal na blianachta d'ainneoin aon ní in alt 433;
(c) an méid a bheidh aon bhreith ar aon cheist den sórt sin ina ceangal, agus na cúinsí ina bhféadfar í a athbhreithniú.
(5) Má dhéanann aon duine go feasach aon ráiteas bréagach nó uiríoll bréagach d'fhonn aon fhaoiseamh ó cháin nó aisíoc cánach a fháil dó féin nó d'aon duine eile faoin gCaibidil seo, dlífear pionós £500 a chur air.
CUID XIII
Caitheamh agus Cuimilt agus Seandacht
Caitheamh agus cuimilt innealra, ghléasra, etc.
[1918, Sc. D, Csa. I agus II, r. 6;
1944, a. 2;
1949, a. 3;
1956, F.I., a. 3;
1956, a. 24, 26;
1957, a. 2 (1) (3) (5);
1959, a. 43 (2).]
241.—(1) Faoi réir forálacha an Achta seo, nuair a bheidh brabúis nó gnóchain trádála, gairme, fostaíochta nó oifige á muirearú, féadfar asbhaint a lamháil arb é a bheidh inti suim ar cóimhéid le cúig cheathrú den méid a mheasfaidh na Coimisinéirí Speisialta a bheith cóir réasúnach, is ionann an laghdú luacha a tháinig in imeacht na bliana, mar gheall ar chaitheamh agus cuimilt, ar aon innealra nó gléasra a bhí á úsáid chun críocha na trádála, na gairme, na fostaíochta nó na hoifige agus is leis an duine a sheolann nó a shealbhaíonn í:
Ar choinníoll, i gcás ina seolann duine trádáil arb é atá inti nó ar a n-áirítear oibriú mianach nó cairéal nó bruithniú méine, gurb é a bheidh sa laghdú a lamhálfar faoin bhfo-alt seo, má roghnaíonn an duine amhlaidh, maidir le hinnealra nó gléasra dá chuid agus a úsáidtear i ndáil le hoibriú an mhianaigh nó an chairéil nó bruithniú na méine cibé suim a mheastar a bheith cóir réasúnach ag féachaint don tréimhse ar dóigh go scoirfear, ar dheireadh a bheith léi, den mhianach nó den chairéal a oibriú nó den mhian a bhruithniú agus ag féachaint don mhéid ar dóigh is fiú an t-innealra nó an gléasra ar deireadh a bheith leis an tréimhse sin don duine ag a mbeidh an trádáil á seoladh:
Ar choinníoll freisin go ndéanfar an asbhaint a bheidh le lamháil faoin bhfo-alt seo—
(a) i leith feithicil atá oiriúnach chun daoine nó earraí a iompar ar bóthar nó chun feithiclí eile a tharraingt ar bóthar, nó
(b) de bhua rogha faoin gcéad choinníoll den fho-alt seo, a ríomh ionann agus dá mbeifí tar éis “cúig cheathrú den” san fho-alt seo a scriosadh.
(2) I gcás ina mbeifear tar éis innealra nó gléasra a ligean chun an duine a mbeidh an trádáil, an ghairm, an fhostaíocht nó an oifig á seoladh nó ar seilbh aige, ar na téarmaí é a bheith de cheangal air an céanna a chothabháil agus a sheachadadh ar ais i mbail mhaith i ndeireadh an léasa, measfar gur leis an duine sin an t-innealra nó an gléasra chun críocha an ailt seo, ar choinníoll nach díreach airsean a thitfidh ualach caithimh agus cuimilte an innealra nó an ghléasra.
(3) I gcás nach féidir lán-éifeacht a thabhairt d'aon asbhaint den sórt sin aon bhliain áirithe toisc gan aon bhrabúis ná gnóchain a bheith inmhuirir in aghaidh na bliana sin, nó toisc gur lú ná a asbhaint na brabúis nó na gnóchain is inmhuirir, ansin, le haghaidh an mheasúnacht a dhéanamh don bhliain ina dhiaidh sin, déanfar an asbhaint nó an chuid den asbhaint nár tugadh éifeacht di, de réir mar a bheidh, a chur le méid na hasbhainte i leith caithimh agus cuimilte don bhliain sin, agus measfar gur cuid den asbhaint sin í, nó, i gcás gan aon asbhaint den sórt sin a bheith ann don bhliain sin, measfar gurb í an asbhaint don bhliain sin í agus mar sin de i gcás blianta ina dhiaidh sin.
(4) Déanfar aon éileamh i leith na hasbhainte a dúradh a chur sa ráiteas bliantúil is gá a sheachadadh faoin Acht seo ar bhrabúis nó gnóchain na trádála, na gairme, na fostaíochta nó na hoifige a n-úsáidtear an t-innealra nó an gléasra lena haghaidh, agus nuair a bheidh an cigire ag measúnú na mbrabús nó na ngnóchan sin, tabharfaidh sé cibé liúntas ina leith a bheidh dlite.
(5) I gcás ina mbeidh innealra nó gléasra ligthe ar na téarmaí gur díreach ar an léasóir a thitfidh ualach a chaithimh agus a chuimilte, bheidh sé i dteideal, ar éileamh a dhéanamh chun an chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta, liúntas a fháil mar gheall ar chaitheamh agus cuimilt an innealra nó an ghléasra ar cóimhéid leis an méid a lamhálfaí dá mbeadh an t-innealra nó an gléasra á úsáid, i gcaitheamh tréimhse an ligin, chun críocha trádála, gairme, fostaíochta nó oifige a bhí á seoladh nó ar seilbh aige.
(6) Ní dhéanfar aon asbhaint i leith caithimh agus cuimilte, ná aon aisíocaíocht mar gheall ar aon asbhaint den sórt sin, a lamháil in aghaidh aon bhliana áirithe más rud é go dtabharfaidh an asbhaint, ar í a bheidh curtha leo seo a leanas—
(a) na hasbhaintí mar gheall air sin, agus
(b) aon liúntais maidir leis an innealra nó an gléasra faoi Chaibidil I de Chuid XV,
a lamháladh in aghaidh aon bhlianta roimhe sin don duine ag a raibh an trádáil, an ghairm, an fhostaíocht nó an oifig á seoladh nó ar seilbh go mbeidh méid comhiomlán na n-ashbhaintí agus na liúntas níos mó ná costas iarbhír an innealra nó an ghléasra ar an duine sin, agus aon chaiteachas a áireamh ar an gcostas iarbhír sin is caiteachas de ghné chaiteachais chaipitiúil ar an innealra nó ar an ngléasra ar mhodh athnuachana, feabhsaithe nó athshuímh.
(7) Más rud é, nuair a bheidh brabúis nó gnóchain thrádála nó ghairme á muirearú, go mbeidh asbhaint le lamháil do dhuine ar bith faoi fho-alt (1) mar ní is ionann agus an laghdú luacha de bharr caitheamh agus cuimilt in imeacht na bliana measúnachta ar aon innealra nó gléasra, measfar gurbh é luach an innealra nó an ghléasra sin i dtosach na bliana costas iarbhír an innealra nó an ghléasra sin ar an duine sin lúide iomlán aon asbhaint a lamháiltear mar gheall ar chaitheamh agus cuimilt agus aon liúntais tosaigh faoi Chaibidil I de Chuid XV do bhlianta measúnachta roimhe sin.
(8) I gcás iarratas a chur chun na gCoimisinéirí Ioncaim ag lorg athrú ar mhéid aon asbhainte i leith caithimh agus cuimilte, déanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, mura dóigh leo gur iarratas suaibhreosach nó cráiteach é, an cás a tharchur chun an Bhoird Réiteoirí agus, más deimhin sin leis an mBord sin go bhfuil an t-iarratas á dhéanamh ag aon mhórlíon nó thar ceann aon mhórlíon daoine a bhfuil aon chineál aicme trádála, gnó, gairme, fostaíochta nó oifige á seoladh nó ar seilbh acu, breithneoidh sé an t-iarratas sin, agus cinnfidh sé an asbhaint a lamhálfar.
San fho-alt seo ciallaíonn an abairt “Bord Réiteoirí” Bord Réiteoirí a cheapfaidh an tAire Airgeadais chun críche an fho-ailt seo.
Innealra a bheidh as úsáid i gcaitheamh éigeandála náisiúnta.
[1943, a. 3.]
242.—Na forálacha den Acht seo a bhaineann leis an asbhaint atá le lamháil in aghaidh laghdú luacha mar gheall ar chaitheamh agus cuimilt beidh éifeacht acu ionann is dá mbeadh ar na tagairtí atá iontu do laghdú luacha mar gheall ar chaitheamh agus cuimilt aon innealra nó gléasra i rith na bliana tagairtí do laghdú luacha mar gheall ar aon innealra nó gléasra a bheith as úsáid go sealadach aon tráth i rith na bliana de dhroim imthosca is inchurtha, go díreach nó go neamhdhíreach, i leith na héigeandála náisiúnta lenar bhain an rún a rith gach Teach den Oireachtas an 2ú lá de Mheán Fómhair, 1939 (lena n-áirítear imthosca a lean tar éis deireadh na héigeandála sin).
Seandacht.
[1918, Sc. D, Csa. I agus II, r. 7;
1949, a. 3;
1956, a. 24 (2);
1959, a. 35 (2) (3), 45.]
243.—(1) Nuair a bheidh brabúis nó gnóchain aon trádála, gairme, fostaíochta nó oifige á meas, lamhálfar, má dhéanann an duine a mbeidh an céanna á seoladh nó ar seilbh aige a roghnú amhlaidh trí fhógra i scríbhinn chun an chigire, go n-asbhainfear mar chostas a tabhaíodh aon bhliain áirithe an oiread sin d'aon mhéid a caitheadh an bhliain sin le gléasra nó innealra a chur in ionad aon ghléasra nó innealra a soláthraíodh roimh an 15ú lá d'Aibreán, 1959, agus a chuaigh i seandacht, agus is comhionann leis an méid a chosain an gléasra nó an t-innealra ar cuireadh gléasra nó innealra ina ionad tar éis suim a asbhaint as an gcostas sin is ionann agus méid iomlán aon liúntais a tugadh tráth ar bith agus cuimilt an ghléasra agus an innealra sin, aon liúntais tosaigh agus cumailt an ghléasra agus an innealra sin, aon liúntais tosaigh a tugadh i leith an ghléasra agus an innealra sin faoi Chaibidil I de Chuid XV agus aon suim a fuarthas de thoradh an t-innealra nó an gléasra sin a dhíol.
(2) Beidh feidhm ag forálacha alt 279 agus 280 chun an méid a chinneadh a bheidh le lamháil faoi fho-alt (1) a asbhaint mar chostas agus brabúis nó gnóchain na trádála, na gairme, na fostaíochta nó na hoifige á meas amhail mar atá feidhm acu chun méid liúntais chothromaíochta faoi Chaibidil II de Chuid XVI a chinneadh.
(3) D'ainneoin aon ní in alt 34 nó 36, ní bheidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den alt seo maidir le háitiú tailte (lena n-áirítear talamh coille) agus, nuair a bheidh meas á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain ó áitiú tailte (lena n-áirítear talamh coille) chun críocha alt 34 nó 36, lamhálfar go n-asbhainfear mar chostais a tabhaíodh aon bhliain an oiread d'aon mhéid a caitheadh sa bhliain sin chun gléasra nó innealra a chur in ionad aon ghléasra nó innealra a chuaigh i seandacht agus is comhionann leis an gcostas a bhain le gléasra nó innealra a chur in ionad an ghléasra nó an innealra sin tar éis na suimeanna seo a leanas a asbhaint ón gcostas sin—
(a) méid iomlán aon liúntais a thugadh tráth ar bith, agus brabúis nó gnóchain á meas mar a dúradh, mar gheall ar—
(i) caitheamh agus cuimilt an ghléasra agus an innealra, agus
(ii) i gcás talamh coille, aon liúntais tosaigh i ndáil leis an ngléasra agus an innealra sin faoi Chaibidil I de Chuid XV, agus
(b) aon suim a fuarthas de thoradh an t-innealra nó an gléasra sin a dhíol.
CUID XIV
Faoisimh do Chaiteachas áirithe ar Thaighde Eolaíochta, ar Fhorbairt Mhianaigh agus ar Cheannach Longa Nua
Caibidil I
Liúntais i leith Caiteachais ar Thaighde Eolaíochta
Liúntas i leith taighde eolaíochta.
[1946, a. 5;
1960, Sc. 4, Cuid I;
1965, a. 2 (a).]
244.—(1) San alt seo—
ciallaíonn an abairt “taighde eolaíochta” aon ghníomhaíochtaí i réim na heolaíochta nádúrtha nó feidhmiúla d'fhonn eolas a mhéadú;
folaíonn an focal “sócmhainn” cuid de shócmhainn;
ní fholaíonn an abairt “caiteachas ar thaighde eolaíochta” aon chaiteachas a tabhaíodh ag fáil chearta i dtaighde eolaíochta nó cearta a d'éirigh as taighde eolaíochta.
(2) I gcás duine a sheolann trádáil—
(a) do thabhú, an 6ú lá d'Aibreán, 1946, nó dá éis, caiteachais neamh-chaipitiúil ar thaighde eolaíochta a bhaineann leis an trádáil, nó
(b) d'íoc aon suime, ar an dáta sin nó dá éis, le comhlacht a sheolann taighde eolaíochta agus a bheidh ceadaithe chun críocha an ailt seo ag an Aire Airgeadais nó le hollscoil Éireannach, ionas go bhféadfadh an comhlacht nó an ollscoil sin taighde eolaíochta a bhaineann leis an trádáil a ghabháil de láimh,
ansin, déanfar an caiteachas a tabhaíodh amhlaidh nó an tsuim a íocadh amhlaidh a asbhaint mar chostas agus áireamh á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain na trádála.
(3) Más rud é—
(a) go dtabhóidh duine an 6ú lá d'Aibreán, 1946, nó dá éis, caiteachas caipitiúil ar thaighde eolaíochta, agus
(b) (i) go mbeidh trádáil lena mbaineann an caiteachas sin á seoladh aige an uair sin, nó
(ii) go dtionscnóidh agus go dtosóidh sé ina dhiaidh sin trádáil a bhainfidh leis an taighde sin, agus
(c) go n-iarrfaidh sé liúntais faoin bhfo-alt seo ar an gcigire i leith an chaiteachais sin, agus
(d) go n-iarrfaidh sé é sin amhlaidh—
(i) i gcás é do thabhú an chaiteachais le linn an trádáil a bheith á seoladh aige, laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta a tabhaíodh é, nó
(ii) i gcás é do thabhú an chaiteachais roimh an trádáil a thionscnamh agus a thosú, laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta a tionscnaíodh agus a tosaíodh an trádáil,
ansin, faoi réir forálacha an ailt seo, lamhálfar mar asbhaint, nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála don bhliain mheasúnachta a luaitear i cibé fomhír is infheidhmithe d'fhomhíreanna (i) agus (ii) de mhír (d) agus do gach bliain de na ceithre bliana measúnachta ina dhiaidh sin, suim is comhionann leis an gcúigiú cuid de mhéid an chaiteachais.
(4) Má scoirtear, tráth ar bith ar chúis ar bith, de shócmhainn, is ionann agus caiteachas caipitiúil ar thaighde eolaíochta, a úsáid don taighde sin a bhaineann leis an trádáil a sheolann an duine a thabhaigh an caiteachais, ansin—
(a) ní dhéanfar aon liúntas faoin alt seo i leith an chaiteachais sin a thabhairt d'aon bhliain mheasúnachta i ndiaidh na bliana a tharla an scor;
(b) má bhíonn a n-iomlán seo a leanas, eadhon, na liúntais a tugadh cheana faoin alt seo i leith an chaiteachais sin agus luach na sócmhainne díreach roimh an scor, níos lú ná an caiteachas sin, lamhálfar mar asbhaint, nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála don bhliain mheasúnachta a tharla an scor liúntas breise ar cóimhéid le méid an easnaimh;
(c) más mó an t-iomlán sin ná an caiteachas sin, déileálfar le méid na breise nó le hiomlán na liúntas a tugadh amhlaidh, cibé acu sin is lú, mar fháltas trádála de chuid na trádála a d'fhaibhrigh díreach roimh an scor;
(d) nuair a bheifear ag tabhairt feidhme d'alt 241 maidir le héileamh i leith na sócmhainne d'aon bhliain mheasúnachta i ndiaidh na bliana a tharla an scor, measfar costas iarbhír na sócmhainne a bheith laghdaithe iomlán na liúntas a deonaíodh i leith na sócmhainne faoin alt seo; agus
(e) nuair a bheifear ag cur alt 243 chun feidhme maidir le haon éileamh den sórt sin, measfar costas na sócmhainne a bheith laghdaithe an t-iomlán sin.
(5) Maidir le caiteachas caipitiúil ar thaighde eolaíochta a bheifear tar éis a thabhú an 6ú lá d'Aibreán, 1965, nó dá éis sin beidh éifeacht ag an alt seo—
(a) ionann agus dá ndéanfaí na focail “agus do gach bliain de na ceithre bliana measúnachta ina dhiaidh sin” a fhágáil ar lár as fo-alt (3) agus “le méid” a chur in ionad “leis an gcúigiú cuid de mhéid” san fho-alt sin,
(b) ionann agus dá ndéanfaí míreanna (a), (b) agus (e) d'fho-alt (4) a fhágáil ar lár agus an mhír seo a leanas a chur in ionad mhír (c)—
“(c) measfar gur fáltas trádála de chuid na trádála a d'fhaibhrigh díreach roimh an scor méid ar cóimhéid leis an liúntas a tugadh faoin alt seo i leith an chaiteachais sin, nó, más lú luach na sócmhainne díreach roimh an scor ná an liúntas sin, le méid ar cóimhéid leis an luach sin;”,
(c) ionann agus dá gcuirfí “méid an liúntais a deonaíodh go héifeachtúil” in ionad “iomlán na liúntas a deonaíodh” i bhfo-alt (4) (d).
(6) I gcás liúntas faoin alt seo a dheonú do dhuine in aghaidh aon bhliana measúnachta i leith caiteachais arb ionann é, go hiomlán nó go páirteach, agus sócmhainní, ansin, in aghaidh na bliana measúnachta sin—
(a) ní dhéanfar aon asbhaint i leith na sócmhainní sin a lamháil don duine sin faoi alt 67, 241, 243 nó 306, agus
(b) beidh éifeacht ag alt 65 (3) maidir leis na sócmhainní sin amhail is dá mbeadh alt 65 (4) ar lár.
(7) Beidh feidhm ag alt 241 (3) maidir le liúntas faoi fho-alt (3) den alt seo amhail mar atá feidhm aige maidir le hasbhaintí i leith caitheamh agus cuimilt ghléasra agus innealra.
(8) Chun críocha an ailt seo ní mheasfar gur thabhaigh duine caiteachas sa mhéid gur glanadh an caiteachas sin nó go bhfuil sé le glanadh, go díreach nó go neamhdhíreach, as airgead arna sholáthar ag an Oireachtas nó ag duine ar bith eile seachas an duine céadluaite.
(9) Ní chuirfear an caiteachas céanna san áireamh chun críche ar bith de chríocha an ailt seo maidir le níos mó ná aon trádáil amháin.
Caibidil II
Liúntas i leith Caiteachais Chaipitiúil ar Fhorbairt Mhianadóireachta
Liúntas i leith forbartha mianadóireachta.
[1946, a. 6;
1960, Sc. 4, Cuid I; 1961, a. 8.]
245.—(1) San alt seo—
ciallaíonn an focal “mianach” tochailt faoi thalamh chun mianraí a fháil:
Ar choinníoll, maidir le caiteachas caipitiúil de réir bhrí an ailt seo a tabhaíodh an 6ú lá d'Aibreán, 1960, nó dá éis sin, go gciallaíonn an focal “mianach” mianach a oibrítear chun aon mhianra sceidealta, cumasc mianrúil nó substaint mhianrúil mar a mhínítear in alt 2 den Acht Forbairte Minearál, 1940, a fháil trí oibriú faoi thalamh nó ar uachtar talún;
déanfar tagairtí do chaiteachas caipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach a léiriú mar thagairtí do chaiteachas caipitiúil a tabhaíodh—
(a) ag forbairt an mhianaigh ar bheith ag cuardach nó ag fionnachtain agus ag tástáil foslach mianraí nó ag déanamh bealaigh chucu, nó
(b) ag déanamh aon oibreacha is oibreacha de shaghas gur dócha, nuair a scoirfear den mhianach a oibriú, go mbeidh a luach chomh laghdaithe sin gur beag is fiú iad, nó nach fiú dada iad,
ach mar thagairtí nach bhfolaíonn tagairtí—
(c) d'aon chaiteachas chun láithreán an mhianaigh nó láithreán aon oibreacha den sórt sin nó cearta in aon láithreán nó ar aon láithreán den sórt sin a fháil, nó
(d) d'aon chaiteachas chun na foslaigh, nó cearta i leith na bhfoslach, a fháil, nó
(e) d'aon chaiteachas ar oibreacha a rinneadh go hiomlán nó go formhór chun amhtháirge an mhianaigh a chur faoi aon phróis seachas próis a ceapadh chun an t-amhtháirge a ullmhú chun a úsáidte sa cháil sin;
déanfar tagairtí go shócmhainní a ionannaíonn caiteachas caipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach—
(a) a léiriú mar thagairtí a fholaíonn, maidir le caiteachas ar chuardach, fionnachtain agus tástáil foslach, tagairtí d'aon eolas nó torthaí eile ó aon chuardach, lorg nó fiosrú arb i ndáil leis a tabhaíodh an caiteachas, agus
(b) a léiriú mar thagairtí a fholaíonn freisin tagairtí d'aon chuid de shócmhainní den sórt sin, agus
(c) a léiriú mar thagairtí a fholaíonn freisin, i gcás aon sócmhainní den sórt sin a díthíodh nó a damáistíodh, tagairtí d'aon airgead árachais nó airgead cúitimh eile i leith an díthithe nó an damáistithe sin.
(2) Chun críocha an ailt seo, ní mheasfar caiteachas a bheith tabhaithe ag duine a raibh oibriú mianaigh á sheoladh aige mar thrádáil, sa mhéid go bhfuil an caiteachas sin íoctha nó le híoc, go díreach nó go neamhdhíreach, as airgead arna sholáthar ag an Oireachtas nó ag duine ar bith eile (nach duine a raibh oibriú an mhianaigh sin á sheoladh aige mar thrádáil).
(3) Duine ar bith a raibh oibriú mianaigh á sheoladh aige mar thrádáil agus a bheidh, an 6ú lá d'Aibreán, 1946, nó dá éis, tar éis aon chaiteachas caipitiúil a thabhú i ndáil leis an mianach sin, féadfaidh sé liúntas (dá ngairtear liúntas forbartha mhianaigh san alt seo) a iarraidh i leith an chaiteachais chaipitiúil sin.
(4) Féadfar liúntas forbartha mhianaigh d'aon bhliain mheasúnachta a iarraidh ar an gcigire tráth nach déanaí ná dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana sin.
(5) Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas maidir leis an méid a bheidh i liúntas forbartha mianaigh d'aon bhliain mheasúnachta i leith aon chaiteachais chaipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach—
(a) measfaidh an cigire, go feadh a bhreithiúnais, marthanacht (dá ngairtear an mharthanacht mheasta san alt seo) na bhfoslach, ach ní mheasfaidh marthanacht is faide ná fiche bliain dóibh,
(b) measfaidh an cigire ansin méid an difir (dá ngairtear an difear measta san fho-alt seo) idir an caiteachas caipitiúil sin agus an méid is dóigh leis is fiú na sócmhainní, is ionann agus an caiteachas caipitiúil sin, i ndeireadh na marthanachta measta,
(c) faoi réir forálacha an ailt seo, lamhálfaidh an cigire sin mar liúntas forbartha mianaigh don bhliain mheasúnachta sin, méid ar cóimhéid le suim a mbeidh idir í agus an difear measta an chomhréir chéanna a bheidh idir fad na bliana measúnachta sin agus fad na marthanachta measta,
(d) más í an bhliain mheasúnachta sin a tabhaíodh an caiteachas caipitiúil sin, ansin measfar chun críocha mhír (c), gurb ionann an bhliain mheasúnachta sin agus an oiread sin den bhliain mheasúnachta sin i ndiaidh an dáta ar ar tabhaíodh an caiteachas caipitiúil sin:
Ar choinníoll nach mbeidh iomlán na liúntas níos mó ná an difear measta.
(6) Aon liúntas forbartha mianaigh a thabharfar do dhuine ar bith a mbeidh oibriú mianaigh á sheoladh aige mar thrádáil tabharfar í mar asbhaint nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála sin agus beidh feidhm ag alt 241 (3) maidir leis an liúntas amhail mar atá feidhm aige maidir le hasbhaintí i leith caitheamh agus cuimilt ghléasra agus innealra.
(7) Ní dheonófar liúntas forbartha mhianaigh i leith aon chaiteachas caipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach in aon chás inar sócmhainn a bhféadfaí asbhaint a éileamh ina leith faoi alt 241, 243 nó 306 an tsócmhainn arb ionann í agus an caiteachas caipitiúil sin.
(8) Más rud é go mbeifear tar éis liúntas forbartha mianaigh d'aon bhliain mheasúnachta a dheonú i leith caiteachais chaipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach, ansin, in aghaidh na bliana measúnachta sin—
(a) beidh éifeacht ag alt 65 (3), maidir le haon tsócmhainn is ionann agus an caiteachas caipitiúil sin ionann agus dá mbeadh alt 65 (4) ar lár, agus
(b) ní bheidh feidhm ag alt 67 maidir le haon sócmhainn den sórt sin.
(9) Aon chaiteachas a tabhaíodh an 6ú lá d'Aibreán, 1946, nó dá éis sin, i ndáil le mianach ag duine a bhí ar tí dul i mbun oibriú an mhianaigh sin a sheoladh mar thrádáil ach sular thosaigh sé ar an trádáil sin, déileálfar leis ionann is dá mba é chéad lá tosaithe na trádála a tabhaíodh é.
(10) I gcás ina mbeifear tar éis liúntais forbartha mianaigh a dheonú i leith caiteachais chaipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach agus ina mbeidh scortha go críochnaitheach den mhianach a oibriú—
(a) athscrúdóidh an cigire na liúntais forbartha mianaigh sin,
(b) más rud é, ar an athscrúdú sin a dhéanamh, gur dealraitheach breis a bheith ar iomlán na liúntas forbartha mianaigh sin ag méid an difir (dá ngairtear an difear sin san fho-alt seo) idir an caiteachas caipitiúil sin agus an méid ab fhiú, tráth an scoir sin, na sócmhainní ab ionann agus an caiteachas caipitiúil sin tráth an scoir sin, ansin féadfar liúntais forbartha mianaigh eile a mbeidh a n-iomlán comhionann leis an mbreis a dheonú d'aon bhliain mheasúnachta (arb í an bhliain í a mbeidh scortha go críochnaitheach den mhianach sin a oibriú nó aon bhliain roimhe sin) ach sin i dtreo nach mó ná an bhreis sin iomlán na liúntas forbartha mianaigh eile sin, agus, más gá, féadfar éifeacht a thabhairt don mhír seo trí aisíocaíocht a dhéanamh,
(c) más rud é, ar an athscrúdú sin a dhéanamh, gur dealraitheach gur lú an difear sin ná iomlán na liúntas forbartha mianaigh sin, ansin déileálfar leis an easnamh nó le hiomlán na liúntas forbartha mianaigh sin, cibé acu sin is lú, mar fháltas trádála de chuid na trádála ag oibriú an mhianaigh sin a d'fhaibhrigh díreach roimh an scor sin.
(11) I gcás an duine (dá ngairtear an díoltóir san fho-alt seo) a sheolann oibriú mianaigh mar thrádáil do dhíol aon tsócmhainne le haon duine eile (nach duine is comharba don díoltóir sa trádáil sin) is sócmhainn is ionann agus caiteachas caipitiúil a tabhaíodh i ndáil leis an mianach sin agus ar tugadh liúntais forbartha mianaigh faoina threoir, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas—
(a) má bhíonn iomlán na liúntas forbartha mianaigh sin, i dteannta na suime de bharr an tsócmhainn sin a dhíol, níos lú de mhéid ar bith (dá ngairtear an liúntas neamhídithe san fho-alt seo) ná an caiteachas caipitiúil sin, ansin, féadfar liúntas forbartha mianaigh eile a dheonú don díoltóir in aghaidh aon bhliana measúnachta (arb í bliain an díola sin í nó aon bhliain roimhe sin), ach sin i dtreo nach mó ná an liúntas neamhídithe iomlán na liúntas forbartha mianaigh eile sin,
(b) má bhíonn breis ag iomlán na liúntas forbartha mianaigh sin, i dteannta na suime de bharr an tsócmhainn sin a dhíol, ar an gcaiteachas caipitiúil sin, ansin, déileálfar le méid na breise sin nó le hiomlán sin na liúntas forbartha mianaigh, cibé acu sin is lú, mar fháltas trádála de chuid na trádála sin a d'fhaibhrigh díreach roimh an díol sin.
(12) Más rud é—
féadfar leanúint de liúntais forbartha mianaigh a dheonú úi leith caiteachais chaipitiúil a tabhaíodh i ndáil le mianach a dheonú do dhuine (dá ngairtear an trádálaí bunaidh san fho-alt seo) a raibh oibriú an mhianaigh á sheoladh aige mar thrádáil, agus
(b) go dtiocfaidh duine eile (dá ngairtear an comharba san fho-alt seo) i gcomharbas na trádála sin,
féadfar leanúint de liúntais forbartha mianaigh a dheon úi leith an chaiteachais chaipitiúil sin don chomharba, ach i gcás ar bith ní rachaidh méid na liúntas sin thar an méid a mbeadh teideal ag an trádálaí bunaidh chuige dá leanadh sé den trádáil sin.
(13) Más rud é maidir le haon bhliain mheasúnachta go mbeidh cuideachta i dteideal faoisimh i leith cánach ioncaim de bhua Chaibidil II nó Chaibidil III de Chuid XXV, ansin, chun críocha fho-ailt (5), (10), (11) agus (12), measfar gur deonaíodh, in aghaidh na bliana sin i leith aon chaiteachais, an liúntas forbartha mianaigh iomlán a fhéadfaí, ar é a éileamh go cuí, a dheonú in aghaidh na bliana sin i leith an chaiteachais sin, mura mbeifear tar éis an liúntas sin a dheonú iarbhír.
(14) Féadfar achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Ioncaim maidir le haon cheist a éireoidh faoin alt seo sa slí chéanna ina bhféadfaí achomharc a dhéanamh i gcoinne measúnachta agus beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc.
Caibidil III
Liúntaís i leith Caiteachais Chaipitiúil ar Longa Nua a Cheannach
Liúntais infheistíochta loingis.
[1957, a. 17.]
246.—(1) I gcás duine a sheolann trádáil do thabhú caiteachais chaipitiúil ag ceannach loinge nua le haghaidh na trádála, tabharfar dó, don bhliain mheasúnachta sa bhonn-tréimhse ar tharla an caiteachas ina leith liúntas (dá ngairtear liúntas infheistíochta loingis sa Chaibidil seo) ar cóimhéid le dhá chúigiú den chaiteachas, agus tabharfar an liúntas sin mar asbhaint nuair a bheidh brabúis nó gnóchain na trádála á muirearú agus is liúntas é in ionad, agus ní liúntas é i dteannta, liúntais tosaigh faoi Chaibidil I de Chuid XV:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo maidir le haon chaiteachas a tabhaíodh roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1957.
(2) Chun críocha na Caibidle seo, measfar gurb é an lá a tabhaíodh aon chaiteachas an lá a tháinig an tsuim a bheidh i gceist chun bheith iníoctha.
(3) Aon éileamh a dhéanfaidh duine ar liúntas faoin alt seo nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála, cuirfear é sa ráiteas bliantúil nach foláir a thabhairt faoin Acht seo ar na brabúis nó na gnóchain aisti agus cuirfear ina theannta deimhniú a bheidh sínithe ag an éilitheoir, agus a measfar gur cuid den éileamh é, á rá gur ag ceannach loinge nua a tabhaíodh an caiteachas agus ag tabhairt cibé sonraí a thaispeánfaidh go bhfuil an liúntas le tabhairt.
(4) San alt seo agus sna hailt ina dhiaidh seo den Chaibidil seo ciallaíonn “nua” neamhúsáidte agus gan bheith réchaite.
Forálacha maidir le caitheamh agus cuimilt agus seandacht.
[1957, a. 18.]
247.—(1) D'fhonn a dhéanamh amach cad é méid aon asbhainte a bheidh le lamháil do dhuine ar bith faoi alt 241 (1), is ionann agus an laghdú luacha a tháinig in imeacht na bliana measúnachta, mar gheall ar chaitheamh agus cuimilt, ar aon loing, ní chuirfear liúntais infheistíochta loingis san áireamh nuair a dhéanfar luach na loinge i dtús na bliana a chinneadh.
(2) In alt 241 (6) déanfar “na hasbhaintí mar gheall air sin, agus” agus an abairt “na n-asbhaintí” mar a bhfuil an abairt sin roimh na focail “agus na liúntas” a fhorléiriú mar abairtí nach bhfolaíonn tagairt d'aon liúntas infheistíochta loingis a tugadh don duine a sheolann an trádáil.
(3) Measfar nach gceanglaíonn alt 243 aon liúntas infheistíochta loingis a asbhaint as costas aon loinge chun críocha an ailt sin.
Feidhm alt 241 (3).
[1957, a. 19;
1960, Sc. 4, Cuid 1.]
248.—Beidh feidhm ag alt 241 (3) maidir le liúntas infheistíochta loingis mar atá feidhm aige maidir le hasbhaintí is inlamháilte i leith caitheamh agus cuimilt innealra nó gléasra.
An bhrí atá le “bonntréimhse”.
[1957, a. 20.]
249.—(1) Sa Chaibidil seo, tá le “bonn-tréimhse” an bhrí a thugtar dó leis na forálacha ina dhiaidh seo den alt seo.
(2) I gcás duine a mbeidh liúntas le tabhairt dó faoin gCaibidil seo, is í a bhonn-tréimhse d'aon bhliain mheasúnachta an tréimhse arb ar a brabúis agus a gnóchain a bheidh cáin ioncaim na bliana sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála a bheidh i gceist nó, más rud é, de bhua aon fhorála den Acht seo, go mbeidh sé le meas gurb iad brabúis nó gnóchain na tréimhse sin brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile, an tréimhse eile sin:
Ar choinníoll, i gcás aon trádála—
(a) má théann dhá bhonn-tréimhse isteach ar a chéile, go measfar chun críocha an fho-ailt seo gur sa chéad bhonntréimhse agus ansin amháin atá an tréimhse a bhaineann leo araon;
(b) má bhíonn eatramh idir deireadh na bhonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta áirithe agus an bhonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, ansin murab í an bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin bliain na trádála a bhuanscor, go measfar gur cuid den dara bonntréimhse an t-eatramh; agus
(c) má bhíonn eatramh idir deireadh na bonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta roimh bhliain na trádála a bhuanscor agus an bhonn-tréimhse do bhliain a buanscoir, go measfar gur cuid den chéad bhonn-tréimhse an t-eatramh.
(3) (a) Déanfar aon tagairt sa choinníoll a ghabhann le fo-alt (2) do thrádáil a bhuanscor a fhorléiriú mar ní a fholaíonn tagairt do tharlú aon ní a bheidh, faoi aon cheann d'fhorálacha an Achta seo, le meas mar ní is ionann agus trádáil a bhuanscor.
(b) Déanfar aon tagairt sa choinníoll sin do dhá thréimhse dul isteach ar a chéile a fhorléiriú mar ní a fholaíonn tagairt do dhá thréimhse comhtheacht le chéile nó do thréimhse a bheith ar áireamh i dtréimhse eile, agus forléireofar dá réir sin tagairtí don tréimhse a bhaineann le gach ceann de dhá thréimhse.
Liúntas infheistíochta loingis a aistarraingt.
[1957, a. 21.]
250.—I gcás ina mbeifear tar éis liúntas infheistíochta loingis a thabhairt d'aon duine i leith caiteachas a thabhaigh sé ag ceannach loinge nua agus go ndíolfaidh sé an long gan é d'úsáid na loinge chun críocha a thrádála nó go ndíolfaidh sé í roimh dheireadh na tréimhse chúig mblian ón lá a tosaíodh á húsáid amhlaidh, déanfar an liúntas infheistíochta loingis a aistarraingt agus déanfar cibé measúnachtaí agus coigeartuithe ar mheasúnachtaí sa bhreis is gá le haghaidh nó de dhroim liúntas infheistíochta loingis a astarraingt nó liúntas tosaigh faoi Chaibidil I de Chuid XV a chur in ionad an chéanna.
CUID XV
Liúntais Tosaigh i Leith Caiteachais Chaipitiúil áirithe ar Innealra agus Gléasra agus ar Fhoirgnimh agus Déanmhais Thionscail
Caibidil I
Innealra agus Gléasra: Liúntais Tosaigh
Liúntais tosaigh.
[1956, a. 23;
1962, a. 11 (1);
1965, a. 62.]
251.—(1) Nuair a dhéanfaidh duine a sheolann trádáil a bhfuil na brabúis nó na gnóchain aisti inmhuirir (ar shlí seachas de dhroim rogha faoi alt 34) faoi Chás I de Sceideal D caiteachas caipitiúil a thabhú ag soláthar innealra nua nó gléasra nua le haghaidh na trádála, seachas feithiclí atá oiriúnach chun daoine nó earraí a iompar de bhóthar nó feithiclí eile a tharraingt de bhóthar, ansin, faoi réir forálacha an Achta seo, tabharfar dó, in aghaidh na bliana measúnachta sa bhonn-tréimhse ar tabhaíodh an caiteachas ina haghaidh, liúntas (dá ngairtear liúntas tosaigh sa Chaibidil seo) ar cóimhéid leis an gcúigiú cuid den chaiteachas, agus tabharfar an liúntas sin mar asbhaint nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála.
(2) Aon chaiteachas a tabhaíodh chun críocha trádála ag duine a bhí ar tí dul á seoladh déileálfar leis chun críocha fho-alt (1) ionann is dá mba é an chéad lá a bhí sí á seoladh ag an duine sin a thabhaigh sé é.
(3) Ní bhainfidh fo-alt (1) ná fo-alt (2) le haon chaiteachas a tabhaíodh roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1956.
(4) D'ainneoin aon ní atá sna forálacha roimhe seo den alt seo, beidh éifeacht ag an gCaibidil seo maidir le caiteachas caipitiúil a tabhaíodh an 14ú lá de Nollaig, 1961, nó dá éis sin, agus roimh an 1ú lá d'Aibreán, 1968, ionann agus dá gcuirfí “le dhá chúigiú” in ionad “leis an gcúigiú” i bhfo-alt (1).
(5) Aon éileamh a dhéanfaidh duine ar liúntas faoin alt seo nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála, cuirfear é sa ráiteas bliantúil nach foláir a thabhairt faoin Acht seo ar na brabúis nó na gnóchain aisti agus cuirfear ina teannta deimhniú a bheidh sínithe ag an éilitheoir, agus a measfar gur cuid den éileamh é, á rá gur ar innealra nua nó gléasra nua a tabhaíodh an caiteachas agus ag tabhairt cibé sonraí a thaispeánfaidh go bhfuil an liúntas le tabhairt.
(6) San alt seo, ciallaíonn “nua” neamhúsáidte agus gan bheith réchaite, ach measfar long a bheith nua fiú amháin má húsáideadh í nó más long réchaite í.
Feidhm alt 241 (2) (3) (5).
[1956, a. 24 (2);
1960, Sc. 4, Cuid I.]
252.—Beidh feidhm maidir le liúntais tosaigh ag alt 241 (2) (3) (5) mar atá feidhm ag na fo-ailt sin maidir le hasbhaintí is inlamháilte i leith caitheamh agus cuimilt innealra nó gléasra.
Feidhm i gcás gairmeacha, etc.
[1956, a. 26;
1958, Sc. 4.]
253.—Beidh feidhm, le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo maidir le caiteachas caipitiúil a thabhaigh duine is inmheasúnaithe faoi Chás II de Sceideal D den Acht seo.
Caibidil II
Foirgnimh agus Déanmhais Thionscail: Liúntas Foirgníochta Tionscail
Liúntas foirgníochta tionscail.
[1956, F. I., a. 16;
1962, a. 11 (2);
1965, a. 62;
1966, a. 28 (2).]
254.—(1) I gcás ina dtabhóidh duine caiteachas caipitiúil ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais ar foirgneamh nó déanmhas tionscail a bheidh ann a bheidh áitithe chun críocha trádála a bheidh á seoladh aige, ansin, faoi réir forálacha an Achta seo, tabharfar dó, don bhliain mheasúnachta sa bhonn-tréimhse a dtabhófar an caiteachas ina haghaidh, liúntas (dá ngairtear liúntas foirgníochta tionscail sa Chaibidil seo) ar cóimhéid leis an deichiú cuid den chaiteachas, agus tabharfar an liúntas sin mar asbhaint nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála.
Ar choinníoll nach mbainfidh an fo-alt seo le haon chaiteachas a tabhaíodh roimh an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1956.
(2) D'ainneoin aon ní atá i bhfo-alt (1), maidir le caiteachas caipitiúil a tabhaíodh an 14ú lá de Nollaig, 1961, nó dá éis, agus roimh an 11ú lá d'Aibreán, 1968, beidh éifeacht ag an gCaibidil seo ionann agus dá gcuirfí “an gcúigiú” in ionad “an deichiú” i bhfo-alt (1):
Ar choinníoll nach mbeidh éifeacht ag an bhfo-alt seo maidir le caiteachas caipitiúil a tabhaíodh an 1ú lá d'Eanáir, 1960, nó dá éis, ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais a mbeidh sé le meas gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a bheith á úsáid chun críocha thrádáil na hóstóireachta ná maidir le caiteachas caipitiúil a tabhaíodh ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais a mbeidh liúntas faoin gCaibidil seo le tabhairt ina leith de bhua alt 255 (1) (c).
(3) D'ainneoin aon fhorála eile den alt seo, ní thabharfar aon liúntas foirgníochta tionscail i leith aon chaiteachais ar fhoirgneamh nó déanmhas mura foirgneamh nó déanmhas tionscail a bheidh san fhoirgneamh nó sa déanmhas nuair a chuirfear in úsáid é, agus má deonaíodh liúntas foirgníochta tionscail i leith aon chaiteachais ar aon fhoirgneamh nó déanmhas den sórt sin, féadfar aon mheasúnachtaí breise a dhéanamh is gá chun éifeacht a thabhairt don fho-alt seo.
(4) Chun críocha an ailt seo—
(a) aon chaiteachas tabhaíodh chun críocha trádála ag duine a bhí ar tí dul á seoladh, déileáfar leis ionann is dá mba an chéad lá a bhí sí á seoladh, ag an duine sin a thabhaigh sé é, agus
(b) ní mheasfar gur thabhaigh duine caiteachas sa mhéid go bhfuil an caiteachas sin íoctha nó le híoc go díreach nó go neamhdhíreach, ag an Stát, ag aon bhord a bunaíodh le reacht nó ag aon údáras poiblí nó áitiúil:
Ar choinníoll nach mbainfidh mír (a) le haon chaiteachas a tabhaíodh roimh an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1956.
(5) Beidh feidhm ag alt 241 (3) maidir le hasbhaint faoin alt seo mar atá feidhm aige maidir le hasbhaint is inlamháilte i leith caitheamh agus cumailt inealra nó gléasra.
(6) Aon éileamh a dhéanfaidh duine ar liúntas faoin alt seo nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála, cuirfear é sa ráiteas bliantúil nach foláir a thabhairt faoin Acht seo ar na brabúis nó na gnóchain aisti, agus cuirfear ina theannta deimhniú, faoi a bheidh sínithe ag an éilitheoir, agus a measfar gur cuid den éileamh é, á rá gur ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais thionscail a tabhaíodh an caiteachas agus ag tabhairt cibé sonraí a thaispeánfaidh go bhfuil an liúntas le tabhairt.
An bhrí atá le “foirgneamh nó déanmhas tionscail”.
[1956, F.I., a. 17;
1959, a. 73 (1);
1960, a. 33;
1966, a. 28 (1).]
255.—(1) Sa Chaibidil seo ciallaíonn “foirgneamh nó déanmhas tionscail” foirgneamh nó déanmhas a úsáidtear—
(a) chun críocha trádála a sheoltar i muileann, i monarcha nó in áitreabh eile dá samhail, nó
(b) chun críocha gnóthais duga, nó
(c) chun torthaí, glasraí nó rudaí eile a fhás i gcúrsa trádáil gharraíodóireacht mhargaidh de réir bhrí alt 54, nó
(d) chun críocha thrádáil na hóstóireachta.
Ar choinníoll go measfar gur foirgneamh nó déanmhas atá á úsáid chun críocha thrádáil na hóstóireachta foirgneamh nó déanmhas atá á úsáid mar champa saoire.
(2) San alt seo folaíonn “duga” aon chuan, caladh, piara nó lamairne nó oibreacha eile inar féidir nó ag ar féidir le hárthaí marsantas nó paisnéirí a loingsiú nó a dhíloingsiú, nach piara ná lamairne a úsáidtear go príomha le haghaidh caitheamh aimsire, agus forléireofar “gnóthas duga” dá réir sin.
(3) Beidh feidhm ag fo-alt (1) den alt seo maidir le cuid de thrádáil mar atá feidhm aige maidir le trádáil, ach mura gcomhlíonann ach cuid de thrádáil na coinníollacha atá leagtha amach san fho-alt sin, ní foirgneamh nó déanmhas tionscail de bhua an fho-ailt seo foirgneamh nó déanmhas mura n-úsáidtear é chun críocha na coda sin den trádáil sin.
(4) (a) D'ainneoin aon ní i bhfo-alt (1) nó i bhfo-alt (3), ach faoi réir fho-alt (5), ní fholaíonn “foirgneamh nó déanmhas tionscail”, sa Chaibidil seo, aon fhoirgneamh nó déanmhas atá á úsáid, mar, nó atá á úsáid mar chuid de, theach cónaithe, siopa mionreaca, seomra taispeána nó oifig nó chun aon chríche a ghabhann le críocha tí chónaithe, siopa mionreaca, seomra taispeána nó oifige.
(b) San fho-alt seo folaíonn “siopa mionreaca” aon áitreabh dá shamhail ina seoltar trádáil mhionreaca nó gnó mionreaca (ar a n-áirítear obair dheisiúcháin).
(5) Má tá cuid d'iomlán foirgnimh nó déanmhais, agus nach bhfuil cuid eile dhe, ina foirgneamh nó déanmhas tionscail, agus nach mó an caiteachas caipitiúil a tabhaíodh ag foirgniú an dara coda sin a luaitear ná an deichiú cuid den chaiteachas caipitil iomlán a tabhaíodh ag foirgniú iomlán an fhoirgnimh nó an déanmhais, measfar gur foirgneamh nó déanmhas tionscail iomlán an fhoirgnimh nó an déanmhais agus gach cuid de.
(6) Déanfar aon tagairt sa Chaibidil seo d'fhoirgneamh nó déanmhas a fhorléiriú mar thagairt a fholaíonn tagairt do chuid d'fhoirgneamh nó déanmhas ach amháin i gcás ina n-áirítear an tagairt i dtagairt d'iomlán foirgnimh nó déanmhais.
An bhrí atá le “caiteachas ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais”.
[1956, F.I., a. 19;
1959, a. 73 (2).]
256.—Ní fholaíonn aon tagairt sa Chaibidil seo do chaiteachas a tabhaíodh ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais—
(a) aon chaiteachas a tabhaíodh ag fáil aon talún nó aon cheart i dtalamh nó thar thalamh, ná
(b) aon chaiteachas ag soláthar innealra nó gléasra nó ar aon sócmhainn a measfar maidir le haon bhliain mheasúnachta gur innealra nó gléasra í, ná
(c) aon chaiteachas a bhfuil aon liúntas tugtha nó ar féidir liúntas a thabhairt ina leith, in aghaidh na bliana céanna measúnachta nó in aghaidh aon bhliana measúnachta roimhe sin, faoi alt 244 (3) nó faoi alt 245.
Caiteachas ar ullmhú láithreáin.
[1959, a. 73 (3).]
257.—I gcás ina mbeifear tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú ag allmhú, ar gearradh, ag tunalaíocht nó ag cothromú na talún chun an talamh a ullmhú mar láithreán chun innealra nó gléasra a chur isteach, measfar, chun críocha na Caibidle seo, maidir leis an gcaiteachas sin, gur foirgneamh nó déanmhas an t-innealra nó an gléasra.
Tosach feidhme ailt 255 (1) (b), 255 (2), 256 (b) (c) agus 257.
[1959, a. 73 (4).]
258.—Maidir le liúntais foirgníochta tionscail in aghaidh blianta measúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1959, nó lá dá éis sin, seachas méideanna a tugadh anall ó aon bhliain mheasúnachta a chríochnaigh roimh an dáta sin, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas den Chaibidil seo amhail ó dháta tosach feidhm an Achta Airgeadais (Forála Ilghnéitheacha), 1956—
(a) alt 255 (1) (b) agus alt 255 (2),
(b) alt 256 (b) (c), agus
(c) alt 257.
Achomhairc.
[1956, F.I., a. 2.]
259.—Féadfar achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta ar aon cheist a éireoidh faoin gCaibidil seo amhail mar a fhéadfaí achomharc a dhéanamh i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc.
Caibidil III
Illghnéitheach agus Ginearálta
“Caiteachas caipitiúil” faoi ailt 251 agus 254.
[1956, a. 23 (3), 26;
1956, F.I. a. 16 (3) (b).]
260.—Chun críocha ailt 251 agus 254, ní áireofar mar chaiteachas caipitiúil aon chaiteachas is cead a asbhaint nuair a bheifear ag ríomh, chun críocha cánach ioncaim, brabús nó gnóchan trádála nó gairme a bhí á seoladh ag an duine a thabhaigh an caiteachas.
An dáta a tabhaíodh caiteachas.
[1956, a. 23 (4);
1956, F.I., a. 16 (4).]
261.—Chun críocha na Coda seo, measfar gurb é an lá a tabhaíodh aon chaiteachas an lá a tháinig an tsuim a bheidh i gceist chun bheith iníoctha.
An bhrí atá le “bonn-tréimhse”.
[1956, a. 25, 26;
1956, F.I., a. 18.]
262.—(1) Sa Chuid seo; tá le “bonn-tréimhse” an bhrí a thugtar dó leis na forálacha ina dhiaidh seo den alt seo.
(2) I gcás duine a mbeidh liúntas le tabhairt dó faoin gCuid seo, is é a bhonn-tréimhse d'aon bhliain mheasúnachta an tréimhse ar ar a brabúis nó a gnóchain a bheidh cáin ioncaim na bliana sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I nó faoi Chás II de Sceideal D, i leith na trádála a bheidh i gceist nó, más rud é, de bhua aon fhorála den Acht seo, go mbeidh sé le meas gurb iad brabúis nó gnóchain na tréimhse sin brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile, an tréimhse eile sin.
Ar choinníoll, i gcás aon trádála nó gairme—
(a) má théann dhá bhonn-tréimhse isteach ar a chéile, go measfar chun críocha an fho-ailt seo gur sa chéad bhonntréimhse agus ansin amháin atá an tréimhse a bhaineann leo araon;
(b) má tá eatramh idir deireadh na bonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta áirithe agus an bhonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, ansin, murab í an bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin bliain na trádála nó na gairme a bhuanscor, go measfar gur chuid den dara bonn-tréimhse an t-eatramh; agus
(c) má bhíonn eatramh idir deireadh na bonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta roimh bhliain na trádála nó na gairme a bhuanscor agus an bhonn-tréimhse do bhliain a buanscoir, go measfar gur cuid den chéad bhonn-tréimhse an t-eatramh.
(3) (a) Déanfar aon tagairt sa choinníoll a ghabhann le fo-alt (2) den alt seo do thrádáil nó gairm a bhuanscor a fhorléiriú mar ní a fholaíonn tagairt do tharlú aon ní a bheidh, faoi aon cheann d'fhorálacha an Achta seo, le meas mar ní is ionann agus trádáil nó gairm a bhuanscor.
(b) Déanfar aon tagairt sa choinníoll sin do dhá thréimhse dul isteach ar a chéile a fhorléiriú mar ní a fholaíonn tagairt do dhá thréimhse comhtheacht le chéile nó do thréimhse a bheith ar áireamh i dtréimhse eile, agus forléireofar dá réir sin tagairtí don tréimhse a bhaineann le gach cheann de dhá thréimhse.
CUID XVI
Liúntais Bhliantúla i Leith Caiteachais Chaipitiúil áirithe ar Fhoirgnimh agus Déanamhais Thionscail, ar Innealra agus Gléasra, ar Phaitinní agus ar Dhreidireacht
Caibidil I
Foirgnimh agus Déanmhais Thionscail: Liúntais Bhliantúla agus Liúntais agus Muirir Chothromaíochta
Léiriú.
[1959, a. 24.]
263.—(1) Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “liúntas foirgníochta tionscail” liúntas faoi Chaibidil II de Chuid XV;
tá le “foirgneamh nó déanmhas tionscail” an brí chéanna atá, de bhua alt 255, leis an abairt sin i gCaibidil II de Chuid XV.
(2) Aon duine a thabhaigh caiteachas ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais measfar, chun críocha aon fhorála den Chaibidil seo a thagraíonn dá leas ann an tráth a tabhaíodh an caiteachas, go raibh an leas céanna aige ann a bheadh aige dá mbeadh foirgniú an chéanna críochnaithe an tráth sin.
(3) Gan dochar do cheann ar bith d'fhorálacha eile na Coda seo maidir le hairgead díola, árachais, tarrthála, nó cúitimh a chionroinnt, measfar, chun críocha na Caibidle seo, an tsuim a íocadh ar an leas iomchuí i bhfoirgneamh nó i ndéanmhas a dhíol, nó aon airgead díola eile, árachais, tarrthála nó cúitimh is iníoctha i leith aon fhoirgnimh nó déanmhais, a bheith arna laghdú méid is comhionann le cibé méid di is inchurtha, ar chionroinnt chóir a dhéanamh, i leith sócmhainní is ionann agus caiteachas seachas caiteachas ar féidir liúntas a thabhairt ina leith faoi Chaibidil II de Chuid XV nó faoin gCaibidil seo.
(4) Beidh feidhm ag ailt 256 agus 257 maidir le liúntais agus muirir faoin gCaibidil seo mar atá feidhm acu maidir le liúntais foirgníochta tionscail.
Liúntais bhliantúla.
[1959, a. 25;
1960, a. 41;
1966, a. 28 (3) (a) (b).]
264.—(1) Faoi réir forálacha na Coda seo, i gcás—
(a) aon duine a bheith, i ndeireadh a bhonn-tréimhse d'aon bhliain mheasúnachta, i dteideal leasa i bhfoirgneamh nó déanmhas lena mbaineann an t-alt seo.
(b) inar foirgneamh nó déanmhas tionscail an foirgneamh nó an déanmhas i ndeireadh na bonn-tréimhse sin, agus
(c) inarb é an leas sin an leas iomchuí maidir leis an gcaiteachas caipitiúil a tabhaíodh ag foirgniú an fhoirgnimh nó an déanmhais sin,
tabharfar dó liúntas (dá ngairtear liúntas bliantúil sa Chaibidil seo) ar cóimhéid leis an gcaogadú cuid den chaiteachas sin in aghaidh na bliana measúnachta sin:
Ar choinníoll, maidir le foirgneamh nó déanmhas arb é an 1ú lá d'Eanáir, 1960, nó lá dá éis a tabhaíodh an caiteachas caipitiúil á fhoirgniú agus a bhfuil sé le meas ina thaobh gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun críocha thrádáil na hóstóireachta agus maidir le foirgneamh nó déanmhas a bhfuil sé le meas gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chur torthaí, glasraí nó rudaí eile a fhás i gcúrsa trádáil gharraíodóireacht mhargaidh de réir bhrí alt 54, go mbeidh éifeacht ag an gCuid seo ionann agus dá gcuirfí “leis an deichiú” in ionad “leis an gcaogadú” sna forálacha roimhe seo den fho-alt seo.
(2) Is foirgneamh nó déanmhas lena mbaineann an t-alt seo foirgneamh nó déanmhas más rud é, agus amháin más rud é, gurb é an 30ú lá de Mhéan Fómhair, 1956, nó dáta dá éis sin, a tabhaíodh an caiteachas caipitiúil a tabhaíodh á fhoirgniú.
(3) Más rud é, tráth ar bith ar an 15ú lá d'Aibreán, 1959, nó dá éis sin, go ndéanfar an leas i bhfoirgneamh nó i ndéanmhas arb é an leas iomchuí é maidir le haon chaiteachas a dhíol agus gur foirgneamh nó déanmhas tionscail an foirgneamh nó an déanmhas ansin, i gcás blianta measúnachta a gcríochnóidh na bonn-tréimhsí ina leith tar éis tráth an díola sin, maidir leis an liúntas bliantúil i leith an chaiteachais sin,—
(a) ríomhfar é faoi threoir iarmhair (mar mhínítear sin sna forálacha den Chaibidil seo a bhaineann le caiteachas a dhíscríobh) an chaiteachais sin díreach tar éis an díola, agus
(b) is é bheidh ann an codán den iarmhar sin ar aon a uimhreoir agus arb é an ainmneoir an méid blianta measúnachta a bheidh sa tréimhse—
(i) dar tosach an chéad bhliain mheasúnachta a mbeidh an ceannaiteoir i dteideal liúntais bhliantúil i leith an chaiteachais ina haghaidh nó a mbeadh sé ina theideal sin amhlaidh dá leanadh an foirgneamh nó an déanmhas gach tráth ábhartha de bheith ina fhoirgneamh nó déanmhas tionscail, agus
(ii) dar críoch an caogadú bliain mheasúnachta tar éis na bliana a úsáideadh an foirgneamh nó an déanmhas i gcéaduair,
agus mar sin de i gcás aon díola ina dhiaidh sin:
Ar choinníoll maidir le foirgneamh nó déanmhas arb é an 1ú lá d'Eanáir, 1960, nó lá dá éis a tabhaíodh an caiteachas caipitiúil á fhoirgniú agus a bhfuil sé le meas ina thaobh gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun críocha thrádáil na hóstóireachta agus maidir le foirgneamh nó déanmhas a bhfuil sé le meas gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun torthaí, glasraí nó rudaí eile a fhás i gcúrsa trádáil gharraíodóireacht mhargaidh de réir bhrí alt 54, go mbeidh éifeacht ag an gCuid seo ionann agus dá gcuirfí “an deichiú bliain” in ionad “an caogadú bliain” sna forálacha roimhe seo den fho-alt seo.
(4) D'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den alt seo, ní bheidh méid liúntais bhliantúil a thabharfar do dhuine in aghaidh aon bhliana measúnachta i leith aon chaiteachais níos mó i gcás ar bith ná an méid arb é a bheadh ann, ar leith ón díscríobh a bheadh le déanamh mar gheall ar an liúntas sin a thabhairt, iarmhar an chaiteachais sin i ndeireadh a bhonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta sin.
Liúntais chothromaíochta agus muirir chothromaíochta.
[1959, a. 26;
1960, a. 41;
1966, a. 28 (3) (b).]
265.—(1) I gcás ina mbeifear tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú, an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1956, nó dá éis sin, ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais agus teagmhas ar bith acu seo a leanas tarlú le linn an foirgneamh nó an déanmhas a bheith ina fhoirgneamh nó déanmhas tionscail:
(a) an leas iomchuí san fhoirgneamh nó sa déanmhas a dhíol,
(b) an leas sin, agus gur leas léasachta é, a chríochnú ar shlí seachas tríd an duine ina theideal d'fháil an leasa is leas frithdhílse air,
(c) an foirgneamh nó an déanmhas a scartáil nó a dhíthiú nó, gan scartáil ná díthiú a bheith déanta air, é do scor ar fad de bheith á úsáid,
ansin, sna cúinsí a luaitear san alt seo, déanfar liúntas nó muirear (dá ngairtear liúntais cothromaíochta nó muirear cothromaíochta sa Chaibidil seo) a thabhairt don duine, nó, de réir mar a bheidh, a ghearradh ar an duine, a mbeidh teideal aige chun an leasa iomchuí díreach roimh an teagmhas sin tarlú, in aghaidh na bliana measúnachta ina bhonn-tréimhse ar ina haghaidh a tharlóidh an teagmhas sin:
Ar choinníoll—
(i) nach ndéanfar aon liúntas cothromaíochta a thabhairt do dhuine ar bith ná muirear cothromaíochta a ghearradh ar dhuine ar bith in aghaidh aon bliana measúnachta de dhroim aon teagmhais a tharlóidh tar éis deireadh a bhonn-tréimhse don chaogadú bliain mheasúnachta tar éis na bliana a úsáideadh an foirgneamh nó an déanmhas i gcéaduair, agus
(ii) maidir le foirgneamh nó déanmhas arb é an 1ú lá d'Eanáir, 1960, nó lá dá éis a tabhaíodh an caiteachas caipitiúil á fhoirgniú agus a bhfuil sé le meas ina thaobh gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun críocha thrádáil na hóstóireachta agus maidir le foirgneamh nó déanmhas a bhfuil sé le meas gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun torthaí, glasraí nó rudaí eile a fhás i gcúrsa trádáil gharraíodóireacht mhargaidh de réir bhrí alt 54, go mbeidh éifeacht ag an gCuid seo ionann agus dá gcuirfí “deichiú bliain” in ionad “chaogadú bliain” sna forálacha roimhe seo den fho-alt seo.
(2) I gcás nach mbeidh aon airgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh ann, nó i gcás inar mó ná an t-airgead sin iarmhar an chaiteachais, díreach roimh an teagmhas, tabharfar liúntas cothromaíochta agus is é a mhéid a bheidh ann méid an iarmhair sin nó, de réir mar a bheidh, méid is comhionann le breis an iarmhair thar an airgead sin.
(3) Más mó an t-airgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh ná iarmhar an chaiteachais, más aon iarmhar é, díreach roimh an teagmhas, gearrfar muirear cothromaíochta agus is é méid ar a ngearrfar é méid is comhionann leis an mbreis, nó, más nialas d'iarmhar é, leis an airgead sin.
(4) Más rud é nach mbeifear tar éis liúntas bliantúil a thabhairt in aghaidh aon bhliana de na blianta measúnachta iomchuí (mar a mhínítear chun críocha an fho-ailt seo), beidh éifeacht ag fo-ailt (2) agus (3) faoi réir an mhodhnaithe go ndéanfar méid an liúntais chothromaíochta, nó, de réir mar a bheidh, an méid ar a mbeidh an muirear cothromaíochta le gearradh, a laghdú tríd an gcodán a fheidhmiú maidir leis arb é a uimhreoir an méid blianta measúnachta iomchuí ar tugadh liúntas bliantúil ina n-aghaidh i leith an chaiteachais agus arb é a ainmneoir an méid iomlán blianta measúnachta iomchuí.
San fho-alt seo, ciallaíonn “blianta measúnachta iomchuí” na blianta measúnachta uile tar éis na bliana sin a úsáideadh an foirgneamh nó an déanmhas i gcéaduair chun críche ar bith suas go dtí an bhliain (agus an bhliain sin a áireamh) a tharla an teagmhas is cúis leis an liúntas nó an muirear:
Ar an gcoinníoll go gciallaíonn an abairt sin, i gcás an foirgneamh nó an déanmhas a dhíol roimh an teagmhas sin ach an 15ú lá d'Aibreán, 1959, nó dá éis, agus gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é an trath sin, na blianta measúnachta uile—
(a) a dtabharfar liúntas bliantúil ina n-aghaidh mar gheall ar gurbh fhoirgneamh nó déanmhas tionscail an foirgneamh nó an déanmhas tráth ar bith idir an díol agus an teagmhas, nó, má rinneadh níos mó ná díol amháin den sórt sin, idir an díol deiridh acu sin agus an teagmhas, nó
(b) a mbeadh liúntas bliantúil le tabhairt ina leith dá mba fhoirgneamh nó déanmhas tionscail an foirgneamh nó an déanmhas gach tráth idir an díol, nó, cibé acu é, idir an díol deiridh acu sin, agus an teagmhas.
(5) D'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den alt seo, ní bheidh, i gcás ar bith, an méid a ngearrfar muirear cothromaíochta maidir leis ar dhuine i leith aon chaiteachais ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais níos mó ná méid an liúntas foirgníochta tionscail a tugadh dó, má tugadh, i leith an chaiteachais sin mar aon le méid aon liúntas bliantúla a tugadh dó i leith an chaiteachais sin in aghaidh blianta measúnachta ar chríochnaigh a bhonn-tréimhsí ina leith ar dháta, nó roimh dháta, an teagmhais is cúis leis an muirear.
Caiteachas a dhíscríobh agus an bhrí atá le “iarmhar caiteachais”.
[1959, a. 27;
1960, a. 41;
1966, a. 28 (3) (a).]
266.—(1) Aon chaiteachas a tabhaíodh ag foirgniú aon fhoirgnimh nó déanmhais measfar, chun críocha na Caibidle seo, go ndearnadh é a dhíscríobh an méid agus amhail na tráthanna a shonraítear ina dhiaidh seo san alt seo, agus déanfar tagairtí sa Chaibidil seo d'iarmhar aon chaiteachais den sórt sin a fhorléiriú dá réir sin.
(2) Má thugtar liúntas foirgníochta tionscail i leith an chaiteachais, déanfar méid an liúntais sin a dhíscríobh amhail an tráth a úsáideadh an foirgneamh nó an déanmhas i gcéaduair.
(3) Más rud é go ndéanfar, de dhroim gurb fhoirgneamh nó déanmhas tionscail tráth ar bith an foirgneamh nó an déanmhas, liúntas bliantúil a thabhairt in aghaidh aon bhliana measúnachta i leith an chaiteachais, déanfar méid an liúntais sin a dhíscríobh amhail an tráth sin:
Ar choinníoll go ndéanfar, i gcás teagmhas tarlú an tráth sin is cúis nó a fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta, an méid a ordaítear a dhíscríobh leis an bhfo-alt seo amhail an tráth sin a chur i gcuntas nuair a bheifear ag ríomh iarmhar an chaiteachais sin díreach roimh an teagmhas sin d'fhonn a chinneadh an bhfuil aon liúntas cothromaíochta le tabhairt nó muirear cothromaíochta le gearradh agus, má tá, cad é an liúntas a bheidh le tabhairt nó cad é an muirear a bheidh le gearradh.
(4) Más rud é, i gcás aon bhliana measúnachta tar éis na bliana a úsáideadh an foirgneamh nó an déanmhas i gcéaduair, nach mbeidh aon liúntas bliantúil le tabhairt do dhuine ar bith i leith an chaiteachais, ansin, faoi réir forálacha an fho-ailt seo agus fho-alt (5), measfar méid is comhionann leis an gcaogadú cuid den chaiteachas a bheith díscríofa amhail ag deireadh na bliana measúnachta roimhe sin:
Ar choinníoll—
(a) i gcás bliana measúnachta a thosóidh an 6ú d'Aibreán, 1960, nó dá éis sin, nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo chun críche ar bith má ba fhoirgneamh nó déanmhas tionscail an foirgneamh nó an déanmhas an lá roimh thosach na bliana measúnachta;
(b) i gcás ina mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo i leith bliana measúnachta a thosóidh mar a dúradh, gurb é an méid a bheidh le díscríobh, má dhíoltar an foirgneamh nó an déanmhas an 15ú lá d'Aibreán, 1959, nó dá éis sin, agus gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é an tráth sin, an méid a bheadh le díscríobh—
(i) dá mba éard an foirgneamh nó an déanmhas foirgneamh nó déanmhas tionscail a bhí á úsáid an lá roimhe sin a dúradh chun críocha trádála a bhí á seoladh ag duine ag a raibh teideal chun an leasa iomchuí san fhoirgneamh nó sa déanmhas,
(ii) dá mba é an lá roimhe sin a dúradh a chríochnaigh bonn-tréimhse an duine sin don bhliain mheasúnachta, agus
(iii) gur tugadh liúntas bliantúil dó dá réir sin don bhliain mheasúnachta, agus
(c) maidir le foirgneamh nó déanmhas arb é an 1ú lá d'Eanáir, 1960, nó lá dá éis a tabhaíodh an caiteachas caipitiúil á fhoirgniú agus a bhfuil sé le meas ina thaobh gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun críocha thrádáil na hóstóireachta agus maidir le foirgneamh nó déanmhas a bhfuil sé le meas gur foirgneamh nó déanmhas tionscail é mar gheall ar é a úsáid chun torthaí, glasraí nó rudaí eile a fhás i gcúrsa trádáil gharraíodóireacht mhargaidh de réir bhrí alt 54, go mbeidh éifeacht ag an gCuid seo ionann agus dá gcuirfí “leis an deichiú” in ionad “leis an gcaogadú” sna forálacha roimhe seo den fho-alt seo.
(5) Más rud é go ngearrfar, ar ócáid díola, muirear cothromaíochta i leith an chaiteachais, díscríobhfar, amhail tráth an díola, an bhreis a bheidh ag iarmhar an chaiteachais roimh an díol ar ghlantoradh an díola.
(6) Más rud é go ngearrfar, ar ócáid díola, muirear cothromaíochta i leith an chaiteachais, measfar, chun críocha na Caibidle seo, iarmhar an chaiteachais a bheith méadaithe, amhail tráth an díola, an méid ar a ngearrfar an muirear.
An tslí ina dtabharfar liúntais agus ina ngearrfar muirir.
[1959, a. 28;
1963, Cuid IX.]
267.—(1) Ach amháin sna cásanna a luaitear sna forálacha seo a leanas den alt seo, déanfar aon liúntas a thabharfar do dhuine nó aon mhuirear a ghearrfar air faoi na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo, a thabhairt dó nó a ghearradh air nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála.
(2) Tabharfar liúntas bliantúil do dhuine in aghaidh bliana measúnachta ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach má bhíonn a leas faoi réir aon léasa i ndeireadh a bhonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta sin.
(3) Tabharfar liúntas cothromaíochta do dhuine ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach má bhíonn a leas faoi réir aon léasa díreach roimh an teagmhas is cúis leis an liúntas.
(4) Gearrfar muirear cothromaíochta ar dhuine faoi Chás VI de Sceideal D má bhíonn a leas faoi réir aon léasa díreach roimh an teagmhas is cúis leis an muirear.
(5) Liúntas ar bith a bheidh, faoi na forálacha roimhe seo den alt seo, le tabhairt ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach beidh sé ar fáil go príomha in aghaidh an ioncaim seo a leanas:
(a) ioncam a mhuirearófar i leith cánacha faoi Sceideal A i leith aon áitribh arbh éard é nó ina raibh, tráth ar bith sa bhliain, foirgneamh nó déanmhas tionscail,
(b) ioncam a mhuirearófar i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D i leith aon chíosa is iníoctha i leith aon áitribh den sórt a dúradh, nó
(c) ioncam is ábhar muirir chothromaíochta faoin gCaibidil seo.
An bhrí atá le “an leas iomchuí”.
[1959, a. 29.]
268.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, ciallaíonn “an leas iomchuí” sa Chaibidil seo, maidir le haon chaiteachas a tabhaíodh ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais, an leas san fhoirgneamh nó sa déanmhas sin a raibh teideal chuige ag an duine a thabhaigh an caiteachas nuair a thabhaigh sé é.
(2) Má bhíonn duine agus é ag tabhú caiteachais ag foirgniú foirgnimh nó déanmhais, i dteideal dhá leas nó níos mó san fhoirgneamh nó sa déanmhas, agus gur leas frithdhílse i leith na leas eile go léir leas áirithe acu sin, is é an leas sin an leas iomchuí chun críocha na Caibidle seo.
(3) Ní scoirfidh leas de bheith ina leas iomchuí chun críocha na Caibidle seo de dhroim bunú aon léasa nó leasa eile a mbeidh an leas sin faoina réir, agus más leas léasachta an leas iomchuí agus go múchfar é mar gheall ar é a ghéilleadh, ná ar an duine a mbeidh teideal aige chuige d'fháil an leasa is leas frithdhílse ina leith, tiocfaidh an leas a gcumascfaidh an leas léasachta leis chun bheith, air sin, ina leas iomchuí.
Forálacha speisialta maidir le léasanna.
[1959, a. 30.]
269.—(1) I gcás léasaí aon fhoirgnimh nó déanmhais d'fhanúint i seilbh an chéanna le toiliú an léasóra, tar éis an léas a fhoirceannadh gan léas nua a bheith deonaithe dó, measfar, chun críocha na Caibidle seo, an léas sin do leanúint ar marthain an fad a fhanfaidh sé i seilbh mar a dúradh.
(2) I gcás ina ndéanfar, ar léas a fhoirceannadh, léas nua a dheonú don léasaí de dhroim teideal a bheith aige ó reacht chun léasa nua nó de bhun roghan a bheidh ar fáil aige faoi théarmaí an chéad léasa, beidh éifeacht ag forálacha na Caibidle seo ionann is dá mbeadh an dara léas ar leanúint as an gcéad léas.
(3) I gcás ina ndéanfaidh an léasóir, ar léas a fhoirceannadh, suim ar bith a íoc leis an léasaí i leith foirgneamh nó déanmhas a bheidh ar áireamh sa léas, beidh éifeacht ag forálacha na Caibidle seo amhail is dá mba rud é gur tháinig deireadh leis an léas de dhroim é a ghéilleadh i gcomaoin na híocaíochta.
Foirgneamh nó déanmhas tionscail as úsáid go sealadach.
[1959, a. 31;
1965, a. 55 (4).]
270.—(1) Chun críche na Caibidle seo, ní mheasfar foirgneamh nó déanmhas do scor ar fad de bheith á úsáid de dhroim é a bheith as úsáid go sealadach an 15ú lá d'Aibreán, 1959, nó dá éis sin, agus más rud é, díreach roimh aon tréimhse neamhúsáide sealadaí dar tosach an dáta sin nó dáta dá éis, gur foirgneamh nó déanmhas tionscail foirgneamh nó déanmhas, measfar é do leanúint de bheith ina fhoirgneamh nó déanmhas tionscail i gcaitheamh na tréimhse neamhúsáide sealadaí.
(2) D'ainneoin aon fhorála eile den Chuid seo maidir leis an modh ina ndéanfar liúntais a thabhairt agus muirir a ghearradh, más rud é, de dhroim forálacha fho-alt (1), go measfar foirgneamh do leanúint de bheith ina fhoirgneamh nó déanmhas tionscail agus é as úsáid go sealadach, ansin—
(a) má tharlaíonn, ar an ócáid dheiridh a bhí an foirgneamh nó an déanmhas á úsáid mar fhoirgneamh nó déanmhas tionscail, go raibh sé á úsáid chun críocha trádála ar buanscoireadh di ó shoin, nó
(b) má tharlaíonn, ar an ócáid dheiridh a bhí an foirgneamh nó an déanmhas á úsáid mar fhoirgneamh nó déanmhas tionscail, go raibh an leas iomchuí ann faoi réir léasa ar tháinig deireadh leis ó shoin,
déanfar aon liúntas bliantúil nó liúntas cothromaíochta a bheidh le tabhairt do dhuine ar bith i leith an fhoirgnimh nó an déanmhais aon tréimhse a leanfaidh an úsáid shealadach tar éis scor de trádáil nó deireadh a theacht leis an léas a thabhairt ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach, agus déanfar aon mhuirear cothromaíochta a bheidh le gearradh ar dhuine ar bith i leith an fhoirgnimh nó an déanmhais i gcaiteamh na tréimhse sin a ghearradh faoi Chás VI de Sceideal D.
(3) An tagairt atá san alt seo do bhuanscor de thrádáil ní fholaíonn sí tagairt do tharlú aon teagmhais a mbeidh sé le meas, de bhua aon cheann d'fhorálacha an Achta seo, gur theagmhas é is ionann agus scor den trádáil.
Caibidil II
Innealra agus Gléasra: Liúntais Chothromaíochta agus Muirir Chothromaíochta
Léiriú.
[1959, a. 33;
1965, a. 2 (b).]
271.—Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “liúntas tosaigh” liúntas faoi Chaibidil 1 de Chuid XV;
ciallaíonn “liúntas taighde eolaíochta”—
(a) maidir le haon chaiteachas a tabhaíodh roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1965, méid iomlán aon liúntas a tugadh i leith an chaiteachais sin faoi alt 244 (3) arna mhéadú méid aon liúntais a tugadh faoi alt 244 (4) (b) nó, de réir mar a bheidh, arna laghdú aon mhéid a measfar gur fáltas trádála é de bhun alt 244 (4) (c), agus
(b) maidir le haon chaiteachas a tabhaíodh an 6ú lá d'Aibreán, 1965, nó dá éis sin, méid aon liúntais a tugadh i leith an chaiteachais sin faoi alt 244 (3) arna laghdú aon mhéid a measfar gur fháltas trádála é de bhun alt 244 (4) (c) mar a bhaineann sé le caiteachas faoina ndeachthas an dáta sin nó dá éis;
ciallaíonn “liúntas caithimh agus cuimilte” asbhaint arna lamháil faoi alt 241.
Liúntais chothromaíochta agus muirir chothromaíochta.
[1959, a. 34.]
272.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, má tharlaíonn aon teagmhas acu seo a leanas i gcás aon innealra nó gléasra ar tugadh liúntas tosaigh nó liúntas caithimh agus cuimilte ina leith in aghaidh aon bhliana measúnachta do dhuine agus é ag seoladh trádala:
(a) aon teagmhas a tharlóidh tar éis an trádáil a bhunú agus roimh bhuanscor di trína scoirfidh an t-innealra nó an gléasra de bheith ina mhaoin dá chuid féin ag an duine a bheidh ag seoladh na trádála (cibé acu ar an innealra nó ar an ngléasra a dhíol é nó in aon chúinsí eile de shaghas ar bith),
(b) aon teagmhas a tharlóidh mar a dúradh trína mbuanscoirfear den innealra nó den ghléasra (agus é i gcónaí ina mhaoin dá chuid féin ag an duine a bheidh ag seoladh na trádála) de bheith á úsáid chun críocha trádála a bheidh á seoladh aige,
(c) buanscor den trádáil, gan an t-innealra nó an gléasra do scor roimhe sin de bheith ina mhaoin dá chuid féin an duine a bheidh ag seoladh na trádála,
déanfar, sna cúinsí a luaitear san alt seo, liúntas nó muirear (dá ngairtear liúntas cothromaíochta nó muirir cothromaíochta sa Chaibidil seo) a thabhairt don duine sin, nó, de réir mar bheidh, a ghearradh ar an duine sin in aghaidh na bliana measúnachta ina bhonn-tréimhse ar ina haghaidh a tharlóidh an teagmhas.
(2) I gcás nach mbeidh aon airgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh ann nó i gcás inar mó ná an t-airgead sin ná an méid caipitil a bheidh caite ag an duine sin ag soláthar innealra nó gléasra agus a mbeidh liúntas gan tabhairt fós ina leith amhail tráth an teagmhais, tabharfar liúntas cothromaíochta, agus is é an méid a bheidh ann méid an chaiteachais a mbeidh liúntas gan tabhairt fós ina leith mar a dúradh, nó, de réir mar a bheidh, méid is comhionann le breis an chaiteachais sin ar an airgead sin.
(3) Más mó an t-airgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh ná an méid, más aon mhéid é, den chaiteachas sin a mbeidh liúntas gan tabhairt fós ina leith amhail tráth an teagmhais, gearrfar muirear cothromaíochta, agus is é méid ar a ngearrfar é méid is comhionann leis an mbreis nó, más nialas an méid a mbeidh liúntas gan tabhairt fós ina leith, is comhionann leis an airgead sin.
(4) D'ainneoin aon ní i bhfo-alt (3), ní bheidh an méid ar a ngearrfar muirear cothromaíochta ar dhuine níos mó, i gcás ar bith, ná comhiomlán na méideanna seo a leanas:
(a) méid an liúntais thosaigh a thabharfar dó, má thugtar, i leith an chaiteachais a bheidh i gceist,
(b) méid aon liúntais chaithimh agus chuimilte a thabharfar dó i leith an innealra nó an ghléasra a bheidh i gceist,
(c) méid aon liúntais thaighde eolaíochta a thabharfar dó i leith an chaiteachais, agus
(d) méid aon liúntais chothromaíochta a tugadh dó roimhe sin i leith an chaiteachais.
(5) Más rud é, maidir le haon innealra nó gléasra, go dtarlóidh teagmhas lena mbainfidh mír ar bith de mhíreanna (a), (b) agus (c) d'fho-alt (1) agus go dtarlóidh teagmhas eile dá éis lena mbainfidh aon mhír de na míreanna sin, ní áireofar an teagmhas is déanaí acu mar theagmhas is cúis le liúntas cothromaíochta nó le muirear cothromaíochta i leith an innealra nó an ghléasra sin.
Rogha i gcás ina gcuirfear innealra nó gléasra in ionad innealra nó gléasra.
[1959, a. 35 (1) (2).]
273.—(1) Má dhéanann úinéir innealra nó gléasra a mbeidh aon teagmhas dá luaitear in alt 272 (1) tar éis tarlú ina chás innealra nó gléasra a chur in ionad an innealra nó an ghléasra chéadluaite agus go mbeidh muirir cothromaíochta le gearradh air mar gheall ar an teagmhas sin nó go mbeadh, mura mbeadh forálacha an fho-ailt seo, muirear cothromaíochta le gearradh air mar gheall air, ansin, má roghnaíonn sé amhlaidh trí fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire cánach, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:
(a) má bíonn an méid ar a ngearrfaí an muirear níos mó ná an caiteachas caipitiúil a tabhaíodh ag soláthar an innealra nó an ghléasra nua—
(i) ní ghearrfar an muirear ach amháin ar mhéid is comhionann leis an difear,
(ii) ní thabharfar aon liúntas tosaigh, aon liúntas cothromaíochta ná aon liúntas caithimh agus cuimilte i leith an innealra nó an ghléasra nua ná i leith an chaiteachais a tabhaíodh á sholáthar, agus
(iii) nuair a bheifear a bhreithniú an bhfuil aon mhuirear cothromaíochta, agus má tá cad é an muirir cothromaíochta atá, le gearradh i leith an chaiteachais leis an innealra nó an gléasra nua, measfar liúntais tosaigh is comhionann le hiomlán an chaiteachais sin a bheith tugtha i leith an chaiteachais sin;
(b) más comhionann an caiteachas caipitiúil a tabhaíodh ag soláthar an innealra nó an ghléasra nua agus an méid ar a ngearrfaí an muirear, nó más mó é ná an méid sin—
(i) ní ghearrfar an muirear,
(ii) déanfar méid aon liúntais thosaigh i leith an chaiteachais sin agus méid aon liúntais chaithimh agus chuimilte a ríomh amhail is dá mbeadh an caiteachas laghdaithe an méid ar a mbeifí tar éis an muirear a ghearradh, agus
(iii) nuair a bheifear a bhreithniú an bhfuil aon liúntas cothromaíochta le tabhairt nó aon mhuirear cothromaíochta le gearradh i leith an innealra nó an ghléasra nua, agus má tá cad é an liúntas cothromaíochta nó an muirear cothromaíochta é, measfar gur tugadh ina leith liúntas tosaigh is comhionann leis an méid ar a ngearrfaí an muirear, i dteannta aon liúntais thosaigh a tugadh iarbhír ina leith.
(2) I gcás aon roghnú a dhéanamh den sórt a luaitear in alt 243, ní thabharfar aon liúntas cothromaíochta i leith an innealra nó an ghléasra a gcuirfear innealra nó gléasra ina ionad.
An bhrí atá le tagairtí do mhéid nach bhfuil liúntas tugtha ina leith.
[1959, a. 36.]
274.—Na tagairtí sa Chaibidil seo don méid d'aon chaiteachas a tabhaíodh ag soláthar innealra nó gléasra agus a mbeidh liúntas gan tabhairt ina leith fós amhail aon tráth áirithe, forléireofar iad mar thagairtí do mhéid an chaiteachais sin lúide—
(a) aon liúntas tosaigh a tugadh nó a mheastar faoin gCaibidil seo a bheith tugtha ina leith don duine a thabhaigh é,
(b) aon liúntais chaithimh agus chuimilte a tugadh nó a mheastar faoin gCaibidil seo a bheith tugtha dó i leith an innealra nó an ghléasra ar i ndáil lena sholáthar a tabhaíodh an caiteachas, agus ar liúntais iad in aghaidh aon bhliana measúnachta sa bhonn-tréimhse ar ina leith a tharlaíonn an tráth iomchuí nó in aghaidh aon bhliana measúnachta roimhe sin,
(c) aon liúntas taighde eolaíochta a tugadh dó i leith an chaiteachais, agus
(d) aon liúntas cothromaíochta a tugadh dó i leith an chaiteachais.
Feidhm maidir le comhpháirtíochtaí.
[1959, a. 37;
1965, a. 55 (5) (6) (7).]
275.—(1) I gcás aon teagmhas is cúis nó d'fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta i leith innealra nó gléasra tarlú tar éis trádáil a bhunú agus an tráth nó roimh an tráth a bhuanscoirfear di ar trádáil í a bheidh tráth ar bith á seoladh i gcomhpháirtíocht, déanfar, faoi réir alt 72, aon liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta a bheidh, dá mba é an duine céanna a bhí ag seoladh na trádála i gcónaí, le tabhairt dó nó le gearradh air i leith an innealra nó an ghléasra sin mar gheall ar an teagmhas sin a thabhairt don duine nó do na daoine, nó a ghearradh ar an duine nó ar na daoine, a bheidh ag seoladh na trádála an bhliain mheasúnachta sa bhonntréimhse arb ina haghaidh a tharlóidh an teagmhas sin, agus déanfar méid aon liúntais nó muirir den sórt sin a ríomh amhail is dá mba é an duine nó dá mba iad na daoine sin a bhí ag seoladh na trádála i gcónaí agus gurb eisean nó iadsan a rinne nó gur leis-sean nó leosan a rinneadh gach ní a rinneadh ag nó lena réamhtheachtaithe ag seoladh na trádála sin:
Ar choinníoll, nuair a bheifear ag feidhmiú forálacha alt 272 (4) maidir le haon liúntas cothromaíochta den sórt sin, nach measfar, i gcás na n-asbhaintí agus na liúntas a lamháladh nó a tugadh i leith an innealra nó an ghléasra in aghaidh na bliana dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1959, nó in aghaidh aon bhliana measúnachta níos luaithe ná sin, go bhfolaíonn siad sin asbhaintí nó liúntais a tugadh do dhaoine, nó is inchurtha i leith scaireanna daoine, nach raibh, ina n-aonar nó i gcomhpháirtíocht le daoine eile, ag seoladh na trádála i dtús na bliana dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1959.
(2) Nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan trádála a bhí á seoladh i gcomhpháirtíocht, lamhálfar, tabharfar agus gearrfar na liúntais chéanna, na hasbhaintí céanna agus na muirir chéanna i leith innealra nó gléasra a úsáideadh chun críocha na trádála sin agus ba le comhpháirtí amháin nó níos mó de na comhpháirtithe ach nár mhaoin chomhpháirtíochta agus a bheadh le lamháil, le tabhairt nó le gearradh dá mba leis na comhpháirtithe uile gach tráth ábhartha an t-innealra nó an gléasra agus gur mhaoin chomhpháirtíochta an céanna agus go ndearnadh ag nó leis na comhpháirtithe uile gach ní a rinneadh ag nó le aon chomhpháirtí áirithe acu i ndáil leis an gcéanna.
(3) D'ainneoin aon ní in alt 272, ní dhéanfar díol nó bronnadh innealra nó gléasra a úsáideadh chun críocha trádála a bhí á seoladh i gcomhpháirtíocht, ar díol nó bronnadh é ag ceann amháin nó níos mó, de na comhpháirtithe le ceann amháin nó níos mó, nó ar cheann amháin níos mó, de na comhpháirtithe, a áireamh mar theagmhas is cúis le liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta má leantar den innealra nó an gléasra a úsáid tar éis an díola nó an bhronnta chun críocha na trádála sin.
(4) Ná tagairtí i bhfo-ailt (2) agus (3) d'úsáid chun críocha trádála ní fholaíonn siad tagairtí d'úsáid de bhun ligin ag an gcomhpháirtí nó na comhpháirtithe áirithe chun na comhpháirtíochta ná d'úsáid i gcomaoin aon íocaíocht a thabhairt don chomhpháirtí nó do na comhpháirtithe áirithe is féidir a asbhaint le linn brabúis nó gnóchain na trádála a bheith á ríomh.
Innealra nó gléasra a úsáideadh go páirteach chun críocha nach críocha trádála.
[1959, a. 38.]
276.—I gcás teagmhas tarlú is cúis nó d'fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta a bheith le tabhairt d'aon duine, nó muirear cothromaíochta a bheith le gearradh ar aon duine, agus maidir leis an innealra nó an gléasra lena mbainfidh gur innealra nó gléasra é a d'úsáid an duine sin chun críocha trádála a bhí á seoladh aige agus a úsáideadh chun críocha eile freisin, ansin, nuair a bheifear ag cinneadh méid an liúntais nó, de réir mar a bheidh, an mhéid ar a mbeidh an muirear le gearradh, tabharfar aird ar na himthosca iomchuí uile agus, go háirithe, ar mhéid na húsáide chun na gcríocha eile sin, agus tabharfar dó liúntas a mbeidh ann cibé méid, nó, de réir mar a bheidh, gearrfar air muirear a mbeidh ann cibé méid, a bheidh cóir, réasúnach
Liúntais chothromaíochta agus muirir chothromaíochta a ríomh i gcásanna áirithe.
[1959, a. 39.]
277.—(1) I gcás teagmhas tarlú is cúis nó d'fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta a thabhairt nó muirear cothromaíochta a ghearradh i leith innealra nó gléasra, gurb éard é an teagmhas buanscor den trádáil, agus, tráth nó um thráth an scoir, go dtarlóidh, maidir leis an innealra nó an gléasra, aon teagmhas den sórt a luaitear i míreanna (a) go (c) den mhíniú ar “airgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh” atá in alt 304, nach é bheidh sa teagmhas díol ar phraghas níos lú ná an praghas margaidh oscailte seachas díol lena mbaineann alt 299, ansin, d'fhonn a chinneadh—
(a) an dtagann liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta den scor, agus, má thagann,
(b) méid an liúntais nó, de réir mar bheidh, an méid ar a bhfuil an muirear le gearradh,
measfar gurb é méid an ghlanfháltais, an chúitimh, an fháltais nó an airgid árachais a luaitear sna míreanna sin (a) go (c) a thiocfaidh den teagmhas deiridh a luaitear méid an airgid díola, árachais, tarrthála nó chúitimh a thiocfaidh ar bhuanscor den trádáil.
(2) (a) Faoi réir fho-ailt (3) agus (5), beidh éifeacht ag mír (b) den fho-alt seo má tharlaíonn teagmhas is cúis nó d'fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta i leith innealra nó gléasra, agus—
(i) gurb éard é an teagmhas buanscor den trádáil agus láithreach i ndiaidh trátha an scoir go leanfaidh an t-innealra nó an gléasra de bheith ina mhaoin dá chuid féin ag an duine a bhí ag seoladh na trádála díreach roimh an tráth sin agus gur cás é nach mbaineann fo-alt (1) leis,
(ii) gurb é an teagmhas buanscor den trádáil agus go ndéanfar, tráth an scoir, an t-innealra nó an gléasra a dhíol ar phraghas níos lú ná an praghas margaidh oscailte, agus nach díol é lena mbaineann alt 299, nó go dtabharfar an t-innealra nó an gléasra in aisce,
(iii) gurb éard é an teagmhas díol an innealra nó an gléasra ar phragas níos lú ná an praghas margaidh oscailte, nach díol lena mbaineann an t-alt sin 299, nó gurb éard é an t-innealra nó an ghléasra a bhronnadh, nó
(iv) gurb éard é an teagmhas go dtarlóidh, tar éis an trádáil a bhunú agus sula mbuanscoirfear di, go scoirfidh an t-innealra nó an gléasra go buan de bheith á úsáid chun críocha trádála a bheidh á seoladh ag an duine a bheidh ag seoladh na trádála céadluaite, agus go scoirfidh sé amhlaidh de dhroim an duine sin d'aistriú an innealra nó an ghléasra chun úsáide eile nó, ar aistriú a dhéanamh ar an trádáil nach meastar go dtagann buanscor den trádáil de, de dhroim an t-aisteoir do choimeád an innealra nó an ghléasra.
(b) Chun a chinneadh an bhfuil liúntas cothromaíochta le tabhairt nó muirear cothromaíochta le gearradh agus, má tá, cad é méid an liúntais nó, de réir mar a bheidh, an méid ar a mbeidh an muirear le gearradh, áireofar an teagmhas amhail is dá mba chúis é le hairgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh de mhéid is comhionann le praghas margaidh oscailte an innealra nó an ghléasra.
(3) Ní fholaíonn tagairtí i bhfo-alt (2) do dhíol innealra nó gléasra ar phraghas níos lú ná an praghas margaidh oscailte tagairtí do dhíol i gcúinsí de shórt go ndéanfar cáin ioncaim a mhuirearú faoi Sceideal E de bhua forálacha Chaibidil III de Chuid V, agus ní bheidh feidhm ag fo-alt (2) (b) de dhroim an t-innealra nó an gléasra a bhronnadh má tugadh an t-innealra nó an gléasra in aisce i gcúinsí den sórt a dúradh.
(4) Faoi réir forálacha fho-alt (5), i gcás ina mbeidh éifeacht ag fo-alt (2) (b) de dhroim an t-innealra nó an gléasra a bhronnadh ar dhuine ar bith nó a dhíol le duine ar bith agus go nglacfaidh nó go gceannóidh an duine sin é lena úsáid chun críocha trádála a sheolann sé, ansin, nuair a bheifear á chinneadh an bhfuil aon liúntais chaithimh agus chuimilte nó aon liúntais chothromaíochta le tabhairt nó aon mhuirear chothromaíochta le gearradh i ndáil leis an trádáil sin, agus, má tá, cad iad na liúntais nó na muirir iad, is é an toradh céanna a bheidh dá dhroim sin a bheadh air agus dá mba ar an bpraghas margaidh oscailte a bhí an fáltaí nó an ceannaitheoir tar éis an t-innealra nó an gléasra a cheannach.
(5) Más rud é, i gcás lena mbaineann fo-alt (4), go ndéanfaidh an fáltaí nó an ceannaitheoir agus an deontóir nó an díoltóir, trí fhógra i scríbhinn chun an chigire, a roghnú amhlaidh i gcomhar le chéile, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:
(a) beidh éifeacht ag fo-alt (2) (b) agus ag fo-alt (4) amhail is dá gcuirfí in ionad na dtagairtí don phraghas margaidh oscailte tagairtí don phraghas sin nó do mhéid an chaiteachais a tabhaíodh ag soláthar an innealra nó an ghléasra a mbeidh liúntas gan tabhairt fós ina leith díreach roimh an mbronnadh nó an díol, cibé acu is lú;
(b) d'ainneoin aon ní sa Chaibidil seo, gearrfar cibé muirear cothromaíochta, más ann, ar an bhfáltaí nó ar an gceannaitheoir ar aon teagmhas tarlú tar éis dáta a bhronnta nó an díola a bheadh le gearradh ar an deontóir nó ar an díoltóir dá leanadh an deontóir nó an díoltóir de bheith ina úinéir ar an innealra nó an gléasra agus dá ndéanadh sé gach ní agus go lamhálfaí dó gach liúntas i ndáil leis an gcéanna a rinne an fáltaí nó an ceannaitheoir nó a lamháladh don fháltaí nó don cheannaitheoir.
(6) San alt seo ciallaíonn “praghas margaidh oscailte”, maidir le haon innealra nó gléasra, an praghas a rachadh an t-innealra nó an gléasra dá ndíolfaí ar an margadh oscailte é tráth an teagmhais áirithe sin.
Rogha i gcás comharbais faoi uacht nó díthiomnacht.
[1959, a. 40.]
278.—I gcás duine do theacht i gcomharbas trádála mar thairbhí faoi-uacht ní ar dhíthiomnacht dhuine mhairbh a bhí ag seoladh na trádála sin, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas, má roghnaíonn an tairbhí amhlaidh trí fhógra i scríbhinn chun an chigire, maidir le haon innealra nó gléasra a bhí ar úinéireacht roimhe sin ag an duine marbh agus a bhí á úsáid aige chun críocha an chéanna:
(a) maidir leis an tagairt in alt 300 don phraghas a rachadh an t-innealra nó an gléasra dá ndíolfaí é ar an margadh oscailte measfar, maidir leis an gcomharbas agus aon chomharbas roimhe sin a tharla ar bhás an duine mhairbh nó dá éis, gur tagairt í don phraghas sin nó don méid sin den chaiteachas a tabhaíodh ag soláthar an innealra nó an ghléasra nach raibh liúntas tugtha fós ina leith díreach roimh an gcomharbas a bheidh i gceist, cibé acu is lú; agus
(b) d'ainneoin aon ní san alt sin, gearrfar cibé muirear cothromaíochta, más ann, ar an tairbhí ar aon teagmhas a tharlóidh tar éis a chomharbais, a bheadh le gearradh ar an duine marbh dá mba nach bhfuair sé bás agus gur lean an t-innealra nó an gléasra de bheith ar úinéireacht aige agus go raibh sé tar éis gach rud acu sin a dhéanamh agus gach liúntas acu sin a fháil i ndáil leis an gcéanna a rinne an tairbhí nó an comharba nó a lamháladh don tairbhí nó don chomharba ar aon chomharbas roimhe sin den sórt a luaitear i mír (a).
Measfar gur tugadh liúntas caithimh agus cuimilte i gcásanna áirithe.
[1959, a. 41.]
279.—(1) Nuair a bheifear ag cinneadh, le linn brabúis nó gnóchain thrádála a bheith á muirearú, an bhfuil aon liúntas cothromaíochta le tabhairt do dhuine ar bith, nó aon mhuirear cothromaíochta le gearradh ar dhuine ar bith, in aghaidh aon bhliana measúnachta agus, má tá cad é an liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta é, measfar gur tugadh don duine sin, in aghaidh gach bliana measúnachta roimhe sin ar mhaoin dá chuid an t-innealra nó an gléasra agus is bliain mheasúnachta a bheidh le cur i gcuntas chun críocha an ailt seo, cibé liúntas caithimh agus cuimilte nó cibé liúntas caithimh agus cuimilte méadaithe, más ann, i leith an innealra nó an ghléasra a bheadh le tabhairt dó dá mbeadh na coinníollacha go léir a shonraítear i bhfo-alt (3) comhlíonta maidir le gach bliain roimhe sin acu sin.
(2) Cuirfear i gcuntas chun críocha an ailt seo gach bliain mheasúnachta roimhe sin ar bhliain í ar mhaon de chuid an duine an t-innealra nó an gléasra agus—
(a) nár úsáid an duine an t-innealra nó an gléasra chun críocha na trádála,
(b) nach raibh an trádáil á seoladh aige,
(c) a raibh an trádáil á seoladh aige i gcúinsí a thugann, ar shlí seachas de bhua Chaibidil I de Chuid XXV, nach raibh iomlán brabús nó gnóchan na trádála inmhuirir i leith cánach ioncaim,
(d) nach raibh an cháin ioncaim go léir, nó cuid den cháin ioncaim, ab inmhuirir i leith brabús na trádála iníoctha de bhua Chaibidil II de Chuid XXV, nó
(e) a ndearnadh an cháin ioncaim ab iníoctha ina haghaidh i leith brabús na trádála a laghdú de bhua Chaibidil III nó Chaibidil IV de Chuid XXV,
(3) Is iad na coinníollacha dá dtagraítear i bhfo-alt (1):
(a) an trádáil a bheith á seoladh ag an duine iomchuí riamh ón dáta a fuair sé an t-innealra nó an gléasra agus í a bheith á seoladh amhlaidh aige i gcúinsí a thugann gurbh inmhuirir cáin ioncaim ar iomlán brabús nó gnóchan na trádála sin,
(b) nach é a bhí, go hiomlán ná go páirteach, sa trádáil tráth ar bith oibríochtaí trádála díolmhaithe de réir bhrí Chaibidil I de Chuid XXV,
(c) gur go haonarach chun críocha na trádála a bhí an t-innealra nó an gléasra á úsáid aige riamh ón dáta sin, agus
(d) go ndearna sé go cuí ceart-éileamh ar liúntas caithimh agus cuimilte i leith an innealra nó an ghléasra in aghaidh gach bliana measúnachta iomchuí.
(4) Ní dhéanfaidh aon ní san alt seo difear d'fhorálacha alt 272 (4).
Foirdheontais i leith caithimh agus cuimilte.
[1959, a. 42.]
280.—(1) I gcás—
(a) teagmhas tarlú is cúis nó d'fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta a thabhairt do dhuine ar bith, nó muirear cothromaíochta a ghearradh ar dhuine ar bith, i leith aon innealra nó gléasra a sholáthraigh nó a d'úsáid sé chun críocha trádála; agus
(b) aon suimeanna (dá ngairtear na suimeanna sin ina dhiaidh seo san alt seo)—
(i) ar suimeanna iad in aghaidh nó i leith an chaithimh agus na cuimilte a bhain don innealra nó don ghléasra óna úsáid chun críocha na trádála, agus
(ii) nach bhfuil le cur i gcuntas mar ioncam dá chuid ná le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain aon trádála a bhí á seoladh aige,
gur íocadh iad, nó go bhfuil siad le bheith iníoctha, leis go díreach nó go neamhdhíreach,
ansin, nuair a bheifear ag cinneadh an bhfuil liúntas cothromaíochta le tabhairt don duine sin nó muirear cothromaíochta le gearradh air agus, má tá, cad é an liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta é, measfar gur tugadh dó, in aghaidh na mblianta measúnachta a úsáideadh an t-innealra nó an gléasra chun críocha na trádála, liúntais chaithimh agus chuimilte i leith an chéanna ar chomhionann a n-iomlán le hiomlán na suimeanna sin, de bhreis agus de bharr ar na liúntais, chaithimh agus chumailte a tugadh dó i leith an innealra nó an ghléasra, má b'ann.
(2) Ní dhéanfaidh aon ní san alt seo difear d'fhorálacha alt 272 (4).
Iarratas chun léasóirí.
[1959, a. 43 (1).]
281.—I gcás innealra nó gléasra a ligean ar théarmaí a thugann gur díreach ar an léasóir a thitfidh ualach a chaithimh agus a chuimilte, beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo maidir leis an léasóir amhail is dá mba go raibh an t-innealra nó an gléasra á úsáid, i gcaitheamh téarma an ligin, chun críocha trádála a bhí á seoladh aige.
An modh ar a dtabharfar liúntais agus ar a ngearrfar muirir.
[1959, a. 44.]
282.—(1) Aon liúntas cothromaíochta a thabharfar do dhuine ar bith, nó aon mhuirear cothromaíochta a ghearrfar ar dhuine ar bith, faoi na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo déanfar, mura faoin réim nó de bhua alt 281 é, é a thabhairt don dhuine sin nó é a ghearradh air nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála.
(2) Aon liúntas caithimh agus cuimilte a thabharfar faoi réim nó de bhua alt 241 (5) nó aon liúntas cothromaíochta a thabharfar faoi réim nó de bhua alt 281 is trí fhuascailt nó aisíoc cánach a thabharfar é agus beidh sé ar fáil go príomha in aghaidh ioncaim as ligean an innealra nó an ghléasra.
(3) Aon mhuirear cothromaíochta a ghearrfar faoi réim nó de bhua alt 281 is faoi Chás IV de Sceideal D a ghearrfar é.
Feidhm maidir le gairmeacha agus fostaíochtaí.
[1959, a. 45.]
283.—(1) Beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo, modhnaithe mar is gá, maidir le gairmeacha, fostaíochtaí agus oifigí, amhail mar tá feidhm acu maidir le trádála.
(2) D'ainneoin aon ní in alt 34 nó 36, ní bheidh feidhm ag aon fhoráil d'fhorálacha na Caibidle seo maidir le háitiú tailte (agus tailte coille a áireamh).
Caibidil III
Paitinní: Liúntais Bhliantúla agus Liúntais Chothromaíochta agus Muirir Chothromaíochta
Léiriú.
[1959, a. 46.]
284.—(1) Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “ioncam ó phaitinní”—
(a) aon ríchíos nó suim eile a íocadh i leith paitinn a úsáid, agus
(b) aon suim ar arb iníoctha cáin in aghaidh aon bhliana measúnachta de bhua aon fhorála d'fhorálacha na Caibidle seo;
ciallaíonn “tosach feidhme na paitinne”, maidir le paitinn, an dáta arb amhail uaidh a bhíonn na cearta paitinne éifeachtach;
ciallaíonn “cearta paitinne” an ceart chun aon rud áirithe a dhéanamh, nó chun a údarú aon rud áirithe a dhéanamh, ba shárú ar phaitinn mura mbeadh an ceart sin;
ciallaíonn “paitinn Éireannach” paitinn a deonaíodh faoi dhlíthe an Stáit;
ciallaíonn “an dáta feidhme” an 6ú lá d'Aibreán, 1960.
(2) Sa Chaibidil seo, folaíonn aon tagairt do chuid de chearta paitinne a dhíol tagairt do cheadúnas a dheonú i leith na paitinne a bheidh i gceist, agus folaíonn aon tagairt do chearta paitinne a cheannach tagairt do cheadúnas i leith paitinne a fháil:
Ar choinníoll, más éard é ceadúnas a dheonóidh duine a bheidh i dteideal aon chearta paitinne ceadúnas chun na cearta sin a fheidhmiú ag eisiamh an deontóra agus gach duine eile go ceann na coda eile go léir den téarma a bheidh na cearta ar marthain, go measfar chun críocha na Caibidle seo, an deontóir do dhíol iomlán na gceart tríd sin.
(3) I gcás, faoi alt 130 den Acht Maoine Tionscail agus Tráchtála (Cosaint), 1927, nó faoi aon fhorálacha comhréire de dhlí aon tíre lasmuigh den Stát, aireagán is ábhar paitinne a dhéanamh, a úsáid, nó a fheidhmiú nó a dhíol ag an Stát nó ag rialtas na tíre iomchuí nó le haghaidh seirbhíse an Stáit nó rialtais na tíre iomchuí, beidh éifeacht ag forálacha na Caibidle seo ionann is dá mba de bhun ceadúnas a rinneadh, a úsáideadh, a feidhmíodh nó a díoladh an t-aireagán, agus déileálfar dá réir sin le haon suimeanna a íocadh ina leith.
(4) Déanfar aon tagairt sa Chaibidil seo don mhéid blianta a bheidh ar áireamh i dtréimhse a fhorléiriú mar thagairt don mhéid tréimhsí comhleanúnacha dhá mhí dhéag, dar tosach lá tosaigh na tréimhse, a bheidh ar áireamh sa tréimhse, agus aon chorr-thréimhse a áireamh mar dhá dhéag iomlána:
Ar choinníoll nach ndéanfar aon ní san fho-alt seo a fhorléiriú mar ní a dhéanann difear d'aon tagairt sa Chaibidil seo don mhéid blianta iomlán a bheidh ar áireamh in aon tréimhse áirithe nó a bheidh caite ó aon dáta áirithe.
Liúntais bhliantúla i leith caiteachais chaipitiúil ag ceannach ceart paitinne.
[1959, a. 47.]
285.—(1) I gcás ina dtabhóidh duine, an dáta feidhme nó dá éis, caiteachas caipitiúil ag ceannach ceart paitinne, déanfar, faoi réim agus de réir na bhforálacha seo a leanas den Chaibidil seo, liúntas (dá ngairtear liúntas bliantúil sa Chaibidil seo) ar cóimhéid leis an gcodán iomchuí, mar mhínítear anseo ina dhiaidh seo, de mhéid an chaiteachais sin a thabhairt dó in aghaidh gach bliana de na blianta measúnachta iomchuí mar mhínítear anseo ina dhiaidh seo:
Ar choinníoll nach dtabharfar aon liúntas bliantúil do dhuine i leith aon chaiteachais mura rud é—
(a) go mbeidh an liúntas le tabhairt dó nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála, nó
(b) go mbeadh cáin ioncaim inmhuirir ar aon ioncam is infhálta aige i leith na gceart.
(2) Is iad na blianta measúnachta iomchuí, i gcás aon duine, na seacht mbliana déag measúnachta dar tosach an bhliain mheasúnachta ina bhonn-tréimhse arb ina haghaidh a tabhaíodh an caiteachas:
Ar choinníoll—
(a) i gcás na cearta a bheith arna gceannach go ceann tréimhse sonraithe, go mbeidh éifeacht ag na forálacha roimhe seo den fho-alt seo ach tagairt do sheacht mbliana déag nó don mhéid blianta sa tréimhse sin, cibé acu is lú, a chur in ionad na tagartha do sheacht mbliana déag,
(b) i gcás na cearta a ceannaíodh tosú bliain iomlán nó níos mó tar éis tosach feidhme na paitinne agus gan feidhm a bheith ag mír (a) den choinníoll seo, go mbeidh éifeacht ag na forálacha sin ach tagairt do sheacht mbliana déag lúide an méid blianta iomlána a bheidh, tráth tosaithe na gceart, caite ó thosach feidhme na paitinne, nó, má bhíonn seacht mbliana déag iomlána caite mar a dúradh, tagairt do bhliain amháin, a chur in ionad na tagartha do sheacht mbliana déag, agus
(c) go ndéileálfar chun críocha an fho-alt seo le haon chaiteachas a tabhaíodh an dáta feidhme nó dá éis chun críocha trádála ag duine a bhí ar tí dul i mbun an trádáil sin a sheoladh ionann is dá mba é an chéad lá a bhí sé á seoladh a thabhaigh sé an caiteachas sin, mura mbeidh na cearta uile ar á gceannach a tabhaíodh an caiteachas díolta aige roimh an gcéad lá sin.
(3) Is é an codán iomchuí an codán ar aon a uimhreoir agus arb é a ainmneoir an méid blianta measúnachta iomchuí.
An éifeacht a bheidh ag cearta paitinne do dhul in éag, etc.
[1959, a. 48.]
286.—(1) I gcás duine a bheidh, an dáta feidhme nó dá éis, tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú ag ceannach ceart paitinne agus aon teagmhas acu seo a leanas tarlú roimh dheireadh na mblianta measúnachta iomchuí:
(a) na cearta do dhul in éag gan iad a athbheochan ina dhiaidh sin;
(b) é do dhíol na gceart sin go léir nó an oiread díobh agus a bheidh fós ar úinéireacht aige;
(c) é do dhíol coda de na cearta sin agus gan glanfháltais an díola (sa mhéid gur suimeanna caipitiúla iad) a bheith níos lú ná an méid den chaiteachas caipitiúil a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith;
ní thabharfar aon liúntas bliantúil don duine sin in aghaidh na bliana measúnachta ina bhonn-tréimhse ar ina haghaidh a tharlóidh an teagmhas ná in aghaidh aon bhliana measúnachta ina dhiaidh sin.
(2) I gcás duine a bheith, an dáta feidhme nó dá éis, tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú ag ceannach ceart paitinne agus ceachtar de na teagmhais seo a leanas tarlú roimh dheireadh na mblianta measúnachta iomchuí:
(a) na cearta do dhul in éag gan iad a athbheochan ina dhiaidh sin;
(b) é do dhíol na gceart sin go léir nó an oiread díobh agus a bheidh fós ar úinéireacht aige agus glanfháltais an díola (sa mhéid gur suimeanna caipitiúla iad) a bheith níos lú ná an méid den chaiteachas caipitiúil a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith;
tabharfar dó, faoi réim agus de réir na bhforálacha seo a leanas den Chaibidil seo, in aghaidh na bliana measúnachta ina bhonn-tréimhse ar ina haghaidh a tharlóidh an teagmhas, liúntas (dá ngairtear liúntas cothromaíochta sa Chaibidil seo) is comhionann, más é dul in éag na gceart an teagmhas, leis an méid den chaiteachas caipitiúil a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith agus, más díol an teagmhas, leis an méid den chaiteachas caipitiúil a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith lúide glanfháltais an díola.
(3) I gcás duine a bheith, an dáta feidhme nó dá éis, tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú ag ceannach ceart paitinne agus go ndíolfaidh sé na cearta sin go léir nó aon chuid díobh agus gur mó glanfháltais an díola (sa mhéid gur suimeanna caipitiúla iad) ná méid an chaiteachais chaipitiúil, más ann, a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith, déanfar, faoi réim agus de réir na bhforálacha seo a leanas den Chaibidil seo, muirear (dá ngairtear muirear cothromaíochta sa Chaibidil seo) a ghearradh air, in aghaidh na bliana measúnachta ina bhonn-tréimhse ar ina haghaidh a dhéanfar an díol, is comhionann leis an mbreis nó más nialas an méid caiteachais chaipitiúil a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith, is comhionann leis na glanfháltais sin.
(4) I gcás duine a bheith, an dáta feidhme nó dá éis, tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú ag ceannach ceart paitinne agus go ndíolfaidh sé cuid de na cearta sin agus nach mbeidh feidhm ag fo-alt (3), is é méid aon liúntais bhliantúil a thabharfar i leith an chaiteachais sin in aghaidh na bliana measúnachta ina bhonntréimhse ar ina haghaidh a dhéanfar an díol nó in aghaidh aon bhliana measúnachta ina dhiaidh sin an méid a gheofar—
(a) trí ghlanfhaltais an díola (sa mhéid gur suimeanna caipitiúla iad) a bhaint as méid an chaiteachais a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith tráth an díola, agus
(b) an toradh a roinnt ar an méid blianta measúnachta iomchuí a bheidh fágtha i dtús na bliana measúnachta ina bhonn-tréimhse ar ina haghaidh a dhéanfar an díol,
agus mar sin de i gcás aon díola ina dhiaidh sin.
(5) Aon tagairtí sna forálacha roimhe seo den alt seo don mhéid d'aon chaiteachas caipitiúil a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith déanfar, i ndáil le haon teagmhas, iad a fhorléiriú mar thagairtí do mhéid an chaiteachais sin lúide aon liúntais bhliantúla a tugadh ina leith sin in aghaidh blianta measúnachta roimh an mbliain mheasúnachta sa bhonn-tréimhse ar ina haghaidh an teagmhas sin, agus lúide freisin méid na nglanfháltas a bhí ann aon uair a rinne an duine a thabhaigh an caiteachas aon chuid de na cearta a dhíol roimhe sin a fuarthas tríd an gcaiteachas, sa mhéid gur suimeanna caipitiúla na glanfháltais sin.
(6) D'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den alt seo, ní thabharfar aon liúntas cothromaíochta i leith aon chaiteachais mura ndearnadh, nó, mura mbeadh an teagmhas is cúis leis an liúntas cothromaíochta, mura bhféadfaí, liúntas bliantúil a thabhairt i leith an chaiteachais sin, agus ní bheidh an méid iomlán ar a ngearrfar muirear cothromaíochta i leith aon chaiteachais níos mó ná iomlán na liúntas bliantúla a bheidh tugtha iarbhír i leith an chaiteachais sin, lúide, má bhíonn muirear cothromaíochta gearrtha roimhe sin i leith an chaiteachais sin, an méid ar ar gearradh an muirear sin.
Soláthar speisialta le haghaidh caiteachais chaipitiúil áirithe.
[1959, a. 49.]
287.—I gcás duine a bheith tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú, laistigh de bhliain roimh an dáta feidhme, ag ceannach ceart paitinne chun críocha trádála a bhí á seoladh nó a raibh sé ar tí dul á seoladh agus nach mbeidh sé tar éis aon chuid de na cearta sin a dhíol roimh an dáta feidhme, measfar, chun críocha ailt 285 agus 286 den Acht seo, gur ar an dáta feidhme a thabhaigh sé an caiteachas sin.
Muirir ar shuimeanna caipitiúla a fuarthas as cearta paitinne a dhíol.
[1959, a. 50.]
288.—(1) I gcás ina ndéanfaidh duine a chónaíonn sa Stát aon chearta paitinne a dhíol an dáta feidhme nó dá éis agus gurb éard iad glanfháltais an díola, go hiomlán nó go páirteach, suim chaipitiúil, déanfar, faoi réir forálacha na Caibidle seo, é a mhuirearú i leith cánach faoi Chás VI de Sceideal D in aghaidh na bliana measúnachta a gheobhaidh sé an tsuim in aghaidh gach bliana faoi leith den chúig bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, ar mhéid is comhionann leis an séú cuid den tsuim sin:
Ar choinníoll—
(a) má roghnaíonn an duine sin, trí fhógra i scríbhinn a sheirbheálfar ar an gcigire tráth nach déanaí ná dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta a fuarthas an tsuim sin, go muirearófar cáin ar iomlán na suime sin in aghaidh na bliana measúnachta sin, go muirearófar cáin air dá réir sin;
(b) má iarrann an duine sin, trí fhógra mar a dúradh, go ndéanfar a chinneadh, maidir leis an tréimhse ar ina haghaidh a bheidh sé le muirearú, gur tréimhse í seachas an sé bhliain mheasúnachta dá dtagraítear anseo roimhe seo (is é sin le rá, an bhliain mheasúnachta a fuarthas an tsuim sin agus an chúig bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin), ansin, más dealraitheach do na Coimisinéirí Ioncaim gur dóigh go dtiocfadh cruatan, ag féachaint do chúinsí uile an cháis, mura dtabharfar treoir faoin mír seo, go bhféadfaidh siad a threorú go roinnfear an muirear go cothrom thar uimhir blianta measúnachta seachas sé bhliain, arb í an chéad bhliain acu an bhliain mheasúnachta a fuarthas an tsuim sin.
(2) I gcás ina ndéanfaidh duine nach gcónaíonn sa Stát aon chearta paitinne a dhíol, an dáta feidhme nó dá éis, agus gurb éard iad glanfháltais an díola, go hiomlán nó go páirteach, suim chaipitiúil, agus gur paitinn Éireannach an phaitinn, ansin, faoi réir forálacha na Caibidle seo—
(a) beidh sé inmhuirir i leith cánach maidir leis an tsuim sin faoi Chás IV de Sceideal D, agus
(b) beidh feidhm ag alt 434 maidir leis an tsuim sin ionann is dá mba shuim bhliantúil í ab iníoctha ar shlí seachas as brabúis nó gnóchain a chuirfear faoi mhuirear cánach:
Ar choinníoll, má tharlaíonn tráth nach déanaí ná dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta a íocfar an tsuim, go roghnóidh an duine lena n-íocfar í, trí fhógra i scríbhinn chun na gCoimisinéirí Ioncaim, go ndéileálfar leis an tsuim a dúradh chun críocha cánach ioncaim in aghaidh na bliana sin agus in aghaidh gach bliana den chúig bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin ionann is dá mbeadh an séú cuid di ar a mhéid ar áireamh ar an ioncam dá chuid is inmhuirir i leith cánach don bhliain sin agus do na blianta sin uile faoi seach, go ndéileálfar amhlaidh leis, agus go ndéanfar gach uile aisíoc agus measúnacht chánach in aghaidh gach bliana faoi leith acu sin is gá chun éifeacht a thabhairt don roghnú, ach sin ar shlí ámh—
(i) nach ndéanfaidh an roghnú difear do mhéid na cánach a bheidh le hasbhaint agus a mbeidh cuntas le tabhairt ann faoi alt 434;
(ii) má asbhaintear aon suim faoi alt 434, go ndéanfar, ar mhodh aisíoca cánach, aon choigeartuithe is gá chun éifeacht a thabhairt don roghnú, agus
(iii) go ndéanfar na coigeartuithe sin bliain ar bhliain agus amhail is dá n-asbhainfí an séú cuid den tsuim i leith cánach in aghaidh gach bliana, agus nach ndéanfar aisíoc ar bith ar an gcuid sin, ná ar aon mhír den chuid sin, den cháin a asbhaineadh agus a bheidh le háireamh mar ní a asbhaineadh i leith cánach d'aon bhliain áirithe mura bhfionnfar agus go dtí go bhfionnfar go mbeidh an cháin (seachas forcháin) a bheidh le híoc ar deireadh in aghaidh na bliana sin níos lú ná méid na cánach (seachas forcháin) a bheidh íoctha in aghaidh na bliana sin.
(3) Más trína gceannach a fuair duine na cearta paitinne a bheidh sé tar éis a dhíol nó na cearta arb astu a deonaíodh na cearta paitinne a bheidh sé tar éis a dhíol, agus gur shuim chaipitiúil a bhí, go hiomlán nó go páirteach, sa phraghas a íocadh, beidh feidhm ag fo-ailt (1) agus (2) ionann is dá ndéanfaí aon suim chaipitiúil a gheobhaidh sé nuair a dhíolfaidh sé na cearta a laghdú méid na suime sin:
Ar choinníoll—
(a) má bhíonn sé, idir an ceannach agus an díol sin, tar éis cuid de na cearta paitinne a fuair sé a dhíol agus gurb éard iad glanfháltais an díola sin, go hiomlán nó go páirteach, suim chaipitiúil, go ndéanfar méid an laghdaithe a bheidh le déanamh faoin bhfo-alt seo i leith an díola ina dhiaidh sin a laghdú é féin méid na suime sin,
(b) nach ndéanfaidh aon ní san fho-alt seo difear do mhéid na cánach a bheidh le hasbhaint agus a mbeidh cuntas le tabhairt ann faoi alt 434 de bhua fho-alt (2), agus, i gcás aon suim a asbhaint faoi alt 434, gur trí cháin a aisíoc a dhéanfar aon choigeartú is gá chun éifeacht a thabhairt d'fhorálacha an fho-ailt seo.
(4) Beidh éifeacht ag an alt seo maidir le haon chuid d'aon chearta paitinne a dhíol mar atá feidhm aige maidir le cearta paitinne a dhíol.
Cearta paitinne a díoladh roimh an dáta feidhme.
[1959, a. 51.]
289.—Ní bheidh feidhm ag aon ní sna forálacha roimhe seo den Chaibidil seo maidir le haon chearta paitinne má b'ábhar díola roimh an dáta feidhme na cearta sin nó aon chearta as ar deonaíodh iad agus gur shuim chaipitiúil, go hiomlán nó go páirteach, fáltais an díola:
Ar choinníoll go mbeidh feidhm, maidir le haon chearta paitinne lena mbaineann alt 287, ag an alt seo ionann is dá gcuirfí in ionad na tagartha don dáta feidhme tagairt don dáta a cheannaigh an duine na cearta sin a mheastar, de bhua an ailt sin, a cheannaigh iad ar an dáta feidhme.
Faoiseamh i leith costas.
[1959, a. 52.]
290.—(1) Nuair a bheifear ag ríomh brabús nó gnóchan aon trádála, lamhálfar aon táillí a íocadh nó costais a tabhaíodh, an dáta feidhme nó dá éis, ag fáil, chun críocha na trádála, deonú paitinne nó síneadh ar théarma paitinne a asbhaint mar chostais.
(2) Má tharlaíonn—
(a) ar an dáta feidhme nó dá éis, go n-íocfaidh duine aon táillí, nó go dtabhóidh duine aon chostais, seachas chun críocha trádála a bheidh á seoladh aige, i ndáil le paitinn a dheonú nó a chothabháil nó síneadh ar théarma paitinne a fháil, agus
(b) go mbeadh na táillí nó na costais sin inlamháilte, dá mba chun críocha trádála a íocadh nó a tabhaíodh iad, mar asbhaint le linn brabúis nó gnóchain na trádála sin a bheith á meas,
tabharfar dó, in aghaidh na bliana measúnachta a íocadh nó a tabhaíodh an costas sin, liúntas ar cóimhéid le méid an chéanna. chéanna.
(3) I gcás paitinn a dheonú i leith aon aireagáin, ansin, maidir le glanmhéid aon chostas a bheidh pearsa aonair a cheap iarbhír an t-aireagán ina aonar nó i gcomhar le haon duine eile tar éis a thabhú an dáta feidhme nó dá éis, déanfar an oiread sin de is inchurtha ó chóir i leith an t-aireagán sin a cheapadh (nach costais a bhfuil, ná sócmhainní is ionann agus costais agus a bhfuil, liúntas le tabhairt ina leith faoi aon fhoráil eile den Acht seo) a thabhairt don phearsa aonair sin in aghaidh na bliana measúnachta a tabhaíodh na costais.
(4) Beidh feidhm ag forálacha fho-alt (3) den alt seo maidir le costais a bheifear tar éis a thabhú roimh an dáta feidhme ionann is dá mba é an lá sin a tabhaíodh na costais sin, faoi réir an mhodhnaithe go ndéanfar, má deonaíodh an phaitinn sin bliain iomlán nó níos mó roimh an lá sin, an méid a bheidh le lamháil a laghdú tríd an gcodán a fheidhmiú air arb é a uimhreoir seacht déag lúide an méid blianta iomlána sa tréimhse dar thosach dáta tosaithe na paitinne agus dar chríoch an lá díreach roimh an dáta feidhme agus arb é a ainmneoir seacht déag.
Íocaíochtaí ioncaim a roinnt ar bhlianta iomaí.
[1959, a. 54.]
291.—(1) I gcás ríchíos nó suim eile lena mbaineann alt 432 nó 434 a íoc i leith paitinn a úsáid, agus go ndearnadh an úsáid sin ar feadh sé bliana iomlána nó níos mó, féadfaidh an duine a bheidh tar éis an íocaíocht a fháil a cheangal go ndéanfar an cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) is iníoctha aige de dhroim an tsuim sin a fháil a laghdú ionas nach mbeidh sé níos mó ná an méid iomlán cánach ioncaim ab iníoctha aige dá n-íocfaí an ríchíos nó an tsuim sin ina shé thráthchuid chomhionanna go bliantúil, agus ar íocadh an ceann deiridh acu an dáta a rinneadh an íocaíocht iarbhír.
(2) Beidh feidhm ag fo-alt (1) maidir le ríchíos nó suim eile i gcás inar dhá bhliain iomlána nó níos mó, ach tréimhse is lú ná sé bliana iomlána, tréimhse na húsáide mar atá feidhm aige maidir le ríchíosanna agus suimeanna a luaitear san fho-alt sin, ach tagairt don oiread tráthchodanna comhionanna agus atá de bhlianta iomlána sa tréimhse sin a chur in ionad na tagartha do shé thráthchuid chomhionanna.
(3) San alt seo aon tagairt don cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) is iníoctha ag duine folaíonn sí, i gcásanna ina meastar gur ioncam de chuid an fhearchéile ioncam banchéile, tagairtí don cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) is iníoctha ag a bhanchéile nó a fearchéile, cibé acu é.
(4) Ní bhainfidh aon ní san alt seo le haon suim lena mbaineann alt 434 de bhua ailt 288.
Mar a thabharfar liúntais agus mar a ghearrfar muirir.
[1959, a. 55.]
292.—(1) Tabharfar liúntas do dhuine, nó gearrfar muirear ar dhuine, faoi aon cheann d'fhorálacha na Caibidle seo nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a trádála—
(a) má bhíonn sé ag seoladh trádála a mbeidh na brabúis nó na gnóchain aisti, nó a mbeadh na brabúis nó na gnóchain, dá mb'ann, aisti, inmhuirir i leith cánach faoi Chás I de Sceideal D in aghaidh na bliana measúnachta a dtabharfar an liúntas nó a ngearrfar an muirear ina haghaidh, agus
(b) más rud é gur úsáideadh na cearta paitinne sin nó cearta eile as ar deonaíodh iad, nó go rabhthas chun iad a úsáid, aon tráth ina bhonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta sin, chun críocha na trádála sin:
Ar choinníoll nach ndéanfaidh aon ní san fho-alt seo difear d'aon cheann de na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo a lamhálann asbhaint mar chostais le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain thrádála nó a cheanglaíonn muirear a ghearradh faoi Chás IV de Sceideal D.
(2) Ach amháin mar a dúradh, tabharfar liúntas faoin gCaibidil seo ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach agus beidh sé ar fáil i gcoinne ioncaim ó phaitinní, agus déanfar muirear faoin gCaibidil seo a ghearradh faoi Chás IV de Sceideal D.
An éifeacht a bheidh ag báis, ag foirceannadh agus ag athruithe comhpháirtíochta ar mhuirir.
[1959, a. 56;
1965, a. 54(3).]
293.—(1) I gcás duine ar a mbeidh, de dhroim suim chaipitiúil a fháil, nó ar a mbeadh ar chúis eile, muirear le gearradh faoi alt 288 d'fháil bháis nó, más comhlacht corpraithe é, a mbeifear tosaithe á fhoirceannadh—
(a) ní mhuirearófar aon suimeanna faoin alt sin ar an duine sin in aghaidh aon bhliana measúnachta tar éis na bliana measúnachta a tharlóidh an bás nó a thosófar ar an bhfoirceannadh, agus
(b) déanfar an méid a bheidh le muirearú in aghaidh na bliana measúnachta a tharlóidh an bás nó a thosófar ar an bhfoirceannadh a mhéadú na méideanna iomlána a bheadh, mura mbeadh an bás nó an foirceannadh, le muirearú in aghaidh blianta dá éis sin:
Ar choinníoll go bhféadfaidh na hionadaithe pearsanta, i gcás báis, trí fhógra i scríbhinn a sheirbheálfar ar an gcigire lá is fiche ar a dhéanaí tar éis an fógra a sheirbheáil orthu i dtaobh an mhuirir a bheidh le gearradh de bhua an ailt seo, a cheangal go ndéanfar an cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) is iníoctha as eastát an éagaigh de dhroim an mhéadaithe dá bhforáiltear leis an alt seo a laghdú ionas nach mó é ná an méid iomlán cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) ab iníoctha aige nó as a eastát de dhroim oibriú an ailt sin 288 maidir leis an tsuim sin, dá ndéanfaí, in ionad an méid a bheidh le muirearú in aghaidh na bliana a tharlóidh an bás a mhéadú méid iomlán na suimeanna a mhuirearófar in aghaidh blianta dá éis sin, gach méid de na méideanna leithleacha a bheidh le muirearú in aghaidh na mblianta dar tosach an bhliain a fuarthas an tsuim chaipitiúil agus dar críoch an bhliain a tharla an bás a mhéadú an méid iomlán sin arna roinnt ar uimhir na mblianta sin.
(2) I gcás ina mbeidh, faoi fhorálacha Chaibidil V den Chuid seo arna modhnú le Caibidil III de Chuid IV, muirir faoi alt 288 le gearradh ar bheirt daoine nó níos mó mar na daoine a sheolann trádáil de thuras na huaire, agus go rachaidh an tréimhse iomchuí, de réir bhrí na Caibidle sin VIII, in éag, beidh éifeacht ag forálacha fho-alt (1) maidir leis an tréimhse iomchuí a dhul in éag mar atá éifeacht acu i gcás ina dtosaítear ar chomhlacht corpraithe a fhoirceannadh:
Ar choinníoll—
(a) go ndéanfar na suimeanna breise a bheidh, faoi fho-alt (1), le muirearú don bhliain a éagfaidh an tréimhse iomchuí a chomhiomlánú agus a chionroinnt ar chomhaltaí an chomhpháirtíochta díreach roimh éag don tréimhse iomchuí de réir a leasanna faoi seach i mbrabúis na comhpháirtíochta an tráth sin agus go ndéanfar gach comhpháirtí (nó, más marbh dó, a ionadaithe pearsanta) a mhuirearú i leith a chionúireachta, agus
(b) go mbeidh ag gach comhpháirtí (nó, más marbh dó, ag a ionadaithe pearsanta) an ceart céanna chun a cheangal go ndéanfar laghdú ar an gcáin ioncaim iomlán (lena n-áirítear forcháin) is iníoctha aige nó as a eastát de dhroim an mhéadaithe ab infheidhmithe ag na hionadaithe pearsanta faoi fho-alt (1) i gcás báis, agus go mbeidh éifeacht dá réir sin ag an gcoinníoll a ghabhann leis an bhfo-alt sin ach ionann agus dá mba éard iad na tagairtí don mhéid cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) ab iníoctha ag an éagach nó as a eastát sa chúinse a luaitear ansin tagairt don mhéid cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) a bheadh sa chúinse sin le híoc nó le hiompar ag an gcomhpháirtí a bheidh i gceist nó as a eastát.
(3) San alt seo, folaíonn aon tagairtí don cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) a d'íoc nó a d'iompar duine, nó is iníoctha nó ab iníoctha, nó a bheidh iníoctha, nó le hiompar, ag duine tagairtí, i gcásanna a meastar gur ioncam de chuid an fhearchéile ioncam bhanchéile, don cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) d'íoc nó a d'iompar a bhanchéile nó a fearchéile, cibé acu é, nó a d'iompair sí nó sé nó is iníoctha nó ab iníoctha, nó a bheidh iníoctha, nó le hiompar aici nó aige.
Caibidil IV
Dreidireacht: Liúntais Tosaigh agus Liúntais Bhliantúla
Liúntais i leith caiteachais ar dhreidireacht.
[1959, a. 57;
1965, a. 55 (8).]
294.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, i gcás ina mbeidh duine, chun críocha aon trádála cáilithí atá á seoladh aige, tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú i leith dreidireachta agus gurb éard í an trádáil cothabháil nó feabhsú slí loingseoireachta cuain, inbhir nó uiscebhealaigh, nó gur dreidireacht í chun sochair árthach a thagann isteach in aon duga nó áitreabh eile, nó a fhágann nó a úsáideann aon duga nó áitreabh eile, atá á áitiú aige chun críocha na trádála, ansin, tabharfar i leith an chaiteachais don duine a bheidh ag seoladh na trádála de thuras na huaire—
(a) in aghaidh na céad bhliana measúnachta iomchuí, liúntas tosaigh is comhionann le deichiú cuid an chaiteachais, agus
(b) in aghaidh na bliana measúnachta sin agus gach bliana measúnachta dá éis sin (go dtí gur cóimhéid na liúntais faoin alt seo i leith an chaiteachais le méid an chaiteachais), liúntas bliantúil is comhionann le caogadú cuid an chaiteachais:
Ar choinníoll nach mbainfidh an fo-alt seo le haon chaiteachas a tabhaíodh roimh an 30ú lá de Mhéan Fomháir, 1956.
(2) Má bhuanscoirtear den trádála aon bhliain mheasúnachta áirithe, ansin, tabharfar in aghaidh na bliana sin don duine deiridh a sheol an trádáil, i dteannta aon liúntais eile a thabharfar dó, liúntas ar cóimhéid le méid an chaiteachais lúide na liúntais a bheidh tugtha ina leith faoi fho-alt (1) in aghaidh na bliana measúnachta áirithe sin agus blianta measúnachta roimhe sin.
(3) Chun críocha an ailt seo, ní mheasfar de bhua aon fhoráil d'fhorálacha an Achta seo trádáil a bheith arna scor ar mhalairt daoine do dhul dá seoladh.
(4) Tabharfar aon liúntas faoin alt seo nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála, agus má mhuirearaítear daoine éagsúla i leith na trádála in aghaidh codanna éagsúla d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, déanfar aon liúntas bliantúil in aghaidh na bliana sin a chionroinnt eatarthu i gcomhréir le fad na dtréimhsí a muirearófar amhlaidh iad ina n-aghaidh, ach, más í an chéad bhliain mheasúnachta iomchuí í, is don chéad duine a raibh an trádáil á seoladh aige an bhliain sin a thabharfar aon liúntas tosaigh.
(5) I gcás ina mbeifear tar éis caiteachas a thabhú go páirteach chun críocha trádála cáilithí agus go páirteach chun críocha eile, ní bhainfidh fo-alt (1) ach amháin leis an méid sin den chaiteachas sin ba chóir, ar chionroinnt chóir a dhéanamh, a áireamh mar chaiteachas a tabhaíodh chun críocha na trádála sin.
(6) San alt seo ciallaíonn “trádáil cháilitheach” aon trádáil nó gnóthas a chomhlíonann, nó a gcomhlíonann cuid de, aon choinníoll acu seo a leanas:
(a) an coinníoll gurb éard í cothabháil nó feabhsú slí loingseoireachta cuain, inbhir nó uiscebhealaigh,
(b) aon choinníoll atá leagtha amach i bhforálacha alt 255 (1),
ach i gcás nach gcomhlíonann ach amháin cuid de thrádáil nó de ghnóthas na coinníollacha sin, beidh feidhm ag fo-alt (5) ionann is dá mba thrádála ar leithligh an chuid a chomhlíonann agus an chuid nach gcomhlíonann.
(7) I gcás ina mbeidh duine tar éis caiteachas caipitiúil a thabhú chun críocha trádála nó coda de thrádáil nach bhfuil á seoladh fós aige ach a bhfuil de rún aige dul á seoladh, nó má thabhaíonn sé caiteachas caipitiúil i ndáil le duga nó áitreabh eile nach bhfuil ar áitiú fós aige chun críocha trádála cáilithí ach go bhfuil de rún an duga nó an t-áitreabh a áitiú chuige sin, beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den alt seo ionann is dá mbeadh an trádáil nó cuid den trádáil á seoladh aige nó an duga nó an t-áitreabh ar áitiú aige chun críocha na trádála cáilithí, cibé acu é, an tráth a tabhaíodh an caiteachas.
(8) Chun críocha an ailt seo, is í an chéad bhliain mheasúnachta iomchuí, maidir le caiteachas a bheidh aon duine tar éis a thabhú, an chéad bhliain ina bhonn tréimhse a thabhóidh sé an caiteachas ina haghaidh nó i gcás caiteachas a mbeidh liúntas le tabhairt ina leith de bhua fho-alt (7), an chéad bhliain mheasúnachta ina bhonntréimhse a bheidh an trádáil nó cuid den trádáil á seoladh aige ar tabhaíodh an caiteachas ina leith agus a bheidh an duga nó an t-áitreabh eile ar i ndáil leis a tabhaíodh é ar áitiú aige chun críocha na trádála sin nó na coda sin den trádáil.
(9) I gcás duine do ranníoc suime caipitiúla i leith caiteachais le dreidireacht a thabhaigh duine eile, measfar, chun críocha an ailt seo, gur thabhaigh sé caiteachas caipitiúil leis an dreidireacht sin ar coímhéid le méid an ranníoca agus measfar an caiteachas caipitiúil a thabhaigh an duine eile leis an dreidireacht sin a bheith, chun na críocha sin, arna laghdú méid an ranníoca.
(10) San alt seo ní fholaíonn “dreidireacht” nithe a dhéanamh chun críocha seachas ar mhaithe le slí loingseoireachta ach (faoina réir sin) folaíonn sé aon ní is cuid de ghrinneall, nó a fheitheann as grinneall, na farraige nó aon uisce intíre a thabhairt chun bealaigh cibé slí a thugtar chun bealaigh é agus cibé os cionn uisce ar fad nó go páirteach dó nó nach ea le linn an tabhartha chun bealaigh; agus bainfidh an t-alt seo le leathnú uiscebhealaigh intíre ar mhaithe le slí loingseoireachta mar bhaineann sé le dreidireacht.
(11) Ní thabharfar aon liúntas de bhua an ailt seo i leith aon chaiteachais má thugtar nó más intugtha liúntas in aghaidh na bliana measúnachta céanna nó aon bhliana measúnachta roimhe sin nó dá éis sin ina leith faoi Chaibidil II de Chuid XV nó faoi Chaibidil I den Chuid seo.
(12) D'ainneoin aon fhorála eile den alt seo, ní thabharfar aon liúntas faoin alt seo in aghaidh aon bhliana measúnachta a thosaigh roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1960, ach, nuair a bheifear ag cinneadh na liúntas a bheidh le tabhairt faoin alt seo in aon chás áirithe, measfar na liúntais sin go léir (seachas liúntais tosaigh) a bheith tugtha sa chás sin ab fhéidir a thabhairt dá mbeadh éifeacht i gcónaí ag an alt seo.
Caibidil V
Ilghnéitheach agus Ginearálta
Mar a dheonófar liúntais agus mar a mhuirearófar cáin i gcásanna áirithe.
[1959, a. 58;
1960, Sc. 4, Cuid I.]
295.—(1) Déanfar aon éileamh ó dhuine ar liúntas a bheidh le tabhairt dó faoi aon cheann d'fhorálacha na Coda seo nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchain a thrádála a chur sa ráiteas bliantúil ar bhrabúis nó gnóchain a thrádála a cheanglaítear a sheachadadh faoin Acht seo, agus tabharfar an liúntas ar mhodh asbhainte nuair a bheifear ag muirearú na mbrabús nó na ngnóchan sin, agus beidh feidhm ag alt 241 (3) maidir leis an liúntas mar atá feidhm aige maidir le hasbhaintí is inlamháilte i leith caitheamh agus cuimilt innealra agus gléasra.
(2) Aon mhuirear a bheidh le gearradh faoi aon cheann d'fhorálacha na Coda seo ar dhuine in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála déanfar é trí mheasúnacht i dteannta aon mheasúnachta eile a bheidh le déanamh ar an gcéanna don bhliain sin.
(3) Beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den alt seo maidir le gairmeacha, fostaíochtaí agus oifigí mar atá feidhm acu maidir le trádála.
Modh deonta, agus éifeacht, liúntas a thabharfar ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach.
[1959, a. 59.]
296.—(1) I gcás ina mbeidh aon liúntas le tabhairt, faoi aon cheann d'fhorálacha na Coda seo, do dhuine in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe agus a bheidh le tabhairt ar mhodh urscaoileadh nó aisíoc cánach agus a bheidh ar fáil, nó ar fáil go príomha, i gcoinne saghas sonraithe ioncaim, déanfar méid an liúntais a asbhaint as ioncam, nó a fhritháireamh i gcoinne ioncaim, den saghas sin dá chuid don bhliain mheasúnachta sin, agus, más mó an méid a bheidh le lamháil ná méid a ioncaim den saghas sin don bhliain mheasúnachta sin, déanfar an iarmhéid a asbhaint as a ioncam, nó a fhritháireamh i gcoinne a ioncaim, den saghas sin don chéad bliain mheasúnachta eile agus mar sin maidir le blianta measúnachta dá éis sin, agus déanfar cáin a urscaoileadh nó a aisíoc dá réir sin:
Ar choinníoll, más go príomha i gcoinne ioncaim den saghas sonraithe a bheidh an liúntas ar fáil agus gur mó méid an liúntais ná méid ioncaim an duine sin den saghas sin don bhliain mheasúnachta céadluaite, go bhféadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn a thabharfar don chigire bliain ar a dhéanaí tar éis deireadh na bliana measúnachta, a roghnú go ndéanfar an bhreis a asbhaint as a ioncam, nó a fhritháireamh i gcoinne a ioncaim, eile don bhliain mheasúnachta sin, agus déanfar é a asbhaint as an ioncam sin, nó a fhritháireamh i gcoinne an ioncaim sin agus cáin a urscaoileadh nó a aisíoc dá réir sin agus ní dhéanfar ach an bhreis a bheidh ag an liúntas, má bhíonn, ar a ioncam go léir don bhliain mheasúnachta sin a asbhaint as a ioncam, nó a fhritháireamh i gcoinne a ioncaim, den saghas sonraithe do bhlianta dá éis sin.
(2) Beidh feidhm ag alt 524 (2) maidir leis na liúntais a luaitear i bhfo-alt (1) mar atá feidhm aige maidir leis na liúntais agus na coigeartuithe a luaitear in alt 524 (2).
(3) Aon éileamh ar liúntas den sórt a luaitear i bhfo-alt (1) déanfar é chun an chigire agus a chinneadh ag an gcigire, ach féadfaidh aon duine arb éagóir leis aon bhreith ón gcigire ar aon éileamh den sórt sin, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire laistigh de lá is fiche tar éis an bhreith a chur in iúl dó, achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(4) Déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc chucu faoi fho-alt (3) a éisteacht agus a chinneadh ionann is dá mba achomharc é i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus, faoi réir na modhnuithe is gá, beidh feidhm dá réir sin ag na forálacha de na hAchtanna Cánach Ioncaim a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus cás a shonrú ag iarraidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
(5) Má dhéanann aon duine, go feasach, aon ráiteas bréagach nó uiríoll bréagach d'fhonn aon fhaoiseamh ó cháin nó aisíoc cánach a fháil dó féin nó d'aon duine eile i leith liúntais den sórt a luaitear i bhfo-alt (1), dlífidh sé pionós £500 a chur air.
An bhrí atá le “bonn-tréimhse”.
[1959, a. 60.]
297.—(1) Sa Chuid seo tá le “bonn-thréimhse” an bhrí a shanntar dó leis na forálacha ina dhiaidh seo den alt seo.
(2) I gcás duine a mbeidh liúntas le tabhairt dó nó muirear le gearradh air nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan a thrádála, is é a bhonn-tréimhse d'aon bhliain mheasúnachta an tréimhse arb ar a brabúis nó a gnóchain a bheidh cáin ioncaim na bliana sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála a bheidh i gceist nó, más rud é, de bhua aon fhórala den Acht seo, go mbeidh sé le meas gurb iad brabúis nó gnóchain na tréimhse sin brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile, an tréimhse eile sin:
Ar choinníoll, i gcás aon trádála—
(a) má théann dhá bhonn-tréimhse isteach ar a chéile, go measfar, chun críche an fho-ailt seo, gur sa chéad bhonntréimhse agus ansin amháin atá an tréimhse a bhaineann leo i gcoitinne,
(b) má tá eatramh idir deireadh na bonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta áirithe agus an bhonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, ansin, murab í an bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin bliain na trádála a bhuanscor, go measfar gur cuid den dara bonn-tréimhse an t-eatramh, agus
(c) má bhíonn eatramh idir deireadh na bonn-tréimhse don bhliain mheasúnachta roimh bhliain na trádála a bhuanscor agus an bhonn-tréimhse do bhliain a buan-scoir, go measfar gur cuid den chéad bhonn-tréimhse an t-eatramh.
(3) Déanfar aon tagairt sa choinníoll a ghabhann le fo-alt (2) do dhá thréimhse do dhul isteach ar a chéile a fhorléiriú mar ní a fholaíonn tagairt do dhá thréimhse comhtheacht le chéile nó do thréimhse amháin a bheith ar áireamh i dtréimhse eile, agus forléireofar dá réir sin tagairtí don tréimhse a bhaineann le dhá thréimhse.
(4) I gcás ina mbeidh liúntas nó muirear le tabhairt nó le gearradh faoi Chaibidil II den Chuid seo do nó ar dhuine a sheolann nó a shealbhaíonn gairm, fostaíocht nó oifig, beidh feidhm ag forálacha na bhfo-alt roimhe seo den alt seo ionann is dá bhfolódh na tagairtí do thrádáil tagairtí do ghairm, fostaíocht nó oifig agus dá bhfolódh na tagairtí do Chás I de Sceideal D tagairtí do Chás II de Sceideal D agus do Sceideal E.
(5) I gcás aon duine eile a mbeidh liúntas le tabhairt dó nó muirear le gearradh air faoin gCuid seo, is í an bhliain mheasúnachta féin a bhonn-tréimhse d'aon bhliain mheasúnachta áirithe.
Cionroinnt comaoine agus malartú agus forghéilleadh leasanna léasachta.
[1959, a. 61.]
298.—(1) Folaíonn aon tagairt sa Chuid seo d'aon mhaoin a dhíol tagairt don mhaoin sin a dhíol i dteannta aon mhaoine eile agus, i gcás maoin a dhíol i dteannta maoine eile, measfar, chun críocha na Coda seo, gurb iad na glanfháltais ón maoin chéadluaite a dhíol an méid sin de na glanfháltais ón maoin go léir a dhíol is inchurtha ó cheart, ar chionroinnt chóir a dhéanamh, i leith na maoine céadluaite, agus déanfar tagairtí do chaiteachas a tabhaíodh ag soláthar nó ag ceannach na maoine a fhorléiriú dá réir sin.
Chun críocha an fho-ailt seo, measfar an mhaoin go léir a díoladh de bhun an aon-mhargaidh a dhíol i dteannta a chéile, d'ainneoin gur comhaontaíodh nó go n-urchiallaítear gur comhaontaíodh ar phraghsanna éagsúla i leith míreanna éagsúla den mhaoin sin nó go ndearnadh nó go n-urchiallaítear go ndearnadh an mhaoin sin a dhíol ina míreanna éagsúla de thoradh díolanna éagsúla.
(2) Beidh feidhm ag forálacha fho-alt (1), modhnaithe mar is gá, maidir le hairgead eile díola, árachais, tarrthála nó cúitimh mar atá feidhm acu maidir le glanfháltais ó dhíolachán.
(3) Beidh éifeacht ag an gCuid seo ionann is dá bhfolódh aon tagairt sa Chuid sin (lena n-áirítear aon tagairt sna forálacha roimhe seo den alt seo) d'aon mhaoin a dhíol tagairt d'aon mhaoin a aistriú agus, i gcás leasa léasachta, dá bhfolódh sí freisin tagairt don chéanna a ghéilleadh ar chomaoin luachmhar agus beidh éifeacht dá réir sin, faoi réir na modhnuithe is gá, ag aon fhorálacha atá sa Chuid seo i dtaobh díolachán agus, go háirithe, faoi réir na modhnuithe go measfar go bhfolaíonn tagairtí do ghlanfháltais ó dhíolacháin agus don phraghas tagairtí don chomaoin i leith an mhalartaithe nó an ghéillte agus go bhfolaíonn tagairtí do shuimeanna caipitiúla a bheidh ar áireamh sa phraghas tagairtí don mhéid sin den chomaoin arbh shuim chaipitiúil é dá mba íocaíocht in airgead é.
(4) Beidh éifeacht, faoi réir na modhnuithe is gá, ag na forálacha roimhe seo den alt seo maidir le—
(a) ailt 241 agus 243, agus
(b) Caibidil I de Chuid XV,
ionann agus dá mba fhorálacha de chuid na Coda seo na hailt sin 241 agus 243 agus an Chaibidil sin I.
Forálacha speisialta maidir le díolacháin áirithe.
[1959, a. 62.]
299.—(1) Beidh éifeacht ag forálacha an ailt seo maidir le haon mhaoin a dhíol—
(a) i gcás inar comhlacht daoine ar a bhfuil rialú ag an díoltóir an ceannaitheoir nó inar comhlacht daoine ar a bhfuil rialú ag an gceannaitheoir an díoltóir, nó inar comhlachtaí daoine an díoltóir agus an ceannaitheoir agus go bhfuil rialú ag duine éigin eile orthu araon, nó
(b) go ndealraíonn sé maidir leis an díol nó maidir le hidirbhearta ar ceann acu an díol gurb é an t-aon sochar nó an príomh-shochar a bhféadfadh, ar leith ó fhorálacha an ailt seo, súil a bheith ann lena fhaibhriú chun na bpáirtithe nó aon pháirtí acu liúntas nó asbhaint a fháil faoi alt 241 nó 243, faoi Chaibidil I de Chuid XV nó faoi aon cheann d'fhorálacha na Coda seo.
Folaíonn tagairtí san fho-alt seo do chomhlacht daoine tagairtí do chomhpháirtíocht.
(2) I gcás maoin a dhíol ar phraghas seachas an praghas a rachadh sí dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í, ansin, faoi réir forálacha fho-ailt (3) agus (4) cinnfidh an iarmairt chéanna chun críocha na n-achtachán a luaitear i bhfo-alt (1), mar bhainfidh siad le cáin ioncam na ndaoine uile a bheidh i gceist, a chinnfeadh dá ndíolfaí an mhaoin ar an bpraghas a rachadh sí dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í.
(3) I gcás inar díol inneallra nó gléasra an díol—
(a) ní thabharfar aon liúntas tosaigh don cheannaitheoir, agus
(b) faoi réir forálacha fho-alt (4), más mó an praghas a rachadh an mhaoin dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í ná an méid a measfaí, d'fhonn a chinneadh ar ceart aon mhuirear cothromaíochta, agus más ceart, cad é an mhuirear cothromaíochta is ceart, a ghearradh ar an díoltóir i leith na maoine faoi Chaibidil II den Chuid seo, gurb é méid an chaiteachais chaipitiúil é a thabhaigh an díoltóir ag soláthar na maoine, beidh éifeacht ag fo-alt (2) ionann is dá gcuirfí tagairt don méid sin in ionad gach tagartha don phraghas a rachadh an mhaoin dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo maidir le díol innealra nó gléasra nár úsáideadh ariamh má ba é gnó nó cuid de ghnó an díoltóra innealra nó gléasra den saghas sin a mhonarú nó a sholáthar agus gur i ngnáth-chúrsa gnó an díoltóra a rinneadh an díol.
(4) (a) Faoi réir fho-alt (5), i gcás inar díol a mbaineann fo-alt (1) (a) leis agus nach mbaineann fo-alt (1) (b) leis, agus go roghnóidh na páirtithe sa díol amhlaidh trí fhógra i scríbhinn chun an chigire, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:
(i) beidh éifeacht ag fo-alt (2) ionann is dá gcuirfí in ionad gach tagartha don phraghas a rachadh an mhaoin dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í tagairt don phraghas sin nó don tsuim a luaitear anseo ina dhiaidh seo, cibé acu is lú,
(ii) ní bheidh feidhm ag fo-alt (3) (b), agus
(iii) d'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den alt seo, is ar an gceannaitheoir a ghearrfar an muirear cothromaíochta sin, ar aon teagmhas tarlú tar éis dáta an díola, a bheadh le gearradh ar an díoltóir dá leanadh an díoltóir de bheith ina úinéir ar an maoin agus go ndearna sé gach ní agus gur lamháladh dó gach liúntas nó asbhaint i ndáil leis an maoin a rinne an ceannaitheoir nó a lamháladh don cheannaitheoir.
(b) Is í suim dá dtagraítear i mír (a) (i)—
(i) i gcás foirgneamh nó déanmhas tionscail, iarmhar an chaiteachais a caitheadh díreach roimh an díol ag foirgniú an fhoirgnimh nó an déanmhais sin, arna ríomh de réir forálacha alt 266,
(ii) i gcás innealra nó gléasra, méid an chaiteachais ag soláthar an chéanna a bheidh fós gan liúntas a bheith tugtha ina leith díreach roimh an díol, arna ríomh de réir forálacha alt 274,
(iii) i gcás ceart paitinne, an méid den chaiteachas caipitiúil a caitheadh ag fáil na gceart sin a bheidh fágtha gan liúntas a bheith tugtha ina leith, arna ríomh de réir forálacha alt 286.
(5) Ní fhéadfar roghnú faoi fho-alt (4) (a) a dhéanamh—
(a) má bhíonn aon pháirtí de na páirtithe sa díol gan bheith ina chónaí sa Stát tráth an díola, agus
(b) nach amhlaidh do na himthosca an tráth sin go mbeidh nó go mb'fhéidir go mbeadh liúntas nó muirear faoin gCuid seo le tabhairt don pháirtí sin nó le gearradh ar an bpáirtí sin de dhroim an díola,
ach, cé is moite mar a dúradh, beidh éifeacht ag an alt seo maidir le díol d'ainneoin nach inchurtha chun feidhme go hiomlán é de dhroim gan cónaí amhlaidh a bheith ar pháirtí sa díol nó de dhroim cúise eile.
(6) San alt seo ciallaíonn “rialú”, maidir le comhlacht corpraithe, cumhacht duine chun a áirithiú, trí scaireanna a shealbhú nó cumhacht vótála a bheith aige sa chomhlacht corpraithe sin nó maidir leis nó in aon chomhlacht corpraithe eile nó maidir leis, nó de bhua aon chumhachtaí a thugtar leis na hairteagail chomhlachais nó le doiciméad eile a rialálann an comhlacht corpraithe sin nó aon chomhlacht corpraithe eile, gur mar is toil leis an duine sin a sheolfar cúrsaí an chomhlachta chorpraithe chéadluaite agus, maidir le comhpháirtíocht, ciallaíonn sé ceart chun scaire is mó ná leath sócmhainní, nó chun níos mó ná leath ioncaim, na comhpháirtíochta.
An éifeacht a bheidh, i gcásanna áirithe, ag teacht i gcomharbas trádála, etc.
[1959, a. 63;
1965, a. 55 (9).]
300.—(1) I gcás duine a theacht, an 6ú lá d'Aibreán, 1967, nó dá éis, i gcomharbas ag seoladh aon trádála nó gairme a bhí go dtí sin á seoladh ag duine eile agus go mbeidh sé le meas, de bhua aon cheann d'fhorálacha alt 59, go bhfuil scortha den trádáil nó den ghairm déanfar aon mhaoin a bhí, díreach roimh theacht i bhfeidhm don chomharbas sin, á húsáid chun críocha na trádála nó na gairme scortha, agus, gan í a dhíol, a bheidh, díreach tar éis an comharbas a theacht i bhfeidhm, á húsaid chun críocha na trádála nó na gairme nua, a áireamh, chun críocha na Coda seo, agus ailt 241 agus 243, ionann is gur díoladh í leis an gcomharba ar theacht i bhfeidhm don chomharbas, agus dá mba iad glanfháltais an díola sin an praghas a rachadh an mhaoin sin dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í.
(2) I gcás ina ndéanfar, tar éis trádáil nó gairm a bhunú, agus sula mbuanscoirfear de thrádáil nó de ghairm, a bhí á seoladh i gcomhpháirtíocht aon tráth, aon ní chun críocha an chéanna, déanfar, faoi réir alt 72, aon liúntas nó muirear a bheadh, dá mba é an duine céanna a bhí ag seoladh na trádála nó na gairme i gcónaí, le tabhairt dó nó le gearradh air faoi alt 241 nó faoi Chuid XV nó faoi aon cheann d'fhorálacha na Coda seo a thabhairt don duine nó do na daoine, nó a ghearradh ar an duine nó ar na daoine, a bheidh ag seoladh na trádála nó na gairme sin ó am go ham, agus déanfar méid aon liúntais nó muirir den sórt sin a ríomh ionann is dá mba é an duine sin nó dá mba iad na daoine sin a bhí ag seoladh na trádála nó na gairme sin i gcónaí agus gurb eisean nó iadsan a rinne nó gur leis-sean nó leosan a rinneadh gach ní a rinneadh le nó ag réamhtheachtaithe an duine nó na ndaoine sin ag seoladh an chéanna.
(3) Maidir le hinnealra nó gléasra, beidh éifeacht ag an alt seo faoi réir forálacha Chaibidil II den Chuid seo.
Nós imeachta tar éis cionroinnte, etc.
[1959, a. 64.]
301.—(1) I gcás ina mbeidh, faoi réim nó de bhua aon fhorálácha den Chuid seo, aon suim le cionroinnt agus go ndealróidh sé, tráth na cionroinnte, go mbaineann sé le hábhar maidir le dliteanas beirt daoine nó níos mó i leith cánach ioncaim (is cuma cad é an bhliain mheasúnachta ar ina haghaidh é), déanfar aon cheist a éireoidh i dtaobh na slí a bheidh an tsuim le cionroinnt a chinneadh, chun críocha cánach ioncaim na ndaoine sin go léir, ag na Coimisinéirí Speisialta, ionann is dá mba achomharc í i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim faoi Sceideal D, agus, faoi réir na modhnuithe is gá, beidh feidhm dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomharc den sórt sin:
Ar choinníoll go mbeidh teideal ag na daoine sin go léir láithriú agus éisteacht a fháil ó na Coimisinéirí Speisialta nó uiríolla a chur chucu i scríbhinn.
(2) Tá feidhm ag an alt seo maidir leis an bpraghas a rachadh maoin dá mba ar an margadh oscailte a dhíolfaí í a chinneadh chun críocha na Coda seo mar atá feidhm aige maidir le cionroinnt.
Maoin a úsáideadh chun críocha “oibríochtaí trádála díolmhaithe”.
[1959, a. 65.]
302.—(1) I gcás teagmhas tarlú is cúis, nó ba chúis mura mbeadh an t-alt seo, le liúntas cothromaíochta nó muirear cothromaíochta i leith aon mhaoine a thabhairt do chuideachta, nó a ghearradh ar chuideachta, a mbeidh deimhniú faoi alt 374 (2) tugtha ina leith, ansin, cibé acu a bheidh an deimhniú i bhfeidhm nó nach mbeidh, beidh feidhm ag na forálacha seo a leanas den alt seo.
(2) Más go heisiach chun críocha a hoibríochtaí trádála díolmhaithe de réir bhrí Chaibidil I de Chuid XXV a d'úsáid an chuideachta an mhaoin, ní thabharfar aon liúntas cothromaíochta ná ní ghearrfar aon mhuirear cothromaíochta.
(3) Má úsáideadh an mhaoin go páirteach chun críocha oibríochtaí trádála díolmhaithe na cuideachta agus go páirteach chun críocha a hoibríochtaí trádála eile, tabharfar aird ar imthosca iomchuí uile an cháis agus déanfar liúntas a thabhairt don chuideachta a mbeidh ann cibé méid, nó, de réir mar a bheidh, muirear a ghearradh ar an gcuideachta a mbeidh ann cibé méid, a bheidh cóir réasúnach.
Tagairtí áirithe do chaiteachas, etc., a léiriú.
[1959, a. 66.]
303.—(1) Na tagairtí atá sa Chuid seo do chaiteachas caipitiúil agus suimeanna caipitiúla—
(a) maidir leis an duine a thabhaigh an caiteachas nó a d'íoc na suimeanna, ní fholaíonn siad aon chaiteachas ná suim a lamháiltear a asbhaint nuair a bhítear ag ríomh, chun críocha cánach ioncaim, brabús nó gnóchan trádála, gairme, oifige nó fostaíochta a bhí á seoladh nó ar seilbh aige, agus
(b) maidir le duine a fuair na méideanna a caitheadh nó na suimeanna a bheidh i gceist, ní fholaíonn siad tagairtí d'aon mhéideanna nó suimeanna a bheidh le cur i gcuntas mar fháltais nuair a bheifear ag ríomh brabús nó gnóchan aon trádála, gairme, oifige nó fostaíochta a bhí á seoladh nó ar seilbh aige,
agus ní fholaíonn siad, maidir le haon duine mar a dúradh, aon chaiteachas ná suim a mbeidh nó a bhféadfadh go mbeadh, asbhaint chánach le déanamh ina leith, seachas de bhua forálacha Chaibidil III den Chuid seo a bhaineann le muirir ar shuimeanna caipitiúla a fuarthas i leith ceart paitinne, faoi alt 433 nó 434.
(2) Déanfar aon tagairt sa Chuid seo den Acht seo don dáta a tabhaíodh caiteachas a fhorléiriú mar thagairt don dáta a tháinig na suimeanna a bheidh i gceist chun bheith iníoctha.
(3) Ní mheasfar chun aon cheann de chríocha na Coda seo gur thabhaigh aon duine caiteachas sa mhéid go bhfuil an caiteachas sin íoctha nó le híoc, go díreach nó go neamhdhíreach, ag an Stát, ag aon bhord a bunaíodh le reacht nó ag aon údarás poiblí nó údarás áitiúil:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo nuair a bheifear a bhreithniú an bhfuil aon mhuirear cothromaíochta, agus, má tá, cad é an muirear cothromaíochta atá, le gearradh ar dhuine faoi Chaibidil II den Chuid seo i leith aon innealra nó gléasra a soláthraíodh roimh an 15ú lá d'Aibreán, 1959.
Forálacha eile maidir le léiriú.
[1959, a. 67.]
304.—(1) Sa Chuid seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
folaíonn “ioncam” aon mhéid a n-údaraítear muirear i leith cánach a ghearradh air faoi aon cheann d'fhorálacha na Coda seo;
folaíonn “léas” comhaontú i leith léasa i gcás ina bhfuil téarma an léasa tosaithe, agus aon tionóntacht, ach ní fholaíonn sé morgáiste, agus forléireofar dá réir sin “léasaí”, “léasóir” agus “leas léasachta”;
ciallaíonn “airgead díola, árachais, tarrthála nó cúitimh” maidir le teagmhas is cúis nó a d'fhéadfadh a bheith ina chúis le liúntas cothromaíochta a thabhairt d'aon duine nó muirear cothromaíochta a ghearradh ar aon duine—
(a) i gcás inar díol aon mhaoine an teagmhas, na glanfháltais don duine sin ón díol,
(b) i gcás inar scartáil nó díthiú aon mhaoine an teagmhas, an glan-mhéid a fuair sé ar iarmhar na maoine, mar aon le haon airgead árachais a fuair sé i leith na scartála nó an díthithe agus aon chúiteamh eile d'aon sórt a fuair sé i leith an chéanna, sa mhéid gur suimeanna caipitiúla an cúiteamh sin,
(c) maidir le hinnealra nó gléasra, i gcás inarb é an teagmhas buanchailliúint an chéanna ar shlí seachas de dhroim a scartála nó a dhíthithe, aon airgead árachais a fuair sé i leith na cailliúna agus aon chúiteamh eile d'aon sórt a fuair sé i leith an chéanna, sa mhéid gur suimeanna caipitiúla an cúiteamh sin, agus
(d) i gcás inarb é an teagmhas go bhfuiltear tar éis scor ar fad d'fhoirgneamh nó déanmhas a úsáid, aon chúiteamh d'aon sórt a fuair sé i leith an teagmhais sin, sa mhéid gur suimeanna caipitiúla an cúiteamh sin.
(2) Déanfar aon tagairt sa Chuid seo d'aon fhoirgneamh, déanmhas, innealra nó gléasra a fhorléiriú mar thagairt a fholaíonn tagairt do chuid d'aon fhoirgneamh, déanmhas, innealra nó gléasra.
(3) Beidh feidhm ag forálacha na Coda seo maidir le scair in innealra nó gléasra mar atá feidhm acu maidir le cuid d'innealra nó gléasra, agus measfar, chun críocha na bhforálacha sin, scair in innealra nó gléasra a bheith á húsáid chun críocha trádála an fad, agus amháin an fad, a úsáidtear an t-innealra nó an gléasra chun críocha an chéanna.
(4) Déanfar aon tagairt sa Chuid seo do thráth aon díola a fhorléiriú mar thagairt do thráth an chríochnaithe nó tráth seilbh a thabhairt, cibé acu is luaithe.
(5) Act amháin mar a bhforáiltear a mhalairt go sainráite, folaíonn aon tagairt sa Chuid seo do thrádáil a bhunú nó a bhuanscor tagairt do tharlú aon teagmhais a measfar, faoi aon cheann d'fhorálacha an Achta seo, gur teagmhas é is comhionann le trádáil a bhunú nó a bhuanscor.
(6) Folaíonn aon tagairt sa Chuid seo do liúntas a thabhairt nó asbhaint a lamháil tagairt do liúntas nó asbhaint a thabharfaí nó a lamhálfaí mura mbeadh neamhdhóthanacht bhrabús nó gnóchan, nó ioncaim eile, lena thabhairt nó lena lamháil ina choinne.
CUID XVII
Faoiseamh i leith Caiteachais ar Fhoireann áitiúil a Oiliúint roimh Thosú ar Thrádáil
Foireann áitiúil a oiliúint roimh thosú ar thrádáil.
[1959. a. 74;
1960, Sc. 4, Cuid I.]
305.—(1) Má tharlaíonn, roimh lá bunaithe nó tosaithe trádála arb éard í earraí monaraithe a tháirgeadh le díol, go rachaidh duine nó go mbeidh duine tar éis dul, agus é ar tí dul ag seoladh na trádála, faoi chaiteachas ag tiomsú agus ag oiliúint daoine ar saoránaigh Éireannacha iad uile nó a bhformhór, de rún a bhfostaithe sa trádáil—
(a) in aghaidh na bliana measúnachta ar lá di an lá sin agus in aghaidh gach bliana den dá bhliain mheasúnachta dá éis sin, tabharfar dó liúntas ar cóimhéid le trian an chaiteachais sin, agus tabharfar an liúntas sin mar asbhaint nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála,
(b) beidh feidhm ag alt 241 (3) maidir le liúntas faoi mhír (a) mar atá feidhm aige maidir le hasbhaint is inlamháilte i leith caitheamh agus cuimilt innealra nó gléasra.
(2) Chun críocha an ailt seo—
(a) ní fholóidh caiteachas aon chaiteachas a thabhaigh duine agus nach mbeadh aon liúntas inlamháilte dó ina leith nuair a bheifí ag ríomh brabús nó gnóchan na trádála faoi na forálacha den Acht seo is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D, dá mba é lá bunaithe nó tosaithe na trádála nó lá dá éis sin a tabhaíodh é,
(b) ní mheasfar gur thabhaigh duine caiteachas sa mhéid go bhfuil an caiteachas sin íoctha nó le híoc, go díreach nó go neamhdhíreach, ag an Stát, ag aon bhord a bunaíodh le reacht nó ag aon údarás poiblí nó údarás áitiúil.
(3) Chun críocha an ailt seo, measfar gurb é dáta a tabhaíodh aon chaiteachas áirithe an dáta a tháinig an tsuim iomchuí chun bheith iníoctha.
(4) Déanfar aon éileamh ó dhuine ar liúntas faoin alt seo a chur sa ráiteas bliantúil ar bhrabúis nó gnóchan a thrádála a cheanglaítear a sheachadadh faoin Acht seo agus beidh ag gabháil leis deimhniú a bheidh sínithe ag an éilitheoir, a measfar gur cuid den éileamh é, á rá gur tabhaíodh an caiteachas ag tiomsú agus ag oiliúint daoine, ar saoránaigh Éireannacha iad uile nó a bhformór, de rún a bhfostaithe sa trádáil agus a thabharfaidh sonraí a thaispeánfaidh go bhfuil an liúntas le tabhairt.
CUID XVIII
Liúntas i leith Caiteachais ar Earraí áirithe a Tháirgeadh
Caiteachas ar earraí áirithe a tháirgeadh.
[1942, a. 3.]
306.—(1) Ní bhaineann an t-alt seo ach amháin le hearraí nach raibh á dtáirgeadh i gcúrsaí tráchtála sa Stát sa dá mhí dhéag dar chríoch an 31ú lá de Lúnasa, 1939, agus nach mbeadh á dtáirgeadh sa Stát (cibé acu le haghaidh úsáide baile nó le honnmhairiú) sochrach ó thaobh tráchtála tráth ar bith i gcaitheamh an dá mhí dhéag sin agus déanfar “earra lena mbaineann an t-alt seo” a fhorléiriú dá réir sin san alt seo.
(2) San alt seo déanfar tagairtí do dhála eacnamaíochta neamhghnácha maidir le hearra lena mbaineann an t-alt seo a fhorléiriú mar thagairtí a chiallaíonn go bhfuil, mar gheall ar imthosca arb é is bonn nó is cúis leo an éigeandáil náisiúnta lenar bhain an rún a rith gach Teach den Oireachtas an 2ú lá de Mheán Fómhair, 1939 (lena n-áirítear imthosca a lean ann tar éis deireadh na héigeandála sin),—
(a) tá an t-earra sin ag teastáil go géar sa Stát chun freastal do riachtanas de chuid an phobail agus nach féidir cainníochtaí go leor de a allmhairiú chun freastal don riachtanas sin nó nach féidir é a allmhairiú ar aon chor, agus
(b) gur táirgeadh sochrach tráchtála an fad ann na himthosca sin an t-earra sin a tháirgeadh sa Stát le haghaidh úsáide baile, ach a scoirfidh a tháirgeadh de bheith ina thráchtáil shochrach nuair a bheidh deireadh leis na himthosca sin.
(3) Más rud é—
(a) go ndéanfaidh duine, de réir an ailt seo, liúntas speisialta faoin alt seo in aghaidh aon bhliaina mheasúnachta a iarraidh ar na Coimisinéirí Ioncaim, agus
(b) go suífidh sé, chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim, gur úsáid sé an bhliain sin foirgnimh a thóg nó a fuair sé nó gléasra nó innealra a chuir sé isteach tar éis an 31ú lá de Lúnasa, 1939, d'aontoisc chun earra lena mbaineann an t-alt seo a tháirgeadh ar mhodh trádála nó gnó, agus gur d'aontoisc chun a úsáidte sa Stát a táirgeadh an t-earra sin amhlaidh, agus
(c) go suífidh sé freisin chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim go raibh dála eacnamaíochta neamhghnácha ann maidir leis an earra sin i rith na bliana sin,
féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim a chur faoi deara cibé liúntas speisialta a mheasfaidh siad is cóir a thabhairt maidir leis na foirgnimh, leis an ngléasra nó leis an innealra sin ón measúnacht a rinneadh ar an duine sin don bhliain maidir le brabúis a thrádála nó a ghnó ag táirgeadh an earra sin amhlaidh.
(4) Féadfar iarratas chun na gCoimisinéirí Ioncaim ar liúntas speisialta faoin alt seo maidir le haon bhliain mheasúnachta a dhéanamh laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana sin.
(5) I gcás liúntas speisialta a thabhairt faoi na forálacha roimhe seo den alt seo, cuirfear an liúntas in éifeacht trí aisíoc nó ar shlí eile.
(6) I gcás liúntais speisialta faoin alt seo a bheith tugtha do dhuine agus gur deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim deireadh a bheith le dála eacnamaíochta neamhghnácha maidir leis an earra ar i leith a tháirgthe a tugadh na liúntais sin, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim na liúntais sin a athbhreithniú.
(7) Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas i leith nó de dhroim athbhreithnithe faoin bhfo-alt deiridh roimhe seo den alt seo ar na liúntais speisialta faoin alt seo a bheidh tugtha do dhuine ar bith, is é sin le rá:—
(a) chun críche an athbhreithnithe sin féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim na méideanna seo a leanas a chur i gcomparáid le chéile, is é sin le rá:—
(i) an glanchostas (mar a mhínítear anseo ina dhiaidh seo) a bhí ar an duine sin maidir leis na foirgnimh, leis an ngléasra nó leis an innealra ar ina leith a tugadh na liúntais speisialta sin, agus
(ii) iomlán na liúntas mar a mhínítear anseo ina dhiaidh seo a tugadh don duine sin;
(b) chun críocha na comparáide sin, measfar gurb é méid an ghlanchostais sin an bhreis a bheidh ag an méid a chosain sé iarbhír ar an duine sin na foirgnimh sin a fhoirgniú nó a fháil nó an gléasra nó an t-innealra sin a chur isteach ar chomhshuim na nithe seo a leanas—
(i) an tsuim nó na suimeanna (más ann) a soláthraíodh ar mhodh fóirdheontais nó deontais as cistí poiblí faoi chomhair an fhoirgnithe, an fhála, nó an churtha isteach sin, agus
(ii) an méid ar ar fiú, dar leis na Coimisinéirí Ioncaim, na foirgnimh, an gléasra nó an t-innealra sin a dhíol ar scor, nó laistigh de dhá mhí dhéag tar éis scor, do na dála eacnamaíochta neamhghnácha maidir leis an earra ar i leith a tháirgthe a úsáideadh na foirgnimh, an gléasra nó an t-innealra sin;
(c) measfar gurb é iomlán na liúntas sin a dúradh comhshuim na liúntas speisialta uile a bheidh tugtha don duine sin faoi na forálacha roimhe seo den alt seo maidir leis na foirgnimh, leis an ngléasra nó leis an innealra faoi réim nó de bhíthin alt 65 (4) (a), 241 nó 243 in aghaidh na bliana measúnachta a tharla scor na ndála eacnamaíochta neamhghnácha maidir leis an earra ar i leith a tháirgthe a úsáideadh na foirgnimh, an gléasra nó an t-innealra sin agus in aghaidh aon bliana measúnachta roimhe sin ar úsáideadh na foirgnimh, an gléasra nó an t-innealra sin ar a feadh;
(d) más mó an glanchostas sin ná iomlán na liúntas sin, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim cibé liúntas speisialta breise is dóigh leo is cóir a thabhairt trí aisíoc nó eile;
(e) más mó iomlán na liúntas sin ná an glanchostas sin, féadfar na liúntais speisialta faoin alt seo a tugadh don duine sin a athbhreithniú agus féadfar cibé measúnachtaí breise a mheasfaidh na Coimisinéirí Ioncaim is gá a dhéanamh ar an duine sin in aghaidh aon bhliana measúnachta ar tugadh aon liúntas speisialta den sórt sin dó ina haghaidh.
CUID XIX
Caillteanais
Caibidil I
Faoiseamh i leith Caillteanas
Ceart chun aísíoc cánach faoi threoir caillteanas.
[1918, a. 34;
1963, a. 18.]
307.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, má tharlaíonn aon bhliain mheasúnachta gur bhain caillteanas do dhuine ar bith in aon trádáil, gairm nó fostaíocht, a bhí á sheoladh aige leis féin nó i gcomhpháirtíocht, nó ag áitiú tailte chun críocha feirmeoireachta amháin, nó ag áitiú talamh coille ar ghlac sé de rogha é a mhuirearú i leith cánach faoi Sceideal D maidir leis, beidh teideal aige, ar éileamh chuige sin a dhéanamh, chun cibé aisíoc cánach is gá chun a áirithiú nach rachaidh an méid comhiomlán cánach in aghaidh na bliana a bheidh íoctha aige ar deireadh thar an méid a bheadh iompartha aige dá ndéanfaí a ioncam a laghdú méid an chaillteanais.
(2) (a) Chun críocha fho-alt (1) ríomhfar méid na cánach a bheadh iompartha dá laghdófaí ioncam méid caillteanais—
(i) i gcás inar do phearsa aonair a bhain an caillteanas, ar an bhforas go measfar go laghdaíonn an caillteanas ioncam iomchuí na pearsan aonair ar dtús, ansin ioncam eile na pearsan aonair, ansin ioncam iomchuí bhanchéile nó fhearchéile na pearsan aonair agus ansin ioncam eile bhanchéile nó fhearchéile na pearsan aonair, agus
(ii) I gcás inar i dtrádáil a bhí á seoladh ag comhlacht corpraithe a tharla an caillteanas, ar an bhforas go measfar go laghdaíonn an caillteanas ioncam an chomhlachta chorpraithe ar dtús ó bhrabúis nó gnóchain na trádála inar tharla an caillteanas agus ansin ioncam eile an chomhlachta chorpraithe.
(b) chun críocha mhír (a) (i), ciallaíonn “ioncam iomchuí” ioncam tuillte nó ioncam neamhthuillte de réir mar a tharlódh gurb é a bheadh in ioncam tuillte nó in ioncam neamhthuillte duine ioncam a d'éirigh sa tréimhse chéanna ar bhain an caillteanas don duine sin ón ngníomhaíocht chéanna.
(3) Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt le halt 216 (2), déanfar, chun críocha an ailt seo, méid an chaillteanais a tharla i ngníomhaíocht a ríomh sa tslí chéanna ina ndéanfaí brabúis nó gnóchain ón ngníomhaíocht a ríomh faoi fhorálacha iomchuí an Achta seo.
(4) I gcás ina mbeidh aisíoc déanta le duine ar bith in aghaidh aon bhliana áirithe faoin alt seo—
(a) ní dhéanfar aon chuid den chaillteanas a measadh, agus an t-aisíoc á ríomh, a laghdaigh a ioncam a chur i gcuntas le linn méid measúnachta in aghaidh aon bhliana ina dhiaidh sin a bheith á ríomh, agus
(b) déanfar an oiread sin den chaillteanas agus a bhí de cheangal ann, faoi fho-alt (2), a mheas gur laghdaigh sé ioncam de shaghas áirithe nó ioncam ó bhunadh áirithe a áireamh chun críocha uile an Achta seo mar asbhaint a bheidh le déanamh ó ioncam den saghas sin nó ó ioncam ón mbunadh sin, cibé acu é, le linn ioncam iomlán an duine in aghaidh na bliana a bheith á ríomh.
(5) Déanfar aon éileamh ar aisíoc faoin alt seo, i bhfoirm a bheidh forordaithe ag na Coimisinéirí Ioncaim, tráth nach déanaí ná dhá bhliain tar éis deireadh na bliana measúnachta agus is chun an chigire a chuirfear é agus is eisean a chinnfidh é, ach más éagóir le duine ar bith aon chinneadh ón gcigire ar aon éileamh den sórt sin féadfaidh sé, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire sin laistigh de lá agus fiche tar éis an cinneadh a chur in iúl dó, achomharc a chur chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(6) Déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a chuirfear chucu faoi fho-alt (5) a éisteacht agus a chinneadh ionann agus dá mba achomharc chucu é i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim agus dá réir sin beidh feidhm, leis na modhnuithe is gá, ag na forálacha den Acht seo maidir le hathéisteacht achomhairc nó le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
Daoine ag a bhfuil dhá thrádáil nó níos mó á seoladh.
[1918, Sc. D. Cana I agus II, r.13.]
308.—Aon duine a sheolann, leis féin nó i gcomhpháirtíocht, dhá thrádáil ar leithligh nó níos mó arb inmhuirir a mbrabúis faoi Sceideal D féadfaidh sé an caillteanas arna ríomh faoin Acht seo a bhain dó in aon trádáil amháin nó níos mó acu sin a bhaint as méid, nó a fhritháireamh in aghaidh mhéid, na mbrabús arna ríomh amhlaidh a bhain dó in aon trádáil eile acu sin, agus feádfaidh sé ráitis ar leithligh a thabhairt maidir le gach trádáil den sórt sin.
Ceart chun caillteanais a thabhairt ar aghaidh go blianta todhchaí.
[1929, a. 14; 1960, a. 3 (1) (a);
1965, Sc. 3, Cuid I.]
309.—(1) I gcás inar bhain caillteanas (a bheidh le ríomh sa tslí chéanna le brabúis nó gnóchain faoi na forálacha den Acht seo is infheidhmithe maidir le Cásanna I agus II de Sceideal D) do dhuine in aon trádáil nó gairm a bhí á seoladh aige, leis féin nó i gcomhpháirtíocht, ar caillteanais iad nach mbeidh faoiseamh tugtha ina leith go hiomlán faoi alt 307 nó 308 ná faoi aon fhoráil eile den Acht seo, féadfaidh sé a éileamh go ndéanfar aon chuid den chaillteanas nach mbeidh faoiseamh tugtha ina leith amhlaidh a thabhairt ar aghaidh agus, a mhéid is féidir sin, a asbhaint as méid, nó a fhritháireamh in aghaidh mhéid, na mbrabús nó na ngnóchan a measúnófar é ina leith faoi Sceideal D maidir leis an trádáil nó leis an ngairm sin in aghaidh aon bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, ach amháin más rud é agus sa mhéid gur rud é go mbeidh faoiseamh i leith aon chaillteanais tugtha do dhuine ar bith faoin alt seo nach mbeidh an duine sin i dteideal faoiseamh a éileamh i leith an chaillteanais sin faoi aon fhoráil eile den Acht seo.
(2) Déanfar aon fhaoiseamh faoin alt seo a thabhairt a mhéid is féidir ón gcéad mheasúnacht ina dhiaidh sin, agus a mhéid nach féidir é a thabhairt amhlaidh, ansin tabharfar é ón gcéad mheasúnacht eile agus mar sin de.
(3) Más rud é—
(a) gur bhain caillteanas do dhuine a bhí ag áitiú talamh coille is duine a bheadh, dá mbeadh brabús déanta aige, inmhuirir in aghaidh na bliana ina dhiaidh sin i leith cánach faoi Sceideal D arna ríomh de réir mhéid an bhrabúis sin mar gheall ar a rogha faoi alt 36, nó
(b) gur bhain caillteanas do dhuine a bhí ag áitiú tailte is duine a bheadh, dá mbeadh brabús déanta aige, inmhuirir, in aghaidh na bliana ina dhiaidh sin, i leith cánach faoi Sceideal D arna ríomh de réir mhéid an bhrabúis sin mar gheall ar a rogha faoi alt 34;
beidh feidhm ag an alt seo ionas go dtabharfar faoiseamh i leith an chaillteanais sin sa tslí chéanna agus an méid céanna agus a thabharfaí dá mba chaillteanas é a tharla i dtrádáil:
Ar choinníoll, má tharlaíonn bliain ar bith tar éis na bliana a tharla an caillteanas, go ndéanfar an duine dar bhain an caillteanas a mheasúnú faoi Sceideal B i leith áitiú na dtailte a bheidh i gceist nach lamhálfar aon asbhaint ná fritháireamh mar a dúradh i leith an chaillteanais sin in aghaidh na bliana sin nó aon bhliana ina dhiaidh sin.
Faoiseamh faoi Chás IV i leith caillteanas.
[1945 a. 2; 1960, a. 3 (1) (b).]
310.—(1) Má tharlaíonn aon bhliain mheasúnachta go mbainfidh caillteanas do dhuine in aon idirbheart (is idirbheart de chineál go ndlífí, dá mbeadh aon bhrabúis tar éis teacht de, é a mheasúnú ina leith faoi Chás IV de Sceideal D) a rachaidh sé ina bhun, go haonarach nó i gcomhpháirtíocht, féadfaidh sé a éileamh go ndéanfar méid an chaillteanais sin, a mhéid is féidir, a asbhaint as méid, nó a fhitháireamh in aghaidh méid, na mbrabús nó na ngnóchan ar a measúnófar é faoin gCás sin IV don bhliain sin agus go ndéanfar aon chuid den chaillteanas nach dtabharfar faoiseamh amhlaidh ina leith a thabhairt ar aghaidh agus, a mhéid is féidir, a asbhaint as méid, nó a fhritháireamh in aghaidh méid, na mbrabús nó na ngnóchan ar a measúnófar é faoin gCás sin IV in aghaidh aon bhliana measúnachta ina dhiaidh sin.
(2) Nuair a bheifear ag cur an ailt seo chun feidhme maidir le caillteanas a bhain do chomhpháirtí i gcomhpháirtíocht measfar go gciallaíonn “méid na mbrabús nó na ngnóchan ar a measúnófar é”, maidir le haon bhliain áirithe, cibé cuid den mhéid ar a measúnófar an chomhpháirtíocht faoi Chás IV de Sceideal D agus a bheadh de cheangal air faoin Acht seo a thuairisciú i dtuairisceán ar a ioncam iomlán don bhliain sin.
(3) Aon fhaoiseamh a thabharfar faoin alt seo ar mhodh aon chuid de chaillteanas a thabhairt ar aghaidh tabharfar é a mhéid is féidir ón gcéad mheasúnacht ina dhiaidh sin, agus a mhéid nach féidir é a thabhairt amhlaidh ansin ón gcéad mheasúnacht eile agus mar sin de.
Caillteanas foirceannaidh.
[1960, a. 4 (1) (2).]
311.—(1) I gcás ina mbeifear tar éis buanscor de thrádáil nó gairm, agus gur bhain caillteanas lena mbaineann an t-alt seo (dá ngairtear caillteanas foirceannaidh anseo ina dhiaidh seo san alt seo), d'aon duine a bhí á seoladh, go haonarach nó i gcomhpháirtíocht, díreach roimh thráth an scoir, ansin, faoi réir forálacha alt 312 go 315 féadfaidh sé a éileamh go ndéanfar, an oiread agus is féidir, méid an chaillteanais fhoirceannaidh a asbhaint as méid, nó a fhritháireamh i gcoinne méid, na mbrabús nó na ngnóchan a mbeidh cáin ioncaim muirearaithe air ina leith faoi Sceideal D maidir leis an trádáil nó an ghairm in aghaidh na dtrí bliana measúnachta díreach roimh an mbliain mheasúnachta a tharlóidh an scor, agus déanfar na leasuithe sin uile ar mheasúnachtaí nó aisíocaíochtaí cánach is gá chun éifeacht a thabhairt don éileamh:
Ar choinníoll nach dtabharfar faoiseamh i leith an ábhair chéanna faoin alt seo agus faoi fhoráil éigin eile den Acht seo.
(2) Aon fhaoiseamh a thabharfar faoin alt seo tabharfar é, an oiread agus is féidir, ón measúnacht in aghaidh bliana níos déanaí i dtosaíocht ar bhliain níos luaithe.
Caillteanas foirceannaidh a chinneadh.
[1960, a. 4 (3) (4).]
312.—(1) Déanfar an cheist cé acu a bhain nó nár bhain aon chaillteanas foirceannaidh do dhuine i dtrádáil nó i ngairm agus má bhain, cad é an caillteanas foirceannaidh é, a chinneadh, chun críocha alt 311, trí shuimeanna más aon suimeanna é, na nithe seo a leanas a ghlacadh (a mhéid nach mbeidh siad áirithe ar shlí eile chun aon mhuirear i leith cánach a laghdú nó faoiseamh a thabhairt ina leith), is é sin le rá:
(a) an caillteanas a bhain dó sa trádáil nó sa ghairm an bhliain mheasúnachta a bheifear tar éis buanscor di;
(b) na liúntais chaipitiúil iomchuí don bhliain mheasúnachta sin;
(c) an caillteanas a bhain dó sa trádáil nó sa ghairm sa chuid den bhliain mheasúnachta roimhe sin dar tosach dhá mhí dhéag roimh dháta an scoir;
(d) an codán céanna de na liúntais chaipitiúla iomchuí don bhliain mheasúnachta sin roimhe sin ar codán de bhliain an chuid a thosaigh mar a dúradh.
(2) I bhfo-alt (1), ciallaíonn “na liúntais chaipitiúla iomchuí”, maidir le haon bhliain mheasúnachta, na liúntais chaipitiúla a bheidh le tabhairt nuair a bheifear ag muirearú brabús nó gnóchan na trádála nó na gairme don bhliain sin gan méideanna a tugadh ar aghaidh ó bhliain roimhe sin a áireamh, agus, chun críocha fho-alt (1) (a) (c), ríomhfar méid caillteanais ar an modh céanna a ríomhtar brabúis nó gnóchain faoi na forálacha den Acht seo is infheidhmithe maidir le Cásanna I agus II de Sceideal D.
Méid brabús nó gnóchan.
[1960, a. 4 (5) (6) (7); 1965, a. 55 (10).]
313.—(1) Faoi réir fho-alt (3), maidir le méid na mbrabús nó na ngnóchain ar muirearaíodh cáin ioncaim ar dhuine ina leith in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe i leith brabús nó gnóchain trádála nó gairme measfar, chun críocha faoisimh faoi alt 311 ón measúnacht don bhliain sin, gurb é méid é méid iomlán na mbrabús nó na ngnóchan arb inmheasúnaithe ina leith é in aghaidh na bliana sin lúide—
(a) suim ar cóimhéid le méid iomlán na n-asbhaintí i leith liúntas caipitiúil, má b'ann, a tugadh, le linn brabúis nó gnóchain a bheith á muirearú, agus
(b) suim ar cóimhéid le méid iomlán na n-asbhaintí, má b'ann, a bhí le baint, i leith íocaíochtaí a rinneadh nó caillteanais a tharla, as brabúis nó gnóchain le linn ioncam iomlán an duine don bhliain a bheith á ríomh chun críocha cánach ioncaim, nó a bheadh le baint amhlaidh dá mba phearsa aonair an duine, agus
(c) i gcás comhlacht daoine, suim ar cóimhéid leis an oiread sin de na brabúis nó de na gnóchain agus a caitheadh ag íoc díbhínní:
Ar choinníoll, i gcás inar féidir déileáil, i bpáirt nó go hiomlán, le haon asbhaint den sórt a luaitear i mír (b) mar asbhaint a baineadh as na brabúis nó na gnóchain nó mar asbhaint a baineadh as ioncam eile, go bhféadfar, an oiread agus is féidir, déileáil, chun críocha an fho-ailt seo, leis an asbhaint mar asbhaint a baineadh as an ioncam eile.
(2) Má dhéantar, faoi fhomhír (1) (b), méid na mbrabús nó na ngnóchan arbh inmheasúnaithe duine ina leith in aghaidh aon bhliana áirithe a laghdú faoi threoir íocaíochta a rinne sé, déanfar laghdú comhéire ar mhéid an chaillteanais fhoirceannaidh a bhféadfar faoiseamh a thabhairt ina leith faoin alt seo in aghaidh blianta roimhe sin mura go hiomlán eisiatach chun críocha na trádála nó na gairme a rinneadh an íocaíocht.
(3) I gcás duine, a éileoidh faoiseamh faoi alt 311 ar scor, a bheith ag seoladh na trádála nó na gairme i gcomhpháirtíocht ó thosach an tríú bliain mheasúnachta roimh bhliain an scoir, measfar, chun críocha fho-alt (1), gurb é méid iomlán na mbrabús nó na ngnóchan arbh inmheasúnaithe é ina leith in aghaidh aon bhliana, nó coda de bhliain roimh 1965-66 ar measúnaíodh ina haghaidh an chomhpháirtíocht i leith na trádála nó na gairme, suim a scaire sin, arna ríomh de réir an Achta seo ar muirearaíodh cáin ar an gcomhpháirtíocht ina leith agus déanfar, chun na críche sin, suim na mbrabús nó na ngnóchan ar muirearaíodh amhlaidh an chomhpháirtíocht ina leith a ríomh mar ríomhfaí í faoi fho-alt (1) dá mbaineadh an fo-alt sin le comhpháirtíocht mar a bhaineann sé le pearsa aonair.
An bhrí atá le “buanscortha” agus le “liúntais chaipitiúla”.
[1960, a. 4(8) (9);
1965, a. 55 (11).]
314.—(1) Chun críocha uile alt 311 go 315 déileálfar le trádáil nó gairm ionann is dá mbeadh sí buanscortha agus trádáil nó gairm nua bunaithe nó tosaithe nuair a dhéileálfar léi amhlaidh chun críocha alt 59, nó nuair a mheasfar trádáil leithleach chomhpháirtí a bheith buanscortha faoi threoir alt 71 (1) (a) (ii), ach—
(a) aon duine a leanfaidh de bheith á seoladh díreach tar éis scor den sórt sin ní bheidh teideal aige chun faoisimh i leith aon chaillteanais fhoirceannaidh ar an scor sin, agus
(b) ar aon scor, féadfar faoiseamh a thabhairt do dhuine nach leanfaidh de bheith ag seoladh amhlaidh i leith caillteanais fhoirceannaidh i gcoinne brabús nó gnóchán ar muirearaíodh é ina leith i ndáil leis an trádáil nó an ghairm chéanna in aghaidh tréimhse roimh scor roimhe sin, má bhí sé gan sos á seoladh idir an dá scor, agus, ina chás sin, má tharla an scor roimhe sin laistigh de dhá mhí dhéag roimh an scor eile, déanfar neamhshuim di chun críocha alt 312 (1).
(2) In ailt 312 agus 313 ciallaíonn “liúntas chaipitiúla” liúntais, seachas liúntais a bheidh le tabhairt nuair a bheifear ag ríomh brabús nó gnóchan, faoi alt 241 nó faoi Chuid XIX, XV, XVI nó XVII.
Eilimh an chaillteanais fhoireannaidh a chinneadh.
[1960, a. 4 (10) (11).]
315.—(1) Is chun an chigire a dhéanfar, agus is é an cigire a chinnfidh, aon éileamh faoi alt 311, ach féadfaidh duine ar bith arb éagóir leis aon chinneadh ón gcigire ar aon éileamh den sórt sin achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire sin laistigh de lá is fiche tar éis an cinneadh a chur in iúl dó.
(2) éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a dhéanfar chucu faoi fho-alt (1) ionann is dá mba achomharc é in aghaidh measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm dá réir sin, faoi réir na modhnuithe is gá, ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú chun tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí a fháil air.
Méid measúnachta faoi alt 434 a lamháil mar chaillteanas chun críocha áirithe.
[1963, a. 10.]
316.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, i gcás ina mbeifear tar éis duine a mheasúnú i leith cánach don bhliain 1963-64 nó do bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin faoi alt 434, maidir le híocaíocht a rinneadh go hiomlán agus go heisiatach chun críocha trádála nó gairme, déanfar, chun críocha ailt 309 agus 311 go 315 an méid ar ar íocadh cáin faoin measúnacht sin a áireamh amhail agus dá mba chaillteanas é a tharla sa trádáil nó sa ghairm sin agus lamhálfar faoiseamh ina leith de réir sin:
Ar choinníoll nach lamhálfar aon fhaoiseamh faoin alt seo i leith aon íocaíochta den sórt sin ná i leith aon choda d'íocaíocht den sórt sin nach n-íocfar sa deireadh ag an duine a measúnaíodh nó a mhuirearófar ar chaipiteal.
(2) Ní bheidh feidhm ag an alt seo maidir le haon suim a mheasúnófar faoi alt 434 de bhua Chaibidil II de Chuid XII nó alt 221 (2) (b), 288, 363 nó 435.
Caibidil II
Liúntais Chaipitiúla
Mínithe.
[1963, a. 5 (1) (4).]
317.—(1) Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “muirir chothromaíochta” muirir chothromaíochta faoi Chuid XVI;
ciallaíonn “liúntais chaipitiúla” liúntais, seachas liúntais a bheidh le tabhairt nuair a bheifear ag ríomh brabús nó gnóchan, faoi alt 241 nó faoi Chuid XIX, XV, XVI nó XVII;
ciallaíonn “bliain éilimh”, maidir le haon éileamh faoi alt 307, an bhliain mheasúnachta ar ina haghaidh a dhéantar an t-éileamh.
(2) Chun críocha na Caibidle seo—
(a) i gcás deireadh na bonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta tarlú le linn, nó a bheith ar comhthráth le deireadh, aon bhliana measúnachta áirithe, is í an bhliain sin an bhonn-bhliain don bhliain mheasúnachta chéadluaithe, ach sin i slí, i gcás bliana measúnachta arbh í, faoin bhforáil sin roimhe seo, ba bhonn-bhliain don bhliain sin féin agus do bhliain mheasúnachta eile, gurb í an bhonnbhliain í don bhliain sin féin agus ní don bhliain eile;
(b) déanfar aon tagairt do liúntais chaipitiúla nó do mhuirir chothromaíochta do bhliain mheasúnachta a fhorléiriú mar thagairt dóibh sin a bheidh le tabhairt nó le déanamh le linn brabúis nó gnóchain na trádála don bhliain sin a bheith á muirearú, ach gan áireamh a dhéanamh, i gcás liúntas, ar mhéideanna a tugadh anall ó bhliain níos luaithe;
(c) measfar éifeacht a bheith tugtha, le linn brabúis nó gnóchain na trádála do bhliain mheasúnachta a bheith á muirearú, do liúntais a tugadh anall ó bhliain níos luaithe sular tugadh éifeacht do liúntais don bhliain mheasúnachta; agus
(d) aon tagairt do mhéid liúntas caipitiúil gan éifeacht bliain mheasúnachta áirithe forléireofar í mar thagairt don mhéid nach bhféadfar éifeacht a thabhairt dó, mar gheall ar neamhdhóthanacht brabús nó gnóchan, le linn brabúis nó gnóchain na trádála don bhliain sin a bheith á muirearú.
I mír (a) ciallaíonn “an bhonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta”, maidir le haon trádáil, an tréimhse ar ar a brabúis nó a gnóchain atá cáin ioncaim don bhliain sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála nó más rud é, de bhua an Achta seo, go bhfuil sé le meas gurb iad brabúis nó gnóchain aon tréimhse eile brabúis nó gnóchain na tréimhse sin, an tréimhse eile sin.
Rogha chun a mheas go gcruthaíonn nó go méadaíonn liúntais chaipitiúla caillteanas.
[1963, a. 5(2)(3).]
318.—(1) Faoi réir forálacha na Caibidle seo, i gcás aon éileamh a dhéanfar faoi alt 307 ar fhaoiseamh i leith caillteanas a tharla in aon trádáil, féadfaidh an t-éileamh sin a cheangal go gcinnfear méid an chaillteanais ionann agus dá ndéanfaí méid ar cóimhéid leis na liúntais chaipitiúla don bhliain mheasúnachta arb í an bhliain éilimh an bhonn-bhliain ina leith a asbhaint le linn brabúis nó gnóchain nó caillteanais na trádála an bhliain éilimh a bheith á ríomh, agus féadfar éileamh a dhéanamh amhlaidh d'ainneoin nár tharla ar leithligh ó na liúntais sin, caillteanas sa trádáil an bhliain éilimh sin.
(2) Má tharlaíonn ar aon éileamh a dhéanfar de bhua na Caibidle seo nach dtabharfar faoiseamh faoin alt sin 307 i leith méid iomlán an chaillteanais arna chinneadh mar a dúradh, cuirfear an faoiseamh, a mhéid is féidir, i leith an chaillteanais a tharla sa trádáil seachas é a chur i leith na liúntas caipitiúil i ndáil leis an trádáil.
A mhéid a chuirfear liúntais san áireamh.
[1963, a. (5)(6).]
319.—(1) Cuirfear na liúntais chaipitiúla d'aon bhliain mheasúnachta san áireamh faoi alt 318 (1) amháin más rud é agus sa mhéid nach gá iad mar fhritháireamh in aghaidh muirear cothromaíochta don bhliain; agus, más liúntais don bhliain éilimh na liúntais chaipitiúla a chuirfear san áireamh, ní thabharfar faoiseamh faoi threoir na liúntas sin i leith méid is mó ná an méid a bheidh gan éifeacht an bhliain éilimh.
(2) Chun críocha fho-alt (1), áireofar na liúntais chaipitiúla d'aon bhliain mheasúnachta mar liúntais is gá mar fhritháireamh in aghaidh liúntas cothromaíochta na bliana suas go dtí an méid ar a mbeidh na muirir chothromaíochta le déanamh tar éis suim a asbhaint den mhéid sin is comhionann le méid, más aon mhéid é, na liúntas caipitiúil do bhlianta roimhe sin a tugadh anall go dtí an bhliain sin agus a bheadh, d'éagmais na muirear cothromaíochta, gan éifeacht an bhliain sin.
Éifeacht a bheidh ag faoiseamh a thabhairt.
[1963, a. 5 (7);
1965, Sc. 3, Cuid I.]
320.—Más rud é maidir le haon bhliain éilimh go dtabharfar faoiseamh faoin alt sin 307 faoi threoir aon liúntas caipitiúil, ansin, chun críocha uile an Achta seo, measfar éifeacht a bheith tugtha do na liúntais sin suas go dtí an méid a dtabharfar faoiseamh amhlaidh ina leith agus aon fhaoiseamh a bheidh tugtha roimhe sin i leith bliana ina dhiaidh sin ar an mbonn nár tugadh éifeacht do na liúntais mar a dúradh coigeartófar é, más gá, trí mheasúnacht bhreise.
Faoiseamh a dheanú roimh an Acht bliantúil a rith.
[1963, a. 5(10).]
321.—Féadfar faoiseamh ó cháin a thabhairt de bhua alt 318 (1) den alt seo faoi threoir liúntas caipitiúil do bhliain mheasúnachta roimh dháta aon Achta a rith a fhorchuireann cáin ioncaim don bhliain sin, ionann is dá mbeadh cáin ioncaim forchurtha don bhliain gan athrú; ach má dhéantar difear d'fhaoiseamh a tugadh do dhuine de bhua an ailt sin 318 (1) d'aon bhliain éilimh áirithe mar gheall ar athrú ina dhiaidh sin ar an dlí, nó mar gheall ar aon scor den trádáil nó aon teagmhas eile tar éis deireadh na bliana, féadfar aon choigeartú is gá a dhéanamh, agus déanfar an oiread d'aon aisíoc cánach agus a ghabh thar an méid ab inaisíoctha sna teagmhais a tharla, a ghnóthú, mura slánófar sin ar shlí eile, ó duine trí mheasúnacht faoi Chás IV de Sceideal D; agus chun críche na mheasúnachta sin measfar gurb ioncam is inmhuirir faoin gCás sin IV don bhliain éilimh méid na liúntas caipitiúil nó cuid iomchuí de mhéid na lúntas caipitiúil ar faoina dtreoir a rinneadh an t-aisíoc.
Feidhm maidir le gairmeacha, etc.
[1963, a. 5 (11).]
322.—Beidh feidhm ag an gCaibidil seo, oiriúnaithe mar is gá, maidir le gairm nó fostaíocht agus maidir le háitiú tailte, chun críocha feirmeoireachta amháin nó talamh coille, más rud é, i gceachtar cás, go mbeidh brabúis nó gnóchain ón áitiú, don bhliain éilimh agus don bhliain mheasúnachta arb í an bhliain éilimh an bhonn-bhliain ina leith, inmhuirir faoi Sceideal D, mar atá feidhm aici maidir le trádáil.
Caibidil III
Íocaíochtaí ó Chuideachtaí le Comhchuideachtaí i Leith Caillteanas
Léiriú.
[1962, a. 13(1).]
323.—(1) Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “tréimhse chuntasaíochta”, maidir le cuideachta, tréimhse a bhfuil cuntais na cuideachta déanta amach ina haghaidh;
ciallaíonn “seach-chuideachta” cuideachta a corpraíodh tráth nach luaithe ná an 14ú lá de Nollaig, 1961, agus nach déanaí ná an 31ú lá de Mhárta, 1965, agus is cuideachta—
(a) a bhfuil teachtadh tairbhiúil—
(i) ar chuid dá gnáth-scairchaipiteal ag gach ceann de dhá chuideachta nó níos mó, agus
(ii) ar 95 faoin gcéad ar a laghad dá gnáth-scairchaipiteal ag cuideachtaí, agus
(b) nach dteachtann aon stoc, scair ná urrús a d'eisigh cuideachta a theachtann go tairbhiúil cuid den ghnáthscairchaipiteal sin;
ciallaíonn “liúntais chaipitiúla” liúntais, seachas liúntais a bhíonn le tabhairt, le linn brabúis nó gnóchain a bheith á ríomh, faoi alt 241 nó faoi Chuid XIV, XV, XVI nó XVII;
ciallaíonn “cuideachta” comhlacht corpraithe a chónaíonn sa Stát agus a sheolann trádáil;
ciallaíonn “íocaíocht easnaimh” íocaíocht le seach-chuideachta ó cheann dá príomh-cuideachtaí faoi chomhaontú a fhorálann go n-iompróidh an phríomh-chuideachta caillteanais nó caillteanas áirithe, nó go mbeidh sí páirteach i gcaillteanais nó i gcaillteanas áirithe, a bhainfidh don tseach-chuideachta i dtrádáil a sheolann sí nach íocaíocht a bheadh, ar leith ón gCaibidil seo, le cur i gcuntas le linn brabúis nó gnóchain nó caillteanais ceachtar cuideachta a bheith á ríomh, ná le háireamh mar ioncam de chuid na seach-chuideachta;
ciallaíonn “gnáth-scairchaipiteal”, maidir le cuideachta, caipiteal eisithe uile (is cuma cad é an t-ainm atá air) na cuideachta, seachas caipiteal a bhfuil ceart ag a shealbhóirí díbhinn a fháil de réir ráta shocraithe nó ráta a athróidh de réir an ráta cánach ioncaim, ach nach bhfuil aon cheart eile acu chun scair de bhrabúis na cuideachta;
ciallaíonn “príomh-chuideachta”, maidir le seach-chuideachta, cuideachta a theachtann go tairbhiúil cuid de ghnáth-scairchaipiteal na cuideachta sin;
ciallaíonn “trádáil” trádáil a sheoltar go hiomlán nó go páirteach sa Stát.
íocaíochtaí easnaimh mar fháltais thrádála agus caiteachais thrádála.
[1962, a. 13 (2) (3) (4) (5).]
324.—(1) Faoi réir forálacha na Caibidle seo, más rud é, maidir le seach-chuideachta—
(a) go mbeidh easnamh uirthi i dtrádáil áirithe in aghaidh tréimhse cuntasaíochta,
(b) go bhfaighidh sí, maidir leis an trádáil sin, íocaíocht easnaimh in aghaidh na tréimhse sin, is íocaíocht easnaimh a mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo maidir léi,
ansin, le linn ríomh a bheith á dhéanamh, chun críocha cánach ioncaim, ar bhrabúis, gnóchain nó caillteanais na cuideachta agus na príomh-chuideachta óna bhfuarthas an íocaíocht, áireofar an íocaíocht mar fháltas trádála de chuid na seach-chuideachta a bhí infhaighte ag an gcuideachta sin an lá deiridh den tréimhse, agus lamhálfar í mar asbhaint don phríomh-chuideachta ionann agus dá mba chaiteachas trádála í a tabhaíodh an lá sin.
(2) Aon íocaíocht easnaimh in aghaidh tréimhse cuntasaíochta is íocaíocht easnaimh a bhfuil feidhm maidir léi ag fo-alt (1) a bheidh inti más rud é (agus ar an gcuntar sin amháin)—
(a) gach tráth i rith na tréimhse—
(i) gur sheach-chuideachta an chuideachta ab íocaí, agus
(ii) gur phríomh-chuideachta maidir leis an gcuideachta ab íocaí an chuideachta ab íocóir, agus
(b) go ndéanfar an íocaíocht tráth nach déanaí ná trí bliana tar éis deireadh na tréimhse.
(3) Má fhaigheann seach-chuideachta íocaíocht easnaimh nó íocaíochtaí easnaimh ó phríomh-chuideachta amháin nó níos mó in aghaidh tréimhse cuntasaíochta agus go mbeidh breis ag an íocaíocht nó iomlán na n-íocaíochtaí ar an easnamh ina trádáil iomchuí don tréimhse sin, déanfar neamhshuim den bhreis chun críocha na Caibidle seo; agus, i gcás ina mbeidh íocaíochtaí ó níos mó ná príomh-chuideachta amháin i gceist, measfar na híocaíochtaí a bheith arna laghdú i cibé slí ar a gcomhaontófar idir na cuideachtaí uile lena mbainfidh nó, cheal comhaontú, mar a chinnfidh na Coimisinéirí Ioncaim.
(4) I gcás ina ndéanfar íocaíocht easnaimh le seach-chuideachta in aghaidh níos mó ná aon tréimhse cuntasaíochta amháin de chuid na cuideachta sin nó ina ndéanfar í ag príomh-chuideachta a sheolann níos mó ná trádáil amháin, cinnfidh na Coimisinéirí Ioncaim an chuid chionroinnte den íocaíocht a bheidh chun críocha na Caibidle seo le cur i leith aon tréimhse nó trádála.
An bhrí atá le “easnamh”.
[1962 a. 13 (6).]
325.—(1) Chun críocha na Caibidle seo—
(a) beidh easnamh ar chuideachta i dtrádáil in aghaidh tréimhse cuntasaíochta más rud é (agus ar an gcuntar sin amháin) go mbeidh comhshuim—
(i) aon chaillteanais a tharla sa trádáil sa tréimhse (arna ríomh ar an modh céanna a ríomhtar brabúis nó gnóchain faoi na forálacha, seachas an Chaibidil seo, is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D),
(ii) aon suimeanna is inchurtha i leith tréimhse na liúntas caipitiúla a bheidh le tabhairt le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain na trádála in aghaidh aon bhliana measúnachta a bhfuil a hiomlán nó cuid di laistigh den tréimhse, agus
(iii) aon íocaíochtaí lena mbaineann alt 433 nó 434 (seachas íocaíochtaí lena mbaineann alt 434 de bhua alt 288) is íocaíochtaí a rinneadh go hiomlán agus go heisiatach chun críocha na trádála agus nach inasbhainte le linn brabúis nó gnóchain nó caillteanais na trádála a bheith á ríomh,
níos mó ná comhshuím—
(I) aon bhrabús nó gnóchan ón trádáil sa tréimhse (arna ríomh de réir na bhforálacha, seachas an Chaibidil seo, is infheidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D), agus
(II) aon suimeanna is inchurtha i leith tréimhse cothromaíochta na muirear faoi Chuid XVI a bheidh le déanamh le linn muirearú a bheith á dhéanamh ar bhrabúis nó gnóchain na trádála in aghaidh aon bhliana measúnachta a bhfuil a hiomlán nó cuid di laistigh den tréimhse, agus
(b) má bhíonn breis den sórt sin ann, measfar gur cóimhéid an t-easnamh agus an bhreis.
(2) Chun críocha an ailt seo, measfar gurb é an méid de liúntas nó de mhuirear is inchurtha i leith tréimhse an méid de a bheidh le háireamh le linn ríomh a bheith á dhéanamh chun críocha cánach brabús corparáide ar bhrabúis na cuideachta in aghaidh na tréimhse sin.
Measúnachtaí a choigeartú i gcásanna áirithe.
[1962, a. 13 (7).]
326.—(1) I gcás ina mbeidh, faoi na forálacha roimhe seo den Chaibidil seo, íocaíocht easnaimh, nó cuid d'íocaíocht easnaimh, a rinne príomh-chuideachta le háireamh mar chaiteachas trádála i dtréimhse chuntasaíochta—
(a) a bhfuil a hiomlán nó cuid di laistigh de bhonn-tréimhsí na cuideachta do níos mó ná bliain mheasunachta amháin, nó
(b) nach bhfuil a hiomlán ná cuid di laistigh de bhonn-tréimhse na cuideachta d'aon bhliain mheasúnachta,
ansin, déanfar cibé coigeartuithe, más ann, is gá—
(i) i gcás a thagann faoi mhír (a) den fho-alt seo, ar an measúnacht d'aon bhliain, seachas an chéad bhliain, a luaitear sa mhír sin, nó
(ii) i gcás a thagann faoi mhír (b) den fho-alt seo, ar an measúnacht don chéad bhliain díreach i ndiaidh deireadh na tréimhse cuntasaíochta sin nó, i gcás inar buanscoireadh den trádáil roimh thosach na bliana sin, don bhliain a chríochnóidh an tréimhse chuntasaíochta sin,
chun a áirithiú, a mhéid is féidir é, go ndéanfar iomlán na suimeanna, arbh iad, ar neamhaird leis an gCaibidil seo, na measúnachtaí deiridh ar an gcuideachta iad, a laghdú méid nach mó ná nach lú ná méid na híocaíochta easnaimh.
(2) Chun críocha an fho-alt seo is í bonn-tréimhse cuideachta do bhliain mheasúnachta an tréimhse ar ar na brabúis nó na gnóchain ina haghaidh a bheidh cáin ioncaim in aghaidh na bliana sin le ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D i leith na trádála a bheidh i gceist.
An modh ina dtabharfar éifeacht don Chaibidil seo.
[1962, a. 13 (8).]
327.—Déanfar cibé measúnachtaí breise, laghduithe ar mheasúnachtaí nó aisíocaíochtaí cánach is gá a dhéanamh in aon chás chun éifeacht a thabhairt don Caibidil seo; agus má dhéanann íocaíocht easnaimh caillteanas a mbeidh aisíocaíocht cánach faighte ag cuideachta ina leith faoi alt 307 nó 311, a laghdú nó a mhúchadh, déanfar an méid sin den aisíocaíocht nach ndéanfaí, dá gcuirfí an íocaíocht easnaimh i gcuntas, a ghnóthú, mura mbeidh sé slánaithe i slí eile, ón gcuideachta trí mheasúnacht faoi Chás IV de Sceideal D; agus measfar chun críche na measúnachta sin gurb éard í an íocaíocht easnaimh, nó cuid iomchuí di, ioncam is inmhuirir faoin gCás sin IV in aghaidh na bliana measúnachta dá ndearnadh an aisíocaíocht.
Srian ar fhaoiseamh i leith caillteanas seach-chuideachtaí.
[1962, a. 13 (9).]
328.—Ní bheidh éifeacht ag an alt seo maidir le caillteanas a bhain do sheach-chuideachta i rith tréimhse cuntasaíochta a thosaigh níos mó ná cúig bliana tar éis an dáta a chéad-thosaigh an chuideachta ag trádáil; agus i gcás, tar éis trádáil a bheith bunaithe nó tosaithe ag seach-chuideachta, go dtiocfaidh go mbeidh an trádáil nó cuid den trádáil á seoladh ag cuideachta eile, measfar, chun críocha an ailt seo, gurb é an lá céanna a chéad-thosaigh an chuideachta chéadluaite agus an chuideachta eile ag trádáil.
CUID XX
Faoiseamh d'Infheisteoirí in Urrúis Éireannacha
Caibidil I
Stoic, scaireanna, agus Urrúis Cuideachtaí seachas Cúideachtaí Monaraíochta
Faoiseamh d'infheisteoirí.
[1932, a. 7.]
329.—(1) I gcás ina ndéanfaidh pearsa aonair ar sa Stát agus nach in aon áit eile atá cónaí air a éileamh, agus a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta, go bhfuil sé i dteideal úinéireacht tairbhiúil aon stoic, scaireanna, nó urrúis lena mbaineann an t-alt seo, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas, is é sin le rá—
(a) beidh an phearsa aonair sin i dteideal go n-aisíocfar leis 20 faoin gcéad den cháin ioncaim is infheidhmithe maidir le haon díbhinn nó ús a fuair sé i leith an stoic, na scaireanna, nó an urrúis sin, ach amháin sa mhéid go ndearnadh nó go ndéantar faoiseamh nó aisíoc i leith na cánach sin a dheonú faoi aon fhoráil eile den Acht seo;
(b) le linn ioncam iomlán na pearsan aonair sin ó gach bunadh a bheith á mheas chun críocha cánach ioncaim agus forchánach, measfar méid aon díbhinne nó úis i leith na stoic, na scaireanna, nó an urrúis sin a bheith laghdaithe 20 faoin gcéad.
(2) Faoi réir Chaibidil II den Chuid seo agus fhorálacha alt 330 agus 331, beidh feidhm ag an alt seo maidir leis na stoic, na scaireanna, agus na hurrúis uile a eisíodh lena suibscríobh ag an bpobal tar éis an 4ú lá de Lúnasa, 1932, a ndeimhneoidh an tAire Airgeadais ina leith go bhfuil sé sásta, tar éis dul i gcomhairle leis an Aire Tionscail agus Tráchtála, go bhfuil na coinníollacha seo a leanas go léir comhlíonta maidir leis an stoc, leis an scair nó leis an urrús sin, is é sin le rá—
(a) go bhfuil an stoc, an scair nó an t-urrús sin arna eisiúint ag cuideachta a chomhlíonann na forálacha seo a leanas, is é sin le rá—
(i) go bhfuil an chuideachta sin corpraithe de réir dlíthe an Stáit nó fúthu, agus
(ii) gur cuideachta atá faoi theorainn scaireanna de réir bhrí Acht na gCuideachtaí, 1963, an chuideachta sin, agus
(iii) gur sa Stát a bhainistítear agus a rialaítear an chuideachta sin, agus
(iv) gur sa Stát a sheolann an chuideachta sin a gnó nó (i gcás cuideachta nach bhfuil tosaithe aici ar ghnó a sheoladh) a bheartaíonn sí a gnó a sheoladh, go hiomlán nó go formhór; agus
(b) go bhfuil an caipiteal a cruinníodh tríd an stoc, an scair nó an t-urrús sin a eisiúint á úsáid nó go mbeartaítear é a úsáid nó gur úsáideadh é chun tionscal nó tionscail mar a mhínítear leis an alt seo a bhunú nó a leathnú sa Stát; agus
(c) nach mbeartaítear aon chuid den chaipiteal sin a úsáid, nó nach bhfuil sé á úsáid nó nár úsáideadh é, chun gnó atá ann nó aon scair nó leas i ngnó atá ann a fháil (go díreach nó go neamhdhíreach) nó chun infheistíochtaí a cheannach, nó chun iasachtaí nó bintiúir atá ann a ghlanadh; agus
(d) go bhfuil an eisiúint stoic, scaireanna nó urrúis sin tuairiscithe agus ainmnithe ar shlí gur so-aitheanta í thar gach eisiúint eile (más ann) de chuid na cuideachta sin.
(3) Gach barántas, seic nó ordú a tharraingeofar nó a dhéanfar chun íoc as aon díbhinn nó ús i leith aon stoc, scair nó urrús lena mbaineann an t-alt seo luafaidh sé go soiléir (de réir mar is gá sa chás)—
(a) gurb é atá in iomlán na suime ar a bhfuil an barántas, an tseic, nó an t-ordú sin déanta nó tarraingte íocaíocht ag íoc nó ar chuntas díbhinne nó úis i leith an stoic, na scaire nó an urrúis sin; nó
(b) gurb é atá i gcuid (a luafar a méid ar leithligh) den tsuim sin íocaíocht ag íoc nó ar chuntas na díbhinne nó an úis sin.
(4) Aon stoc, scair nó urrús lena mbaineann an t-alt seo scoirfidh sé de bheith ina stoc, ina scair, nó ina urrús (de réir mar a bheidh) lena mbaineann an t-alt seo má dheimhníonn agus nuair a dheimhneoidh an tAire Airgeadais maidir leis an stoc, leis an scair, nó leis an urrús sin go bhfuil sé sásta, tar éis dó dul i gcomhairle leis an Aire Tionscail agus Tráchtála—
(a) go bhfuil an chuideachta a d'eisigh an stoc, an scair nó an t-urrús tar éis scor de na forálacha atá leagtha amach i bhfo-alt (2) (a) a chomhlíonadh, nó
(b) go ndearnadh an caipiteal a cruinníodh tríd an stoc, an scair nó an t-urrús sin a eisiúint a úsáid, nó go bhfuil sé á úsáid, go hiomlán nó go páirteach, chun críocha seachas tionscal nó tionscail mar a mhínítear leis an alt seo a bhunú nó a leathnú sa Stát, nó
(c) go bhfuil an caipiteal sin á úsáid go hiomlán nó go páirteach contrártha d'fho-alt (2) (c), nó
(d) go bhfuil scortha den eisiúint stoic, scaireanna, nó urrús sin a thuairisciú agus a ainmniú de réir fho-alt (2) (d), nó
(e) nach bhfuil fo-alt (3) á chomhlíonadh maidir leis an stoc, leis an scair nó leis an urrús sin.
(5) San alt seo ciallaíonn “tionscal” aon trádáil nó gnó ar bith ach amháin gual allmhairithe a cheannach agus a dhíol, gás le haghaidh soilsiúcháin, téimh nó cumhachta a mhonarú nó a imdháil, cóir iompair de bhóthar a sheoladh, a eagrú nó a stiúradh, caitheamh aimsire nó siamsaíocht de shórt ar bith a sholáthar, stoic, scaireanna nó urrúis a shealbhú (ar shlí seachas ar mhodh cistí cúltaca nó fochistí a infheistú) nó déileáil iontu, cibé acu stoic, scaireanna nó urrúis d'aon chineál nó cineálacha áirithe nó de chuid chuideachta nó cuideachtaí áirithe.
Srianadh alt 329.
[1935, a. 7; 1963, a. 19.]
330.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “duine cáilithe” duine is saoránach d'Éirinn, agus
ciallaíonn “cuideachta shealbhaíochta cháilithe” cuideachta—
(i) a bhfuil a cuid scaireanna eisithe, go feadh méid is mó ná a leath (de réir luacha ainmniúil) ar úinéireacht tairbhiúil ag duine nó daoine cáilithe, agus
(ii) a bhfuil ar a laghad dhá thrian (de réir luacha ainmniúil) gach cineál scaireanna dá cuid a eisíodh agus lena ngabhann cearta vótála (cibé acu cinn láithreacha iad nó cinn a thiocfaidh chun bheith ann in imthosca todhchaí áirithe) ar úinéireacht tairbhiúil ag duine nó daoine cáilithe.
(2) Ní bheidh feidhm ag alt 329 maidir le haon stoc, scair nó urrús a eisíodh tar éis an 30ú lá d'Iúil, 1935, mura ndéanfaidh deimhniú ón Aire Airgeadais faoi fho-alt (2) den alt sin a dheimhniú go bhfuil na coinníollacha seo a leanas (i dteannta na gcoinníollacha atá leagtha amach san fho-alt sin (2)) comhlíonta maidir leis an stoc, leis an scair nó leis an urrús sin, is é sin le rá, gurb é a d'eisigh an stoc, an scair nó an t-urrús sin cuideachta—
(a) ar daoine cáilithe tromlach na stiúrthóirí (seachas stiúrthóir bainistí a chaitheann iomlán a chuid ama lena dhualgais mar stiúrthóir den sórt sin), agus
(b) mura cuideachta atá ceadúnaithe faoin Acht Árachais, 1936, chun gnó árachais a sheoladh, an chuideachta, is cuideachta a bhfuil a cuid scaireanna eisithe, go feadh méid is mó ná a leath (de réir luacha ainmniúil), ar úinéireacht tairbhiúil ag duine atá, nó ag beirt daoine nó níos mó a bhfuil gach duine acu, ina dhuine cáilithe nó ina chuideachta shealbhaíochta cháilithe,
(c) a bhfuil ar a laghad dhá thrian (de réir luacha ainmniúil) gach cineál scaireanna dá cuid a eisíodh agus lena ngabhann cearta vótála (cibé acu cinn láithreacha iad nó cinn a thiocfaidh chun bheith ann in imthosca todhchaí áirithe) ar úinéireacht tairbhiúil ag duine atá, nó ag beirt daoine nó níos mó a bhfuil gach duine acu, ina dhuine cáilithe nó ina chuideachta shealbhaíochta cháilithe.
(3) Gan dochar d'fhorálacha alt 329 (4) scoirfidh aon stoc, scair, nó urrús a eisíodh tar éis an 30ú lá d'Iúil, 1935, agus lena mbaineann alt 329 de bheith ina stoc, ina scair, nó ina úrrús (cibé acu é) lena mbaineann an t-alt sin má dheimhníonn agus nuair a dheimhneoidh an tAire Airgeadais maidir leis an stoc, an scair, nó an t-urrús gur deimhin leis, tar éis dó dul i gcomhairle leis an Aire Tionscail agus Tráchtála, go bhfuil an chuideachta a d'eisigh an stoc, an scair, nó an t-urrús tar éis scor de na coinníollacha atá leagtha amach i bhfo-alt (2) den alt seo a chomhlíonadh.
Scaireanna, etc., a meastar a bheith eisithe le haghaidh a suibscríofa ag an bpobal.
[1956, a. 7.]
331.—(1) I gcás—
(a) inar eisigh cuideachta aon stoic, scaireanna nó urrúis ar tugadh deimhniú faoi alt 329 (2) ina leith atá fós in éifeacht, agus
(b) go n-eiseoidh an chuideachta ina dhiaidh sin aon stoic, scaireanna nó urrúis—
(i) a thairgfear do shealbhóirí i gcáil shealbhóirí na stoc, na scaireanna nó na n-urrús céadluaite nó cineál áirithe díobh, nó a leithroinnfear orthu, tráth na heisiúna sin ina dhiaidh sin nó timpeall an trátha sin, agus
(ii) a thairgfear nó a leithroinnfear amhlaidh ar fhoras a ríomhfar de réir sealbhán na sealbhóirí sin faoi seach,
ansin, chun críocha alt 329, measfar na stoic, na scaireanna nó na hurrúis a eiseoidh an chuideachta ina dhiaidh sin mar a dúradh a bheith á n-eisiúint lena suibscríobh ag an bpobal.
(2) D'ainneoin aon ní in alt 329 (2) (b) (c) féadfar deimhniú a thabhairt faoi alt 329 (2) i leith aon stoc, scaireanna nó urrús de chuid cuideachta a eisíodh nó a eiseofar mar stoic, scaireanna nó urrúis láníoctha agus a measfar, de bhua fho-alt (1) den alt seo, a bheith arna n-eisiúint lena suibscríobh ag an bpobal.
(3) I gcás ina dtabharfar deimhniú faoi alt 329 (2) i leith aon stoc, scaireanna nó urrús ní thabharfar faoiseamh ná aisíoc faoi alt 329 (1) i leith aon díbhinne nó úis ar na stoic, na scaireanna nó na hurrúis ab iníoctha roimh dháta an deimhnithe.
Caibidil II
Stoic, Scaireanna agus Urrúis le Cuideachtaí Monaraíochta
Faoiseamh d'infheisteoirí.
[1932, a. 7;
1956, a. 7 (2) (4);
1957, a. 4;
1960, a. 5.]
1963. Uimh. 33.
332.—(1) Má dhéanann pearsa aonair ar sa Stát agus nach in aon áit eile atá cónaí air a éileamh agus a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta go bhfuil sé i dteideal úinéireacht tairbhiúil aon stoic, scaireanna, nó urrúis lena mbaineann an t-alt seo, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas, is é sin le rá:—
(a) beidh an phearsa aonair sin i dteideal go n-aisíocfar leis 20 faoin gcéad den cháin ioncaim is infheidhmithe maidir le haon díbhinn nó ús a fuair sé i leith an stoic, na scaireanna nó an urrúis sin, ach amháin sa mhéid go ndearnadh nó go ndéanfar faoiseamh nó aisíoc i leith na cánach sin a dheonú faoi aon fhoráil eile den Acht seo;
(b) le linn ioncam iomlán na pearsan aonair sin ó gach bunadh a bheith á mheas chun críocha cánach ioncaim agus forchánach, measfar méid aon díbhinne nó úis i leith an stoic, na scaireanna, nó an urrúis sin a bheith laghdaithe 20 faoin gcéad.
(2) Bainfidh an t-alt seo leis na stoic, na scaireanna agus na hurrúis go léir a eisíodh, roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis, ag cuideachta arb é, go hiomlán nó go formhór, a trádáil nó a gnó earraí monaraithe a tháirgeadh le díol, agus a ndeimhneoidh na Coimisinéirí Ioncaim ina dtaobh go bhfuil siad sásta go bhfuil na coinníollacha seo a leanas go léir comhlíonta maidir leis an stoc, an scair nó leis an urrús sin, is é sin le rá:
(a) go bhfuil an stoc, an scair nó an t-urrús sin arna eisiúint ag cuideachta a chomhlíonann na forálacha seo a leanas, is é sin le rá—
(i) go bhfuil an chuideachta sin corpraithe de réir dlíthe an Stáit nó fúthu, agus
(ii) gur cuideachta atá faoi theorainn scaireanna do réir bhrí Acht na gCuideachtaí 1963, an chuideachta sin, agus
(iii) gur sa Stát a bhainistítear agus a rialaítear an chuideachta sin, agus
(iv) gur sa Stát a sheolann an chuideachta sin a gnó nó (i gcás cuideachta nach bhfuil tosaithe aici ar ghnó a sheoladh) a bheartaíonn sí a gnó a sheoladh, go hiomlán nó go formhór; agus
(b) maidir leis na stoic, na scaireanna nó an hurrúis—
(i) gur eisíodh iad lena suibscríobh ag an bpobal, nó
(ii) gur de chineál de stoic, de scaireanna nó d'urrúis na cuideachta iad a luaitear ar stocmhargadh sa Stát, agus nach lú ná caoga líon na bpearsan, mar a thuairiscítear i bhfo-alt (1) den alt seo, atá ina n-úinéirí tairbhiúla ar stoic, ar scaireanna nó urrúis den chineál sin; agus
(c) go bhfuil an eisiúint stoic, scaireanna nó urrúis sin tuairiscithe agus ainmnithe ar shlí gur so-aitheanta í thar gach eisiúint eile (más ann) de chuid na cuideachta sin.
(3) Gach barántas, seic nó ordú a tharraingeofar nó a dhéanfar chun íoc as aon díbhinn nó ús i leith aon stoc, scair nó urrús lena mbaineann an t-alt seo luafaidh sé go soiléir (de réir mar is gá sa chás)—
(a) gurb é atá in iomlán na suime ar a bhfuil an barántas, an tseic, nó an t-ordú sin déanta nó tarraingte íocaíocht ag íoc nó ar chuntas díbhinne nó úis i leith an stoic, na scaire nó an urrúis sin; nó
(b) gurb é atá i gcuid (a luafar a méid ar leithligh) den tsuim sin íocaíocht ag íoc nó ar chuntas na díbhinne nó an úis sin.
(4) Aon stoc, socair nó urrús lena mbaineann an t-alt seo, scoirfidh sé de bheith ina stoc, ina scair nó ina urrús (de réir mar a bheidh) lena mbaineann an t-alt seo má dhearbhaíonn agus nuair a dhearbhóidh na Coimisinéirí Ioncaim i leith an stoic, na scaire nó gnó na cuideachta de bheith comhdhéanta, go hiomlán nó go nó gnó na cuideachta do bheith comhdhéanta, go hiomlán nó go formhór, de tháirgeadh earraí monaraithe lena ndíol nó nach bhfuil, maidir leis an gcuideachta, gach ceann nó aon cheann áirithe de na coinníollachta atá leagtha amach i bhfo-alt (2) (a) nó, maidir leis an stoc, an scair nó an t-urrús sin, gach ceann nó aon cheann áirithe de na coinníollacha atá leagtha amach i bhfo-alt (2) (b) (c) nó i bhfo-alt (3), á chomhlíonadh a thuilleadh.
(5) I gcás—
(a) inar eisigh cuideachta aon stoic, scaireanna nó urrúis ar tugadh deimhniú faoi fho-alt (2) ina leith atá fós in éifeacht, agus
(b) go n-eiseoidh an chuideachta ina dhiaidh sin aon stoic, scaireanna nó urrúis—
(i) a thairgfear do shealbhóirí i gcáil shealbhóirí na stoc, na scaireanna nó na n-urrús céadluaite nó cineál áirithe díobh, nó a leithroinnfear orthu, tráth na heisiúna sin ina dhiaidh sin nó timpeall an trátha sin, agus
(ii) a thairgfear nó a leithroinnfear amhlaidh ar fhoras a ríomhfar de réir sealbhán na sealbhóirí sin faoi seach,
ansin, chun críocha an ailt seo, measfar na stoic, na scaireanna nó na hurrúis a eiseoidh an chuideachta ina dhiaidh sin mar a dúradh a bheith á n-eisiúnt lena suibscríobh ag an bpobal.
(6) I gcás—
(a) ina bhfuil seilbh thairbhiúil ag cuideachta (dá ngairtear an chuideachta shealbhaíochta san fho-alt seo) ar bhreis agus 90 faoin gcéad (de réir luacha ainmniúil) de na stoic, na scaireanna agus na hurrúis a d'eisigh aon chuideachta nó cuideachta eile,
(b) gur stoic, scaireanna nó urrúis iad sin uile a bheadh cáilithe le haghaidh deimhniú ó na Coimisinéirí Ioncaim faoi fho-alt (2) mura mbeadh mír (b) den fho-alt sin, agus
(c) gurb í an tsealbhaíocht sin aon-ghnó nó príomh-ghnó na cuideachta sealbhaíochta,
beidh éifeacht ag fo-ailt (2) agus an fad a mhairfidh na dála sin roimhe seo, i leith stoic, scaireanna agus urrús arna n-eisiúint ag an gcuideachta sealbhaíochta ionann is dá mba chuideachta arb é a trádáil nó a gnó, go hiomlán nó go formhór, earraí monaraithe a tháirgeadh chun a ndíolta an chuideachta shealbhaíochta.
(7) Ní dhéanfaidh aon ní san alt seo—
(a) difear do bhailíocht aon deimhnithe faoi alt 329 (2) a eisíodh roimh an 18ú lá d'Iúil, 1957, ná
(b) i gcás inar eisíodh a leithéid sin de dheimhniú, eisiúint deimhnithe faoi alt 329 (4) a chosc.
(8) I gcás ina dtabharfar deimhniú faoi fho-alt (2) ní dheonófar faoiseamh ná aisíocaíocht faoi fho-alt (1) maidir le haon díbhinn nó ús ar na stoic, na scaireana nó na hurrúis ab iníochta roimh dháta an deimhnithe.
CUID XXI
Díolúintí Carthanúla agus Díolúintí Eile
Cíosanna maoine de chuid ospidéal agus carthanas eile.
[1918, a. 37;
1929, a. 8 (2);
1961, a. 12;
1963, a. 96 (2).]
333.—(1) Deonófar díolúine—
(a) ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal A nó, de bhua Chaibidil VI de Chuid IV, faoi Sceideal D, i leith cíosanna agus brabús aon mhaoine de chuid aon ospidéil, scoile nó teach dídine poiblí, nó atá dílsithe d'iontaobhaithe chun críocha carthanúla, sa mhéid gur chun críocha carthanúla amháin a úsáidtear an céanna:
Ar choinníoll nach ndéanfar aon mheasúnacht ar na maoineanna faoi seach a fhuascailt ná a athrú, ach go mbeidh sí i bhfeidhm agus go dtoibheofar í, d'ainneoin aon díolúine den sórt sin a cheadú;
(b) ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal C maidir le haon ús, blianachtaí, díbhinní nó scaireanna blianachtaí, agus ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal D, maidir le haon ús bliantiúil nó íocaíocht bhliantúil eile is cuid d'ioncam aon chomhlacht daoine nó iontaobhais a bunaíodh chun críocha carthanúla agus chuige sin amháin, nó nach infheidhmithe, de réir rialacha nó rialachán a bunaíodh le reacht, cairt, foraithne, gníomhas iontaobhais nó uacht, ach chun críocha carthanúla amháin agus sa mhéid gur chun críocha carthanúla amháin a fheidhmítear an céanna;
(c) ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal C maidir le haon ús, blianachtaí, díbhinní nó scaireanna blianachtaí, in ainmneacha iontaobhaithe nach infheidhmithe ach amháin i leith deisiúchán ar aon ardeaglais, coláiste, eaglais nó séipéal, nó ar aon fhoirgneamh a úsáidtear d'aontoisc chun críocha adhradh Dé, agus a mhéid a úsáidtear an céanna chun na gcríocha sin.
(2) (a) Baineann an fo-alt seo le gach bronntanas (de réir bhrí an Achta Carthanas, 1961) a tugadh roimh an 1ú lá d'Iúil, 1961, agus, dá mba é an lá sin nó dá éis a tugadh é, arb éard é, de bhua alt 50 den Acht sin (a bhaineann le bronntanais le haghaidh uaigheanna agus cuimhneachán) bronntanas, a mhéid a fhoráiltear san alt sin, chun críocha carthanúla.
(b) Beidh éifeacht ag fo-alt (1) maidir le bronntanas lena mbaineann an fo-alt seo ionann agus dá mba é an 1ú lá d'Iúil, 1961, nó dá éis sin a tugadh an bronntanas.
Tailte atá ar úinéireacht agus á n-áitiú, agus ceirdeanna atá á seoladh, ag carthanais.
[1921, a. 30;
1955, a. 3;
1963, Sc. 6, Cuid II.]
334.—(1) Deonófar díolúine—
(a) ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal A i leith maoine atá ar úinéireacht agus á háitiú ag carthanas, nach tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin den sórt a luaitear in alt 27;
(b) ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal B maidir le tailte atá á n-áitiú ag carthanas:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an díolúine faoin mír seo i gcás tailte atá á n-áitiú le haghaidh feirmeoireachta mura chun críocha an charthanais amháin a úsáidtear aon bhrabúis uathu;
(c) ó cháin ioncaim is inmhuirir faoi Sceideal D maidir le brabúis trádála a sheoltar ag aon charthanas, más chun críocha an charthanais amháin á úsáidtear na brabúis agus—
(i) go bhfeidhmítear an trádáil i gcúrsa críoch phríomha a bhaineann leis an gcarthanas a bheith á comhlíonadh, nó
(ii) gur tairbhithe de chuid an charthanais a dhéanann formhór na hoibre a bhaineann leis an trádáil.
(2) Ní bhainfidh an díolúine a dheonaítear le fo-ailt (1) (a) agus (1) (b) le cáin i leith aon chíosa is iníoctha nó aon íocaíocht bhliantúil eile a bheidh le déanamh ag carthanas maidir leis na tailte, na tionóntáin, nó na hoidhreachtáin ná ní bhainfidh sí le haon chodanna de na tailte, de na tionóntáin nó de na hoidhreachtáin a úsáidtear nó atá ina sheilbh ag duine ar lú ná £150 iomlán a ioncaim bhliantúil ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo.
(3) San alt seo ciallaíonn “carthanas” aon chomhlacht daoine nó aon iontaobhas a bunaíodh chun críocha carthanúla amháin.
Carachumainn.
[1918, a. 39 (11).]
335.—Beidh carachumann neamhchláraithe nach mó ná mó £160 a ioncam i dteideal díolúine ó cháin, agus aon charachumann cláraithe atá coiscthe, le reacht nó ag a rialacha, ó shuim níos mó ná £300 mar shuim chomhlán, nó £52 sa bhliain ar mhodh blianachta, a árachú do dhuine ar bith, beidh sé i dteideal díolúine ó cháin faoi Sceideal A, C agus D.
Ceardchumainn.
[1918, a. 39 (2);
1963, a. 4.]
336.—Aon cheardchumann cláraithe atá coiscthe, le reacht nó ag a rialacha, ó shuim níos mó ná £600 mar shuim chomhlán, nó £250 sa bhliain ar mhodh blianachta, a árachú do dhuine ar bith, beidh sé i dteideal díolúine ó cháin faoi Sceideal A, C agus D i leith an úis agus na ndíbhinní dá chuid is infheidhmithe agus a fheidhmítear chun críche sochair choigiltis agus chuige sin amháin.
San alt seo, folaíonn “sochair choigiltis” aon íocaíocht atá údaraithe go sainráiteach le rialacha cláraithe an cheardchumainn agus a dhéanfar le comhalta le linn breoiteachta nó éagumais de dheasca díobhála pearsanta nó le linn dó a bheith ar díth oibre, nó le comhalta aosaithe ar mhodh aoisliúntais, nó le comhalta ar bhain tionóisc dó, nó a chaill a chuid uirlisí de dheasca dóiteáin nó goid, agus folaíonn sé íocaíocht ag íoc, nó mar chúnamh i leith íoc, na gcostas sochraide ar chomhalta, nó banchéile comhalta d'fháil bháis, nó mar sholáthar le haghaidh leanaí comhalta éagtha.
Bainc Thaisce.
[1918, a. 39 (3);
1920, a. 32;
1942, a. 23 (4).]
1940 Uimh. 14.
337.—(1) Aon bhanc taisce a bheidh deimhnithe faoi Achtanna na mBanc Taisce Iontaobhais, 1863 go 1958, beidh sé i dteideal díolúine ó cháin i leith a chuid úis agus díbhinní—
(a) ó infheistíochtaí le Coimisinéirí na bhFiacha Náisiúnta, agus
(b) ó infheistíochtaí airgid chun creidmheasa an chuntais speisialta a osclaíodh de bhun alt 31 (3) den Acht Airgeadais, 1940.
(2) Ní bheidh aon bhanc taisce, cibé acu a bheidh nó nach mbeidh sé deimhnithe faoi Achtanna na mBanc Taisce Iontaobhais, 1863 go 1958, i dteideal díolúine ó cháin faoi Sceideil C agus D i leith ioncaim a chuid cistí, a mhéid a úsáidtear an t-ioncam sin le ús a íoc le haon taisceoir nó a chreidiúnú dó:
Ar choinníoll—
(a) go mbeidh aon ús den sórt sin inmhuirir faoi Chás III de Sceideal D; agus
(b) i gcás inar mó ná £5 an t-ús a íocadh le haon taisceoir nó a creidiúnaíodh dó sa bhliain a n-éilíonn an banc díolúine ina haghaidh, go dtabharfaidh an banc agus aon brainse de tuairisceán don chigire don cheantar ina bhfuil an banc nó an brainse ag insint ainm agus áit chónaithe gach taisceora lenar íocadh nó dar creidiúnaíodh aon suim den sórt sin, agus a méid, agus mura dtabharfar na tuairisceáin sin go cuí, nach mbeidh an banc i dteideal aon fhaoisimh maidir le haon suimeanna den sórt sin. Tabharfar aon tuairisceán den sórt sin an 1ú lá de Bhealtaine, nó roimhe sin an bhliain i ndiaidh na bliana a n-éilítear díolúine ina haghaidh.
Faoiseamh i leith ioncaim ó infheistíochtaí faoin Acht Leasa Shóisialaigh, 1952.
[1918, a. 39 (5);
1943, a. 6;
1952, Uimh. 11, a. 39, 67.]
338.—Beidh an tAire Airgeadais i dteideal díolúine ó cháin i leith an ioncaim ó infheistíochtaí faoi alt 39 den Acht Leasa Shóisialaigh, 1952.
Eilithe aisíoca
[1918, a. 40: 1963, Sc. 6, Cuid II.]
339.—(1) Is i scríbhinn a bheidh aon éileamh faoi ailt 333 agus 335 go 337 a dhéanfar chun an gCoimisinéirí Speisialta, agus is i cibé foirm a ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim a bheidh sé, agus nuair a chruthófar na fíorais chun a sástacht géillfidh na Coimisinéirí Speisialta don éileamh sin.
(2) Iarrfaidh na Coimisinéirí Speisialta go bhfíorófar gach éileamh den sórt sin le mionnscríbhinn, agus féadfaidh an cisteoir, iontaobhaí, nó aon ghníomhaire cuí-údaraithe cruthú ar an éileamh a thabhairt.
(3) I gcás ina ngéillfidh na Coimisinéirí Speisialta d'éileamh eiseoidh siad ordú le haghaidh aisíoca.
(4) Duine ar bith a dhéanfaidh éileamh bréagach nó calaoiseach ar dhíolúine faoi na hailt sin a dúradh maidir le haon ús, blianachtaí, díbhinní nó scaireanna blianachtaí a muirearaíodh nó is inmhuirir faoi Sceideal C forghéillfidh sé suim £100.
Pinsin mhíleata agus pinsin, aiscí agus liúntais eile.
[1919, a. 16 (2);
1925, a. 3 (2);
1954, a. 7;
1958, a. 7.]
[1925, a. 3(1).]
[1945, a. 3.]
[1932, a. 8; 1938. a, 3(2); 1950, a. 3; 1954, a. 8.]
[1950, a. 4 (2) (b).]
[1954, a. 9.]
[1950, a. 4 (2) (a).]
[1954, a. 6.]
[1932, a. 8 (2).]
340.—(1) Beidh ioncam lena mbaineann an t-alt seo díolmhaithe ó cháin agus ní áireofar é le linn ioncam a bheith á ríomh chun críocha an Achta seo.
(2) Baineann an t-alt seo leo seo a leanas—
(a) (i) gach pinsean créachta agus pinsean míchumais, agus gach méadú ar phinsin den sórt sin a deonaíodh faoin na hAchtanna Arm-Phinsean; 1923 go 1962, nó faoi na hAchtanna sin agus aon Acht ina dhiaidh sin a bhféadfar na hAchtanna sin a lua ina dteannta;
(ii) gach aisce i leith créacht nó míchumas a deonaíodh sa tslí chéanna:
Ar choinníoll, i gcás gan méid aon phinsin lena mbaineann fomhír (i) a bheith inchurtha i leith míchumais agus ina leith sin amháin, nach mbainfidh an faoiseamh a thugtar leis an alt seo ach amháin leis an gcuid sin de a bheidh deimhnithe ag an Aire Cosanta a bheith inchurtha i leith míchumais;
(b) aiscí míleata agus pá díshlógaidh a deonaíodh d'oifigigh d'Fhorsaí Náisiúnta nó d'Óglaigh na hÉireann ar iad a dhíshlógadh;
(c) (i) pá iarchurtha, de réir bhrí aon rialachán faoin Acht Cosanta, 1954, a creidiúnaíodh chun pá-chuntais chomhalta d'Óglaigh na hÉireann;
(ii) aiscí a deonaíodh i leith seirbhíse le hóglaigh na hÉireann;
(d) (i) gach liúntas a deonaíodh faoi alt 8 den Acht Arm-Phinsean, 1923, nó faoi alt 12 den Acht Arm-Phinsean, 1932, arna leasú leis an Acht Arm-Phinsean, 1927, leis an Acht Arm-Phinsean, 1937, nó leis an Acht Arm-Phinsean (Méadú), 1949, do bhaintreach nó d'aon leanbh nó cleithiúnaí le duine a maraíodh i gcaitheamh Éirí Amach Aibreáin agus Bhealtaine, 1916;
(ii) aon liúntas a deonaíodh faoi alt 4 den Acht Arm-Phinsean, 1953, do bhaintreach, tuismitheoir, deirfiúr nó deartháir le duine a maraíodh i gcaitheamh Éirí Amach Aibreáin agus Bhealtaine, 1916;
(iii) aon liúntas is iníoctha faoi alt 3 den Acht Arm-Phinsean, 1937;
(iv) aon liúntas is iníoctha faoi alt 45 den Acht Arm-Phinsean, 1953;
(e) aon suim bhliantúil is iníoctha faoi alt 1 d'Acht Socruithe na nGríobhthach, 1923;
(f) an pinsean is iníoctha faoi alt 1 d'Acht Mhic Shuibhne (Pinsean), 1950;
(g) pinsean is iníoctha faoin Acht Pinsean, 1952.
(3) I bhfo-alt (2) (d) tá le “a maraíodh” an bhrí chéanna atá leis in alt 8 den Acht Arm-Phinsean, 1923.
Díolúine d'ionadaithe an Chomhlathais.
[1927, a. 3.]
341.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, déanfar díolúine ó cháin i leith na ndíolaíochtaí is iníoctha ag Rialtas lena mbaineann an t-alt seo de thuras na huaire a dheonú d'aon duine i bhfostaíocht faoin Rialtas sin mar ionadaí taidhleoireachta nó trádála nó mar ionadaí eile den sórt céanna sa Stát nó mar chomhalta d'fhoireann an ionadaí sin sa Stát agus ní chuirfear i gcuntas aon díolaíochtaí den sórt sin le linn méid ioncaim an duine sin a bheith á mheas chun críocha an Achta seo.
(2) Ní dheonófar díolúine do dhuine faoin alt seo ach amháin i leith tréimhse a suífear chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim gur d'aon-toisc a bhí cónaí ar an duine sin sa Stát chun na dualgais a chomhlíonadh ar ina leith is iníoctha na díolaíochtaí sin leis agus nach raibh aon trádáil, fostaíocht, ná gairm eile á feidhmiú aige sa Stát.
(3) Má bhíonn duine ar bith tar éis cáin a íoc a mbeidh teideal aige chun díolúine ina leith faoin alt seo beidh sé i dteideal aisíoc na cánach sin a fháil.
(4) Baineann an t-alt seo le gach Rialtas de rialtais na dtíortha faoi seach atá i gComhfhlathas Briotanach na Náisiún a bhfuil na Coimisinéirí Ioncaim sásta ina leith de thuras na huaire go dtugann sé d'ionadaithe taidhleoireachta agus trádála Rialtas na hÉireann agus do chomhaltaí a bhfoirne an díolúine chéanna a thugtar leis an alt seo d'ionadaithe taidhleoireachta agus trádála an Rialtais chéadluaite agus do chomhaltaí a bhfoirne.
Díolúine d'ionadaithe consalachta.
[1928, a. 7.]
342.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, déanfar díolúine ó cháin i leith na ndíolaíochtaí is iníoctha ag stát coigríche lena mbaineann an t-alt seo a dheonú d'aon duine is saoránach den stát coigríche sin agus atá buanfhostaithe i seirbhís chonsalachta an stáit sin agus atá ceaptha chun fónamh sa Stát agus i leith aon ioncaim a éireoidh lasmuigh den Stát agus a fhaibhreoidh chun an duine sin, agus ní chuirfear sa chuntas aon díolaíochtaí nó ioncam den sórt sin le linn méid ioncaim an duine sin a bheith á mheas chun críocha an Achta seo.
(2) Má bhíonn duine ar bith tar éis cáin a íoc a mbeidh teideal aige chun díolúine ina leith faoin alt seo beidh sé i dteideal aisíoc na cánach sin a fháil.
(3) Baineann an t-alt seo le gach stát coigríche a bhfuil na Coimisinéirí Ioncaim sásta ina leith de thuras na huaire go dtugann sé do dhaoine atá buanfhostaithe i seirbhís chonsalachta an Stáit an díolúine chéanna a thugtar leis an alt seo do dhaoine atá buanfhostaithe i seirbhís chonsalachta an stáit choigríche sin.
Díolúine d'údaráis chuain.
[1960, a. 7.]
343.—Deonófar díolúine ó cháin faoi Sceideal D maidir le hoiread de bhrabúis nó de ghnóchain údárais a rialaíonn cuan laistigh den Stát a éiríonn as cibé saoráidí agus cóiríocht a chur ar fáil sa chuan sin d'árthaigh, d'earraí agus do phaisinéirí a chuireann údaráis a rialaíonn cuanta, atá laistigh den Stát, ar fáil de ghnáth sna cuanta sin.
Díolúine i leith úis ar thaisc í áirithe.
[1956, a. 3;
1960, a. 6;
1965, a. 10;
1966, (Uimh. 8) a. 8 (2) (e).]
344.—(1) Má bhíonn, nó más rud é go mbeadh mura mbeadh an t-alt seo, ar áireamh ioncam iomlán pearsan aonair don bhliain mheasúnachta, aon suimeanna (dá ngairtear na suimeanna sin san alt seo) a íocadh nó a creidiúnaíodh i leith úis ar airgead a taisceadh i mbanc taisce iontaobhais, i mBanc Taisce an Phoist nó in aon cheann de na bainc thráchtála, déanfar neamhshuim de na suimeanna sin chun críocha uile an Achta seo mura mó, nó sa mhéid nach mó, ná £50, na suimeanna sin, ach beidh feidhm amhail is nár achtaíodh an t-alt seo ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le pearsa aonair do thabhairt tuairisceáin ar a ioncam iomlán.
(2) Chun críocha fho-alt (1), maidir leis an gceist ar mó ná £50 na suimeanna sin agus más mó, cé mhéid is mó, déanfar, i gcás ina measfar, de bhua alt 192, gur lena fearchéile ioncam mná, í a chinneadh ar leithligh maidir leis an gcuid dá ioncam is leis an bhfearchéile de bhua an ailt sin agus an chuid is leis ar leith ón alt sin.
(3) Má bhíonn neamhshuim le déanamh, de bhua an ailt seo, d'aon suimeanna a thagann chun pearsan aonair, ní mheasfar, de bíthin na neamhshuime sin, go bhfuil scortha ag an bpearsa aonair sin de bheith i seilbh iomlán bunadh aonair do réir bhrí alt 75.
(4) San alt seo—
ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas do réir forálacha an Achta seo;
ciallaíonn “na bainc thráchtála” Banc na hÉireann, an Banc Ibeirneach, Teoranta, Banc Mumhan agus Laighean, Teoranta, Banc Náisiúnta na hÉireann, Teoranta, Banc an Tuaiscirt, Teoranta, Banc Proibhinseach na hÉireann, Teoranta, Banc Ríoga na hÉireann, Teoranta, Banc Uladh, Teoranta, Ansbacher agus a Chuideachta, Teoranta, an Chuideachta Bhaincéireachta Tráchtála, Teoranta, Mag Aonghusa agus Ó Mathúna, agus Banc Náisiúnta na Cathrach, Teoranta;
tá le “banc taisce iontaobhais” an bhrí atá leis sna hAchta um Bainc Thaisce Iontaobhais, 1863 go 1958.
Díolúine i leith ús ar urrúis áirithe.
[1962, a. 12 (1).]
345.—Ní bheidh cáin ioncaim ná forcháin inmhuirir i leith an úis ar urrúis arna n-eisiúint ag an Aire Airgeadais lena n-úsáid chun cáin ioncaim nó forcháin a íoc, agus ní áireofar an t-ús sin nuair a bheifear ag ríomh ioncaim chun críocha an Achta seo.
Díolúine i leith brabús scuabghill.
[1939, a. 5.]
346.—(1) Deonófar díolúine ó cháin faoi Sceideal D i leith brabús aon scuabghill faoi Acht na nOispidéal Puiblí, 1933, ab inmheasúnaithe, mura mbeadh an t-alt seo, faoi Chás I den Sceideal sin D, ar bhunaitheoir (de réir bhrí Acht na nOispidéal Puiblí, 1933, a dúradh) an scuabghill nó ar an gcoiste scuabghill a cheap bunaitheoirí sin an scuabghill de bhun an Achta sin chun críche an scuabghill sin.
(2) San alt seo, tá le “scuabgheall” an bhrí a thugtar dó le halt 1 d'Acht na nOispidéal Puiblí, 1933, chun críocha an Achta sin.
Scéimeanna sláinte saorálacha a sheoladh ní mheasfar gur trádáil é.
[1964, a. 5.]
347.—Chun críocha uile an Achta seo maidir leis an mBord Arachais Sláinte Shaorálaigh measfar nach trádáil gnó scéimeanna árachais sláinte shaorálaigh a sheoladh faoi alt 4 den Acht Arachais Sláinte Shaorálaigh, 1957, agus dá réir sin, go sonrach agus gan dochar da ghinearáltacht an mhéid sin roimhe seo, beidh an Bord sin díolmhaithe ó cháin ioncaim faoi Chás I de Sceideal D maidir le brabúis nó gnóchain ón ngnó sin:
Ar choinníoll go mbeidh teideal ag an mBord sin chun faoisimh faoi alt 307, ionann agus dá mbeifí gan na forálacha sin roimhe seo den alt seo a achtú.
Brabúis chumann talmhaíochta a bheith díolmhaithe.
[1925, a. 4.]
348.—(1) Aon bhrabúis nó gnóchain a thiocfaidh chun cumainn thalmhaíochta ó thaispeántas a cuireadh ar siúl chun críocha an chumainn beidh siad díolmhaithe ó cháin ioncaim más d'aontoisc chun críocha an chumainn a úsáidtear iad.
(2) San alt seo tá le “cumann talmhaíochta” aon chumann nó foras a bunaíodh chun leasanna talmhaíochta, gairneoireachta, síolrú beostoic, nó foraoiseachta, a chur chun cinn.
Díolúine i gcás comhlachtaí a bunaíodh le haghaidh cluich í nó cluichíochtaí lúthchleasa nó amaitéaracha a chur chun cinn.
[1963, a. 2.]
349.—Deonfar díolúine ó cháin ioncaim i leith an mhéid sin d'ioncam aon chomhlacht daoine a bunaíodh d'aontoisc chun cluichí nó cluichíochtaí lúthchleasa nó amaitéaracha a chur chun cinn a suífear chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim gur ioncam é a caitheadh nó a chaithfear chuige sin.
Díolúine i leith brabúis ó chrannchuir.
[1963, a. 98.]
350.—Deonófar díolúine ó cháin ioncaim i leith brabús ó chrannchur lena mbaineann ceadúnas faoi Chuid IV den Acht um Chearrbhachas agus Crannchuir, 1956.
Díolúine i leith séaracha.
[1921, a. 34.]
351.—(1) Ní mhuirearófar cáin ioncaim i leith séaraigh atá dílsithe d'údarás áitiúil:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an díolúine roimhe seo i gcás aon chíosa is iníoctha nó i gcás aon íocaíochta bliantúla eile a bheidh le déanamh ag an údarás áitiúil i leith an tséaraigh.
(2) San alt seo—
ciallaíonn “séarach” séarach atá á chothabháil ag údarás áitiúil de bhun a ndualgas reachtúil maidir leis an tsláinte phoiblí;
ciallaíonn “údarás áitiúil” comhlacht poiblí ag a bhfuil cumhacht faoi aon achtachán maidir leis an tsláinte phoiblí chun séaracha a dhéanamh agus a chothabháil.
Díolúine i leith oibreacha cosanta ar aer-ruathar.
[1940, a. 8.]
352.—(1) Deonófar díolúine ó cháin faoi Sceideal A i leith aon oidhreachtáin nach bhfuil ligthe go hiomlán ná go páirteach agus, de bhun fho-alt (3) d'alt 59 den Acht um Réamhchúram in Aghaidh Aer-Ruathar, 1939, nach bhfuil rátaithe.
(2) Má tharlaíonn, le linn luacháil oidhreachtáin is muileann, monarcha nó áitreabh eile den sórt sin a bheith á chinneadh faoi na hAchtanna Luachála, nach mbeidh aon aird le tabhairt, de bhun fho-alt (2) d'alt 59 den Acht um Réamhchúram in Aghaidh Aer-Ruathar, 1939, ar aon seomra nó cuid eile den oidhreachtán sin ná ar aon athruithe déanmhais nó feabhsuithe ar an oidhreachtán sin, déanfar méid aon asbhainte a bheidh le lamháil faoi alt 65 a mhéadú méid is comhionann leis an séú cuid den difear idir luach bliantúil an oidhreachtáin sin agus luach bliantúil an oidhreachtáin sin arna mheas ar an bhforas go mbeadh aird le tabhairt ar an seomra nó ar an gcuid eile sin nó ar na hathruithe déanmhais nó na feabhsuithe sin (de réir mar a bheidh).
Díolúine i leith ioncaim ó scoláireachtaí.
[1920, a. 28.]
353.—(1) Aon ioncam ó scoláireacht a bheidh ag duine a mbeidh teagasc lán-aimsire á fháil aige in ollscoil, coláiste, scoil, nó foras eile oideachais, beidh sé díolmhaithe ó cháin agus ní chuirfear i gcuntas aon ioncam den sórt sin le linn méid ioncaim chun críocha an Achta seo a bheith á ríomh.
(2) San alt seo folaíonn “scoláireacht” toirbheartas, sparánacht, nó aon dearlaic oideachais eile den sórt sin.
(3) Má éiríonn aon cheist i dtaobh arb ioncam ó scoláireacht a bheidh mar a dúradh ag duine ioncam áirithe, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim dul i gcomhairle leis an Aire Oideachais.
Díolúine i leith liúntas leanaí.
[1944, a. 4 (1);
1954, a. 4 (2);
1960, a. 2 (2).]
354.—Aon liúntas leanaí faoi na hAchtanna Leasa Shóisialaigh (Liúntais Leanaí), 1944 to 1963, nó faoi na hAchtanna sin agus faoi aon Acht ina ndiaidh sin a bhféadfar na hAchtanna sin a lua ina theannta, beidh sé díolmhaithe ó cháin agus ní háireofar é le linn ioncam a bheith á ríomh chun críocha an Achta seo.
CUID XXII
Faoiseamh ó Chánachas Dúbailte
Comhaontuithe maidir le Tuaisceart Éireann agus an Bhreatain Mhór.
[1926, a. 2; 1928, a. 8; 1929, a. 18; 1948, a. 2; 1959, a. 10; 1960, a. 34.]
1920, c. 18.
355.—(1) An daingniú a rinneadh le halt 2 den Acht Airgid, 1926, le halt 8 den Acht Airgid, 1928, le halt 2 den Acht Airgeadais, 1948, le halt 10 den Acht Airgeadais, 1959, agus le halt 34 den Acht Airgeadais, 1960, ar na comhaontuithe a bhí i bhfeidhm ag tosach feidhm an Achta seo idir an Stát agus an Ríocht Aontaithe agus atá leagtha amach i Sceideal 6, Cuid I, ní dhéantar difear dó leis an aisghairm a dhéantar leis an Acht seo ar na hailt sin.
(2) Beidh éifeacht dá réir sin maidir le díolúine nó faoiseamh a bheidh le deonú ó cháin Éireannach, ag an gcéad chomhaontú acu sin, arna mhodhnú ag an dara, an tríú, an ceathrú agus an cúigiú ceann de na comhaontuithe sin, in aghaidh aon bhliana measúnachta a bhfuil éifeacht aige ina hagaidh faoi dhlí na Ríochta Aontaithe maidir le díolúine agus faoiseamh ó cháin na Ríochta Aontaithe, agus chun na críche sin measfar gur tagairtí do na forálacha comhréire den Acht seo na tagairtí sna comhaontuithe sin d'achtacháin a aisghairtear leis an Acht seo:
Ar choinníoll, in Airteagal 2 (1) den chéad chomhaontú acu sin, arna leasú le hAirteagal 2 den dara ceann de comhaontuithe sin, go measfar chun na críche sin gurb é atá sna tagairtí d'alt 27 den Finance Act, 1920, tagairtí do Sceideal 6, Cuid II, a athachtaíonn forálacha an ailt sin 27 maille leis na leasuithe a rinneadh ann le hachtacháin ina dhiaidh sin agus forálacha agus abairtí atá míoiriúnach nó nach gá feasta ligthe ar lár nó modhnaithe.
(3) D'fonn éifeacht a thabhairt do na comhaontuithe sin beidh éifeacht, faoi réir na modhnuithe atá leagtha amach i Sceideal 6, Cuid III, ag an Acht seo—
(a) maidir le daoine a chónaíonn sa Stát, cibé acu a chónaíonn siad nó nach gcónaíonn siad, freisin, i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór; agus
(b) maidir le héilithe ó dhaoine a chónaíonn i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór,
d'aon bhliain a mbeidh na comhaontuithe sin i bhfeidhm ina leith.
(4) Chun aon oibleagáid faoi Airteagal 2 de Chomhaontú an 23 Meitheamh, 1960, atá leagtha amach i Sceideal 6, Cuid I, a chomhlíonadh, féadfaidh an Rialtas, le hordú, a ordú nach ndéanfaidh, agus go measfar nach ndearna, aon fhorálacha den Acht seo a shonrófar san ordú, is forálacha a dhéanann difear ar aon slí do dholúintí ó cháin ioncaim i gcás daoine a chónaíonn sa Stát, difear do dhíolúintí ó cháin ioncaim a theachtann daoine mar dhaoine nach gcónaíonn sa Stát ach a chónaíonn sa Ríocht Aontaithe, agus beidh éifeacht dá réir sin ag aon ordú den sórt sin.
Tuilleadh faoisimh do chónaitheoirí dúbailte áirithe.
[1933, a. 2.]
356.—Más deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim maidir le duine ar bith—
(a) go bhfuil an duine sin i dteideal go ndéanfar faoiseamh ó chánachas dúbailte d'aon bhliain áirithe a lamháil dó faoi Airteagail 2 den Chomhaontú a rinneadh an 25 Aibreán, 1928, agus atá leagtha amach i Sceideal 6, Cuid I, agus
(b) gur i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór a bhí príomh-áit chónaithe an duine sin don bhliain sin, agus
(c) nár chaith an duine sin níos mó ná sé mhí san iomlán sa Stát an bhliain sin, agus
(d) gur mó an méid iomlán cánach ioncaim agus forchánach (lena n-áirítear cáin ioncaim agus forcháin Bhriotanach mar aon le cáin ioncaim agus forcháin Éireannach) is iníoctha ag an duine sin don bhliain sin, tar éis an faoiseamh sin go léir ó cháin dúbailte a dúradh a asbhaint, ná an méid iomlán cánach ioncaim agus forchánach Briotanaí ab iníoctha ag an duine sin don bhliain sin dá mba sa Stát a chónaigh sé i gcaitheamh na bliana sin,
féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim cibé faoiseamh breise ó cháin ioncaim agus forcháin Éireannach is dóigh leo is cóir a dheonú don duine sin, ach nach mó ná an méid is mó méid iomlán na cánach ioncaim agus na forchánach (lena n-áirítear cáin ioncaim agus forcháin Bhriotanach mar aon le cáin ioncaim agus forcháin Éireannach) a luaitear i mír (d) ná méid iomlán ná cánach ioncaim agus na forchánach Briotanaí a luaitear sa mhír sin.
Cáin chorparáide na Ríochta Aontaithe a lamháil mar chreidmheas in aghaidh cánach ioncaim.
[1966, a. 4.]
357.—(1) San alt seo agus i Sceideal 7—
ciallaíonn “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe;
ciallaíonn “cáin chorparáide” an cháin ar a dtugtar cáin chorparáide i dTuaisceart Éireann agus sa Bhreatain Mhór;
ciallaíonn “brabúis” maidir le cáin ioncaim ioncam.
(2) Faoi réir forálacha Sceideal 7, déanfar cáin chorparáide is iníoctha i leith brabús a tháinig i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór a lamháil, a mhéid a bheidh sé le cur i gcuntas chun críocha an ailt seo, mar chreidmheas i gcoinne na cánach ioncaim is inmhuirir d'aon bhliain mheasúnachta faoi threoir na mbrabús sin.
(3) I gcás cuideachta a chónaíonn i dTuaisceart Éireann nó sa Bhreatain Mhór d'íoc díbhinne le cuideachta arb í is úinéir tairbhiúil, go díreach nó go neamhdhíreach, ar chuid nach lú ná trí cheathrú de ghnáth-scairchaipiteal na céad chuideachta, cuirfidh an creidmheas i gcuntas an cháin chorparáide is iníoctha ag an gcéad chuideachta i leith a brabús.
(4) Déanfar an cháin chorparáide is iníoctha i leith aon bhrabús a chur i gcuntas chun críocha an ailt seo—
(a) i gcás ina bhfuil na brabúis faoi réir cháin bhrabús corparáide, a mhéid agus a mhéid amháin nach féidir, ar éileamh cuí a dhéanamh chuige sin, í a lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide, nó
(b) i gcás nach bhfuil na brabúis faoi réir cháin bhrabús corparáide, a mhéid agus a mhéid amháin nach bhféadfaí, ar éileamh cuí a dhéanamh chuige sin, í a lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide dá mbeadh na brabúis faoi réir na cánach sin mar bhrabúis de chuid cuideachta a corpraíodh le dlíthe, nó faoi dhlíthe an Stáit.
(5) I gcás ina lamhálfar faoiseamh faoin alt seo, beidh éifeacht ag alt 363 (3) maidir le díbhinn a íocadh sular ritheadh an tAcht Airgeadais, 1966, mar atá éifeacht aige maidir le díbhinn arna híoc roimh an Rialtas do dhéanamh ordú lena mbaineann alt 361 (1).
Coinbhinsiún le Stáit Aontaithe Mheiriceá.
[1950, a. 12;
1958, a. 44 (2) (b).]
358.—(1) An daingniú atá déanta le halt 12 den Acht Airgeadais, 1950, ar an gCoinbhinsiún atá leagtha amach i Sceideal 8 agus a rinneadh an 13ú lá de Mheán Fómhair, 1949, idir Rialtas na hÉireann agus Rialtas Stát Aontaithe Mheiriceá ní dhéanann aisghairm an ailt sin 12 leis an Acht seo difear dó.
(2) D'fhonn éifeacht a thabhairt don Choinbhinsiún, beidh éifeacht ag na forálacha atá leagtha amach i Sceideal 10.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim ó am go ham rialacháin a dhéanamh maidir le deonú na bhfaoiseamh a shonraítear sa Choinbhinsiún agus féadfaidh siad, go sonrach, socrú a dhéanamh leis na rialacháin sin—
(a) chun a áirithiú nach rachaidh aon fhaoisimh den sórt sin ó chánachas a fhorchuirtear le dlíthe Stáit Aontaithe Mheiriceá agus a ndéantar socrú dóibh sa Choinbhinsiún, chun sochair do dhaoine nach bhfuil teideal acu chucu, agus
(b) chun a údarú, i gcásanna ina ndearnadh, d'fhonn téarmaí an Choinbhinsiúin a chomhlíonadh, cáin is inbhainte as aon íocaíocht tréimhsiúil áirithe a fhágáil gan baint, agus ina bhfionnfar nach bhfuil feidhm ag an gCoinbhinsiún maidir leis an íocaíocht sin, an cháin a ghnóthú trí mheasúnacht ar an duine ag a mbeidh teideal chun na híocaíochta nó trí asbhaint a dhéanamh as íocaíochtaí iardain.
Faoiseamh maidir le longa atá doiciméadaithe faoi dhlíthe Stáit Aontaithe Mheiriceá.
[1932, a. 10.]
359.—Deonófar díolúine ó cháin maidir leis an oiread sin d'ioncam le saoránach de chuid Stáit Aontaithe Mheiriceá nach gcónaíonn sa Stát nó le corparáid atá arna eagrú i Stát Aontaithe Mheiriceá agus a fuarthas ó oibriú loinge nó long atá doiciméadaithe faoi dhlíthe Stáit Aontaithe Mheiriceá.
Comhaontú le Ceanada.
[1955, a. 14;
1958, a. 44 (2) (c).]
360.—(1) An daingniú atá déanta le halt 14 den Acht Airgeadais, 1955, ar an gComhaontú atá leagtha amach i Sceideal 9 agus a rinneadh an 28ú lá de Dheireadh Fómhair, 1954, idir Rialtas na hÉireann agus Rialtas Cheanada ní dhéanann aisghairm an ailt sin 14 leis an Acht seo difear dó.
(2) D'fhonn éifeacht a thabhairt don Chomhaontú beidh éifeacht ag na forálacha atá leagtha amach i Sceideal 10.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim ó am go ham rialacháin a dhéanamh maidir le deonú na bhfaoiseamh a shonraítear sa Chomhaontú agus féadfaidh siad, go sonrach, socrú a dhéanamh leis na rialacháin sin—
(a) chun a áirithiú nach rachaidh aon fhaoiseamh den sórt sin ó chánachas a fhorchuirtear le dlíthe Cheanada agus a ndéantar socrú dóibh sa chomhaontú chun sochair do dhaoine nach bhfuil teideal acu chucu, agus
(b) chun a údarú, i gcásanna ina ndearnadh, d'fhonn téarmaí an Chomhaontaithe a chomhlíonadh, cáin is inbhainte as aon íocaíocht tréimhsiúil áirithe a fhágáil gan baint, agus ina bhfionnfar nach bhfuil feidhm ag an gComhaontú maidir leis an íocaíocht sin, an cháin a ghnóthú trí mheasúnacht ar an duine ag a mbeidh teideal chun na híocaíochta nó trí asbhaint a dhéanamh as íocaíochtaí iardain.
Comhaontuithe i leith faoisimh ó chánachas dúbailte ar ioncam.
[1958, a. 44, 47, 48, 49.]
361.—(1) Má dhearbhaíonn an Rialtas le hordú go bhfuil comhshocraíochtaí a shonrófar san ordú déanta le rialtas aon chríche lasmuigh den Stát maidir le faoiseamh a thabhairt ó chánachas dúbailte i leith cánach ioncaim, forchánach nó cánach brabús corpráide agus aon chánacha den ghné chéanna, a bheidh forchurtha le dlíthe an Stáit nó dlíthe na críche sin, agus gur fóirstineach go mbeadh feidhm dlí ag na comhshocraíochtaí sin, ansin, faoi réir forálacha na Coda seo, beidh feidhm dlí ag na comhshocraíochtaí d'ainneoin aon ní in aon achtachán.
(2) Beidh éifeacht ag forálacha Sceideal 10 i gcás ina bhforálann comhshocraíochtaí ag a bhfuil feidhm dlí de bhua an ailt seo go ndéanfar cáin is iníoctha faoi dhlíthe na críche iomchuí a lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach is iníoctha sa Stát.
(3) Aon chomhshocraíochtaí dá dtugtar feidhm dlí faoin alt seo féadfaidh foráil a bheith iontu i dtaobh faoiseamh ó cháin a thabhairt in aghaidh tréimhsí roimh an Acht seo a rith nó roimh na comhshocraíochtaí a dhéanamh agus, freisin, forálacha i dtaobh ioncaim nach bhfuil faoi réir cánachas dúbailte, agus beidh éifeacht dá réir sin ag na forálacha roimhe seo den alt seo.
(4) Chun críocha fho-alt (1), féachfar ar chomhshocraíochtaí a rinneadh le ceann stáit choigríche mar chomhshocraíochtaí a rinneadh le rialtas an stáit sin.
(5) Féadfar aon ordú a dhéanfar faoin alt seo a chúlghairm le hordú ina dhiaidh sin agus féadfaidh cibé forálacha idirlinne is dóigh leis an Rialtas is gá nó is fóirsteanach a bheith in aon ordú cúlghairme den sórt sin.
(6) I gcás ina mbeartófar ordú a dhéanamh faoin alt seo leagfar dréacht de faoi bhráid Dháil Éireann agus ní dhéanfar an t-ordú go rithfidh Dáil Éireann rún ag ceadú an dréachta.
(7) I gcás ina mbeidh feidhm dlí ag aon chomhshocraíochtaí de bhua an ailt seo, ní dhéanfaidh an oibleagáid maidir le rún a fhorchuirtear le haon achtachán na Coimisinéirí Ioncaim ná aon oifigeach údaraithe do na Coimisinéirí Ioncaim a bhac ó cibé eolas a bheidh de cheangal a nochtadh faoi na comhshocraíochtaí a nochtadh d'aon oifigeach údaraithe de chuid an rialtais lena mbeidh na comhshocraíochtaí déanta.
(8) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim ó am go ham comhshocraíochtaí a dhéanamh go ginearálta i dtaobh forálacha an ailt seo nó aon chomhshocraíochtaí ag a mbeidh feidhm dlí faoin gcéanna a chur i bhfeidhm agus féadfaidh siad, go sonrach, ach gan dochar do ghinearáltacht a bhfuil anseo roimhe seo, foráil a dhéanamh leis na rialacháin sin—
(a) chun a áirithiú nach rachaidh faoiseamh ó chánachas arna fhorchur le dlíthe na críche lena mbainfidh aon chomhshocraíochtaí den sórt sin chun sochair do dhaoine nach bhfuil teideal acu chuige, agus
(b) chun a údarú, i gcásanna nach ndearnadh, d'fhonn aon chomhshocraíochtaí den sórt sin a chomhlíonadh, cáin is inasbhainte as aon íocaíocht tréimhsiúil a asbhaint agus go bhfaighfear amach nach mbaineann na comhshocraíochtaí leis an íocaíocht sin, an cháin a ghnóthú trí mheasúnú ar an duine atá i dteideal an íocaíocht a fháil nó trí asbhaint as íocaíochtaí ina dhiaidh sin.
Faoiseamh ó chánachas dúbailte ar bhrabúis ó ghnó muiriompair nó aeriompair.
[1951, a. 15;
1958, a. 50.]
362.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “gnó muiriompair nó aeriompair” iompar daoine, earraí nó postanna, mar ghnó, ag úinéir nó fruilitheoir long nó aerárthach;
ciallaíonn “comhshocraíocht lena mbaineann an t-alt seo” comhshocraíocht arna déanamh ag an Rialtas le rialtas aon stáit choigríche d'fhonn faoiseamh ó chánachas dúbailte a thabhairt i gcásanna ina bhfuil ioncam as gnó muiriompair nó aeriompair inmhuirir, sa Stát agus sa stát coigríche, i leith cánach ioncaim, nó aon chánach ar comhréir le cáin ioncaim, nó aon chánach eile ar bhrabúis, cibé acu ó dháta a déanta nó ó dháta i ndiaidh an dáta sin nó ó dháta roimh an dáta sin, atá an chomhshocraíocht sin le faoiseamh a thabhairt.
(2) Chun críocha an ailt seo, féachfar ar chomhshocraíocht a rinneadh le ceann stáit choigríche mar chomhshocraíocht a rinneadh le rialtas an stáit sin.
(3) Faoi réir fho-ailt (4) agus (5), féadfaidh an Rialtas, le hordú, comhshocraíocht lena mbaineann an t-alt seo a dhaingniú agus feidhm dlí a thabhairt di.
(4) I gcás ina mbeartófar ordú a dhéanamh faoin alt seo leagfar dréacht de faoi bhráid Dháil Éireann agus ní dhéanfar an t-ordú go rithfidh Dáil Éireann rún ag ceadú an dréachta.
(5) Aon uair a dhéanfar ordú faoin alt seo, ní bheidh feidhm dlí ag an gcomhshocraíocht lena mbaineann sé ach amháin má bhíonn, agus an fad a bheidh, feidhm dlí sa stát coigríche ag an gcomhshocraíocht sin a mhéid a bhaineann sí leis an bhfaoiseamh a bheidh le tabhairt ag an stát sin.
Déileáil le díbhinní maidir le faoiseamh ó chánachas dúbailte i gcásanna áirithe.
[1950, a. 13;
1958, a. 44 (4);
1966, a. 4 (5) (a).]
363.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “díbhinn” díbhinn a n-údaraítear le halt 456 cáin a bhaint aisti;
ciallaíonn “an chuideachta” comhlacht daoine a íocann díbhinn;
ciallaíonn an abairt “faoiseamh ó chánachas dúbailte” aon chreidmheas i leith cánach (seachas cáin ioncaim Bhriotanach) is iníoctha in aon críoch lasmuigh den Stát agus is inlamháilte i gcoinne cánach ioncaim Éireannaí de bhua alt 357 nó aon chomhaontaithe idirnáisiúnta ag a bhfuil feidhm dlí, lena n-áirítear aon chreidmheas den sórt sin a cuireadh i gcuntas maidir le haon díbhinní is infhaighte ag an gcuideachta;
ciallaíonn an abairt “an ráta Éireannach laghdaithe” an ráta cánach ioncaim Éireannaí is iníoctha go díreach nó trí asbhaint ag an gcuideachta tar éis faoiseamh ó chánachas dúbailte a chur i gcuntas.
(2) (a) D'ainneoin aon ní san Acht seo, ní dhéanfar aon fhaoiseamh ná aisíoc i leith na cánach a asbhainfear nó a údaraítear a asbhaint as aon díbhinn a lamháil, i gcás ina dtugtar faoiseamh ó chánachas dúbailte, de réir ráta is mó ná an ráta Éireannach laghdaithe.
(b) Má bhíonn an ráta Éireannach laghdaithe le ríomh maidir le díbhinn, beidh ar na sonraí atá le tabhairt ag an gcuideachta sa ráiteas a cheanglaítear a thabhairt le hailt 457 agus 458 sonraí ar an ráta Éireannach laghdaithe (i dteannta na sonraí a cheanglaítear a thabhairt lasmuigh den alt seo).
(3) Más rud é (cibé acu roimh an tAcht seo a rith nó dá éis) gur íocadh díbhinn roimh ordú lena mbaineann alt 361 (1) a bheith déanta ag an Rialtas agus go mbeadh aon fhaoiseamh ó chánachas dúbailte le cur i gcuntas maidir leis an díbhinn sin dá mbaineadh an t-alt seo léi, cuirfear an faoiseamh sin, i gcuntas, a mhéid is féidir é, le linn an ráta Éireannach laghdaithe a bheith á chinneadh maidir leis an gcéad díbhinn lena mbaineann a t-alt seo agus is iníoctha ag an gcuideachta, agus aon chuid den fhaoiseamh sin nach féidir a chur i gcuntas amhlaidh cuirfear i gcuntas í, a mhéid is féidir é, maidir leis an gcéad díbhinn ina dhiaidh sin, agus mar sin de.
(4) Má bhíonn an t-iomlán nó aon chuid d'aon íocaíocht bhliantúil iníoctha as díbhinn lena mbaineann an t-alt seo agus go ndéanann faoiseamh ó chánachas dúbailte difear do ráta an fhaoisimh nó an aisíoca is inlamháilte i leith na cánach a bhainfear nó a údaraítear a bhaint as an díbhinn, measfar an íocaíocht bhliantúil, nó an chuid sin di, cibé acu é, a bheith arna híoc as brabúis nó gnóchain nár cuireadh faoi mhuirear cánach agus beidh feidhm dá réir sin ag alt 434, ach déanfar an cháin is inghnóthaithe faoi alt 434 ón duine a rinne an íocaíocht a laghdú méid is comhionann le cáin ar an íocaíocht nó ar an gcuid den íocaíocht de réir an ráta Éireannaigh laghdaithe is inchurtha chun feidhme maidir leis an díbhinn.
“an ráta Éireannach laghdaithe” a chinneadh d'alt 363.
[1950, a. 14.]
364.—(1) San alt seo, tá le “an ráta Éireannach laghdaithe”, “faoiseamh ó chánachas dúbailte”, “an chuideachta” agus “díbhinn” an bhrí atá leo in alt 363.
(2) Measfar gurb é an ráta Éireannach laghdaithe maidir le haon díbhinn an ráta a gheofar—
(a) tríd an ráta faoisimh ó chánachas dúbailte don tréimhse dá n-íoctar an díbhinn a bhaint as,
(b) an ráta cánach a údaraítear a bhaint as an díbhinn le halt 456.
(3) Faoi réir aon choigeartaithe a cheanglaítear le halt 363 (3) nó le fo-alt (4) den alt seo, measfar gurb é ráta an fhaoisimh ó chánachas dúbailte don tréimhse dá n-íoctar an díbhinn—
(a) i gcás díbhinn a íoctar do thréimhse a atá go hiomlán laistigh d'aon bhliain mheasúnachta, an ráta a gheofar tríd an bhfaoiseamh ó chánachas dúbailte don bhliain mheasúnachta sin a roinnt ar shuim is comhionann le hiomlán ioncaim na cuideachta arna ríomh chun críocha cánach ioncaim don bhliain sin lúide méid aon ioncaim a bhfuil an chuideachta i dteideal, ar shlí seachas faoi alt 456, an cháin ioncaim air a mhuirearú i gcoinne aon duine eile;
(b) i gcás díbhinn a íoctar do thréimhse a bhfuil cuid di i mbliain mheasúnachta amháin agus cuid eile di i mbliain mheasúnachta nó i mblianta measúnachta eile, an ráta a gheofar trí chinneadh a dhéanamh, maidir le gach bliain acu sin—
(i) ar an ráta ab inchurtha chun feidhme dá mba in aghaidh tréimhse a tháinig go hiomlán laistigh den bhliain sin a íocfaí an díbhinn sin, agus
(ii) ar an bpáirt den ráta sin a bhfuil idir í agus an ráta sin an chomhréir chéanna atá idir an chuid laistigh den bhliain sin den tréimhse dá n-íoctar an díbhinn agus iomlán na tréimhse,
agus ansin na páirteanna a chinnfear amhlaidh a chomhshuimiú.
(4) Má bhíonn aon ní a bhaineann le ríomh ráta an fhaoisimh ó chánachas dúbailte gan bheith cinnte go hiomlán an t-am a bheidh an ráta Éireannach laghdaithe le cinneadh maidir le haon díbhinn, déanfar ráta an fhaoisimh ó chánachas dúbailte a mheas de réir an eolais is fearr a bheidh ar fáil san am, agus, má fhionntar dá éis sin go raibh an ráta a measadh amhlaidh iomarcach nó easnamhach, déanfar an coigeartú iomchuí nuair a bheifear ag cinneadh an ráta Éireannaigh laghdaithe is inchurtha chun feidhme maidir leis an gcéad díbhinn iardain a bhféadfar an coigeartú a dhéanamh ina leith, agus déanfar é trí laghdú nó, de réir mar bheidh, méadú ar ráta an fhaoisimh ó chánachas dúbailte, arna ríomh chun críocha na díbhinne iardain sin de réir an fho-ailt roimhe seo, de réir ráta a mbeidh idir é agus an iomarcaidh nó an t-easamh, sa ráta is inchurtha chun feidhme maidir leis an díbhinn chéadluaite, an chomhréir chéanna a bheidh idir méid iomlán na díbhinne céadluaite agus méid iomlán na díbhinne iardain sin.
(5) I gcás ina n-áirítear san fhaoiseamh ó chánachas dúbailte d'aon bhliain mheasúnachta aon chreidmheas a cuireadh i gcuntas chun cinneadh a dhéanamh ar an ráta Éireannach laghdaithe ab inchurtha chun feidhme maidir le haon díbhinní a fuair an chuideachta, measfar gurb é méid an chreidmheasa sin suim na méideanna a fhaightear trí fheidhm a thabhairt maidir le gach díbhinn acu sin don ráta is ionann agus an bhreis atá ag an ráta cánach a údaraítear a bhaint as an díbhinn sin, le halt 456, ar an ráta Éireannach laghdaithe is inchurtha chun feidhme maidir leis an díbhinn sin.
(6) Chun críocha an ailt seo, aon díbhinn nach mbeidh sainráite í a bheith á híoc in aghaidh tréimhse sonraithe measfar í a bheith á híoc in aghaidh na tréimhse deiridh a ndearnadh cuntais na cuideachta suas ina leith agus a chríochnaigh sula raibh an díbhinn iníoctha.
Faoiseamh maidir le cáin ioncaim choigríche i gcásanna áirithe.
[1941, a. 3;
1943, a. 2;
1954, a. 11.]
365.—(1) Má bhíonn pearsa aonair tar éis cáin ioncaim, nó cáin ioncaim agus forcháin, a íoc, trí asbhaint nó ar shlí eile, faoin Acht seo nó má bhíonn sé dlite de faoin Acht seo an céanna a íoc, in aghaidh aon bhliana measúnachta i leith aon chuid dá ioncam a d'éirigh i dtír lena mbaineann an t-alt seo agus má shuíonn sé chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim—
(a) gur íoc sé cáin ioncaim eachtrach sa tír sin i leith na coda sin dá ioncam, agus
(b) go raibh sé, roimh an mbliain mheasúnachta sin, ina chónaí sa tír sin lena mbaineann an t-alt seo ar feadh tréimhse leanúnaí deich mbliana ar a laghad nó ar feadh uimhir de thréimhsí neamhleanúnacha nár ghiorra san iomlán ná deich mbliana nó, más in aon tír (dá ngairtear an tír áirithe anseo ina dhiaidh seo) de na tíortha a thagann faoin tuairisc atá leagtha amach go deiridh i bhfo-alt (3) don chuid a dúradh dá ioncam, go raibh sé, roimh an mbliain mheasúnachta sin, ina chónaí in aon dá thír nó níos mó, arbh í an tír áirithe ceann acu, de na tíortha a thagann faoin tuairisc sin ar feadh tréimhsí nár ghiorra san iomlán ná deich mbliana, agus
(c) go raibh nó go bhfuil sainchónaí, cónaí agus gnáthchónaí air sa Stát ar feadh na bliana measúnachta a dúradh, agus
(d) nach bhfuil teideal aige, i leith na bliana measúnachta sin, faoiseamh ó chánachas dúbailte a éileamh faoi Airteagal 2 den Chomhaontú a rinneadh an 25 Aibreán, 1928, agus atá leagtha amach i Sceideal 6, Cuid I,
féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim cibé faoiseamh is dóigh leo is cóir a dheonú don phearsa aonair sin i leith na bliana measúnachta sin a dúradh ach gan é a bheith níos mó ná an méid is lú acu seo a leanas, is é sin le rá, leath méid cánach ioncaim Éireannaí na pearsan aonair don bhliain mheasúnachta a dúradh nó an méid cánach ioncaim eachtraí a d'íoc sé nó is iníoctha aige sa tír sin i leith na coda sin dá ioncam tar éis aon fhaoiseamh a bhfuil teideal aige chuige sa tír sin a asbhaint.
(2) I bhfo-alt (1)—
ciallaíonn “méid cánach ioncaim Éireannaí na pearsan aonair” an méid cánach is iomchuí d'ioncam na pearsan aonair dá dtagraítear agus a éiríonn i dtír lena mbaineann an t-alt seo, agus an cháin sin a ríomh de réir ráta a chinnfear trí iomlán na cánach ioncaim nó na cánach ioncaim agus na forchánach is iníoctha faoin Acht seo ag an bpearsa aonair sin in aghaidh na bliana measúnachta iomchuí i leith a ioncaim iomlán sula ndeonófar aon fhaoiseamh faoin alt seo a roinnt ar mhéid ioncaim iomláin na pearsan aonair sin ó gach bunadh don bhliain mheasúnachta sin;
ciallaíonn an abairt “cáin ioncaim eachtrach” cáin is inmhuirir agus is iníoctha faoi dhlí tíre lena mbaineann an t-alt seo agus a bhfeicfear do na Coimisinéirí Ioncaim gur cáin í a fhreagraíonn do cháin ioncaim nó d'fhorcháin is inmhuirir faon Acht seo.
(3) Beidh feidhm ag an alt seo maidir leis na tíortha seo a leanas, is é sin le rá, Stáit Aontaithe Mheiriceá, Ceanada, an Astráil, an Nua-Shéalainn, Poblacht na hAfraice Theas agus fós maidir le haon tír eile a mbeadh feidhm ina cás, mura mbeadh iad a bheith aisghairthe, ag ná hachtacháin aisghairthe a fhreagraíonn don alt seo.
(4) Ní údaróidh aon ní sna forálacha roimhe seo den alt seo go ndeonófar faoiseamh faoin alt seo d'aon phearsa aonair in aghaidh aon bhliana measúnachta go feadh méid a thabharfadh laghdú ar mhéid comhiomlán na cánach ioncaim, na forchánach (más ann) agus na cánach ioncaim eachtraí (mar a mhínítear i bhfo-alt (2) is iníoctha ag an bpearsa aonair sin maidir le haon chuid dá ioncam a d'éirigh i dtír lena mbaineann an t-alt seo (agus an méid comhiomlán sin a ríomh tar éis aon fhaoiseamh a mbeadh sé ina theideal sa tír sin a asbhaint) faoi bhun an méid cánach ioncaim agus forchánach (más ann) ab iníoctha ag an bpearsa aonair sin i leith na coda sin a dúradh dá ioncam dá mba sa Stát a d'éirigh an chuid sin dá ioncam.
Faoiseamh a shíneadh amach i gcásanna áirithe.
[1953, a. 3.]
366.—Más rud é, i gcás aon duine lena mbaineadh forálacha alt 2 den Acht Airgeadais, 1941—
(a) go bhfuil ioncam ag an duine sin as tír lasmuigh den Stát agus lasmuigh de Thuaisceart Éireann agus an Bhreatan Mhór a dtugtaí faoiseamh ina leith de bhua na bhforálacha sin, agus
(b) gur deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim i dtaobh an ioncaim sin go bhfuil breis ag an gcáin iomlán, is é sin, cáin Éireannach (lena n-áirítear forcháin) i leith an ioncaim, mar aon le cáin chomhréire na tíre sin, ar mhéid na cánach comhréire sin dá ríomhtaí í ar an bhforas go raibh cáin inghearrtha, i leith ioncaim ó bhunaidh sa tír sin, ar an duine sin mar dhuine ar a raibh cónaí sa tír sin agus sa tír sin amháin,
féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim faoiseamh nach mó ná méid na breise sin a thabhairt.
CUID XXIII
Ceannach agus Díol Urrús
Feidhm Chuid XXIII.
[1959, a. 6.]
367.—(1) Faoi réir mar a fhoráiltear anseo ina dhiaidh seo, baineann an Chuid seo le cásanna ina ndéanfaidh duine (dá ngairtear an chéad cheannaitheoir sa Chuid seo) aon urrúis a cheannach tar éis an 22ú lá d'Aibreán, 1959, agus iad a dhíol dá éis sin, agus gurb é toradh an idirbhirt go mbeidh ús a thiocfaidh chun bheith iníoctha i leith na n-urrús (dá ngairtear an t-ús sa Chuid seo) le fáil ag an gcéad cheannaitheoir.
(2) Ní bhaineann an Chuid seo le cásanna—
(a) inarbh fhaide ná sé mhí an tréimhse idir tráth na n-urrús a cheannach ag an gcéad cheannaitheoir agus tráth é do dhéanamh beart chun iad a dhiúscairt, nó
(b) inarbh fhaide ná mí an tréimhse sin agus gurb é tuairim na gCoimisinéirí Ioncaim gur de réir an mhargadhphraghais reatha a rinneadh an díol agus an ceannach agus nach de bhun comhaontaithe nó comhshocraíochta a rinneadh tráth an cheannaigh nó roimhe a rinneadh an díol.
(3) Féadfar achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta maidir le haon tuairim de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim faoi fho-alt (2) (b) sa tslí chéanna ina bhféadfaí achomharc a dhéanamh i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc.
(4) Déanfar an tagairt i bhfo-alt (2) don chéad cheannaitheoir do dhéanamh beart chun na hurrúis a dhiúscairt a fhorléiriú—
(a) más i bhfeidhmiú rogha a bhí faighte aige a dhíol sé iad, mar thagairt d'fháil na rogha aige,
(b) in aon chás eile, mar thagairt dá ndíol aige.
(5) Chun críocha na Coda seo, is comhionann urrúis a dhíol, is urrúis cosúil le, agus ar cóimhéid ainmniúil le, hurrúis a ceannaíodh roimhe sin (dá ngairtear na hurrúis bhunaidh anseo ina dhiaidh seo) agus na hurrúis bhunaidh a dhíol, agus beidh feidhm dá réir sin ag fo-alt (4); agus i gcás inar cheannaigh an chéad cheannaitheoir dáileachtaí urrús comhchosúil tráthanna éagsúla, agus gur díoladh aon chuid de na hurrúis ina dhiaidh sin déanfar, a mhéid is féidir, an díol sin a chur i mbaint leis an dáileacht is deireanaí a ceannaíodh, agus ansin leis an gcéad cheann eile roimhe sin is deireanaí, agus mar sin de:
Ar choinníoll nach mbeidh duine faoi dhliteanas níos mó i leith cánach de bhua an fho-ailt seo ná mar bheadh dá mba rud é gurb iad na hurrúis bhunaidh agus nach iad na hurrúis chomhchosúla a dhíol sé.
(6) I gcás, aon tráth a bheidh trádáil, nó a measfar trádáil a bheith, arna bunú agus arna tosú, inar cuid de stoc trádála na trádála aon urrúis, áireofar, chun críocha an ailt seo, gur díoladh na hurrúis sin an tráth sin ar an margadh oscailte ag an duine ar leis iad díreach roimh an tráth sin agus gur ceannaíodh iad an tráth sin ar an margadh oscailte ag an duine a bhí ag seoladh na trádála ina dhiaidh sin; agus, faoi réir na bhforálacha sin roimhe seo den fho-alt seo, i gcás malairt daoine do dhul ag seoladh trádála nach malairt a measfar deireadh a bheith leis an trádáil dá bhíthin, beidh feidhm ag forálacha an ailt seo maidir leis an duine a bhí ag seoladh na trádála amhlaidh tar éis na malairte ionann is dá mba eisean a rinne nó leis-sean a rinneadh aon ní a rinneadh ag nó lena réamhtheachtaí.
(7) Chun críocha na coda seo—
(a) folaíonn “ús” díbhinn;
(b) folaíonn “duine” aon chomhlacht daoine agus, i gcás aon díolúine adeir go mbaineann sí le hioncam iontaobhais nó le hioncam ciste, folaíonn tagairtí do dhuine ag a bhfuil teideal chun aon díolúine ó cháin ioncaim tagairtí do na daoine ag a bhfuil teideal a éileamh go ndeonófar an díolúine sin;
(c) folaíonn “urrúis” stoic agus scaireanna;
(d) measfar urrúis a bheith comhchosúil má thugann siad teideal dá sealbhóirí chun na gcearta céanna in aghaidh na ndaoine céanna maidir le caipiteal agus ús agus chun na leigheas céanna maidir leis na cearta sin a chur i bhfeidhm d'ainneoin aon difir i méideanna ainmniúla iomlána na n-urrús faoi seach nó sa bhfoirm ina bhfuil siad ar seilbh nó sa tslí ina bhféadfar iad a aistriú.
Déileálaithe in urrúis.
[1959, a. 7.]
368.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, má bhíonn an chéad cheannaitheoir ag gabháil do thrádáil arb éard í nó cuid di déileáil in urrúis, ansin, nuair a bheifear, chun críocha an Achta seo, ag ríomh brabús nó caillteanas na trádála, déanfar an praghas a d'íoc sé ar na hurrúis a laghdú an méid iomchuí i leith an úis, arna chinneadh de réir Sceideal II.
(2) I gcás ina bhfuil, i dtuairim na gCoimisinéirí Ioncaim, gnó tí lascaine sa Stát á sheoladh bona fide ag an gcéad cheannaitheoir, nó i gcás inar comhalta de stocmhargadh sa Stát an chéad cheannaitheoir agus go bhfuil sé aitheanta ag coiste an stocmhargaidh sin mar dhuine a sheolann gnó déileálaí, ní bheidh éifeacht ag fo-alt (1) maidir le hurrúis a ceannaíodh i ngnáthchúrsa an ghnó sin aige.
(3) Ní bheidh feidhm ag fho-alt (1) más rud é gur gá aon mhéid den ús a chur i gcuntas faoi alt 371 ionann is dá mb'fháltas trádála é nár íocadh cáin ina leith nó nárbh fholáir aon chuid de a chur i gcuntas amhlaidh mura mbeadh forálacha mhír 2 de Sceideal 12.
Daoine a bheidh i dteideal díolúintí.
[1959, a. 8.]
369.—(1) Má bhíonn teideal faoi aon achtachán ag an gcéad cheannaitheoir chun díolúine ó cháin ioncaim a bhainfeadh, mura mbeadh an fo-alt seo, leis an ús, ansin, faoi réir forálacha an ailt seo, ní bhainfidh an díolúine le méid ar cóimhéid leis an méid iomchuí i leith an úis, arna chinneadh de réir Sceideal 11:
Ar choinníoll go measfar, má bhíonn teideal mar a dúradh ag an gcéad cheannaitheoir agus go mbeidh aon íocaíocht bhliantúil iníoctha aige as an ús, an íocaíocht bhliantúil go léir a bheith arna híoc as brabúis nó gnóchain nár cuireadh faoi mhuirear cánach, agus beidh feidhm dá réir sin ag alt 434.
(2) Ní bheidh feidhm ag an alt seo i gcás an díolúine a theacht ó chónaí a bheith ar an gcéad cheannaitheoir i dTuaisceart Éireann ní sa Bhreatain Mhóir.
Trádálaithe seachas déileálaithe urrús.
[1959, a. 9;
1963, a. 3 (d).]
370.—(1) Má bhíonn an chéad cheannaitheoir ag seoladh trádála nach dtagann faoi réim ailt 368, ansin, nuair a bheifear á dhéanamh amach an bhfuil nó nach bhfuil aon aisíoc cánach, agus, má tá, an t-aisíoc cánach atá, le déanamh leis, faoi alt 307, faoi threoir aon chailteanais a tharla sa trádáil don bhliain mheasúnachta ar cuid dá ioncam ina haghaidh an t-ús, fágfar as cuntas—
(a) an méid iomchuí i leith an úis, arna chinneadh de réir Sceideal 11, agus
(b) aon cháin a íocadh ar an méid sin.
(2) Más cuideachta an chéad cheannaitheoir agus go seolann sí gnó nach dtagann faoi réim alt 368 nó gnó arb é atá ann go formhór infheistíochtaí a dhéanamh, ansin, más as an ús atá méid ar bith d'aon íocaíocht bhliantúil is iníoctha ag an gcuideachta le híoc, measfar nach as brabúis nó gnóchain a tugadh faoi mhuirear cánach is iníoctha an méid sin den íocaíocht bhliantúil, agus beidh feidhm dá réir sin ag alt 434.
(3) San alt seo folaíonn “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe.
CUID XXIV
Gnóthais Airgeadais agus Daoine faoi Dhíolúine ó Cháin do Cheannach Scaireanna agus Srianta le Faoiseamh i Leith Caillteanas Trí Cháin a Aisíoc i gCás Díbhínní a Íocadh as Brabúis Charnaithe
Gnóthais airgeadais agus daoine faoi dhíolúine ó cháin do cheannach scaireanna.
[1958, a. 51.]
371.—(1) Má tharlaíonn i gcás duine a bheidh ag seoladh trádála arb éard í féin nó cuid di déileáil i scaireanna nó infheistíochtaí eile go dtiocfaidh sé chun teideal a bheith aige chun díbhinne ó shealbhán scaireanna de chineál lena mbaineann an t-alt seo agus is scaireanna a díoladh leis nó a eisíodh chuige nó a fuair sé ar shlí eile tráth nach mó ná sé bliana roimh an dáta a thiocfaidh an díbhinn chun bheith iníoctha, agus go n-íocfar aon chuid den díbhinn as brabúis a charnaigh roimh an dáta a fuarthas na scaireanna amhlaidh, ansin, má bhíonn na scaireanna sin, nó na scaireanna sin mar aon le—
(a) aon scaireanna eile arb iníoctha an díbhinn orthu leis an duine sin agus a díoladh leis nó a eisíodh chuige nó a fuair sé ar shlí eile tráth nach mó ná sé bliana roimh an dáta a thiocfaidh an díbhinn chun bheith iníoctha, agus
(b) i gcás ina mbeidh an trádáil faoin rialú céanna le trádáil eile arb éard í féin nó cuid di déileáil i scaireanna nó infheistíochtaí eile, aon scaireanna arb iníoctha an díbhinn orthu leis an duine atá ag gabháil don trádáil eile sin agus a díoladh leis nó a eisíodh chuige nó a fuair sé ar shlí eile tráth nach mó ná sé bliana roimh an dáta a thiocfaidh an díbhinn chun bheith iníoctha, agus
(c) aon scaireanna den sórt sin a bheidh le cur i gcuntas faoi fho-alt (3),
ar cóimhéid le, nó níos mó ná, 10 faoin gcéad de na scaireanna den chineál sin a eisíodh, cuirfear glanmhéid na díbhinne a fuarthas as na scaireanna sa sealbhán i gcuntas, a mhéid sin di a íocadh as brabúis a charnaigh sula bhfuarthas na scaireanna, nuair a bheifear ag ríomh, chun eríocha an Achta seo, brabúis nó gnóchan nó caillteanas na trádála ionann is dá mb'fháltas trádála é nár íocadh cáin ina leith.
(2) Má tharlaíonn i gcás duine ag a mbeidh teideal faoin Acht seo chun díolúine ó cháin ioncaim a fholaíonn díbhinní ó scaireanna go dtiocfaidh sé chun teideal a bheith aige chun díbhinn a fháil ó shealbhán scaireanna de chineál lena mbaineann an t-alt seo is scaireanna a díoladh leis nó a eisíodh chuige nó a fuair sé ar shlí eile tráth nach mó ná sé bliana roimh an dáta a thiocfaidh an díbhinn chun bheith iníoctha, agus go n-íocfar aon chuid den díbhinn as brabúis a charnaigh roimh an dáta a fuarthas na scaireanna amhlaidh, ansin, má bhíonn na scaireanna sin nó na scaireanna sin mar aon le—
(a) aon scaireanna eile arb iníoctha an díbhinn orthu leis an duine sin agus a díoladh leis nó a eisíodh chuige nó a fuair sé ar shlí eile tráth nach mó ná sé bliana roimh an dáta a thiocfaidh an díbhinn chun bheith iníoctha, agus
(b) aon scaireanna den sórt sin a bheidh le cur i gcuntas faoi fho-alt (3),
ar cóimhéid le, nó níos mó ná, 10 faoin gcéad de na scaireanna den chineál sin a eisíodh, ní bhainfidh an díolúine leis an díbhinn méid ar comhréir leis an méid den díbhinn a íocadh as brabúis a charnaigh roimh an dáta a fuarthas na scaireanna:
Ar choinníoll go measfar, má bhíonn aon íocaíocht bhliantúil iníoctha ag an duine sin as an díbhinn, an íocaíocht bhliantúil sin go léir a bheith arna híoc as brabúis nó gnóchain nár tugadh faoi mhuirear cánach agus go mbeidh feidhm dá réir sin ag alt 434.
(3) Má bhíonn gach duine de bheirt daoine nó níos mó is daoine a sheolann trádala den sórt a luaitear i bhfo-alt (1) nó a bheidh i dteideal díolúine den sórt a luaitear i bhfo-alt (2) tar éis scaireanna a fháil i gcuideachta agus gurbh idirbhearta ar dá mbun a fuarthas na scaireanna sin idirbhearta a rinne na daoine sin as comhghníomhú nó idirbhearta i dteannta a chéile in aon chomhshocraíochtaí a rinne aon duine áirithe, ansin, agus ceachtar de na fo-ailt sin á chur chun feidhme maidir le díbhinn is iníoctha le duine de na daoine sin ar scaireanna ar a n-áirítear scaireanna a fuarthas amhlaidh (nó scaireanna a fuarthas de cheart na scaireanna sin), cuirfear i gcuntas faoi fho-alt (1) (c), nó de réir mar a bheidh, faoi fho-alt (2) (b) aon scaireanna arb iníoctha an díbhinn orthu le haon duine eile de na daoine sin, is scaireanna a fuair an duine eile sin amhlaidh (nó scaireanna a fuarthas de cheart na scaireanna sin).
(4) I gcás aon scaireanna a dhíol nó a dhiúscairt ar shlí eile ag duine a shealbhaigh scaireanna den sórt sin a fuarthas tráthanna éagsúla toimhdeofar, chun críocha an ailt seo, go ndearnadh na scaireanna is faide a bhí ar seilbh a dhiúscairt níos luaithe ná na scaireanna is giorra a bhí ar seilbh.
(5) I gcás, aon tráth a bheidh trádáil, nó a measfar trádáil a bheith, arna bunú agus arna tosú, inar cuid de stoc trádála na trádála aon scaireanna, measfar, chun críocha an ailt seo, gurb é an tráth sin a fuair an duine a bhí ag gabháil don trádáil an uair sin na scaireanna sin; agus, faoi réir na bhforálacha roimhe seo den fho-alt seo, i gcás malairt daoine do dhul ag seoladh trádála nach malairt a measfar deireadh a bheith leis an trádáil dá bhíthin, beidh feidhm ag forálacha an ailt seo maidir leis an duine a bhí ag seoladh na trádála amhlaidh tar éis na malairte ionann is dá mb'eisean a rinne nó leis-sean a rinneadh aon ní a rinneadh ag nó lena réamhtheachtaí.
(6) Beidh éifeacht ag forálacha Sceideal 12 a ghabhann leis an Acht seo chun a dhéanamh amach an mbeidh sé le meas gur as brabúis a charnaigh roimh dháta áirithe a íocadh aon chuid de dhíbhinn.
(7) Chun críocha an ailt seo agus Sceideal 12—
(a) folaíonn “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe, ach ní bhaineann sé le cuideachta nach gcónaíonn sa Stát;
(b) folaíonn “duine” aon chomhlacht daoine agus, i gcás aon díolúine a deir go mbaineann sí le hioncam iontaobhais nó le hioncam ciste, folaíonn tagairtí do dhuine ag a bhfuil teideal chun aon díolúine ó cháin ioncaim tagairtí do na daoine ag a bhfuil teideal a éileamh go ndeonófar an díolúine sin;
(c) ciallaíonn “scaireanna de chineál lena mbaineann an t-alt seo” scaireanna d'aon chineál is cuid de scairchaipiteal cuideachta seachas cineál scaireanna tosaíochta láníoctha nach dtugann ceart ach chun díbhinní de réir ráta faoin gcéad d'ainmluach na scaireanna atá fosaidh nó nach n-athraíonn ach de réir an ráta chánach ioncaim agus nach mó de mhórán, i dtuairim na gCoimisínéirí Speisialta, ná an toradh a fhaightear de ghnáth ó scaireanna tosaíochta a luaitear a bpraghsanna ar stocmhargaí sa Stát;
(d) folaíonn “scair” stoc seachas stoc bintiúra nó iasachtstoc;
(e) féachfar ar scaireanna mar scaireanna de chineálacha éagsúla más féidir a aithint idir na cearta agus na hoibleagáidí faoi seach a ghabhann leo maidir le híoc díbhinní nó leis an méid de na scaireanna sin a bheidh íoctha nó ar aon slí eile;
(f) folaíonn aon tagairtí do scaireanna a fuarthas de cheart scaireanna eile tagairt do scaireanna a fuarthas de bhun tairisceana nó cuiridh nár tugadh ach do shealbhóirí na scaireanna eile sin;
(g) measfar dhá thrádáil a bheith faoin rialú céanna má bhíonn siad ar siúl ag daoine ar comhlacht daoine ar a bhfuil rialú (de réir na brí a thugtar don abairt sin le fo-alt (8)) ar dhuine díobh ag an duine eile, nó ar comhlachtaí daoine iad araon atá faoi rialú (mar mhínítear sin) amhlaidh ag an tríú duine, agus measfar trádála iomaí a bheith faoin aon-rialú más faoin aonrialú do gach trádáil díobh agus do na trádála eile uile,
agus i mír (g) folaíonn “comhlacht daoine” comhpháirtíocht.
(8) Chun críocha fho-alt (7) (g), glacfar gurb é seo a leanas an bhrí a shanntar do “rialú” leis an bhfo-alt seo:
ciallaíonn “rialú”, maidir le comhlacht corpraithe, cumhacht duine chun a áirithiú trí scaireanna a shealbhú nó cumhacht vótála a bheith aige sa chomhlacht corpraithe sin nó maidir leis nó in aon chomhlacht corpraithe eile nó maidir leis, nó de bhua aon chumhachtaí a thugtar leis na hairteagail chomhlachais nó le doiciméad eile a rialálann an comhlacht corpraithe sin nó aon chomhlacht corpraithe eile, gur mar is toil leis an duine sin a sheoltar cúrsaí an chomhlachta chorpraithe chéadluaite, agus maidir le comhpháirtíocht, ciallaíonn sé an ceart chun scaire is mó ná leath sócmhainní, nó chun níos mó ná leath ioncaim, na comhpháirtíoctha.
Srian le faoiseamh i leith caillteanas trí cháin a aisíoc i gcás díbhinní a íocadh as brabúis charnaithe.
[1958, a. 52;
1963, a. 3 (d).]
372.—(1) I gcás trádáil, seachas trádáil den sórt a luaitear in alt 371 (1), a bheith á seoladh ag duine agus gur cuid dá ioncam d'aon bhliain mheasúnachta áirithe díbhinn a mbeadh ceangal ann, dá mba thrádáil de shaghas a luaitear san alt sin an trádáil, aon chuid dá glanmhéid a chur i gcuntas mar fháltas trádála nár íocadh cáin ina leith, ansin, nuair a bheifear a chinneadh an bhfuil aon aisíoc cánach, nó cad é an t-aisíoc cánach atá, le déanamh faoi alt 307 leis an duine sin faoi threoir aon chaillteanas a tharla sa trádáil, in aghaidh na bliana measúnachta sin, fágfar as cuntas—
(a) an mhór-mhéid a fhreagrann d'oiread den ghlanmhéid sin a bheadh de cheangal ann a chur i gcuntas mar a dúradh, agus
(b) aon cháin a íocadh ar an méid a bheidh de cheangal ann a fhágáil as cuntas faoi mhír (a).
(2) Chun críocha an ailt seo folaíonn “duine” aon chomhlacht daoine.
CUID XXV
Brabúis ó Thrádáil in Aerfort na Sionna
Caibidil I
Brabúis ó Thrádáil in Aerport na Sionna
Mínithe.
[1958, F.I., a. 2.]
373.—(1) Sa Chaibidil seo—
tá le “an t-aerfort” an bhrí chéanna atá leis san Acht Aerphoirt Neamhchustam, 1947;
ciallaíonn “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe a dhéanann trádáil;
ciallaíonn “an tAire” an tAire Airgeadais.
Oibríochtaí trádála díolmhaithe:
[1958, F.I., a. 3.]
374.—(1) San alt seo ciallaíonn “cuideachta cháilithe” cuideachta ar san aerfort a sheoltar a trádáil go léir nó cuid dá trádáil.
(2) Faoi reir fho-ailt (5) agus (6) féadfaidh an tAire deimhniú a thabhairt á dheimhniú gur oibríochtaí trádála díolmhaithe chun críocha na Caibidle seo, le héifeacht amhail ó dháta a dtosaithe, na hoibríochtaí trádála sin de chuid cuideachta cáilithe a shonrófar sa deimhniú, agus fanfaidh aon deimhniú a thabharfar amhlaidh i bhfeidhm go ceann na tréimhse cúig bliana fichead ón 25ú lá de Shamhain, 1958, mura gcúlghairfear é faoi fho-alt (4).
(3) Féadfar deimhniú faoi fho-alt (2) a thabhairt gan aon choinníollacha nó faoi réir cibé coinníollacha is cuí leis an Aire agus a shonróidh sé ann.
(4) Má tharlaíonn, i gcás cuideachta a mbeidh deimhniú faoi fho-alt (2) tugtha ina leith—
(a) go scoirfear de thrádáil na cuideachta nó go dtarlóidh sé gur lasmuigh den aerfort a bheifear ag seoladh na trádála sin go léir, nó
(b) gur deimhin leis an Aire aon choinníoll áirithe ar ar tugadh an deimhniú a bheith gan chomhlíonadh ag an gcuideachta,
féadfaidh an tAire, trí fhógra i scríbhinn a sheirbheálfar tríd an bpost cláraithe ar an gcuideachta, an deimhniú a chúlghairm.
(5) Ní dheimhneoidh an tAire, faoi fho-alt (2) gur oibríocht trádála dhíolmhaithe oibríocht trádála áirithe mura de cheann amháin nó níos mó de na cineálacha oibríochta trádála seo a leanas í:
(a) díol earraí a onnmhairíodh, nó a onnmhaireofar, as an Stát ag an gcuideachta cháilithe (ag gníomhú di mar phríomhaí nó mar ghníomhaire), is earraí a táirgeadh, a monaraíodh nó a próisíodh san aerfort ag an gcuideachta cháilithe,
(b) díol earraí a onnmhairíodh, nó a onnmhaireofar, as an Stát, ag an gcuideachta cháilithe, is earraí a allmhairíodh isteach sa Stát agus a pacáistíodh nó a láimhsíodh san aerfort ag an gcuideachta cháilithe,
(c) aerárthaí a dheisiú nó a chothabháil san aerfort,
(d) seirbhísí lena ngabhann úsáid aerárthach nó aeriompair a dhéanamh san aerfort nó lasmuigh den Stát,
(e) oibríochtaí trádála eile ar dóigh leis an Aire, tar éis dó dul i gcomhairle leis an Aire Iompair agus Cumhachta, go gcabhraíonn siad le húsáid nó forbairt an aerfoirt,
(f) oibríochtaí trádála a ghabhann le haon oibríocht dá dtuairiscítear sna míreanna roimhe seo den fho-alt seo.
(6) Ní dheimhneoidh an tAire, faoi fho-alt (2), gur oibríocht trádála dhíolmhaithe aon oibríocht trádála acu seo a leanas:
(a) díol earraí a tugadh, nó a thabharfar, ón aerfort isteach in aon chuid eile den Stát ar shlí seachas i gcúrsa a n-onnmhairithe as an Stát,
(b) seirbhísí a dhéanamh do dhaoine a chónaíonn sa Stát lasmuigh den aerfort,
(c) earraí a tháirgeadh nó a mhonarú lasmuigh den aerfort,
(d) seirbhís aeriompair a oibriú seachas seirbhís aeriompair—
(i) a oibrítear idir an t-aerfort agus áit lasmuigh den Stát, agus
(ii) nach n-oibrítear amhlaidh faoi chomhaontú dháthaobhach idirnáisiúnta ar páirtí ann an Rialtas,
(e) seirbhísí a dhéanamh sa Stát—
(i) do phaisineirí a rachaidh ar bord nó a thiocfaidh ó bhord aerárthach, lena n-áirítear seirbhísí óstán, seirbhísí bia agus dí, seirbhísí sóinseála airgid nó iompair (seachas seirbhísí aeriompair), nó
(ii) i ndáil le tuirling, imeacht, luchtú nó díluchtú aerárthach,
(f) earraí a dhíol ar mionreic,
(g) earraí inchaite a dhíol mar bhreosla aerárthach nó le loingsiú mar stórais aerárthach,
(h) oibríocht trádála a dhéantar i gcúrsa trádála i dTuairceart Éireann nó sa Bhreatain Mhóir.
Ní áireofar brabúis, gnóchain ná caillteanais i gcás oibríochtaí trádála díolmhaithe.
[1958, F.I., a. 5.]
375.—(1) Ní dhéanfar brabúis nó gnóchain ná caillteanais de dhroim oibríochtaí trádála díolmhaithe a chur i gcuntas, chun aon chríche de chuid an Achta seo, maidir leis an gcuideachta a sheolann na hoibríochtaí sin.
(2) I gcás inar oibríochtaí díolmhaithe cuid, agus gur oibríochtaí trádála eile cuid, den trádáil a sheolann cuideachta, déanfar méid na mbrabús nó na ngnóchan nó na gcaillteanas de dhroim na n-oibríochtaí trádála eile sin a ríomh, chun aon chríche de chuid an Achta seo, mar ríomhfaí é chun na críche sin dá mbeadh dhá thrádáil ar leithligh á seoladh ag an gcuideachta arbh éard iad faoi seach na hoibríochtaí trádála díolmhaithe agus na hoibríochtaí trádála eile.
Idirbheartanna idir daoine i gcomhlachas le chéile.
[1958, F.I., a. 5.]
376.—(1) Má tharlaíonn, i gcúrsa oibríochtaí trádála díolmhaithe, go gceannóidh an chuideachta a bheidh ag seoladh na n-oibríochtaí (dá ngairtear an ceannaitheoir ina dhiaidh seo san fho-alt seo) earraí ó dhuine eile (dá ngairtear an díoltóir ina dhiaidh seo san fho-alt seo) agus—
(a) go mbeidh an ceannaitheoir faoi rialú ag an díoltóir nó, más comhlacht corpraithe nó comhpháirtíocht an díoltóir, go mbeidh an díoltóir faoi rialú ag an gceannaitheoir nó go mbeidh an díoltóir agus an ceannaitheoir faoi rialú ag duine éigin eile, agus
(b) go ndíolfar na hearraí ar phraghas is lú ná an praghas ba dhóigh le duine a gheofaí orthu dá mba pháirtithe neamhspleácha ag déileáil ar neamhthuilleamaí le chéile na páirtithe san idirbheart,
ansin, déanfar brabúis nó gnóchain nó caillteanais an díoltóra a ríomh, chun aon chríche de chuid an Achta seo, ionann is dá ndíolfaí na hearraí ar an bpraghas a gheofaí orthu dá mba idir daoine neamhspleácha ag déileáil mar a dúradh a dhéanfaí an t-idirbheart.
(2) San alt seo tá le “rialú” an bhrí a thugtar dó le halt 299 (6).
Ráitis a sheachadadh, etc.
[1958, F.I., a. 6;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
377.—I gcás ina mbeidh deimhniú tugtha ag an Aire faoi alt 374—
(a) na forálacha sin de chuid an Achta seo a bhaineann le tabhairt ráiteas nó tuairisceán brabús nó gnóchan, leanfaidh siad d'éifeacht a bheith acu ionann is dá mbeifí gan an deimhniú a thabhairt, agus
(b) féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim trí fhógra i scríbhinn a cheangal ar an gcuideachta lena mbainfidh cibé cuntais agus sonraí eile is dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim is gá chun críocha na Caibidle seo a thabhairt dóibh laistigh de cibé tréimhse a ordóidh siad.
Eisceadh ó Chaibidil IV.
[1958, F.I., a. 7.]
378.—D'ainneoin aon ní i gCaibidil IV den Chuid seo, ní chuirfear i gcuntas chun aon chríche de chuid na Caibidle sin IV aon mhéid is infhaighte ó earraí a dhíol a onnmhairíodh as an Stát i gcúrsa oibríochtaí trádála díolmhaithe.
Laghdú ar asbhaintí áirithe.
[1958, F.I., a. 8;
1959, a. 68 (2).]
379.—(1) I gcás inar oibríochtaí trádála díolmhaithe cuid, agus gur oibríochtaí trádála eile cuid, den trádáil a sheolann cuideachta, déanfar méid aon asbhainte, is asbhaint lena mbaineann an t-alt seo, a mbeadh teideal ag an gcuideachta chuige mura mbeadh an t-alt seo, a laghdú cibé méid, más aon mhéid é, is dóigh leis na Coimisinéirí Speisialta a bheith cóir ag féachaint d'alt 375.
(2) Is iad na hasbhaintí lena mbaineann an t-alt seo asbhaintí i leith aon liúntais faoi ailt 241, 244 (3), Caibidil III de Chuid XIV, nó Cuid XV nó i leith aon liúntais bhliantúla faoi Chaibidil I, III nó IV de Chuid XVI.
Díbhinni.
[1958, F.I., a. 9.]
380.—(1) I gcás díbhinn a bheith arna híoc go páirteach as brabúis ó oibríochtaí trádála díolmhaithe agus go páirteach as brabúis eile, beidh feidhm ag ailt 456 agus 457 ionann agus dá mbeadh an díbhinn comhdhéanta de dhá dhíbhinn a íocadh faoi seach as brabúis ó oibríochtaí trádála díolmhaithe agus as brabúis eile.
(2) Ní dhéanfar an mhéid d'aon díbhinn a íocadh as brabúis ó oibríochtaí trádála díolmhaithe a áireamh mar ioncam nó brabúis chun aon chríche de chuid an Achta seo.
(3) Maidir le gach barántas, seic, nó ordú a tharraingeoidh nó a dhéanfaidh cuideachta chun díbhinn a íoc is iníoctha go hiomlán nó go páirteach as brabúis ó oibríochtaí trádála díolmhaithe, bainfidh alt 458 leis an gcuideachta ar shlí go dtaispeánfaidh (de réir mar dhlífidh an cás) an ráiteas a cheanglaítear leis an alt sin, i dteannta na sonraí a cheanglaítear ar leith ón alt seo, a thabhairt—
(a) gurb é atá in iomlán na suime ar a bhfuil an barántas, an seic nó an t-ordú tarraingte nó déanta íocaíocht díbhinne brabús ó oibríochtaí trádála díolmhaithe, nó
(b) gurb íocaíocht as brabúis ó oibríochtaí trádála díolmhaithe cuid den tsuim sin agus gurb íocaíocht as brabúis eile (a luafar ar leithligh a mórmhéid sula ndéanfar aon asbhaint i leith cánach ioncaim) cuid den tsuim sin.
Foráil maidir le híocaíochtaí bliantúla agus le ríchíosanna paitinne.
[1958, F.I., a. 10.]
381.—(1) I gcás aon íocaíocht lena mbaineann an t-alt seo a bheith iníoctha as brabúis nó gnóchain trádála arb oibríochtaí trádála díolmhaithe cuid di agus oibríochtaí trádála eile cuid di, is é an méid a measfar é a bheith arna íoc as brabúis nó gnóchain a tugadh faoi mhuirear cánach an chuid sin amháin den íocaíocht a bhfuil an chomhréir chéanna idir í agus an íocaíocht iomlán atá idir an méid de bhrabúis nó gnóchain na trádála ar ar muirearaíodh cáin iarbhír agus an méid de na brabúis nó na gnóchain sin ar a muirearófaí cáin iarbhír dá mba nach n-achtófaí an Chaibidil seo.
(2) Baineann an t-alt seo le haon íocaíocht úis airgid, bhlianachta, nó íocaíocht bhliantúil eile ar ar muirearaíodh cáin faoi Sceideal D, nó aon ríchíosa nó suime eile a íocadh i leith paitinn a úsáid.
Caibidil II
Brabúis Mhianach Áirithe
Léiriú.
[1956, (Mianaigh), a. 1.]
382.—(1) Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “oibríochtaí mianadóireachta” oibríochtaí mianadóireachta (trí thochailt faoi thalamh nó trí thochailt in uachtar talún) laistigh den Stát, cibé acu roimh an Acht seo a rith nó dá éis sin é, sa mhéid go bhfuarthas nó go bhfaightear mianraí sceidealta dá dtoradh agus sa mhéid sin amháin; ciallaíonn “nua-oibríochtaí mianadóireachta” oibríochtaí mianadóireachta—
(a) nár tharla, tráth ar bith sa tréimhse bliana dar chríoch an 5ú lá d'Aibreán, 1956, gur táirgeadh mianraí sceidealta dá dtoradh, agus
(b) arb í tuairim na gCoimisinéirí Ioncaim, ag féachaint do na himthosca uile (ar a bhféadfar cineál agus méid na n-oibríochtaí agus an áit a bhfuiltear ag gabháil dóibh a áireamh), gurb oibríochtaí sainiúla ar leithligh iad, go substaintiúil, ó aon oibríochtaí mianadóireachta eile, agus nach é amháin gur leathnú ar na hoibríochtaí sin iad;
ciallaíonn “táirgeadh” táirgeadh i gcainníochtaí réasúnacha tráchtála d'fhonn brabúis a dhéanamh;
ciallaíonn “mianach cáilitheach” mianach sa mhéid go bhfuiltear ag seoladh nua-oibríochtaí mianadóireachta ann agus sa mhéid sin amháin;
ciallaíonn “mianraí sceidealta” mianraí a shonraítear i Sceideal 13 agus a fhaightear i bhfoslaigh neamhshreathnaithe de na mianraí sin.
(2) Maidir le haon tuairim ó na Coimisinéirí Ioncaim faoi fho-alt (1), beidh ábhar achomhairc ann chun na gCoimisinéirí Speisialta amhail mar a bheadh ábhar achomhairc ann i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc.
(3) Féadfaidh an tAire Airgeadais, le hordú, mianraí a fhaightear i bhfoslaigh neamhshreathnaithe de na mianraí sin a chur le Sceideal 13.
(4) Gach ordú a dhéanfar faoi fho-alt (3) leagfar é faoi bhráid Dháil Éireann a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann Dáil Éireann, laistigh den lá agus fiche a shuífidh Dáil Éireann tar éis an t-ordú a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an ordaithe, beidh an t-ordú ar neamhní dá réir sin.
Feidhm na Caibidle seo.
[1956, (Mianaigh), a. 2; 1959, a. 79; 1965, a. 63.]
383.—Baineann an Chaibidil seo leis na brabúis (dá ngairtear na brabúis anseo feasta sa Chaibidil seo) de chuid cuideachta (dá ngairtear an chuideachta anseo feasta sa Chaibidil seo), a corpraíodh sa Stát agus a chónaíonn ann chun críocha cánach ioncaim, ó mhianach cháilitheach (dá ngairtear an mianach feasta sa Chaibidil seo) a oibriú a dtosóidh an chuideachta ar thrádáil maidir leis lá (dá ngairtear an lá tosaithe feasta sa Chaibidil seo) laistigh den tréimhse fiche bliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1956.
Brabúis a ríomh.
[1956, (Mianaigh), a. 3.]
1956. Uimh. 8.
384.—Nuair a bheifear ag ríomh méid na mbrabús le haghaidh measúnachta i leith cánach ioncaim, áireofar oibriú an mhianaigh mar thrádáil ar leithligh a bunaíodh nó a tosaíodh ar an lá tosaithe, agus measfar gur íocadh aon cháin bhrabús corparáide nach iníoctha de bhua alt 6 den Acht Airgeadais (Brabúis Mhionach Áirithe) (Faoiseamh Sealadach ó Chánachas), 1956.
Glancháin ioncaim a ríomh.
[1956, (Mianaigh), a. 4.]
385.—(1) Faoi réir fho-alt (2), forléireofar tagairt san Acht seo don ghlancháin ioncaim d'aon bhliain mheasúnachta mar thagairt don cháin ioncaim is inmhuirir ar an gcuideachta don bhliain sin faoi Sceideal D, tar éis gach liúntas, asbhaint nó fritháireamh a bheidh dlite a bheith tugtha, i leith na mbrabús a ríomhadh le haghaidh measúnachta, an cháin ioncaim sin arna laghdú méid na cánach ioncaim, arna ríomh de réir an ráta chaighdeánaigh chánach, ar mhéid aon íocaíochta is iníoctha ag an gcuideachta as na brabúis a bhfuil teideal ag an gcuideachta, ar shlí seachas faoi alt 456, é a mhuirearú ar aon duine eile nó é a asbhaint nó a choinneáil nó a ghlanadh as íocaíocht ar bith le haon duine eile.
(2) I gcás asbhaint a lamháil, nuair a dhéanfar amach méid na mbrabús a ríomhfar le haghaidh measúnachta i leith cánach ioncaim faoi Sceideal D, maidir le luach bliantúil aon tailte, tionóntán nó oidhreachtán a measúnaíodh faoi Sceideal A, ansin, chun an ghlancháin ioncaim a dhéanamh amach, cuirfear leis an gcáin ioncaim is inmhuirir ar mhéid na mbrabús faoi Sceideal D an méid atá ag an gcáin ioncaim sa mheasúnú (arna laghdú chun críocha bailiúcháin, má laghdaítear) i leith na dtailte, na dtionóntán nó na n-oidhreachtán sin faoi Sceideal A don bhliain mheasúnachta de bhreis ar cháin ioncaim arna ríomh de réir an ráta chaighdeánaigh chánach ar aon chíos nó íocaíocht bhliantúil atá iníoctha ar na tailte, na tionóntáin nó na hoidhreachtáin sin.
Faoiseamh ó cháin.
[1956, (Mianaigh), a. 5.]
386.—(1) Ní iníoctha an ghlancháin ioncaim don bhliain mheasúnachta ina mbeidh an lá tosaithe (dá ngairtear an chéad bhliain feasta sa Chaibidil seo).
(2) Ní iníoctha an ghlan-cháin ioncaim d'aon cheann de na trí bliana measúnachta (a ngairtear an ceathrú bliain feasta sa Chaibidil seo den bhliain deiridh díobh) díreach i ndiaidh na céad bhliana.
(3) (a) Ní iníoctha an ghlancháin ioncaim don bhliain mheasúnachta (dá ngairtear an cúigiú bliain feasta sa Chaibidil seo) díreach i ndiaidh na ceathrú bliana, sa mhéid go ngabhann sí thar an suim iomchuí.
(b) I mír (a) den fho-alt seo ciallaíonn “an tsuim iomchuí” leath na suime a bhfuil idir í agus an ghlancháin ioncaim don chúigiú bliain an chomhréir chéanna atá idir an méid lá sa tréimhse dar tosach an lá tosaithe agus dar críoch an 5ú lá d'Aibreán sa chéad bhliain agus an méid iomlán lá sa chéad bhliain.
(4) (a) Beidh an coinníoll seo a leanas ag gabháil le fo-alt (3), is é sin, i gcás an chuideachta buanscor, an cúigiú bliain, d'oibriú an mhianaigh a bheith á sheoladh aici mar thrádáil, ansin—
(i) más ar nó roimh an lá deiridh den tréimhse ocht mí is daichead dar tosach an lá tosaithe a tharlóidh an scor, ní iníoctha an ghlancháin ioncaim don chúigiú bliain, agus
(ii) más tar éis deireadh na tréimhse sin a tharlóidh an scor, ní iníoctha an méid den ghlancháin ioncaim don chúigiú bliain a ghabhann thar an tsúim iomchuí.
(b) I mír (a) (ii) den fho-alt seo ciallaíonn “an tsuim iomchuí” leath na suime a bhfuil idir i agus an ghlancháin, ioncaim don chúigiú bliain an chomhréir chéanna atá idir an méid lá, sa tréimhse dar tosach an lá díreach i ndiaidh an lae dheiridh den tréimhse ocht mí is daichead dar tosach an lá tosaithe agus dar críoch an lá scoir, agus an méid lá sa tréimhse dar tosach an chéad lá den chúigiú bliain agus dar críoch lá an scoir.
(5) Ní iníoctha leath na glanchánach ioncaim d'aon cheann de na trí bliana measúnachta (a ngairtear an t-ochtú bliain feasta sa Chaibidil seo den bhliain dheiridh díobh) díreach i ndiaidh an cúigiú bliain.
(6) (a) Ní iníoctha an méid den ghláncháin ioncaim, don bhliain mheasúnachta (dá ngairtear an naoú bliain anseo feasta sa Chaibidil seo) díreach i ndiaidh an ochtú bliain, is comhionann leis an tsuim iomchuí.
(b) I mír (a) den fho-alt seo ciallaíonn “an tsuim iomchuí” leath na suime a bhfuil idir í agus an ghlancháin iomcaim don naoú bliain an chomhréir chéanna atá idir an méid lá sa tréimhse dar tosach an 6ú lá d'Aibreán an chéad bhliain agus dar críoch an lá díreach roimh an lá tosaithe agus an méid iomlán lá sa chéad bhliain.
(7) (a) Beidh an coinníoll seo a leanas ag gabháil le fo-alt (6), is é sin, i gcás an chuideachta buan scor an naoú bliain d'oibriú an mhianaigh a bheith á sheoladh aici mar thrádáil, ansin—
(i) más ar nó roimh an lá deiridh den tréimhse sé mhí is nóchad dar tosach an lá tosaithe a tharlóidh an scor, ní iníoctha leath na glanchánach ioncaim don naoú bliain, agus
(ii) más tar éis deireadh na tréimhse sin a tharlóidh an scor, ní hiníoctha an méid den ghlancháin ioncaim scor, ní iníoctha an méid den ghlancháin ioncaim iomchuí.
(b) I mír (a) (ii) den fho-alt seo ciallaíonn “an tsuim iomchuí” leath na suime a bhfuil idir í agus an ghlancháin ioncaim don naoú bliain an chomhréir chéanna atá idir an méid lá sa tréimhse dar tosach an 6ú lá d'Aibreán an naoú bliain agus dar críoch an lá deiridh den tréimhse sé mhí nóchad dar tosach an lá tosaithe agus an méid lá sa tréimhse dar tosach an 6ú lá d'Aibreán an naoú bliain agus dar críoch dáta an scoir.
(8) D'ainneoin aon ní sna fo-ailt sin roimhe seo den alt seo, beidh an cháin ioncaim iomlán le n-íoc ar an méid de na brabúis is comhionann le hiomlán aon íocaíocht, den tsórt dá dtagraítear in alt 385, a íocfaidh an chuideachta as na brabúis.
Díbhmní.
[1956, (Mianaigh), a. 7.]
387.—(1) (a) Chun críocha an ailt seo, bainfidh alt 458 leis an gcuideachta ionas go dtaispeánfaidh an ráiteas is gá do réir an ailt sin, maidir le gach barántas, seic nó ordú a tharraingeoidh nó a dhéanfaidh an chuideachta chun aon díbhinn a íoc is iníoctha go hiomlán nó go páirteach as na brabúis, i dteannta aon tsonraí is gá a thabhairt ar leithigh ón alt seo, cibé ní acu seo a leanas is gá sa chás—
(i) gurb íocaíocht díbhinne de na brabúis iomlán na suime dá mbeidh an barántas, an seic nó an t-ordú tarraingte nó déanta, nó
(ii) gurb íocaíocht as na brabúis cuid den tsuim sin (a luaitear ar leithligh a méid comhlán roimh aon asbhaint a dhéanamh i leith cánach ioncaim),
agus gairtear an íocaíocht iomchuí anseo feasta san alt seo den iomlán sin nó den chuid sin.
(b) Taispeánfaidh an ráiteas sin freisin an tréimhse (dá ngairtear an tréimhse dhíbhinne anseo feasta san alt seo) ar as an mbrabús ina leith a dhéantar an íocaíocht iomchuí agus—
(i) más rud é, maidir leis an íocaíocht iomchuí, nach bhfuil an chuideachta, de réir fho-alt (2) (a), i dteideal cáin ioncaim a asbhaint, inseofar an fíoras sin ar leithligh sa ráiteas sin,
(ii) más rud é, maidir le cuid den íocaíocht iomchuí, nach bhfuil an chuideachta, de réir fho-alt (2) (b), i dteideal cáin ioncaim a asbhaint, inseofar an chuid sin ar leithligh sa ráiteas sin,
(iii) más rud é, maidir leis an íocaíocht iomchuí, go ndéanfar, de réir fho-alt (2) (b), an méid den cháin ioncaim a d'fhéadfadh an chuideachta a asbhaint ar shlí eile a laghdú leath an mhéid sin, inseofar an fíoras sin ar leithligh sa ráiteas, sin, agus
(iv) más rud é, maidir le cuid den íocaíocht iomchuí, go ndéanfar, de réir fho-alt (2) (b), an méid den cháin ioncaim a d'fhéadfadh an chuideachta a asbhaint ar shlí eile, a laghdú leath an mhéid sin, inseofar an chuid sin ar leithligh sa ráiteas sin.
(2) (a) Más as na brabúis a íocfar díbhinn go hiomlán nó go páirteach agus, maidir leis an díbhinn sin, gur laistigh de thréimhse (dá ngairtear an chéad téarma anseo feasta sa Chaibidil seo) ocht mí is daichead dar tosach an lá tosaithe a bheidh iomlán na tréimhse díbhinne, beidh an chuideachta i dteideal cáin ioncaim a asbhaint, de réir alt 456 den chuid sin, más aon chuid é, den díbhinn a ghabhann thar an íocaíocht iomchuí, ach ní bheidh an chuideachta i dteideal cáin ioncaim a asbhaint as an íocaíocht iomchuí.
(b) I ngach cás eile ina n-íocfar díbhinn go hiomlán nó go páirteach as na brabúis, beidh an chuideachta i dteideal cáin ioncaim a asbhaint as an díbhinn de réir alt 456 ar choinníoll, áfach,—
(i) más laistigh de thréimhse (dá ngairtear an dara téarma anseo feasta sa Chaibidil seo) ocht mí is daichead dar tosach an lá díreach i ndiaidh lá dheireadh an chéad téarma a bheidh iomlán na tréimhse díbhinne, go ndéanfar an méid den cháin ioncaim a d'fhéadfadh an chuideachta a asbhaint ar shlí eile as an íocaíocht iomchuí faoi alt 456, a laghdú leath an mhéid sin, agus
(ii) mura laistigh den dara téarma a bheidh iomlán na tréimhse díbhinne—
(I) go ndéanfar an méid den cháin ioncaim a d'fhéadfadh an chuideachta a asbhaint ar shlí eile, faoi alt 456, as aon chuid den íocaíocht iomchuí is inchurtha i leith aon choda den tréimhse dhíbhinne a bheidh laistigh den dara téarma a laghdú leath an mhéid sin, agus
(II) nach mbeidh an chuideachta i dteideal cáin ioncaim a asbhaint as aon chuid den íocaíocht iomchuí is inchurtha i leith aon choda den tréimhse dhíbhinne a bheidh laistigh den chéad téarma.
(3) (a) Más as brabúis tréimhse díbhinne a mbeidh a hiomlán laistigh den chéad téarma, a íocfar iomlán na híocaíochta iomchuí, ní áireofar í i ráiteas ioncaim iomláin chun críche aon fhaoisimh nó aisíoca faoin Acht seo ná chun críche forchánach.
(b) Má bhíonn cuid den íocaíocht iomchuí inchurtha i leith coda de thréimhse díbhinne a bheidh laistigh den chéad téarma, ní áireofar an chuid sin den íocaíocht iomchuí i ráiteas ioncaim iomláin chun na gcríocha a dúradh.
(c) Más rud é—
(i) gur as brabúis tréimhse díbhinne a mbeidh a hiomlán laistigh den dara téarma a íocfar iomlán na híocaíochta iomchuí, nó
(ii) go mbeidh cuid den íocaíocht iomchuí inchurtha i leith coda de thréimhse dhíbhinne a bheidh laistigh den dara téarma,
ansin, d'ainneoin aon ní san Acht seo—
(I) ní dhéanfar aon fhaoiseamh ná aisíoc i leith na cánach ioncaim a d'fhéadfadh an chuideachta, de réir fho-alt (2) (b) a asbhaint as an íocaíocht iomchuí nó, de réir mar a bheidh, as an gcuid den íocaíocht iomchuí, a lamháil de réir ráta is mó ná an ráta ar dá réir a bheidh an chuideachta, ag féachaint d'fho-alt (2) (b), i dteideal cáin ioncaim a asbhaint as an íocaíocht iomchuí nó de réir mar a bheidh, as an gcuid den íocaíocht iomchuí, agus
(II) ní áireofar ach leath na híocaíochta iomchuí nó, de réir mar a bheidh, na coda den íocaíocht iomchuí, in aon ráiteas ioncaim iomláin chun críche forchánach.
Aisíoc.
[1956, (Mianaigh), a. 8.]
388.—Aon fhaoiseamh i bhfoirm aisíoca i leith cánach ioncaim a bheidh i measúnacht faoi Sceideal D nó faoi Sceideal A, agus is measúnacht den sórt dá dtagraítear in alt 385, tabharfar é de réir ráta a dhéanfar amach tríd an méid is iníoctha, ag féachaint don Chaibidil seo, den ghlancháin ioncaim don bhliain mheasúnachta a roinnt ar mhéid a thabharfaidh, ar é a mhuirearú de réir an ráta chaighdeánaigh chánach don bhliain sin, suim ar cóimhéid leis an nglancháin ioncaim don bhliain sin.
Srian ginearálta.
[1956, (Mianaigh), a. 9 (1).]
389.—Ní bheidh éifeacht ag an gCaibidil seo chun críocha cánach ioncaim maidir le haon bhliain mheasúnachta a thosóidh tar éis deireadh an naoú bliain, ach ní chuirfidh an fhoráil seo cosc le halt 387 do bhaint le díbhinn a íocfar tar éis deireadh an naoú bliain i gcás iomlán na díbhinne, nó cuid di, a íoc as brabúis thréimhse a mbeidh a hiomlán, nó cuid di, laistigh den chéad téarma nó den dara téarma.
Eolas a thabhairt.
[1956, (Mianaigh), a. 10; 1963, Sc. 6, Cuid III.]
390.—Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, trí fhógra i scríbhinn, a cheangal ar an gcuideachta cibé cuntais agus sonraí eile is dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim a bheith riachtanach chun críocha na Caibidle seo a thabhairt dóibh laistigh de cibé tréimhse a ordóidh siad.
Feidhm alt 387 maidir le díbhinní áirithe.
[1956, (Mianaigh), a. 11; 1960, a. 40.]
391.—(1) San alt seo ciallaíonn “cuideachta” cuideachta atá tar éis faoiseamh a fháil faoi alt 11 den Acht Airgeadais (Brabúis Mhianach Áirithe) (Faoiseamh Sealadach ó Chánachas), 1956, i leith brabús ó mhianach láithreach (mar a mhínítear sin san alt sin 11) a oibriú.
(2) D'ainneoin gan éifeacht a bheith feasta le fo-alt (2) den alt sin 11, beidh feidhm ag alt 387 maidir le díbhinn a íocfaidh an chuideachta tar éis tosach feidhme an Achta seo i gcás ina n-íocfar an díbhinn as brabúis a ndearnadh an glancháin ioncaim orthu a laghdú de bhua an ailt sin 11.
(3) D'fhonn feidhm a thabhairt d'alt 387 i gcás aon díbhinne den sórt sin measfar gurb é an lá tosaithe an lá a thosaigh an chuideachta ag gabháil d'oibriú an mhianaigh láithrigh a sheoladh mar thrádáil nó an 6ú lá d'Aibreáin, 1954 (cibé lá acu is déanaí).
(4) (a) Dúnfar amach ó fheidhm alt 387 aon díbhinn a d'íoc an chuideachta as brabúis an mhianaigh láithrigh agus ar tréimhse roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1956, an tréimhse dhíbhinne ina leith agus, i gcás aon díbhinne den sórt sin arb é an tréimhse dhíbhinne ina leith tréimhse ar tháinig cuid di roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1956, agus cuid tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1956, dúnfar amach ó fheidhm an ailt sin an chuid den díbhinn is inchurtha i leith na coda den tréimhse dhíbhinne roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1956, ach ní dhéanann na forálacha sin roimhe seo den mhír seo dochar do theideal na cuideachta chun cáin ioncaim a asbhaint as aon díbhinn den sórt sin nó as aon chuid den sórt sin de dhíbhinn.
(b) I mír (a) ciallaíonn “tréimhse dhíbhinne” an tréimhse a n-íoctar díbhinn as a brabúis.
Athrú cuideachta.
[1956, (Mianaigh), a. 12.]
392.—(2) Más rud é—
(a) go scoirfidh cuideachta (dá ngairtear an chuideachta bhunaidh anseo feasta san alt seo) tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1956, d'oibriú mianaigh cháilithigh a sheoladh mar thrádáil a raibh feidhm ag an gCaibidil seo, díreach roimh an dáta scoir, maidir le brabúis as, agus
(b) go dtosóidh cuideachta eile (dá ngairtear an athchuideachta anseo feasta san alt seo) ina dhiaidh sin ar thrádáil den sórt sin a sheoladh maidir leis an mianach,
tabharfar don athchuideachta, má corpraíodh sa Stát í agus má chónaíonn sí ann chun críocha cánach ioncaim, faoiseamh ó íoc a glanchánach ioncaim agus na cánach brabús corparáide is inchurtha i leith a brabús as an trádáil sin, an méid céanna (agus an méid sin amháin), agus do na blianta céanna (agus do na blianta sin amháin), ba chuí dá mba nár scoir an chuideachta bhunaidh de bheith ag seoladh na trádála sin agus gur ar an gcuideachta bhunaidh a bhí an ghlancháin ioncaim agus an cháin bhrabús corparáide sin inmhuirir in ionad iad a bheith inmhuirir ar an athchuideachta, agus beidh feidhm, chun críocha an ailt seo, ag fórálacha na Caibidle seo le haon mhodhnuithe is gá.
Caibidil III
Brabúis ó Oibríochtaí Gualmhianadóireachta
Mínithe.
[1956, F.I., Cuid II, a. 4.]
393.—Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “oibríochtaí gualmhianadóireachta” oibríochtaí gualmhianadóireachta (trí thochailt faoi thalamh nó trí thochailt in uachtar talún) sa Stát, cibé acu roimh an Acht seo a rith nó dá éis sin é, ach sin sa mhéid go dtáirgfear nó gur táirgeadh gual dá dtoradh agus sa mhéid sin amháin;
ciallaíonn “oibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha” oibríochtaí gualmhianadóireachta ar táirgeadh gual dá dtoradh tráth ar bith sa tréimhse bhliana dar chríoch an 30ú lé de Mheán Fómhair, 1956;
ciallaíonn “táirgeadh” táirgeadh i gcainníochtaí réasúnacha tráchtála d'fhonn brabúis a dhéanamh.
Srian ginearálta le faoiseamh.
[1956, F.I., a. 5.]
394.—Ní thabharfar faoiseamh faoin gCaibidil seo ach amháin i leith ioncaim nó brabús cuideachta, a corpraíodh sa Stát agus a chónaíonn ann chun críocha cánach ioncaim, ó oibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha.
Faoiseamhoibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha.
[1956, F.I., a. 8.]
395.—(1) Laghdófar 50 faoin gcéad in aghaidh gach bliana measúnachta iomchuí, cáin ioncaim is iníoctha i leith ioncaim, arna ríomh de réir an Achta seo, ó oibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha, a mhéid is inchurtha an t-ioncam sin i leith an barrachais chánach ioncaim.
(2) Nuair a bheidh méid na mbrabús ó oibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha á ríomh lena mheasúnú i leith cánach ioncaim, measfar gur íocadh aon cháin bhrabús corparáide nach iníoctha de bhua alt 8 (2) den Acht Airgeadais (Forálacha Ilghnéitheacha) 1956.
(3) (a) San alt seo—
ciallaíonn “bonn-tréimhse” an tréimhse ar ar a brabúis nó a gnóchain a dhéantar cáin ioncaim i leith na n-oibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha a ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D don bhliain mheasúnachta iomchuí;
ciallaíonn “barrachas cánach ioncaim” barrachas na táirgeachta guail ó na hoibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha sa bhonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta iomchuí thar an táirgeacht chaighdeánach ghuail;
ciallaíonn “bliain mheasúnachta iomchuí” gach ceann de na deich mbliana measúnachta comhleanúnacha arb í an chéad bhliain díobh cibé bliain de na trí blian measúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1957, an 6ú lá d'Aibreán, 1958, agus an 6ú lá d'Aibreán, 1959, faoi seach, a roghnóidh an chuideachta a bheidh i gceist nó, mura roghnóidh, an bhliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1959, faoi réir an choinníll, in aon chás inarb ionann an táirgeacht chaighdeánach ghuail agus an táirgeacht ghuail sa dá mhí dhéag dar chríoch an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1956, nach bliain mheasúnachta iomchuí an bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1957, más rud é gur ar lá roimh an 1ú lá de Dheireadh Fómhair, 1955, a thosaigh an bhonntréimhse maidir léi;
ciallaíonn “an táirgeacht chaighdeánach ghuail” an táirgeacht ghuail ó na hoibríochtaí gualmhianadóireachta láithreacha sa dá mhí dhéag dar chríoch an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1956, nó, más é is rogha leis an gcuideachta a bheidh i gceist, sa dá mhí dhéag dar chríoch an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1955.
(b) I gcás inar gá, chun an barrachas cánach ioncaim nó an barrachas cánach brabús corparáide a dhéanamh amach, comparáid a dhéanamh idir an táirgeacht chaighdeánach ghuail agus an táirgeacht ghuail i dtréimhse is giorra ná dhá mhí dhéag, measfar, chun críche na comparáide, gurb ionann an táirgeacht chaighdeánach ghuail agus an chuid sin di a bhfuil idir í agus an t-iomlán an chomhréir chéanna atá idir an tréimhse sin agus dhá mhí dhéag.
Díbhinní.
[1956, F.I., a. 9.]
396.—(1) Má bhíonn teideal faoi alt 456 ag cuideachta cáin ioncaim a bhaint as aon díbhinn, ní dhéanfar, in aon chás, cáin a bhaint aisti de réir ráta is mó ná ráta na cánach ioncaim arna laghdú aon fhaoiseamh ón gcáin sin a thugtar faoin gCaibidil seo nó faoi alt 7 den Acht Airgeadais (Forálacha Ilghnéitheacha), 1956, nó faoi alt 32 den Acht Airgeadais, 1960, agus beidh feidhm dá réir sin ag forálacha alt 457, le haon mhodhnuithe is gá.
(2) An ráta cánach ioncaim ar dá réir a bheidh aon aisíoc cánach ioncaim d'aon bhliain mheasúnachta le déanamh beidh sé faoi réir cibé coigeartuithe is cuí i gcásanna ina dtugtar faoiseamh faoi réim nó de bhua na Caibidle seo nó alt 7 den Acht Airgeadais (Forálacha Ilghnéitheacha), 1956, nó faoi alt 32 den Acht Airgeadais, 1960.
(3) Ní dheonófar aon fhaoiseamh ó cháin ioncaim faoin gCaibidil seo i leith aon ioncaim a bhfuil teideal ag cuideachta ar shlí seachas faoi alt 456 an cháin ioncaim ina leith a mhuirearú ar aon duine eile nó a bhaint, a choimeád siar nó a ghlanadh as aon íocaíocht le haon duine eile.
(4) I gcás ina ndéanfar, de bhua fho-alt (1), cáin ioncaim a asbhaint as díbhinn de réir ráta laghdaithe, is é méid a bheidh le cur i leith na díbhinne in aon tuairisceán chun críocha forchánach méid a mbeidh idir é agus méid na díbhinne an chomhréir chéanna atá idir ráta na cánach ioncaim a baineadh aisti agus an ráta a údarófaí a bhaint aisti dá mba nár hachtaíodh an t-alt seo.
Achomhairc.
[1956, F.I., a. 2.]
397.—Féadfar achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta ar aon cheist a éireoidh faoin gCaibidil seo sa tslí chéanna ina bhféadfaí achomharc a dhéanamh i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc.
Caibidil IV
Brabúis ó Earraí Áirithe a Onnmhairiú
Mínithe i gcoitinne.
[1956, F.I., Cuid III, a. 10 (cuid).]
398.—Sa Chaibidil seo—
ciallaíonn “bonn-tréimhse” an tréimhse ar ar a brabúis nó a gnóchain a dhéantar cáin ioncaim i leith trádála cuideachta a ríomh go críochnaitheach faoi Chás I de Sceideal D don bhliain éilimh;
ciallaíonn “cuideachta” (ach amháin chun críocha an choinníll a ghabhann le halt 399 (1)) comhlacht corpraithe a dhéanann, i gcúrsa a thrádála, earraí a onnmhairiú as an Stát.
Brí “earraí”.
[1956, F.I., a. 10 (cuid); 1958, a. 56 (2) (d); 1959, a. 71 (3); 1960, a. 27 (1).]
399.—(1) Sa Chaibidil seo, ciallaíonn “earraí” earraí arna monarú sa Stát ag an duine a onnmhairíonn iad nó cuid díobh agus arb é, maidir leis an mbonn-tréimhse iomchuí, an chuideachta é a éilíonn faoiseamh faoin gCaibidil seo:
Ar choinníoll, i gcás dhá chuideachta a bheith ann a bhfuil ceann acu ag monarú na n-earraí agus an ceann eile á n-onnmhairiú agus i gcás ina sealbhaíonn ceann amháin de na cuideachtaí níos mó ná 90 faoin gcéad de na gnáthscaireanna sa chuideachta eile nó i gcás daoine ag a bhfuil leas rialaithe i gcuideachta amháin a bheith, go díreach nó go neamhdhíreach, i seilbh níos mó ná 90 faoin gcéad de na gnáthscaireanna sa chuideachta eile, go measfar i gcás na n-earraí a mhonaraíonn ceann de na cuideachtaí agus a onnmhairíonn an chuideachta eile gurb í an chuideachta eile sin a mhonaraigh iad.
(2) Folóidh an míniú ar “earraí” atá i bhfo-alt (1)—
(a) iasc a táirgeadh sa Stát ar fheirm éisc; agus
(b) muisiriúin saothraithe, a saothraíodh sa Stát,
agus i gcás ina gclóifear leabhair nó cártaí beannachta sa Stát ag daoine seachas a bhfoilsitheoir agus go n-onnmhaireoidh a bhfoilsitheoir iad nó cuid díobh (nach cás lena mbaineann an coinníoll a ghabhann le fo-alt (1)), measfar, chun críocha fho-alt (1), gur sa Stát, ag a bhfoilsitheoir, a monaraíodh na leabhair nó na cártaí beannachta, de réir mar a bheidh.
(3) (a) Folóidh an míniú ar “earraí” atá i bhfo-alt (1) earraí arna monarú sa Stát nach dtagann faoin míniú sin agus a d'onnmhairigh an duine arb é, maidir leis an mbonntréimhse iomchuí, an chuideachta é atá ag éileamh faoisimh faoin gCaibidil seo i gcás inar díol ar mórreic an díol a rinne an duine sin ar na hearraí a onnmhairíodh amhlaidh.
(b) Ciallaíonn “díol ar mór-reic” i mír (a) earraí d'aon aicme a dhíol le duine a sheolann gnó díolta earraí den aicme sin nó a úsáideann earraí den aicme sin chun críocha trádála nó gnóthais a sheolann sé.
Tógáil agus deisiú long.
[1959, a. 71 (1) (2).]
400.—(1) I gcás cuideachta a sheolann trádáil ag tógáil nó ag deisiú long, beidh feidhm ag na forálacha seo a leanas chun críocha faoisimh ó cháin ioncaim faoin gCaibidil seo:
(a) measfar gur monarú earraí sa Stát deisiú a dhéanamh sa Stát ar long agus, a mhéid go ndearnadh aon deisiú den sórt sin sa Stát ar long arb iad a húinéirí iomlána daoine nach bhfuil gnáthchónaí orthu sa Stát, measfar gur earraí a rinneadh sa Stát agus a d'onnmhairigh an duine a mhonaraigh iad an long agus measfar gur méid is infhaighte ó earraí a dhíol aon mhéid is infhaighte mar íocaíocht as deisiú a rinneadh sa Stát ar long;
(b) i gcás ina ndéanfaidh an chuideachta maidir le haon bhliain mheasúnachta, trí fhógra i scríbhinn a thabharfar don chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana sin, sin a roghnú, beidh feidhm ag an gCaibidil seo i gcás na bliana sin—
(i) ionann is dá mbeadh an chuideachta tar éis na longa go léir a onnmhairiú a rinne an chuideachta sa Stát,
(ii) maidir leis na longa go léir a dheisigh an chuideachta sa Stát, amhail is dá mb'éard iad, a mhéid a deisíodh amhlaidh iad, earraí a d'onnmhairigh an chuideachta, agus
(iii) ionann is dá mba mhéideanna ab infhaighte ó dhíol earraí a d'onnmhairigh an chuideachta as an Stát méideanna is infhaighte ag an gcuideachta mar íocaíocht as longa a thógáil sa Stát nó a dheisiú sa Stát.
(2) I bhfo-alt 1 (a) (b), folaíonn aon tagairt do dheisiú nó tógáil tagairt do dheisiú nó tógáil a rinneadh tráth ar bith.
Earraí a onnmhaireoidh an Coimisiún Muc agus Bagúin agus An Bord Bainne.
[1964, a. 30.]
401.—(1) Má tharlaíonn, roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis—
(a) go ndíolfaidh cuideachta bagún leis an gCoimisiún Muc agus Bagúin de réir cheanglais faoi alt 23 den Acht Muc agus Bagúin (Leasú), 1961, agus
(b) go n-onnmhaireofar an bagún as an Stát ag an gCoimisiún nó thar a cheann,
beidh feidhm ag an gCaibidil seo ionann agus dá n-onnmhaireodh an chuideachta an bagún as an Stát, agus aon mhéid is infhaighte ag an gcuideachta as an mbagún a dhíol leis an gCoimisiún measfar, chun críocha na Caibidle seo, gur méid é is infhaighte as na hearraí a onnmhaireofar amhlaidh a dhíol.
(2) Má tharlaíonn, roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis—
(a) de bhua ordú faoi alt 57 den Acht um Margú Táirgí Déiríochta, 1961, go mbeidh cuideachta a mhonaraíonn táirge bainne, de réir bhrí an Achta sin, seachas im—
(i) faoi thoirmeasc go hiomlán táirge a onnmhairiú, nó
(ii) faoi thoirmeasc an táirge a onnmhairiú chun aon tíre nó tíortha sonraithe,
(b) go ndíolfaidh an chuideachta an táirge leis an mBord Bainne (dá ngairtear an Bord anseo feasta san fho-alt seo), agus
(c) i gcás lena mbainfidh mír (a) (i) go n-onnmhaireoidh an Bord an táirge, nó i gcás lena mbainfidh mír (a) (ii) go n-onnmhaireoidh an Bord an táirge, go dtí an tír shonraithe nó aon cheann de na tíortha sonraithe,beidh feidhm ag an gCaibidil seo, ionann agus dá n-onnmhaireodh an chuideachta an táirge as an Stát, agus aon mhéid is infhaighte ag an gcuideachta as an táirge a dhíol leis an mBord measfar chun críocha na Caibidle seo gur méid é is infhaighte as na hearraí a onmhaireofar amhlaidh a dhíol.
(3) Chun críocha fho-alt (2), measfar nach bhfuil onnmhairiú toirmiscthe mura ndeimhneoidh an tAire Talmhaíochta nach bhfuil sé sásta é a cheadúnú.
Bliain éilimh.
[1956, F.I., a. 10;
1958, a. 56 (2) (a);
1960, a. 28 (1);
1965, a. 6 (2).]
402.—Sa Chaibidil seo, ciallaíonn “bliain éilimh” gach bliain de dheich mbliana measúnachta comhleanúnacha arb í an chéad bhiain acu cibé bliain de na trí bliana measúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1957, an 6ú lá d'Aibreán, 1958, agus an 6ú lá d'Aibreán, 1959, faoi seach, a roghnóidh an chuideachta a bheidh i gceist nó mura roghnóidh, an bhliain dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1959, ach in aon chás inarb í an tréimhse chaighdeánach an tréimhse bhliana dar chríoch an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1956, ní bliain éilimh an bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1957, más rud é gur ar lá roimh an 1ú lá de Dheireadh Fómhair, 1955, a thosaigh an bhonn-tréimhse maidir léi:
Ar choinníoll—
(a) maidir le cuideachta a onnmhaireoidh earraí an 6ú lá d'Aibreán, 1960, nó dá éis, agus nár onnmhairigh earraí roimh an dáta sin, go gciallaíonn “bliain éilimh” gach bliain de dheich mbliana measúnachta comhleanúnacha arb í an chéad bhliain acu an chéad bhliain mheasúnachta a ndearnadh cáin ioncaim faoi Chás I de Sceideal D a ríomh go críochnaitheach ar bhrabúis nó gnóchain thréimhse a d'onnmhairigh an chuideachta earraí nó an chéad bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, mar a roghnóidh an chuideachta, nó, cheal roghnaithe, an chéad bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin a dúradh, ach ní bheidh an bhliain 1980-81 ná aon bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin ina bliain éilimh in aon chás, agus
(b) maidir le cuideachta—
(i) a onnmhairíonn earraí,
(ii) nach cuideachta dá dtagraítear i mír (a) den mhír seo,
(iii) nach ndearna éileamh, agus nach mbeadh teideal aici éileamh a dhéanamh, faoi fho-ailt (1) go (4) d'alt 404, in aghaidh na bliana 1959-60 ná aon bhliana measúnachta roimhe sin, agus
(iv) nach mbeadh teideal aici, mura mbeadh alt 399 (3), éileamh a dhéanamh faoi fho-ailt (1) go (4) d'alt 404,
go gciallaíonn “bliain éilimh” gach bliain de dheich mbliana measúnachta comhleanúnacha arb í an chéad bhliain acu an bhliain 1960-61 nó an bhliain 1961-62, de réir mar a roghnóidh an chuideachta nó, cheal roghnaithe, an bhliain 1961-62.
An tréimhse chaighdeánach.
[1956, F.I., a. 11.]
403.—Chun críocha na Caibidle seo, is í an tréimhse chaighdeánach maidir le trádáil chuideachta an tréimhse bhliana dar chríoch an 30ú lá de Mhean Fómhair, 1956, nó, má roghnaíonn an chuideachta amhlaidh, an tréimhse bhliana dar críoch an 30ú lá de Mheán Fómhair, 1955, agus beidh feidhm ag an tréimhse chaighdeánach sin maidir leis an trádáil cibé acu a bhí nó nach raibh, i gcaitheamh iomlán na tréimhse caighdeánaí nó aon choda di, an trádáil á seoladh ag duine, seachas an chuideachta, a sheol í sa bhliain éilimh nó sa tréimhse chuntasaíochta (cibé acu é), nó a bhí nó nach raibh codanna ar leithligh dí á seoladh ag daoine éagsúla, ach ní bheidh feidhm ag an tréimhse chaighdeánach sin i gcás nach raibh an trádáil ar marthain roimh dheireadh na tréimhse caighdeánaí sin.
Bonn an fhaoisimh ó cháin ioncaim.
[1956, F.I., a. 11.]
404.—(1) I gcás ina n-éileoidh agus ina gcruthóidh cuideachta maidir le haon bhliain éilimh—
(a) go ndearnadh, sa tréimhse chaighdeánach maidir leis an trádáil, earraí a onnmhairiú as an Stát i gcúrsa na trádála,
(b) go ndearnadh, sa bhonn-tréimhse, earraí a onnmhairiú as an Stát i gcúrsa na trádála, agus
(c) go raibh breis ag an méid iomlán a bhí infhaighte as na hearraí a luaitear go deiridh a dhíol ar an méid iomlán a bhí infhaighte as na hearraí a onnmhairíodh sa tréimhse chaighdeánach a dhíol,
laghdófar go neamhní an cháin ioncaim is iníoctha ag an gcuideachta don bhliain éilimh, a mhéid a bhaineann sí leis an mbrabús is inchurtha i leith na breise sin.
(2) Faoi réir fho-alt (5), measfar gurb é “an brabús is inchurtha i leith na breise sin” cibé suim a mbeidh idir í agus an méid de bhrabúis na cuideachta don bhliain éilimh, arna ríomh do réir an Achta seo, is inchurtha i leith díol earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh) an chomhréir chéanna bheidh idir an bhreis sin agus an méid iomlán a bhí infhaighte ag an gcuideachta as an díol sin sa bhonn-tréimhse.
(3) I gcás ina n-éileoidh agus ina gcruthóidh cuideachta maidir le haon bhliain éilimh—
(a) nach ndearnadh, sa tréimhse chaighdeánach maidir leis an trádáil, aon earraí a onnmhairiú as an Stát i gcúrsa na trádála nó nach infheidhmithe an tréimhse chaighdeánach, agus
(b) go ndearnadh, sa bhonn-tréimhse, earraí a onnmhairiú as an Stát i gcúrsa na trádála,
laghdófar ga neamhní an cháin ioncaim is iníoctha ag an gcuideachta don bhliain éilimh, an mhéid a bhaineann sí leis an mbrabús ó na hearraí a onnmhairíodh amhlaidh a dhíol.
(4) Chun críocha fho-alt (5), measfar gurb é “an brabús ó na hearraí a onnmhairíodh amhlaidh a dhíol” cibé suim a mbeidh idir í agus an méid de bhrabúis na cuideachta don bhliain éilimh, arna ríomh de réir an Achta seo, is inchurtha i leith earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh) a dhíol, an chomhréir chéanna a bheidh idir an méid ab infhaighte sa bhonntréimhse ó earraí a onnmhairíodh a dhíol agus an méid iomlán ab infhaighte ag an gcuideachta ó earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh) a dhíol sa bhonn-tréimhse.
(5) I gcás ina mbeidh feidhm ag na forálacha sin roimhe seo agus gurb iad na hearraí a onnmhairíodh, nó go raibh ar áireamh earraí a onnmhairíodh, as an Stát sa bhonn-tréimhse iomchuí, earraí a bhforálann alt 399 (3) go mbeidh an céanna folaithe sa mhíniú ar “earraí”, beidh éifeacht ag an gCaibidil seo ach go gcuirfear “agus marsantas (cibé acu a onnmhairíodh é nó nár onnmhairíodh) seachas na hearraí sin” isteach, i bhfo-ailt (2) agus (4) i ndiaidh “earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh)” gach áit ina bhfuil na focail dheiridh sin.
(6) Maidir le cuideachta a fuair faoiseamh faoi fho-alt (1) nó fo-alt (3), beidh feidhm ag an alt seo, maidir leis na cúig bliana measúnachta comhleanúnacha arb í an chéad bhliain acu an bhliain mheasúnachta díreach i ndiaidh bliain éilimh dheiridh na cuideachta ionann agus—
(a) dá mba bhliain éilimh gach bliain acu sin, agus
(b) go gcuirfí in ionad “laghdófar go neamhní” i bhfo-ailt (1) agus (3)—
(i) i gcás na céad bhliana acu sin, “laghdófar 80 faoin gcéad”.
(ii) i gcás an dara bliain acu sin “laghdófar 65 faoin gcéad”,
(iii) i gcás an tríú bliain acu sin “laghdófar 50 faoin gcéad”,
(iv) i gcás an ceathrú bliain acu sin “laghdófar 35 faoin gcéad”, agus
(v) i gcás an cúigiú bliain acu sin “laghdófar 15 faoin gcéad”.
(7) I gcás ina mbeidh cuideachta i dteideal, ar leithligh ó fhorálacha an fho-ailt seo agus fho-alt (8), faoiseamh a éileamh faoin gCaibidil seo de bhua fho-alt (6) in aghaidh na bliana 1974-75 nó aon bliana measúnachta roimhe sin, feadfaidh an chuideachta, in ionad an fhaoisimh sin, faoiseamh a éileamh faoi fho-alt (1) nó faoi fho-alt (3) ionann agus dá mba bhliain éilimh de réir bhrí alt 402 an bhliain mheasúnachta sin.
(8) I gcás ina mbeidh cuideachta tar éis faoiseamh a fháil faoin gCaibidil seo de bhua fho-alt (7) agus go mbeidh sí ina dhiaidh sin i dteideal faoisimh faoi fho-alt (6) deonófar an faoiseamh sin is déanaí a luaitear ionann agus dá mba í an bhliain mheasúnachta dheiridh a bhfuil faoiseamh dlite ina leith de bhua fho-alt (7) bliain éilimh dheiridh na cuideachta de réir bhrí alt 402:
Ar choinníoll nach dtabharfar aon fhaoiseamh in aghaidh aon bhliana measúnachta tar éis an ceathrú bliain déag measúnachta tar éis na chéad bhliana éilimh ná in aghaidh aon bhliana measúnachta tar éis na bliana 1970-80.
(9) Nuair a bheidh méid na mbrabús nó na ngnóchan ó thrádáil chuideachta á ríomh lena measúnú i leith cánach ioncaim, measfar gur íocadh aon cháin bhrabús corparáide nach iníoctha de bhua alt 13 den Acht Airgeadais (Forálacha Ilghnéitheacha), 1956.
Faoiseamh malairte ar allmhairí iomlána.
[1956, F.I., a. 10;
1957, a. 5; 1958, a. 56 (2) (a);
1960, a. 27 (2), 28 (6); 1963, a. 20.]
405.—(1) San alt seo tá le “bliain éilimh” an bhrí chéanna atá leis in alt 402, ach “chúig” a chur in ionad “dheich” sa chéad áit ina bhfuil sé, agus an coinníoll a fhágáil ar lár.
(2) (a) Aon cháin ioncaim is iníoctha ag cuideachta in aghaidh bliana éilimh seachas an bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, 1957, féadfar, a mhéid a bhaineann an cháin ioncaim sin le brabús ó earraí a onnmhairíodh as an Stát a dhíol, í a laghdú 25 faoin gcéad d'ainneoin aon ní in alt 404 ach is laghdú é in ionad, agus ní laghdú é i dteannta, aon laghdaithe eile ar cháin ioncaim, faoi alt 404 don bhliain éilimh.
(b) Chun críocha an fho-ailt seo, measfar gurb é an “brabús ó earraí a onnmhairíodh as an Stát a dhíol” cibé suim a mbeidh idir í agus an méid de bhrabúis na cuideachta don bhliain éilimh, arna ríomh de réir an Achta seo, is inchurtha i leith earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh) a dhíol an chomhréir chéanna a bheidh idir an méid ab infhaighte sa bhonn-tréimhse ó earraí a onnmhairíodh a dhíol agus an méid iomlán ab infhaighte ag an gcuideachta ó dhíol earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh) a dhíol sa bhonn-tréimhse.
(3) I gcás ina mbeidh feidhm ag forálacha an ailt seo agus gurb iad na hearraí a onnmhairíodh, nó go raibh ar earraí a onnmhairíodh, as an Stát sa bhonn-tréimhse ionchuí earraí a bhforálann alt 399 (3) ina dtaobh go mbeidh an céanna folaithe sa mhíniú ar “earraí”, beidh éifeacht ag an gCaibidil ach go gcuirfear “agus marsantais (cibé acu a onnmhairíodh é nó nár onnmhairíodh) seachas na hearraí sin” isteach i bhfo-ailt (2) (b) i ndiaidh “earraí (cibé acu a onnmhairíodh iad nó nár onnmhairíodh)” gach áit ina bhfuil na focail dheiridh sin.
(4) Beidh feidhm ag fo-alt (2) maidir le gach bliain de na cúig bliana measúnachta, arb í an chéad bhliain acu an bhliain mheasúnachta díreach i ndiaidh bliain éilimh dheiridh na cuideachta chun críocha an fho-ailt sin ionann agus—
(a) dá mba bhliain éilimh gach bliain acu sin, agus
(b) go gcuirfí in ionad “a laghdú 25 faoin gcéad” i bhfo-alt (2) (a)—
(i) i gcás na céad bhliana acu sin, “a laghdú 20 faoin gcéad”,
(ii) i gcás an dara bliain acu sin, “a laghdú 15 faoin gcéad”,
(iii) i gcás an tríú bliain acu sin, “a laghdú 10 faoin gcéad”,
(iv) i gcás an ceathrú bliain agus an cúigiú bliain acu sin, “a laghdú 5 faoin gcéad”.
Seirbhísí monaraíochta áirithe.
[1966, a. 29.]
406.—(1) I gcás comhlacht corpraithe a sheolann trádáil arb éard í nó ar cuid di seirbhísí a dhéanamh do dhuine eile i modh earraí nó ábhair leis an duine sin a chur faoi aon phróiseas déantóireachta, beidh, má roghnaíonn an comhlacht corpraithe amhlaidh, feidhm chun críocha faoisimh ó cháin ioncaim agus ó cháin bhrabús corpráide faoin alt seo ag na forálacha seo a leanas:
(a) measfar gur cuideachta an comhlacht corpraithe i ngach cás nach measfaí gur comhlacht corpraithe é mura mbeadh sin;
(b) measfar gur monarú earraí na seirbhísí sin a dhéanamh sa Stát agus measfar méid is infhaighte i leith earraí a dhíol aon mhéid is infhaighte mar íocaíocht ina leith, agus
(c) i gcás—
(i) na seirbhísí sin a dhéanamh do dhuine nach gcónaíonn sa Stát maidir le hearraí nó ábhair a allmhairíodh isteach sa Stát, agus
(ii) tar éis na seirbhísí a bheith déanta, go ndéanfar na hearraí nó na hábhair, nó na táirgí nó na baill a bheidh déanta díobh, a onnmhairiú amach as an Stát agus gur leis an duine sin iad i gcaitheamh an ama,
measfar gur onnmhairigh an comhlacht corpraithe earraí as an Stát agus measfar gur méid is infhaighte aige ó earraí a onnmhairíodh amhlaidh a dhíol aon íocaíocht is infhaighte aige as na seirbhísí.
(2) Aon rogha a dhéanfar faoi fho-alt (1) déanfar é trí fhógra i scríbhinn a sheachadfar don chigire agus beidh éifeacht aici maidir le gach bliain éilimh a mbeidh faoiseamh faoin gCaibidil á éileamh nó éilithe ina leith ag an gcomhlacht corpraithe a dhéanfaidh an rogha sin.
(3) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim trí fhógra i scríbhinn a cheangal ar chomhlacht corpraithe a éileoidh faoiseamh ó cháin de bhua fho-alt (1), cibé eolas nó sonraí a thabhairt dóibh is gá chun éifeacht a thabhairt don fho-alt sin, agus beidh éifeacht ag alt 404 (1) ionann is dá mbeadh an t-colas nó na sonraí a shonrófar i bhfógra faoin bhfo-alt seo ar áireamh na n-ábhar a gceanglaíonn na hailt sin cruthúnas a thabhairt orthu.
(4) Beidh éifeacht ag fo-alt (1) den alt seo amhail ón 27ú lá de Nollaig, 1956, agus féadfar faoiseamh a thabhairt dá réir sin trí aisíoc nó ar shlí eile mar is cuí leis na Coimisinéirí Ioncaim:
Ar choinníoll, i gcás ina ndearna comhlacht corpraithe, sula ndearna sé rogha faoin alt seo, díbhinn a íoc agus go bhfuil breis ag an méid cánach ioncaim a bhí sé i dteideal a bhaint as an díbhinn ar an méid a bheadh sé i dteideal faoi alt 410 (2) a asbhaint dá ndéanfaí an rogha sular íocadh an díbhinn, go ndéanfar aon fhaoiseamh ó cháin ioncaim ab inlamháilte mura mbeadh sin a laghdú méid na breise.
(5) I gcás inarb é ioncam nó cuid d'ioncam aon duine d'aon bliain mheasúnachta díbhinn a raibh éifeacht maidir léi ag an gcoinníoll a ghabhann le fo-alt (4), beidh teideal ag an duine a éileamh go n-aisíocfar leis an méid sin cánach ioncaim agus forchánach, más aon mhéid é, a laghdóidh a dhliteanais iomlána i leith na gcánacha sin go dtí an méid arbh é a dhliteanais é dá n-asbhainfí cáin ioncaim as an díbhinn de réir an ráta ar dá réir ab inasbhainte í dá mba rud é go raibh éifeacht ag fo-alt (1) maidir leis an gcomhlacht corpraithe an tráth a íocadh an díbhinn.
Athruithe dilseánachta.
[1956, F.I., a. 14 (1).]
407.—Chun críocha alt 404 (1), más rud é, i mbliain éilimh, go dtiocfaidh comharba i seilbh thrádála, déanfar an méid iomlán ab infhaighte ó na hearraí a onnmhairíodh sa tréimhse chaighdéanach a dhíol a chionroinnt idir an réamhtheachtaí agus an comharba i gcomhréir le faid na dtréimhsí faoi seach sa bhliain éilimh a bhí an trádáil á seoladh acu.
Trádáil a scor.
[1956, F.I., a. 14 (2).]
408.—Más rud é, sa bhliain éilimh, go mbuanscoirfear den trádáil, measfar, chun críocha alt 404 (1), gurb é an méid iomlán ab infhaighte ó na hearraí a onnmhairíodh sa tréimhse chaighdéanach a dhíol an chuid sin de a mbeidh idir í agus an t-iomlán an chomhréir chéanna a bheidh idir an tréimhse sa bhliain éilimh a bhí an trádáil á seoladh agus dhá mhí dhéag.
Cuid de thrádáil a aistriú.
[1956, F.I., a. 14 (3).]
409.—I gcás ina dtarlóidh, lá tosaithe na tréimhse caighdéanaí nó aon lá dá éis sin, aon athrú trína n-aistreofar cuid de thrádáil chun duine ar bith, déanfar, maidir le haon bhliain éilimh a dtarlóidh an t-athrú inti nó roimpi, an méid iomlán ab infhaighte ó na hearraí a onnmhairíodh sa tréimhse chaighdéanach a dhíol a chionroinnt chun críocha alt 404 (1) agus déanfar gach cionroinnt den sórt sin i cibé slí a mheasfaidh na Coimisinéirí Ioncaim a bheith cóir, ag féachaint do na himthosca go léir.
Eisiamh, díbhinní, etc.
[1956, F.I., a. 15;
1958, a. 56 (5).]
410.—(1) Ní déanfar laghdú faoin gCaibidil seo—
(a) i leith cáin ioncaim a bhfuil teideal ag cuideachta, ar shlí seachas faoi alt 456, í a mhuirearú i gcoinne aon duine eile nó a bhaint, a choimeád siar nó a ghlanadh as aon íocaíocht le haon duine eile, ná
(b) i leith cáin ioncaim nó cáin bhrabús corparáide is iníoctha ar bhrabúis ó aon oibríochtaí mianadóireachta.
(2) Má bhíonn teideal, faoi alt 456, ag comhlacht corpraithe cáin ioncaim a bhaint as aon díbhinn, ní dhéanfar, in aon chás, cáin bhaint aisti de réir ráta is mó ná ráta na cánach ioncaim arna laghdú d'aon fhaoiseamh ón gcáin sin a thugtar faoin gCaibidil seo, agus beidh feidhm dá réir sin ag forálacha alt 457, le haon mhodhnuithe is gá.
(3) An ráta cánach ioncaim ar dá réir a bheidh aon aisíoc cánach ioncaim d'aon bhliain mheasúnachta le déanamh beidh sé faoi réir cibé coigeartuithe is cuí i gcásanna ina dtabharfar faoiseamh faoi réim nó de bhua na Caibidle seo.
(4) I gcás ina mbeifear, de bhua fho-alt (2), tar éis cáin ioncaim a bhaint as díbhinn de réir ráta laghdaithe, is é méid a bheidh le cur i leith na díbhinne in aon tuairisceán chun críocha forchánach méid a mbeidh idir é agus méid na díbhinne an chomhréir chéanna a bheidh idir ráta na cánach ioncaim a baineadh aisti agus an ráta a údarófaí a bhaint aisti dá mba nár achtaíodh an t-alt seo.
Coigeartuithe ar mhéideanna áirithe.
[1959, a. 72.]
411.—(1) I gcás ina n-éileoidh cuideachta faoiseamh de bhun na Caibidle seo agus gur dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim maidir le hearraí de shaghas áirithe go ndéanann íoc aon dleachta ag an gcuideachta i leith na n-earraí nó ná n-ábhar a úsáideadh á monarú difear don choibhneas idir an méid is infhaighte ó earraí a onnmhairíodh a dhíol in aon tréimhse áirithe agus an méid is infhaighte ó earraí nár onnmhairíodh a dhíol sa tréimhse sin, féadfaidh na Coimisínéiri Ioncaim a ordú go mbeidh feidhm ag fo-alt (2) nó fo-alt (3), cibé acu is dóigh leo is iomchuí, chun méid a fhionnadh is infhaighte ó na hearraí sin a dhíol sa tréimhse sin, agus, i gcás ina mbeifear tar éis aon ordú den sórt sin a thabhairt, is dá réir a ríomhfar aon fhaoiseamh don chuideachta faoi threoir earraí a dhíol sa tréimhse sin.
(2) (a) Measfar aon mhéid is infhaighte ó earraí a dhíol a onnmhairíodh as an Stát a bheith arna mhéadú de mhéid aon aistarrainge, lacáiste nó aisíoca dhleachta, is dleacht is iníoctha sa Stát, a fuair an chuideachta i leith na n-earraí sin agus a bheith arna laghdú de mhéid aon dleachta a d'íoc an chuideachta in aon chríoch lasmuigh den. Stát i leith na hearraí sin a allmhairiú isteach sa chríoch sin.
(b) Measfar aon mhéid is infhaighte ó earraí a dhíol nár onnmhairíodh a bheith arna mhéadú de mhéid aon lacáiste nó aisíoca dhleachta, is dleacht is iníoctha sa Stát, a fuair an chuideachta i leith na n-earraí sin.
(3) (a) Measfar méid is infhaighte ó earraí a dhíol a onnmhairíodh as an Stát a bheith arna laghdú de mhéid aon dleachta a d'íoc an chuideachta in aon chríoch lasmuigh den Stát i leith na hearraí sin a allmhairiú isteach sa chríoch sin.
(b) Measfar méid is infhaighte ó earraí nár onnmhairíodh a dhíol a bheith arna laghdú de mhéid aon dleachta, is dleacht is iníoctha sa Stát, a d'íoc an chuideachta i leith na n-earraí sin.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le fógra i scríbhinn a cheangal ar an gcuideachta cibé eolas nó sonraí a thabhairt dóibh is gá chun éifeacht a thabhairt don alt seo, agus beidh éifeacht ag alt 404 (1) ionann is dá mbeadh an t-eolas nó na sonraí a shonrófar i bhfógra faoin bhfo-alt seo ar áireamh na n-ábhar a gceanglaíonn an fo-alt sin cruthúnas a thabhairt orthu.
Idirbheartanna idir daoine i gcomhlachas le chéile agus cuideachta i gcomharbas ar thrádáil chuideachta eile.
[1960, a. 30; 1961, a. 38.]
412.—(1) Má dhéanann cuideachta a éileoidh faoiseamh faoin gCaibidil seo (dá ngairtear an ceannaitheoir anseo ina dhiaidh seo san fho-alt seo) ceannach ó dhuine eile (dá ngairtear an díoltóir anseo ina dhiaidh seo san fho-alt seo), agus—
(a) go mbeidh an ceannaitheoir faoi rialú an díoltóra nó, más comhlacht corpraithe nó comhpháirtíocht an díoltóir, go mbeidh an díoltóir faoi rialú an cheannaitheora nó an díoltóir agus an ceannaitheoir faoi rialú dhuine éigin eile, agus
(b) gur lú an praghas san idirbheart ná an praghas a mbeifí ag súil leis dá mba idirbheart idir páirtithe neamhspleácha ag déileáil ar neamhthuilleamaí le chéile an t-idirbheart,
ansin, chun críocha na Caibidle seo, ríomhfar na brabúis de chuid an cheannaitheora is inchurtha i leith díolachán ionann agus dá mba é an praghas san idirbheart an praghas a bheadh ann dá mba idirbheart idir daoine neamhspleácha ag déileáil mar a dúradh an t-idirbheart.
(2) I bhfo-alt (1) tá le “rialú” an bhrí a thugtar dó le halt 299 (6).
(3) I gcás cuideachta (dá ngairtear an chuideachta chomharbais ina dhiaidh seo san alt seo) a theacht i gcomharbas ar thrádáil nó ar chuid de thrádáil a bhí, an 6ú lá d'Aibreán, 1960, nó dá éis, á seoladh ag cuideachta eile (dá ngairtear an chuid-eachta bhunaidh san fho-alt seo) agus go ndearna an chuideachta bhunaidh éileamh nó go bhféadfaidh sí éileamh a dhéanamh faoin gCaibidil seo, ansin, déanfar faoiseamh a dheonú, chomh fada agus a bhaineann an faoiseamh sin leis an trádáil nó leis an gcuid de thrádáil a bheidh i gceist, don chuideachta chomharbais ach sin amháin maidir lena mbeidh fágtha de na blianta éilimh a bhféadfadh an chuideachta bhunaidh faoiseamh a éileamh ina n-aghaidh dá leanadh sí den trádáil, nó den chuid den trádáil, a bheidh i gceist a sheoladh.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim trí fhógra i scríbhinn a cheangal ar an gcuideachta cibé eolas nó sonraí is gá chun críocha an ailt seo a thabhairt dóibh, agus beidh éifeacht ag alt 404 (1) agus 404 (3) ionann agus dá mbeadh an t-eolas nó na sonraí a shonrófar i bhfógra faoin bhfo-alt seo ar áireamh na n-ábhar a gceanglaíonn na fo-ailt sin cruthúnas a thabhairt orthu.
(5) I gcás ina n-éileoidh cuideachta faoiseamh faoin gCaibidil seo ar shlí seachas de bhua foralácha alt 399 (3), beidh éifeacht ag na forálacha sin roimhe seo den alt seo i leith, agus amháin i leith, comharbais a tharla nó a tharlóidh tar éis an 19ú lá d'Aibreán, 1961.
Doiciméid agus taifid a thabhairt ar aird.
[1960, a. 31.]
413.—(1) Ar oifigeach údaraithe á iarraidh sin air in aon áitreabh le cuideachta a éileoidh faoiseamh faoin gCaibidil seo, déanfaidh aon duine a bheidh ar fostú ag an gcuideachta san áitreamh gach uile shonra, cuntas, leabhar agus doiciméad agus taifead eile a bhainfidh le ceannach agus díol earraí ag an gcuideachta agus a bheidh faoi rialú agus i seilbh an duine sin agus ar fáil aige a thabhairt ar aird don oifigeach údaraithe agus, nuair a thabharfaidh sé an aird amhlaidh iad, ligfidh sé don oifigeach údaraithe iad a scrúdú agus cóipeanna a dhéanamh díobh nó sleachta a thógáil astu.
(2) Mura ndéanaidh duine ar a ndéanfar iarratas faoi fho-alt (1) de réir cheanglas an fho-ailt sin, dlífear pionós £50 a chur air.
(3) Maidir leis na pionóis uile faoin alt seo, féadfar, gan dochar d'aon mhodh gnóthaithe eile, imeachtaí a bhunú dá lorg agus iad a ghnóthú go hachomair amhail mar a dhéantar i gcás imeachtaí achomaire chun aon fhíneáil nó pionós faoi aon Acht a bhaineann leis an mál a ghnóthú.
(4) I gcás ina n-iarrfaidh oifigeach údaraithe, de bhun an ailt seo, go dtabharfar aon doiciméid nó taifid ar aird déanfaidh sé, má iarrtar sin air, a údarás chun críocha an ailt seo a thaispeáint don duine lena mbainfidh
(5) San alt seo, ciallaíonn “oifigeach údaraithe” oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim arna údarú acu i scríbhinn chun críocha an ailt seo.
Achomhairc.
[1956, F.I., a. 2 (cuid).]
414.—Féadfar achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta ar aon cheist a éireoidh faoin gCaibidil seo ionann agus mar a d'fhéadfaí achomharc a dhéanamh i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomairc.
CUID XXVI
Achomhairc
Toirmeasc ar mheasúnacht a athrú ach amháin ar achomharc.
[1918, a. 133 (1).]
415.—Ach amháin i gcás ina n-údaraítear sin go sainráiteach leis an Acht seo, ní athrófar measúnacht roimh an am le haghaidh achomhairc a éisteacht agus a chinneadh, agus ní dhéanfar ansin é ach amháin i gcás measúnachtaí a ndearnadh achomhairc ina n-aghaidh, agus de réir an chinnidh sin; agus má dhéanann duine ar bith, nó má chuireann sé faoi deara nó má cheadaíonn sé go ndéanfar, in aon mheasúnacht, aon athrú neamhúdaraithe, tabhóidh sé pionós £50.
Achomhairc i gcoinne measúnachta.
[1929, a. 5;
1949, a. 30 (1);
1958, a. 3;
1963, Sc. 6, Cuid II; 1965, a. 5.]
416.—(1) Duine ar bith arb éagóir leis aon mheasúnacht i leith cánach ioncaim a dhéanfaidh cigire nó aon oifigeach eile air a cheap na Coimisinéirí Ioncaim chuige sin (dá ngairtear “oifigeach eile” anseo ina dhiaidh seo san alt seo) beidh teideal aige achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire nó don oifigeach eile laistigh de lá agus fiche tar éis dáta an fhógra mheasúnachta nó an fhógra faoi alt 180 go ndearnadh measúnachtaí (de réir mar a bheidh).
(2) (a) Ceapfaidh na Coimisinéirí Speisialta ó am go ham tráthanna agus áiteanna chun achomhairc i gcoinne measúnachtaí a éisteacht agus tabharfaidh Cléireach na gCoimisinéirí Speisialta fógra i dtaobh na dtráthanna agus na n-áiteanna sin don chigire nó don oifigeach eile sin a dúradh.
(b) Tabharfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile sin a dúradh fógra i scríbhinn do gach duine a thug fógra achomhairc i dtaobh an trátha agus na háite a ceapadh chun a achomharc a éisteacht, ach—
(i) ní thabharfar fógra faoin mír seo i gcás ina mbeidh éifeacht ag fo-alt (3) (b) de dhroim comhaontaithe dá dtagraítear sa mhír sin nó de dhroim fógra dá dtagraítear i bhfo-alt (3) (d), agus
(ii) i gcás ina measfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile go mb'fhéidir go socrófaí achomharc trí chomhaontú faoi fho-alt (3), féadfaidh sé staonadh ó fhógra a thabhairt faoin mír seo nó feadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn, fógra a bheidh tugtha cheana a aistarraingt.
(3) (a) Baineann an fo-alt seo le haon mheasúnacht a mbeidh fógra achomhairc tugtha ina leith agus nach measúnacht a mbeidh na Coimisinéirí Speisialta tar éis an t-achomharc ina coinne a chinneadh nó atá tagtha chun bheith ina measúnacht chríochnaitheach dhochloíte faoi fho-alt (6).
(b) Má tharlaíonn, maidir le measúnacht lena mbaineann an fo-alt seo, go ndéanfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile sin a dúradh agus an t-achomharcóir comhaontú, i scríbhinn nó ar shlí eile, go seasfaidh an mheasúnacht, go leasófar ar mhodh áirithe í nó go n-urscaoilfear nó go gcealófar í, tabharfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile éifeacht don chomhaontú agus, ansin, más é a bheidh sa chomhaontú go seasfaidh an mheasúnacht nó go leasófar í, beidh an fheidhm agus an éifeacht chéanna ag an measúnacht nó ag an measúnacht leasaithe, de réir mar a bheidh, a bheadh aici dá mba mheasúnacht í nár tugadh aon fhógra achomhairc ina taobh.
(c) Aon chomhaontú nach mbeidh i scríbhinn, measfar nach comhaontú é chun críocha mhír (b) den fho-alt seo, mura rud é—
(i) go ndaingneofar go ndearnadh comhaontú, agus na téarmaí ar ar comhaontaíodh, trí fhógra i scríbhinn a thabharfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile sin a dúradh don achomharcóir nó a thabharfaidh an t-achomharcóir don chigire nó don oifigeach eile, agus
(ii) go bhfuil lá agus fiche caite ó tugadh an fógra sin agus nár thug an duine dár tugadh é fógra i scríbhinn don té a thug é gur mian leis an comhaontú a shéanadh nó tarraingt siar sa.
(d) Aon uair a thabharfaidh achomharcóir fógra i scríbhinn don chigire nó don oifigeach eile sin a dúradh gur mian leis gan dul ar aghaidh lena achomharc i gcoinne measúnacht lena mbaineann an fo-alt seo, beidh éifeacht ag mír (b) ionann is dá mbeadh comhaontú i scríbhinn déanta ag an achomharcóir agus ag an gcigire nó an t-oifigeach eile, ar fhógra an achomharcóra a bheith faighte, go seasfadh an mheasúnacht.
(e) Na tagairtí san fho-alt seo do chomhaontú a dhéanamh le hachomharcóir agus fógra a thabhairt d'achomharcóir nó an t-achomharcóir do thabhairt fógra, folaíonn siad tagairtí do chomhaontú a dhéanamh le duine agus é ag gníomhú thar ceann an achomharcóra maidir leis an achomharc, agus d'fhógra a thabhairt don duine sin nó don duine sin do thabhairt fógra.
(4) Is iad na Coimisinéirí Speisialta a éistfidh agus a chinnfidh gach uile achomharc i gcoinne measúnachtaí, agus is cinneadh críochnaitheach dochloíte a gcinneadh ar aon achomharc den sórt sin, mura n-éileoidh an duine a bheidh measúnaithe go n-athéistfear a achomharc faoi alt 429 nó mura gceanglófar faoin Acht seo cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte.
(5) Féadfaidh Coimisinéir Speisialta amháin achomharc i gcoinne measúnachta a éisteacht agus a chinneadh agus féadfaidh Coimisinéir Speisialta amháin na cumhachtaí a thugtar do na Coimisinéirí Speisialta le fo-ailt (7) agus (8) a fheidhmiú.
(6) Mura bhfaighfear fógra achomhairc ó dhuine dar tugadh fógra measúnachta nó má fhaillíonn nó má dhiúltaíonn duine a mbeidh fógra achomhairc tugtha aige, láithriú os comhair na gCoimisinéirí Speisialta san am agus san áit a bheidh ceaptha le haghaidh achomhairc a éisteacht, beidh measúnacht a rinneadh air críochnaitheach dochloíte.
(7) (a) Aon fhógra achomhairc nár tugadh laistigh den am a theorainnítear le fo-alt (1) measfar gur tugadh amhlaidh é i gcás ina ndearna an cigire nó cibé oifigeach eile mar a dúradh, ar iarratas i scríbhinn a bheith déanta chuige á iarraidh sin agus ar é a bheith sásta nár fhéad an t-iarratasóir mar gheall ar asláithreacht, breoiteacht nó cúis réasúnach eile, fógra achomhairc a thabhairt laistigh den am a theorainnítear agus go ndearnadh an t-iarratas gan mhoill neamhréasúnach ina dhiaidh sin, a chur in iúl don iarratasóir i scríbhinn gur géilleadh dá iarratas.
(b) Más rud é, ar iarratas a fháil faoi mhír (a), nach mbeidh an cigire nó an t-oifigeach eile sásta mar a dúradh, cuirfidh sé in iúl don iarratasóir trí fhógra i scríbhinn gur diúltaíodh dá iarratas.
(c) Laistigh de chúig lá dhéag tar éis dáta fógra faoi mhír (b), féadfaidh an t-iarratasóir, trí fhógra i scríbhinn, a iarraidh ar an gcigire nó ar an oifigeach eile a iarratas a tharchur chun na gCoimisinéirí Speisialta agus, i gcás aon iarratas a tharchuirfear amhlaidh, beidh éifeacht ag míreanna (a) agus (b) ionann agus dá gcuirfí tagairt do na Coimisinéirí Speisialta in ionad gach tagartha atá ansin don chigire nó don oifigeach eile.
(8) I gcás gan duine a mbeidh fógra achomhairc tugtha aige a theacht i láthair os comhair na gCoimisinéirí Speisialta san am agus san áit a bheidh ceaptha lena achomharc a éisteacht ann, ní bheidh éifeacht ag fo-alt (6) más rud é—
(a) go dtiocfaidh duine eile i láthair san am agus san áit sin thar ceann an achomharcóra agus go dtoileoidh na Coimisinéirí Speisialta éisteacht leis an duine sin, nó
(b) go n-iarchuirfidh na Coimisinéirí Speisialta an éisteacht ar iarratas chuige sin a bheith déanta chucu i scríbhinn nó ar shlí eile ag an am sin nó roimhe, nó
(c) ar iarratas i scríbhinn a bheith déanta chucu tar éis an ama sin, go n-ordóidh na Coimisinéirí Speisialta, ar iad a bheith sásta nár fhéad an t-iarratasóir, mar gheall ar asláithreacht, breoiteacht nó cúis réasúnach eile, teacht i láthair os a gcomhair san am agus san áit sin agus go ndearnadh an t-iarratas gan mhoill neamhréasúnach, go ndéileálfar leis an achomharc mar achomharc nach bhfuil am a éisteachta ceaptha go fóill.
(9) (a) I gcás ina mbeifear tar éis caingean a thionscnamh chun cáin a ghnóthú muirearaíodh trí mheasúnacht is caingean i modh imeachtaí a thionscnamh in aon chúirt nó deimhniú a eisiúint faoi alt 485, ní bheidh feidhm, mura n-ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim a mhalairt, ag fo-alt (7) ná ag fo-alt (8) maidir leis an measúnacht sin go dtí go mbeidh an chaingean sin críochnaithe.
(b) Más rud é, i gcás a bheidh faoi réim na míre sin roimhe seo, go ngéillfear d'iarratas faoi fho-alt (7) (a) nó, ar iarratas faoi fho-alt (8) (c), go n-ordóidh na Coimisinéirí Speisialta mar a fhoráiltear ansin, ní bheidh teideal ag an iarratasóir in aon chás go n-aisíocfar leis aon suim a d'íoc sé i leith costas aon imeachtaí cúirte den sórt a dúradh ná, de réir mar a bheidh, go n-aisíocfar leis aon táillí nó caiteachais a mhuirearaigh an cláraitheoir contae nó an sirriam a d'fhorghníomhaigh deimhniú faoi alt 485.
(10) Is i gcúirt iata a bheidh gach athéisteacht achomhairc ag an gCúirt Chuarda faoi alt 429 agus, más mar sin a theastóidh ón duine arb é a inmhuirireacht i leith cánach is ábhar don chás, is gcúirt iata a dhéanfar gach éisteacht ag an Ard-Chúirt nó ag an gCúirt Uachtarach ar chás a shonrófar faoi alt 428 nó 430.
(11) Beidh feidhm ag an alt seo, leis na modhnuithe is gá, i gcás achomharc i gcoinne measúnachtaí i leith forchánach.
Foráil maidir le hachomhairc.
[1927, a. 10 (1);
1963, Sc. 6, Cuid II; 1965, Sc. 3, Cuid I.]
417.—Aon uair a dhéanfar achomharc i gcoinne measúnachta, déanfaidh an t-achomharcóir san fhógra achomhairc forais an achomhairc a shonrú, ach ní choiscfidh an fo-alt seo na Coimisinéirí Speisialta ó cheadú don achomharcóir ar an achomharc a éisteacht aon fhoras achomhairc a phlé nach mbeidh sonraithe san fhógra achomhairc agus a measfaidh na Coimisinéirí Speisialta nach go toiliúil nó go míréasúnach a fágadh ar lár iad as an bhfógra sin.
Cumhacht na gCoimisinéirí Speisialta a ordú cáin a íoc i measúnachtaí a bheidh faoi achomharc.
[1965, a. 65.]
418.—(1) Más rud é, ar achomharc i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim a thabhairt os a gcomhair lena éisteacht, go ndéanfaidh na Coimisinéirí Speisialta—
(a) ar iarratas ó bhéal nó i scríbhinn ón achomharcóir, an éisteacht a iarchur, nó
(b) ar an éisteacht a bheith tosaithe acu, í a chur ar atráth,
féadfaidh siad a ordú go n-íocfar, d'ainneoin an éisteacht, an méid sin den cháin sa mheasúnacht is dóigh leo, ar fhoras an eolais a bheidh ar fáil, a bheidh iníoctha ar an achomharc a chinneadh no dá éis sin.
(2) Maidir le cás ina ndéanfar ordú faoi fho-alt (1) gan an t-achomharcóir a bheith i láthair, beidh éifeacht ag na forálacha nó dá éis sin.
(a) déanfaidh an cigire nó an t-oifigeach eile do na Coimisinéirí Ioncaim fógra i scríbhinn i dtaobh an t-ordú a dhéanamh a thabhairt don achomharcóir;
(b) féadfaidh an t-achomharcóir, más éagóir leis an t-ordú, laistigh de cheithre lá dhéag tar éis dáta an fhógra dá dtagraítear i mír (a) é, uiríolla i scríbhinn a chur faoi bhráid na gCoimisinéir Speisialta i dtaobh an ordaithe;
(c) féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta tar éis breithniú a dhéanamh ar aon uiríolla a chuirfear faoina mbráid de réir mhír (b), an t-ordú a dhaingniú nó ordú athbhreithnithe a dhéanamh, agus gabhfaidh aon ordú athbhreithnithe den sórt sin ionad an ordaithe chéadluaite.
(3) I gcás an t-achomharc a thabharfar os comhair na gCoimisinéirí Speisialta le héisteacht do bhaint le measúnacht i leith cánach ioncaim (dá ngairtear an mheasúnacht iomchuí anseo ina dhiaidh seo an fho-alt seo) is measúnacht amháin d'uimhir mheasúnachtaí (dá ngairtear na measúnachtaí comhshuimithe anseo ina dhiaidh seo san fho-alt seo) a mbeidh an cháin inti luaite in aon suim amháin faoi alt 183 (1) tiocfar, chun críocha fho-alt (1), ar mhéid na cánach sa mheasúnacht iomchuí tríd an méid cánach, más ann, is iníoctha faoi alt 183 (3) a bhaint as an tsuim amháin sin; agus, i gcás ina ndéanfar achomharc chun na gCoimisinéirí Speisialta, i gcoinne dhá cheann nó níos mó de na measúnachtaí comhshuimithe, tiocfar sa tslí chéanna ar an méid iomlán cánach sna measúnachtaí sin agus beidh feidhm ag forálacha an ailt seo ionann is dá mba mhéid cánach i measúnacht aonair an méid iomlán sin.
(4) I gcás ina mbeidh sé ordaithe, maidir le haon mheasúnacht, méid cánach a íoc faoi na forálacha sin roimhe seo den alt seo—
(a) baileofar agus íocfar an méid sin agus béarfaidh sí ús ionann agus dá mbeadh an t-achomharc i gcoinne na measúnachta cinnte nuair a rinneadh an t-ordú agus gurbh é an méid cánach is inmhuirir de réir an chinnidh an méid cánach a shonraítear leis an ordú, agus
(b) ar an achomharc i gcoinne na measúnachta a chinneadh, déanfar aon iarmhéid cánach is inmhuirir de réir an chinnidh a íoc nó aon cháin a ró-íocadh a aisíoc, de réir mar is gá sa chás,
agus, i gcás ina mbeidh feidhm ag fo-alt (2), measfar chun críocha mhír (a), gur ar dháta an fhógra faoi fho-alt (2) (a) a rinneadh an t-ordú.
(5) Folaíonn gach tagairt san alt seo d'achomharcóir tagairt do dhuine ag gníomhú thar ceann an achomharcóra maidir leis an achomharc.
(6) Féadfaidh Coimisinéir Speisialta amháin aon chumhacht dá dtugtar do na Coimisinéirí Speisialta leis an alt seo a fheidhmiú.
Comhaontú maidir le méid cánach nach mbeidh faoi dhíospóid ar achomharc i gcoinne measúnachta.
[1964, a. 31.]
419.—(1) Más rud é, i gcás inar tugadh fógra achomhairc i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim nó forchánach, go ndéanfaidh an t-achomharcóir agus cigire nó oifigeach eile do na Coimisinéirí Ioncaim comhaontú mar gheall ar an méid cánach a mhuirearaítear leis an measúnacht agus ar cheart é a íoc d'ainneoin an achomhairc, baileofar agus íocfar an méid sin agus beidh ús air ar gach slí ionann agus dá mba cháin í a muirearaíodh le measúnacht nach raibh achomharc ar bith ar feitheamh ina leith agus ar an achomharc a chinneadh beidh aon iarmhéid cánach is inmhuirir de réir an chinnidh iníoctha nó aisíocfar aon cháin a ró-íocadh, de réir mar is gá sa chás.
(2) An tagairt atá i bhfo-alt (1) do chomhaontú a dhéanamh le hachomharcóir folaíonn sí tagairt do chomhaontú a dhéanamh le duine a bheidh ag gníomhú thar ceann an achomharcóra maidir leis an achomharc.
Tuairiscí ar chásanna a sanraíodh a fhoilsiú.
[1949, a. 30 (2).]
420.—Má dhéanann an Ard-Chúirt nó an Chúirt Uachtarach cás a sonraíodh i dtaobh cánach ioncaim nó forchánach a éisteacht i gcúirt iata, de bhun alt 416 (10), ní thabharfaidh sin nach bhféadfar tuairisc ar imeachtaí, nó ar bhreithiúnais, na hArd-Chúirte nó na Cúirte Uachtaraí, a fhoilsiú sna dlí-thuairiscí a fhoilsíonn Comhairle Corpraithe na dTuairiscí Dlí d'Éirinn ná in aon dlí-thuairiscí aitheanta eile ná in aon tuairiscí a chlóbhuailfear le cead na Comhairle Corpraithe sin, ach ní nochtfar in aon tuairisc den sórt sin ainm an duine arb é a inmhuirearacht i leith cánach is ábhar don chás.
Nós imeachta ar achomhairc.
1918, a. 137 (2)— (5); 1965, Sc. 3, Cuid I.]
421.—(1) Féadfaidh an cigire láithriú ag gach achomharc agus beidh teideal aige—
(a) bheith i láthair am na héisteachta go léir agus nuair a chinnfear an t-achomharc; agus
(b) aon fhianaise dhleathach a thabhairt ar aird ag tacú leis an measúnacht; agus
(c) cúiseanna a thabhairt ag tacú leis an measúnacht.
(2) Ar aon achomharc ceadóidh na Coimisinéirí Speisialta d'aon abhcóide nó aturnae pléadáil os a gcomhair thar ceann an achomhareóra nó na n-oifigeach, viva voce nó i scríbhinn, agus tabharfaidh sé éisteacht d'aon chuntasóir, is duine lenar glacadh mar chomhalta de chumann corpraithe cuntasóirí.
(3) Más rud é, ar achomharc, gur dóigh leis na Coimisinéirí a d'éist an t-achomharc, nó más dóigh le tromlach de na Coimisinéirí sin, tríd an t-achomharcóir a scrúdú faoi mhionn nó le dearbhasc, nó trí aon fhianaise dhleathach eile, go ndearnadh an t-achomharcóir a ró-mhuirearú le haon mheasúnacht, déanfaidh na Coimisinéirí an mheasúnacht a laghdú dá réir sin, ach in aon chás eile seasfaidh an mheasúnacht.
(4) Más rud é, ar aon achomharc, gur dóigh leis na Coimisinéirí gur chóir an duine a measúnaíodh a mhuirearú méid de bhreis ar an méid a bheidh sa mheasúnacht, muirearóidh siad an bhreis air.
Cumhacht chun proiceachtanna a eisiúint.
[1918, a. 139;
1934, a. 6 (a);
1963, Sc. 6,
Cuid III.]
422.—(1) I gcás ina mbeidh fógra achomhairc tugtha i gcoinne measúnachta, féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta, aon uair is dóigh leo gur gá sin chun críocha an Achta seo, proiceacht a eisiúint chun an achomharcóra á ordú dó sceideal a sheachadadh dóibh, laistigh den teorainn ama a luafar sa phroiceacht, ina mbeidh cibé sonraí, mar eolas dóibh, a iarrfaidh siad faoi údarás an Achta seo maidir leis na nithe seo a leanas—
(a) maoin an achomharcóra; nó
(b) an trádáil, an ghairm nó an fhostaíocht a bhíonn ar siúl nó á seoladh aige; nó
(c) méid a bhrabús nó a ghnóchan, agus na méideanna sonracha ó gach bunadh ar leithligh a idirdhealú; nó
(d) aon asbhaintí a rinneadh le linn a bhrabúis nó a ghnóchain a bheith á gcinneadh.
(2) Féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta tuilleadh proiceacht a eisiúint aon uair is dóigh leo is gá sin chun na gcríocha a dúradh, go dtí go mbeidh sonraí iomlána tugtha chun a sástacht.
(3) Féadfaidh Coimisinéir Speisialta amháin proiceacht a eisiúint.
(4) Duine ar bith a n-eiseofar proiceacht chuige seachadfaidh sé an sceideal a iarrfar laistigh den am a theorainneofar.
(5) Féadfaidh cigire ar bith, gach tráth réasúnach, sceideal ar bith a iniúchadh agus cóipeanna a dhéanamh de nó sleachta a thógáil as.
Agóid i gcoinne sceideal ag cigire.
[1918, a. 141.]
423.—(1) Féadfaidh an cigire, laistigh d'am réasúnach a bheidh le lamháil ag na Coimisinéirí tar éis dó scrúdú a dhéanamh ar aon sceideal, agóid a dhéanamh i gcoinne an sceidil nó aon choda de, agus sa chás sin inseoidh sé i scríbhinn cúis a agóide, a mhéid is fearr is feas nó is eol dó.
(2) I ngach cás den sórt sin tabharfaidh sé fógra i scríbhinn i dtaobh a agóide don duine is inmhuirir ionas go bhféadfaidh sé, más oiriúnach leis, agóid a dhéanamh ina choinne.
Beidh an fógra faoi chlúdach agus faoi shéala agus seolfar é chun an duine is inmhuirir.
(3) Ní dhéanfar aon mheasúnacht a dhaingniú ná a athrú go dtí go mbeifear tar éis aon achomharc i gcoinne na hagóide a éisteacht agus a chinneadh.
Measúnachtaí a dhaingniú agus a leasú.
[1918, a. 142.]
424.—Más rud é—
(a) go bhfeiceann na Coimisinéirí Speisialta cúis chun agóid cigire i gcoinne sceidil a neamhlamháil; nó
(b) ar achomharc a éisteacht, go mbeidh na Coimisinéirí Speisialta sásta le measúnacht, nó más rud é, tar éis sceideal a sheachadadh, go mbeidh siad sásta leis agus nach mbeidh aon colas faighte acu ar a neamhdhóthanacht,
daingneoidh siad nó athróidh siad an mheasúnacht de réir an sceidil, de réir mar is gá sa chás.
Ceisteanna maidir le measúnachtaí nó sceidil.
[1918, a. 143.]
425.—(1) Aon uair a bheidh na Coimisinéirí Speisialta míshásta le sceideal nó a theastóidh tuilleadh eolais uathu ina thaobh, féadfaidh siad, tráth ar bith agus ó am go ham, le proiceacht, aon cheisteanna a chur i scríbhinn maidir leis an sceideal, nó maidir le haon ní a bheidh ann nó ba cheart a bheith ann, nó maidir le haon asbhaintí a rinneadh le linn na brabúis nó na gnóchain a bheith á gcinneadh, agus maidir le sonraí an chéanna, agus féadfaidh siad a cheangal go dtabharfar freagraí fíora sonracha i scríbhinn, agus iad sínithe ag an duine is inmhuirir, laistigh de sheacht lá tar éis an proiceacht a sheirbheáil.
(2) Déanfaidh an duine is inmhuirir, laistigh den am a theorannaítear, aon cheisteanna den sórt sin a fhreagairt i scríbhinn faoina shíniú, nó tairgfidh sé é féin lena scrúdú ó bhéal os comhair na gCoimisinéirí, agus féadfaidh sé agóid a dhéanamh i gcoinne aon cheist áirithe nó diúltú aon cheist áirithe a fhreagairt, ach cuirfear síos i scríbhinn ina láthair substaint aon fhreagra a thabharfaidh sé ó bhéal agus léifear dó é, agus tar éis é bheith de cheart aige aon fhreagra den sórt sin a leasú féadfar a cheangal air an freagra a fhíorú faoi mhionn faoina gcuirfidh aon duine de na Coimisinéirí é agus cuirfidh an duine a rachaidh faoin mionn a lámh leis.
(3) I gcás aon chléireach, gníomhaire nó seirbhíseach leis an duine is inmhuirir dá thairiscint féin, thar ceann an duine sin, lena scrúdú ó bhéal os comhair na gCoimisinéirí, is ionann na forálacha a bheidh i bhfeidhm maidir lena scrúdú agus iad sin a bheidh i bhfeidhm i gcás an duine inmhuirir a thairgfidh é féin lena scrúdú ó bhéal.
Finnéithe a thoghairm agus a scrúdú.
[1918, a. 144.]
426.—(1) Féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta duine ar bith is dóigh leo a fhéadfaidh fianaise a thabhairt maidir le measúnacht a rinneadh ar dhuine eile a thoghairm chun láithriú os a gcomhair lena scrúdú, agus féadfaidh siad an duine sin a scrúdú faoi mhionn. Déanfar, áfach, cléireach, gníomhaire nó seirbhíseach le duine inmhuirir nó aon duine eile a bheidh i bhfostaíocht mhuiníne ag gabháil do chúrsaí duine inmhuirir a scrúdú sa tslí chéanna, agus faoi réir na sriantachtaí céanna, le duine inmhuirir a thairgfidh é féin lena scrúdú ó bhéal.
(2) Is é an mionn gurb é a bheidh san fhianaise a thabharfar, maidir leis an ní a bheidh i gceist, ag an duine a chuirfear faoi mhionn, an fhírinne, an fhírinne iomlán agus an fhírinne amháin, agus cuirfidh an duine a rachaidh faoin mionn a lámh leis.
(3) Duine ar bith a gheobhaidh toghairm go cuí agus dá éis sin—
(a) a fhailleoidh nó a dhiúltóidh láithriú os comhair na gCoimisinéirí san am agus san áit a bheidh ceaptha chuige sin; nó
(b) a láithreoidh, ach a dhiúltóidh dul faoi mhionn nó a lámh a chur leis an mionn; nó
(c) a dhiúltóidh freagra a thabhairt ar aon cheist dleathach a bhainfidh leis na nithe faoi bhreithniú,
forghéillfidh sé suim nach mó ná £20;
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bpionós a fhorchuirfear i leith aon chiona faoi mhír (b) nó (c) maidir le haon chléireach, gníomhaire, seirbhíseach nó duine eile mar a dúradh.
Dliteanas a chinneadh i gcásanna mainneachtana.
[1918, a. 145.]
427.—I gcás—
(a) ina mbeidh faillithe nó diúltaithe ag duine sceideal a sheachadadh de réir proiceachta ó na Coimisinéirí Speisialta; nó
(b) ina mbeidh toghairm tugtha d'aon chléireach, gníomhaire nó seirbhíseach le duine inmhuirir nó d'aon duine i bhfostaíocht mhuiníne faoi dhuine inmhuirir agus go mbeidh faillithe nó diúltaithe aige láithriú os comhair na gCoimisinéirí chun é a scrúdú; nó
(c) ina mbeidh diúltaithe ag an duine féin nó ag a chléireach, ag a ghníomhaire nó ag a sheirbhíseach nó ag duine eile mar a dúradh, aon cheist a chuir na Coimisinéirí air a fhreagairt; nó
(d) ina mbeidh agóid déanta i gcoinne sceidil, agus nach mbeidh achomharc déanta i gcoinne na hagóide; nó
(e) ina gcinnfidh na Coimisinéirí géilleadh d'aon agóid ón gcigire,
déanfaidh na Coimisinéirí an tsuim is cóir a mhuirearú ar an duine is inmhuirir a fhionnadh agus a shocrú, chomh hiomlán lena mbreithiúnas.
Cás a shonrú le haghaidh na hArd-Chúirte.
[1918, a. 149;
1924, a. 10 (4).]
428.—(1) Díreach tar éis na Coimisinéirí Speisialta do chinneadh achomhairc, féadfaidh an t-achomharcóir nó an cigire, má bhíonn sé míshásta leis an gcinneadh mar ní atá earráideach i bponc dlí, a mhíshástacht a dhearbhú do na Coimisinéirí a d'éist an t-achomharc.
(2) Laistigh de lá agus fiche tar éis an chinnidh, féadfaidh an t-achomharcóir nó an cigire, cibé acu é, tar éis a mhíshástacht a dhearbhú, a iarraidh ar na Coimisinéirí, trí fhógra i scríbhinn arna sheoladh go dtí Cléireach na gCoimisinéirí, cás a shonrú agus a shíniú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte air.
(3) Íocfaidh an páirtí a bheidh ag iarraidh an cháis táille fiche scilling le Cléireach na gCoimisinéirí le haghaidh agus i leith an chéanna sula mbeidh teideal aige go sonrófaí an cás.
(4) Leagfar amach sa chás na fíorais agus cinneadh na gCoimisinéirí, agus déanfaidh an páirtí a bheidh á iarraidh an cás a tharchur chun na hArd-Chúirte, ar é a bheith sonraithe agus sínithe, laistigh de sheacht lá tar éis é a fháil.
(5) An tráth nó roimh an tráth a tharchuirfidh sé an cás chun na hArd-Chúirte, déanfaidh an páirtí a bheidh á iarraidh fógra i scríbhinn á rá go ndearnadh an cás a shonrú ina iarratas a chur, mar aon le cóip den chás, go dtí an páirtí eile.
(6) Éistfidh agus cinnfidh an Ard-Chúirt aon cheist nó ceisteanna dlí a éireoidh sa chás, agus déanfaidh sí an cinneadh ar ina leith a sonraíodh an cás a fhreaschur, a dhaingniú nó a leasú, nó tarchuirfidh sí an t-ábhar chun na gCoimisinéirí i dteannta tuairim na Cúirte air, nó féadfaidh sí cibé ordú eile maidir leis an ábhar a dhéanamh, agus féadfaidh sí cibé ordú maidir le costais a dhéanamh is cuí leis an gCúirt.
(7) Féadfaidh an Ard-Chúirt an cás a chur ar ais lena leasú, agus air sin leasófar an cás dá réir sin agus tabharfar breithiúnas tar éis é a bheith leasaithe.
(8) Féadfar achomharc a dhéanamh ó bhreith as hArd-Chúirte chun na Cúirte Uachtaraí.
(9) D'ainneoin gur iarradh go sonrófaí cás nó go bhfuil cás ar feitheamh, íocfar cáin de réir chinneadh na gCoimisinéirí Speisialta nó na Cúirte Cuarda de réir mar a bheidh:
Ar choinníoll, má athraítear méid na measúnachta le hordú nó breithiúnas na Cúirte Uachtaraí nó na hArd-Chúirte, ansin—
(a) má íocadh an iomarca cánach, go n-aisíocfar an méid a ró-íocadh mar aon le cibé ús, más aon ús é, a lamhálfaidh an Chúirt; nó
(b) murar íocadh go leor cánach, go measfar gur riaráiste cánach (ach amháin a mhéid a thabhófar aon phionós mar gheall ar riaráiste) an méid a bheidh gan íoc, agus go ndéanfar é a íoc agus a ghnóthú dá réir sin.
Achomharc chun na Cúirte Cuarda.
[1918, a. 106; 1961, Uimh. 39 a. 22 (3) (a); 1963, a. 24 (2); 1963, Sc. 6, Cuid II.]
429.—(1) Duine ar bith arb éagóir leis cinneadh na gCoimisinéirí Speisialta in aon achomharc i gcoinne measúnachta a rinneadh air féadfaidh sé, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt don chigire agus laistigh de dheich lá tar éis an chinnidh sin, a éileamh go ndéanfar a achomharc a athéisteacht ag an mbreitheamh den Chúirt Chuarda ar ina Chuaird atá, i gcás—
(a) duine nach sa Stát atá cónaí air,
(b) eastát duine éagtha,
(c) duine éagumasaithe,
(d) iontaobhais,
an áit ina ndearnadh an mheasúnacht, agus, in aon chás eile, an áit ar chuici a seoladh an fógra measúnachta, agus déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta aon ráiteas nó sceideal ina seilbh a tugadh dóibh chun críocha an achomhairc a tharchur chun an bhreithimh sin.
(2) Déanfaidh an breitheamh sin, a luaithe is caothúil, an t-achomharc a athéisteacht agus a chinneadh, agus beidh aige agus feidhmeoidh sé na cumhachtaí agus na húdaráis chéanna maidir leis an measúnacht a ndearnadh achomharc ina coinne, maidir leis an gcinneadh, agus maidir le gach ábhar dá dhroim sin, a fhéadfadh a bheith ag na Coimisinéirí Speisialta agus a d'fhéadfaidís a fheidhmiú agus, faoi réir alt 430, is cinneadh críochnaitheach dochloíte a bheidh ina chinneadh air.
(3) Déanfaidh an breitheamh dearbhú i bhfoirm an dearbhaithe is gá do Choimisinéir Speisialta a dhéanamh mar atá leagtha amach i Sceideal 17, Cuid 1.
Leathnú ar alt 428.
[1924, a. 10; 1926, Uimh. 27, a. 35-38; 1961, Uimh. 39, a. 22 (3) (a); 1963, Sc. 6, Cuid II.]
430.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, beidh feidhm ag alt 428 maidir le cinneadh a dhéanfaidh breitheamh de bhun alt 429 sa tslí chéanna ina bhfuil feidhm aige maidir le cinneadh ag na Coimisinéirí Speisialta.
(2) I ngach cás ina n-éileoidh aon duine faoi údarás an ailt seo ar bhreitheamh cás a shonrú agus a shíniú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte, seolfaidh an duine sin go dtí an cláraitheoir contae an fógra i scríbhinn is gá faoi alt 428 (2) a sheoladh go dtí Cléireach na gCoimisinéirí.
(3) An táille is gá faoi alt 428 (3) a íoc le Cléireach na gCoimisinéirí íocfar leis an gcláraitheoir contae í in aon chás mar a dúradh.
Cinneadh na gCoimisinéirí Speisialta a chur in iúl.
[1932, a. 9.]
431.—(1) I gcás ina mbeidh aird tugtha ag na Coimisinéirí Speisialta ar achomharc i gcoinne measúnachta d'aon bhliain mheasúnachta agus, tar éis argóint ar an achomharc a éisteacht, go mbeidh siad tar éis a gcinneadh a chur ar athló d'fhonn an argóint a bhreithniú nó d'fhonn caoi a thabhairt don achomharcóir tuilleadh fianaise nó argóna a chur isteach i scríbhinn, féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta, mura dóigh leo gur gá éisteacht eile, a chur faoi deara a gcinneadh a chur leis an bpost go dtí na páirtithe san achomharc.
(2) I gcás ina gcuirfear cinneadh ar achomharc ag na Coimisinéirí Speisialta chun na bpáirtithe leis an bpost faoin alt seo, féadfar dearbhú míshástachta faoi alt 428 (1) nó fógra ag iarraidh athéisteachta faoi alt 429 (1) a dhéanamh nó a thabhairt i scríbhinn laistigh de dhá lá dhéag tar éis an lae a chuirfear an cinneadh amhlaidh go dtí an duine a dhéanfaidh an dearbhú nó a thabharfaidh an fógra.
Éilimh, etc., a dhéanamh, agus achomhairc agus athéisteachtaí.
[1965, a. 4 (I)-(4).]
432.—(1) D'ainneoin aon fhoráil eile san Acht seo, déanfar—
(a) gach éileamh ar dhíolúine nó ar aon liúntas nó asbhaint faoin Acht seo,
(b) gach éileamh ar aisíoc cánach faoin Acht seo,
(c) (i) gach éileamh ar fhaoiseamh faoin Acht seo i gcás ina bhfuil an faoiseamh tomhaiste san fhoráil ar faoi a thugtar é, agus
(ii) gach ábhar agus ceist a bhaineann le haon fhaoiseamh atá tomhaiste amhlaidh,
agus nach bhfuil foráil shonrach déanta ina leith, ar shlí seachas leis an alt seo, maidir le ceart achomhairc ó chinneadh de chuid na gCoimisinéirí Speisialta,
a shonrú i cibé slí agus foirm a fhorordóidh na Coimisinéirí Ioncaim agus a chur go dtí, agus a chinneadh, ag na Coimisinéirí Ioncaim nó cibé oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim (lena n-áirítear cigire) a údaróidh siad chuige sin, ach duine ar bith arb éagóir leis aon chinneadh ar aon éileamh, ábhar nó ceist den sórt sin féadfaidh sé, ar fhógra i scríbhinn a thabhairt do na Coimisinéirí Ioncaim nó don oifigeach laistigh de lá agus fiche tar éis an cinneadh a chur in iúl don duine éagóraithe, achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta.
(2) Éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta achomharc a dhéanfar chucu faoi fho-alt (1) ionann agus dá mba achomharc é i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim, agus beidh feidhm dá réir sin, le haon mhodhnuithe is gá, ag forálacha an Achta seo a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
(3) I gcás—
(a) ina dtugtar ceart achomhairc chun na gCoimisinéirí Speisialta le haon fhoráil (seachas alt 203 nó mír (2) de Sceideal 16) den Acht seo, agus
(b) nach ndéanann an fhoráil sin, cé go gcuireann sí chun feidhme na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomhairc i gcoinne measúnachtaí, na forálacha de a bhaineann le hathéisteacht achomharc a chur chun feidhme,
measfar go gcuireann an fhoráil sin chun feidhme na forálacha sin a bhaineann le hathéisteacht achomharc.
(4) I gcás—
(a) nach dtabharfar fógra achomhairc laistigh den am a theorainnítear le fo-alt (1), nó
(b) nach dtiocfaidh duine a mbeidh fógra achomhairc tugtha aige os comhair na gCoimisinéirí Speisialta san am agus san áit a bheidh ceaptha chun a achomharc a éisteacht,
beidh feidhm, le haon mhodhnuithe is gá, ag forálacha alt 416 (5), (7), (8) agus (9).
CUID XXVII
Íocaiochtaí Bliantúla
Ús bliantúil, etc., is iníoctha go hiomlán as brabúis chánaithe.
[1918, r. Gin. 19.]
433.—(1) I gcás inarb iníoctha, go hiomlán, as brabúis nó gnóchain a cuireadh faoi mhuirear cánach aon ús bliantúil airgid, blianacht nó aon íocaíocht bhliantúil eile (cibé acu is iníoctha é sa Stát nó lasmuigh de, mar mhuirear ar aon mhaoin de chuid an duine a bheidh ag íoc an chéanna de bhua aon ghníomhais nó uachta nó eile, nó mar fhorcoimeád as, nó mar fhiach nó oibleagáid phearsanta de bhua aon chonartha, nó cibé acu is iníoctha é go leathbhliantúil nó i gceann aon tréimhsí níos giorra nó níos faide), ní dhéanfar aon mheasúnacht ar an duine a bheidh i dteideal an leasa, an blianachta, nó na híocaíochta bliantúla sin, ach déanfar iomlán na mbrabús nó na ngnóchan sin a mheasúnú agus a mhuirearú i leith cánach ar an duine a bheidh faoi dhliteanas an úis, na blianachta nó na híocaíochta bliantúla, gan an céanna a idirdhealú, agus an duine a bheidh faoi dhliteanas an íocaíocht sin a dhéanamh, cibé acu as na brabúis nó na gnóchain a muirearaíodh i leith cánach nó as aon íocaíocht bhliantúil a bheidh faoi dhliteanas asbhainte, nó a ndearnadh asbhaint aisti beidh sé i dteideal, ar an íocaíocht sin a dhéanamh, suim a asbhaint agus a choinneáil aisti in ionannas mhéid na cánach air de réir an ráta nó na rátaí cánach a bhí i bhfeidhm i gcaitheamh na tréimhse a bhí an íocaíocht sin ag faibhriú chun bheith dlite.
Déanfaidh an duine ar leis a dhéanfar an íocaíocht sin cibé asbhaint a lamháil ar iarmhar an chéanna a fháil, agus beidh an duine a dhéanfaidh an asbhaint sin saortha agus urscaoilte ó cibé méid airgid dá n-ionannaíonn an asbhaint, ionann agus dá mbeadh an tsuim sin íoctha iarbhír.
(2) I gcás ina ndéanfar aon ríchíos, nó suim eile, i leith paitinn a úsáid, a íoc go hiomlán amach as brabúis nó gnóchain a chuirfear faoi mhuirear cánach, beidh an duine a íocfaidh an ríchíos nó an tsuim i dteideal, ar an íocaíocht a dhéanamh, suim a asbhaint agus a choinneáil in ionannas mhéid na cánach air de réir an ráta nó na rátaí cánach a bheidh i bhfeidhm i gcaitheamh na tréimhse a bhí an ríchíos nó an tsuim ag faibhriú chun bheith dlite.
Ús, etc., nach iníoctha as brabúis chánaithe.
[1918, r. Gin. 21;
1963, a. 9; 1965, a. 4 (5).]
434.—(1) Nuair a íocfar aon ús airgid, blianacht, nó aon íocaíocht bhliantúil eile a cuireadh faoi mhuirear cánach faoi Sceideal D, nó aon ríchíos nó suim eile a íocfar i leith paitinn a úsáid, nach iníochta, nó nach iníoctha go hiomlán, as brabúis nó gnóchain a cuireadh faoi mhuirear cánach, déanfaidh an duine a íocfaidh nó trína n-íocfar aon íocaíocht den sórt sin suim a asbhaint as in ionannas mhéid na cánach air de réir an ráta cánach a bheidh i bhfeidhm tráth na híocaíochta.
(2) I gcás ina ndéanfar aon íocaíocht mar a dúradh a íoc ag nó trí aon duine, déanfaidh an duine sin cuntas ar an íocaíocht nó ar an gcuid sin di nach mbeidh déanta as brabúis nó gnóchain a tugadh faoi mhuirear, agus ar an gcáin a asbhaineadh as an íocaíocht nó as an gcuid sin de a sheachadadh láithreach do na Coimisinéirí Ioncaim, agus measúnóidh agus muirearóidh an cigire an íocaíocht ar seachadadh cuntas uirthi amhlaidh don duine sin.
(3) Féadfaidh an cigire measúnacht a dhéanamh go feadh a bhreithiúnais i gcás ina ndearna duine ar bith mainneachtain ag seachadadh cuntais a cheanglaítear leis an alt seo, nó i gcás nach mbeidh sé sásta leis an gcuntas a seachadadh amhlaidh.
(4) I bhfo-ailt (2) agus (3) ciallaíonn “an cigire” cibé cigire a ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim.
(5) Na forálacha uile den Acht seo a bhaineann—
(a) le daoine atá le bheith inmhuirir i leith cánach ioncaim agus measúnachtaí cánach ioncaim;
(b) le hachomhairc i gcoinne measúnachtaí den sórt sin;
(c) le bailiú agus gnóthú cánach ioncaim; agus
(d) le hathéisteacht achomharc agus le cásanna a bheidh le sonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte,
beidh feidhm acu, a mhéid is inchurtha chun feidhme iad, maidir le cáin ioncaim faoin alt seo a mhuirearú, a mheasúnú, a bhailiú agus a ghnóthú.
(6) An méid blianachtaí a bhfuil, chun críocha an ailt seo, teideal ag cuideachta árachais a sheolann gnó ag deonú blianachtaí, iad a áireamh mar mhéid a íocadh as brabúis nó gnóchain a cuireadh faoi mhuirear cánach, ní rachaidh sé thar méid ioncaim chánaithe a ciste blianachtaí.
(7) Faoi réir aon mhodhnuithe is gá, beidh feidhm ag forálacha an ailt seo i gcás íocaíocht a rinneadh roimh dháta an Achta seo a rith mura mbeidh an cháin a asbhaineadh as an íocaíocht arna híoc leis na Coimisinéirí Ioncaim ar an dáta sin.
Iocaíocht bhliantúil a bheith iníoctha as díbhinn nach bhfuil cáin ioncaim inbhainte aisti nó ar de réir ráta laghdaithe is inbhainte aisti í.
[1963, a. 8.]
435.—(1) I gcás an t-iomlán nó aon chuid d'aon íocaíocht bhliantúil a bheith iníoctha as díbhinn ar díbhinn í, de bhua alt 387, 396 nó 410, nach bhfuil cáin ioncaim inbhainte aistí nó ar de réir ráta laghdaithe is inbhainte aisti í—
(a) áireofar íoc na híocaíochta bliantúla, nó na coda sin de, de réir mar a bheidh, mar íoc nach ndearnadh as sochair nó gnóchain a cuireadh faoi mhuirear cánach agus, faoi réir mhír (b), beidh feidhm dá réir sin ag alt 434.
(b) is é méid cánach is inghnóthaithe ón íocóir cáin ar an íocaíocht a rinne sé arna ríomh—
(i) mura raibh cáin ioncaim inbhainte as an díbhinn— de réir an ráta chaighdeánaigh cánach ioncaim, agus
(ii) má bhí cáin ioncaim inbhainte de réir ráta laghdaithe as an díbhinn—de réir ráta arna chinneadh tríd an ráta cánach ab inbhainte as an díbhinn a bhaint as an ráta caighdeánach cánach ioncaim.
(2) I bhfo-alt (1) ciallaíonn “íocaíocht bhliantúil” aon íocaíocht arb inbhainte cáin aisti, ar leithligh ó aon neamhdhóthanacht brabús nó gnóchan ar thaobh an duine a dhéanann í, faoi alt 433.
Íocaíochtaí atá faoi réir asbhaint i leith rátaí áitiúla.
[1918, a. 201; 1944, a. 3 (1).]
436.—I gcás duine faoi dhliteanas cánach faoi Sceideal A a bheith údaraithe faoin Acht seo cáin a choinneáil as aon íocaíocht bhliantúil a dhéanfaidh sé a mbeidh teideal aige de réir dlí aon suim a bhaint aisti ar cuntas an ráta contae nó ar cuntas na cionúireachta den ráta bardasach is infheidhmithe maidir le faoiseamh na mbocht, déanfar an cháin a bheidh le coinneáil a ríomh faoi threoir na glansuime is iníoctha aige tar éis lamháil a dhéanamh don ráta contae nó don chionúireacht den ráta bardasach is infheidhmithe maidir le faoiseamh na mbocht.
Díospóidí idir tionóntaí, tiarnaí talún agus daoine eile.
[1918, r. Gin. 22.]
437.—(1) Má éiríonn aighneas—
(a) idir tionónta agus tiarna talún nó aon daoine eile maidir leis an asbhaint ar cuntas cánach a bheidh le déanamh as aon suim bhliantúil; nó
(b) idir an t-áititheoir de thuras na huaire agus aon duine ab áititheoir tailte, tionóntán nó oidhreachtán, a sheiceadóirí, a riarthóirí, nó a shannaithe, maidir leis an gcionúireacht cánach a bheidh le híoc nó le lamháil ag ceachtar acu faoi seach;
socróidh na Coimisinéirí Speisialta cionúireacht na n-íocaíochtaí nó na n-asbhaintí a bheidh le déanamh de réir forálacha an Achta seo, agus mura n-íocfar iad, toibheoidh siad an céanna ionann agus dá mbeifí tar éis na cionúireachtaí a shocraigh siad a mhuirearú ar na daoine faoi seach, agus íocfaidh siad an céanna leis an mBailitheoir nó leis an duine cuí, de réir mar is gá sa chás.
(2) In aon chás den sórt sin is cinneadh críochnaitheach cinneadh na gCoimisinéirí Speisialta.
(3) San alt seo ciallaíonn “suim bhliantúil” aon ús, blianacht, cíos, cíosmhuirear, cíos feofheirme, cíos cúiteach, nó cíos nó íocaíocht bhliantúil eile.
CUID XXVIII
Forálacha Speisialta la hAghaidh Cánachais Socraitheoiri, etc., i leith Ioncaim Shocraithe nó Aistrithe
Caibidil I
Diúscairtí Inchúlghairthe, Diúscairtí le haghaidh Gearrthréimhsí agus Diúscairtí Áirithe i bhfabhar Leanaí
Ioncam faoi dhiúscairtí inaisghairthe.
[1922, a. 20 (1) cuid.]
438.—(1) Aon ioncam a bhfuil nó a raibh ar chumas aon duine, tráth ar bith ón 5ú lá d'Aibreán, 1922, gan toiliú ó aon duine eile, trí fheidhmiú a dhéanamh ar aon chumhacht cheapacháin, cumh acht aisghairthe nó ar aon slí eile de bhua nó de dhroim diúscartha arna déanamh go díreach nó go neamhdhíreach aige féin, an sealúchas tairbhiúil a fháil dó féin, measfar chun críocha an Achta seo gurb ioncam de chuid an duine é a bhfuil nó a raibh ar a chumas a sealúchas tairbhiúil a fháil, agus nach ioncam de chuid aon duine eile é.
(2) I gcas ina bhféadfaidh duine le toiliú banchéile nó fearchéile an duine sin aon chumhacht den sórt a dúradh a fheidhmiú ansin, chun críocha fho-alt (1), measfar an chumhacht a bheith infheidhmithe gan toiliú duine eile, ach amháin i gcás ina gcónaíonn an fearchéile agus an banchéile ar leithligh ó chéile trí chomhaontú nó faoi ordú ó chúirt dlínse inniúla.
(3) I gcás ina mbeidh aon chumhacht mar a dúradh infheidhmithe ag banchéile nó ag fearchéile an duine a rinne an diúscairt ansin, chun críocha fho-alt (1), measfar an chumhacht a bheith infheidhmithe ag an duine a rinne an diúscairt.
Ioncam faoi dhiúscairtí ar feadh gearrthréimhsí.
[1922, a. 20 (1) (b);
1940, a. 3; 1957, a. 3; 1959, a. 5.]
439.—(1) Aon ioncam atá, de bhua nó de dhroim aon diúscartha a rinne duine ar bith go díreach nó go neamhdhíreach (seachas diúscairt a rinneadh i leith leorchomaoine luachmhaire), iníoctha le haon duine eile nó infheidhmithe chun sochair aon duine eile, ach gan aon ioncam a áireamh—
(i) ó chaipiteal a ndearna an diúscróir leis an diúscairt é a chur uaidh féin go hiomlán i bhfabhar nó chun tairbhe an duine eile sin, nó
(ii) is iníoctha le haon ollscoil nó coláiste, is ollscoil nó coláiste sa Stát, d'fhonn a chumasú don ollscoil nó don choláiste sin taighde a dhéanamh, agus a bheidh iníoctha amhlaidh go ceann tréimhse a bheidh nó a d'fhéadfadh a bheith trí bliana nó níos faide, nó
(iii) is iníoctha le duine is pearsa aonair le haghaidh a úsáide féin, agus is iníoctha amhlaidh go ceann tréimhse is faide nó a d'fhéadfadh a bheith níos faide ná sé bliana, nó
(iv) is infheidhmithe chun sochair duine ainmnithe is pearsa aonair, agus is infheidhmithe amhlaidh go ceann tréimhse is faide nó a d'fhéadfadh a bheith níos faide ná sé bliana,
measfar chun críocha an Achta seo gur ioncam é leis an duine, más beo dó, a rinne an diúscairt agus nach ioncam é le haon duine eile.
(2) (a) An tagairt atá i bhfo-alt (1) d'ioncam is iníoctha le haon ollscoil nó coláiste sa Stát, d'fhonn a chumasú don ollscoil nó don choláiste sin taighde a dhéanamh folóidh sí tagairtí d'ioncam is iníoctha—
(i) le haon ollscoil, coláiste nó scoil, is ollscoil, coláiste nó scoil sa Stát chun cabhrú leis an ollscoil, an coláiste nó an scoil sin na heolaíochtaí aiceanta nó aon cheann díobh a mhúineadh, nó
(ii) le ciste, is ciste de réir brí an ailt seo.
(b) Chun críocha an fho-ailt seo ciallaíonn “ciste” ciste—
(i) atá á theachtadh ar iontaobhais neamhinaisghairthe faoi dhlí an Stáit,
(ii) atá á riaradh sa Stát, agus
(iii) arb é a aon-chuspóir cúnamh airgid nó cúnamh eile a dheonú d'ollscoileanna, coláistí nó scoileanna sa Stát chun cabhrú leis na hollscoileanna, na coláistí nó na scoileanna sin na heolaíochtaí aiceanta nó aon cheann díobh a mhúineadh.
Ioncam o dhiúscairtí i bhfabhar naíon.
[1922, a. 20 (1) (c) an 2ú coinníoll; 1937, a. 2 (8).]
440.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, i gcás aon ioncam atá, de bhua nó de dhroim aon diúscartha a rinne duine ar bith, go díreach nó go neamhdhíreach, tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1914 iníoctha le leanbh, nó infheidhmithe chun sochair linbh, de chuid an duine sin go ceann tréimhse éigin is giorra ná saol an linbh, measfar chun críocha an Achta seo, más naíon agus an fad is naíon an leanbh agus é gan phósadh, gur ioncam é leis an duine a rinne an diúscairt, más beo dó, agus nach ioncam é le haon duine eile.
(2) Ní bheidh feidhm ag an alt seo maidir le haon socraíocht lena mbaineann Caibidil II.
(3) Ní bheidh feidhm ag an alt seo maidir le haon ioncam ó chaipiteal a gceanglaítear leis an diúscairt é a theachtadh ar iontaobhas go hiomlán don leanbh nó é a aistriú chun an linbh ag deireadh na tréimhse arb iníoctha an t-ioncam sin leis an leanbh nó arb infheidhmithe é chun sochair an linbh ar a feadh, ná maidir le haon ioncam is iníoctha le leanbh nó is infheidhmithe chun sochair linbh i gcaitheamh iomlán tréimhse saoil an duine a rinne an diúscairt.
(4) Chun críocha an ailt seo ní mheasfar ioncam a bheith iníoctha le leanbh nó infheidhmithe chun sochair linbh go ceann tréimhse éigin is giorra ná a shaol de bhíthin amháin go bhfuil sa diúscairt foráil go n-íocfar an t-ioncam le duine éigin eile i gcás féimheachta an linbh, nó sannadh a dhéanamh ar an ioncam sin aige, nó an leanbh a fhorghníomhú muirir air.
Cáin a ghnóthú ó iontaobhaí agus cáin iomarcach a baineadh amach a íoc le hiontaobhaí.
[1922, a. 20 (2) (3) (4).]
441.—(1) Más rud é de bhua alt 439 nó 440 go dtiocfaidh aon cháin ioncaim nó forcháin chun bheith inmhuirir ar an duine a rinne an diúscairt agus go n-íocfaidh sé í, beidh teideal ag an duine sin méid na cánach a íocfar amhlaidh a ghnóthú ó aon iontaobhaí nó ó aon duine eile arb iníoctha an t-ioncam leis de bhua nó de dhroim na diúscartha, agus chuige sin a éileamh ar na Coimisinéirí Ioncaim deimhniú a thabhairt dó ina sonrófar méid an ioncaim ar ina leith a d'íoc sé cáin amhlaidh agus méid na cánach a íocadh amhlaidh, agus beidh aon deimhniú a thabharfar amhlaidh ina fhianaise dhochloíte ar na fíorais a inseofar ann.
(2) I gcás ina bhfaighidh aon duine i leith aon liúntais nó faoisimh aisíoc cánach ioncaim de bhreis ar mhéid an aisíoca a mbeadh teideal aige chuige, mura mbeadh forálacha alt 439 nó 440, íocfaidh sé méid ar cóimhéid leis an mbreis leis an iontaobhaí nó leis an duine eile lenarb iníoctha an t-ioncam de bhua nó de dhroim na diúscartha, nó má bhíonn beirt nó níos mó de na daoine sin ann cionnroinnfear é i measc a ndaoine sin de réir mar is gá sa chás.
Má éiríonn aon cheist i dtaobh méid aon íocaíochta nó i dtaobh aon chionroinnte a bheidh le déanamh faoin bhfo-alt seo, cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta an cheist sin agus is cinneadh críochnaitheach a gcinneadh sin uirthi.
(3) Ioncam ar bith a meastar de bhua na Caibidle seo gur ioncam le haon duine áirithe é measfar gurb é an chuid is airde dá ioncam é.
Mínithe.
[1922, a. 20 (5).]
442.—Sa Chaibidil seo, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
folaíonn “leanbh” leasleanbh nó leanbh neamhdhlisteanach;
folaíonn “diúscairt” aon iontaobhas, cúnant, comhaontú nó comhshocraíocht.
Caibidil II
Socraíochtaí ar Leanaí i gCoitinne
Ioncam a socraíodh ar leanaí.
[1937, a. 2 (1) (9) (11); 1938 a. 2.]
443.—(1) Más rud é, de bhua nó de dhroim socraíochta agus i rith saoil an tsocraitheora, go ndéanfar, aon bhliain mheasúnachta, aon ioncam a íoc, nó go mbeidh sé iníoctha, le leanbh, nó carnaithe chun sochair linbh, de chuid an tsocraitheora, déanfar, má bhíonn an leanbh sin faoi bhun bliain agus fiche agus gan phósadh i dtosach na bliana sin, é a áireamh chun críocha an Achta seo mar ioncam de chuid an tsocraitheora don bhliain sin agus ní mar ioncam de chuid aon duine eile.
(2) Baineann an Chaibidil seo le gach socraíocht, cibé áit a ndearnadh í agus cibé acu roimh dháta an Achta seo nó dá éis a rinneadh í.
(3) Ní bheidh feidhm ag an gCaibidil seo maidir le haon ioncam a éireoidh faoi shocraíocht in aon bhliain mheasúnachta nach mbeidh an socraítheoir inmhuirir maidir léi i leith cánach ioncaim mar chónaitheoir sa Stát, agus forléireofar dá réir sin tagairtí d'ioncam sa Chaibidil seo.
(4) Ní bhainfidh an Chaibidil seo le haon ioncam a ndearnadh, de bhua nó de dhroim socraíochta agus i rith saoil an tsocraitheora, é a íoc in aon bhliain mheasúnachta le leanbh de chuid an tsocraitheora nó is iníoctha leis an leanbh sin nó atá carnaithe chun sochair dó má chruthaíonn an socraitheoir chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim—
(a) nach mó ná £60 méid comhiomlán an ioncaim sin a íocadh, is iníoctha, nó a charnaigh amhlaidh sa bhliain sin, agus
(b) go bhfuil an leanbh sin os cionn sé bliana déag i dtosach na bliana sin agus buan-éagumasach, mar gheall ar easláine mheabhrach nó choirp, ar é féin a chothabháil agus ar theagasc lán-aimsire a ghlacadh in ollscoil, coláiste, scoil, nó bunachas oideachais eile, agus
(c) nach bhfuil teideal ag an leanbh sin in aghaidh na bliana sin chun ioncaim is mó san iomlán ná £40, lasmuigh d'ioncam a mbeadh feidhm ina leith ag an gCaibidil seo dá mba nár achtaíodh an fo-alt seo.
Ionstraimí neamhinchúlghairthe.
[1937, a. 2 (2).]
444.—Más rud é de bhua ionstraime neamhinchúlghairthe go mbeidh maoin dílsithe d'iontaobhaithe nó á teachtadh acu ar iontaobhais de shórt go mbeadh feidhm (mura mbeadh an t-alt seo) in aon bhliain mheasúnachta, ag alt 443 (1) maidir le hioncam na maoine sin, beidh feidhm agus éifeacht ag na forálacha seo a leanas, is é sin le rá:
(a) ní bheidh feidhm ag alt 443 (1) maidir le haon chuid den ioncam sin a bheidh, sa bhliain mheasúnachta sin, carnaithe chun sochair linbh de chuid an tsocraitheora (is leanbh faoi bhun bliain agus fiche agus gan phósadh i dtosach na bliana sin) ná maidir le hioncam a éireoidh sa bhliain mheasúnachta sin ó charnaithe ar an ioncam a luaitear anseo roimhe seo;
(b) uair ar bith in aon bhliain mheasúnachta a íocfar suim ar bith faoi iontaobhais na hionstraime neamhinchúlghairthe sin as an maoin sin nó as an ioncam a charnaigh uirthi nó as ioncam na maoine sin nó as ioncam na gcarnaithe sin le leanbh nó chun sochair do leanbh de chuid an tsocraitheora (is leanbh a bheidh faoi bhun bliain agus fiche agus gan phósadh i dtosach na bliana sin), measfar, chun críocha na Caibidle seo, an tsuim sin a bheith íoctha mar ioncam, ach sin faoi réir na teorann nach mbeidh feidhm ag an mír seo maidir leis an méid sin den tsuim sin is comhionann leis an mbreis a bheidh ag comhiomlán na suime sin agus na suimeanna eile go léir (más ann) a íocadh tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1937, faoi iontaobhais na hionstraime neamhinchúlghairthe sin leis an leanbh sin nó aon leanbh eile, nó chun sochair don leanbh sin nó d'aon leanbh eile, de chuid an tsocraitheora (is leanbh faoi bhun bliain agus fiche agus gan phósadh i dtosach na bliana measúnachta a íocadh an tsuim eile sin) ar mhéid comhiomlán an ioncaim a d'éirigh tar éis an 5ú lá d'Aibreán, 1937, ón maoin sin i dteannta an ioncaim a d'éirigh tar éis an dáta sin ó na carnaithe sin.
San alt seo ní fholaíonn “maoin” aon íocaíocht bhliantúil ná aon íocaíocht thréimhsiúil eile arna hurrú ag cúnant an tsocraitheora nó le muirear a chuir an socraitheoir ar a mhaoin go léir nó ar aon chuid de nó ar a ioncam iomlán san am le teacht nó ar aon chuid de, nó leis an gcúnant sin agus leis an muirear sin.
An bhrí atá le “ionstraim neamhinaisghairthe”.
[1937, a 2 (10).]
445.—Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas maidir le forléiriú “ionstraim neamhinaisghairthe” sa Chaibidil seo:
(a) ní hionstraim neamhinchúlghairthe chun críche na Caibidle seo ionstraim má dhéanann a hiontaobhais foráil le haghaidh gach ní nó aon ní amháin nó níos mó acu seo a leanas:
(i) aon chaipiteal nó ioncam nó carnaithe ioncaim a íoc leis an socraitheoir nó a chur chun feidhme don socraitheoir chun sochair dó féin i gcás ar bith le linn saoil linbh de chuid an tsocraitheora a bhfuil nó a bhféadfadh go mbeadh aon ioncam nó carnaithe ioncaim iníoctha leis nó inchurtha chun feidhme dó faoi iontaobhais na hionstraime;
(ii) aon chaipiteal nó ioncam nó carnaithe ioncaim a íoc le banchéile nó le fearchéile an tsocraitheora nó a chur chun feidhme di nó dó chun sochair di féin nó dó féin le linn saoil an tsocraitheora in imthosca ar bith le linn beo aon linbh mar a dúradh de chuid an tsocraitheora;
(iii) foirceannadh iontaobhas na hionstraime trí ghníomh nó trí mhainneachtain dhuine ar bith;
(iv) íoc pionóis ag an socraitheoir i gcás é do mhainniú forálacha na hionstraime a chomhlíonadh;
(b) ní bheidh aon ionstraim coiscthe ó bheith ina hionstraim neamhinchúlghairthe chun críocha na Caibidle seo de bhíthin aon cheann nó níos mó de na forálacha seo a leanas a bheith in iontaobhais na hionstraime sin agus dá bhíthin sin amháin:
(i) foráil faoina dtiocfaidh aon chaipiteal nó ioncam nó carnaithe ioncaim, nó faoina bhféadfadh an céanna teacht, chun bheith iníoctha leis an socraitheoir nó lena bhanchéile nó lena fearchéile nó inchurtha chun sochair don socraitheoir, dá bhanchéile nó dá fearchéile, ar fhéimheacht linbh de chuid an tsocraitheora a bhfuil, nó a bhféadfadh go mbeadh, aon ioncam nó carnaithe ioncaim iníoctha leis nó inchurtha chun feidhme dó faoi iontaobhais na hionstraime;
(ii) foráil faoina dtiocfaidh aon chaipiteal nó ioncam nó carnaithe ioncaim, nó faoina bhféadfadh an céanna teacht, chun bheith iníoctha leis an socraitheoir nó lena bhanchéile nó lena fearchéile nó chun bheith inchurtha chun sochair don socraitheoir nó dá bhanchéile nó dá fearchéile, i gcás aon leanbh mar a dúradh de chuid an tsocraitheora do dhéanamh sannadh nó muirearú ar an gcaipiteal nó ar an ioncam nó ar na carnaithe ioncaim sin.
(iii) foráil chun iontaobhais na hionstraime a fhoirceannadh in imthosca nó slí nach rachadh an foirceannadh sin, le linn saoil aon linbh mar a dúradh de chuid an tsocraitheora, chun sochair d'aon duine eile seachas an leanbh sin nó a bhanchéile nó a fearchéile nó a chlann nó a clann;
(c) folaíonn “ionstraim neamhinchúlghairthe” ionstraimí arna ndéanamh roimh dháta an Achta seo a rith agus folaíonn sé ionstraimí arna ndéanamh tar éis an dáta sin.
Cáin a ghnóthú ó iontaobhaí agus ró-íoc cánach a íoc le hiontaobhaí.
[1937, a. 2 (3)(7).]
446.—(1) Más rud é, de bhua na Caibidle seo, go dtiocfaidh aon cháin ioncaim nó forcháin chun bheith inmhuirir ar shocraitheoir agus go n-íocfaidh sé í, beidh an socraitheoir sin i dteideal méid na cánach a íocfar amhlaidh a ghnóthú ó aon iontaobhaí nó duine eile lenarb iníoctha an t-ioncam de bhua nó de dhroim na socraíochta, agus chuige sin beidh sé i dteideal a éileamh ar na Coimisinéirí Ioncaim deimhniú a thabhairt dó á shonrú dó cad é an méid ioncaim ar ar íoc sé cáin amhlaidh agus méid na cánach a íocadh amhlaidh, agus beidh gach deimhniú a thabharfar amhlaidh ina fhianaise dhochloíte ar na fíorais a bheidh luaite ann.
(2) Má fhaigheann duine, i leith aon liúntais nó faoisimh, aisíoc cánach ioncaim de bhreis ar mhéid na haisíocaíochta a mbeadh teideal aige chuici mura mbeadh an Chaibidil seo, déanfaidh sé méid is comhionann leis an mbreis a íoc leis an iontaobhaí nó leis an duine eile lena mbeidh an t-ioncam iníoctha de bhua nó de dhroim na socraíochta agus, i gcás beirt nó níos mó iontaobhaithe nó daoine eile den sórt sin a bheith ann, déanfaidh sé sin a íoc i cibé cionúireachtaí is gá sna himthosca.
Má éiríonn aon cheist maidir le méid aon íocaíochta nó maidir le haon chionroinnt a bheidh le déanamh faoin bhfo-alt seo, cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta í agus is cinneadh críochnaitheach a gcinneadh sin uirthi.
(3) Aon ioncam a áireofar de bhua na Caibidle seo mar ioncam le haon duine áirithe, measfar gurb é an chuid is airde dá ioncam é.
(4) Ní dhéanfar aon aisíoc faoi alt 154 i dtaobh aon chánach a íocadh i leith ioncaim ar bith a mbeifear, de bhua na Caibidle seo, tar éis é a áireamh mar ioncam shocraitheora.
Mínithe.
[1937, a. 2 (11);
1938, a. 2 (2).]
447.—Sna forálacha roimhe seo den Chaibidil seo—
folaíonn “leanbh” leasleanbh, uchtleanbh, agus leanbh neamhdhlisteanach;
folaíonn “socraíocht” aon diúscairt, iontaobhas, cúnant, comhaontú, nó comhshocraíocht, agus aon aistriú ar airgead nó ar mhaoin eile nó aon aistriú ar cheart chun airgid nó chun maoine eile;
folaíonn “ioncam” (ach amháin sna cásanna ina bhfuil “mar” nó “dá” díreach roimhe in ailt 443 (1), 444 (b) agus 446 (3) (4)) aon ioncam is inmhuirir i leith cánach ioncaim trí asbhaint nó eile agus aon ioncam ab inmhuirir amhlaidh dá mba rud é go bhfuair duine sa Stát é a raibh cónaí nó gnáthchónaí air sa Stát.
Leasanna i dtrádáil a aistriú chun leanaí.
[1949, a. 8.]
448.—(1) I gcás ina dtarlóidh, trí mheáin d'aon sórt (lena n-áirítear meáin neamhdhíreacha nó meáin is sraith oibríochtaí agus cibé acu roimh an Acht seo a rith a glacadh nó dá éis sin a ghlacfar iad) go dtiocfaidh trádáil, a bhí á seoladh aon uair roimh na meáin sin a ghlacadh ag aon duine ina aonar nó i gcomhpháirtíocht, chun bheith ina trádáil a bheidh á seoladh ag leanbh nó leanaí leis an duine sin nó ar mhodh comhpháirtíochta inar comhpháirtithe an duine sin agus leanbh nó leanaí leis an duine sin, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:—
(a) is tuigthe, chun críocha na Caibidle seo, gur socraíocht, ar tuigthe gurb é an duine sin an socraitheoir ina leith, na meáin sin,
(b) is tuigthe, chun críocha na Caibidle seo, gurb iad na brabúis nó na gnóchain as an trádáil tar éis na meáin sin a ghlacadh, a mhéid a thiocfaidh siad chun linbh nó leanaí leis an duine sin nó chun an duine sin agus leanbh nó leanaí leis an duine sin (de réir mar a bheidh), an t-ioncam céanna a thiocfadh chun an duine sin dá mba nach nglacfaí na meáin sin, agus
(c) is tuigthe go bhfolaíonn an focal “ioncam”, sa chéad áit a bhfuil sé in alt 443, na brabúis nó na gnóchain sin, a mhéid a thiocfaidh siad chun linbh nó leanaí leis an duine sin.
(2) I bhfo-alt (1) folaíonn an focal “leanbh” leasleanbh, uchtleanbh, agus leanbh neamhdhlisteanach.
(3) Is é méid d'ioncam duine as brabúis nó gnóchain trádála ar tuigthe, de bhua fho-alt (1), gurb ioncam le duine eile é, i gcás an duine céadluaite a bheith ag gabháil go gníomhach do sheoladh na trádála, ná méid iomlán an ioncaim sin lúide suim (dá ngairtear an tsuim iomchuí i bhfo-alt (4)) ar cóimhéid leis an méid a lamhálfaí nuair a bheadh na brabúis nó na gnóchain sin á ríomh i leith an duine chéadluaite dá mba rud é, in ionad é a bheith ina dhuine a bhí ag gabháil do sheoladh na trádála, gur dhuine é a bhí ar fostú ag duine nó daoine a bhí ag seoladh na trádála.
(4) Is tuigthe gur brabúis nó gnócháin a thagann chun an duine chéadluaite dá dtagraítear i bhfo-alt (3) as feidhmiú oifige nó fostaíochta de réir bhrí Sceideal E an tsuim iomchuí.
Caibidil III
Ioncam ó Urrúis a Aistriú
Ceart chun ús a fháil a aistriú.
[1938, a. 6;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
449.—Má dhíolann nó má aistríonn úinéir aon urrús (dá ngairtear an t-úinéir san alt seo), aon bhliain mheasúnachta, an ceart chun aon ús áirithe a fháil is iníoctha (roimh an díol nó roimh an aistriú sin nó dá éis sin) i leith na n-urrús sin gan na hurrúis sin a dhíol nó a aistriú, ansin agus i ngach cás den sórt sin beidh feidhm agus éifeacht ag na forálacha seo a leanas, is é sin le rá:—
(a) chun críocha uile an Achta seo, measfar, maidir leis an ús sin (cibé acu bheadh nó nach mbeadh sé inmhuirir i leith cánach dá mba nár achtaíodh an t-alt seo)—
(i) gur ioncam leis an úinéir é nó, murab é úinéir tairbhiúil na n-urrúis sin an t-úinéir agus go mbeidh duine éigin eile (dá ngairtear an tairbhí san alt seo) i dteideal tairbhiúil an ioncaim ó na hurrúis sin, gur ioncam leis an tairbhí é, agus
(ii) gur ioncam leis an úinéir nó leis an tairbhí é (de réir mar a bheidh) in aghaidh na bliana measúnachta sin, agus
(iii) nach ioncam le duine ar bith eile é, agus
(iv) má bhíonn toradh an díola nó an aistrithe sin inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal C nó faoi Chuid XXXI, gur comhionann méid dó agus méid na sochar sin;
(b) má dhéantar ina dhiaidh sin ceart faighte an úis áirithe sin a dhíol, a aistriú, nó a réadú ar shlí eile, ní mheasfar, chun aon chríche de chríocha an Achta seo, gur ioncam leis an duine a dhéanfaidh nó a ndéanfar thar a cheann an díol nó an t-aistriú nó an réadú sin a dhéanfar ina dhiaidh sin toradh an díola, an aistrithe, nó an réadaithe eile sin a dhéanfar ina dhiaidh sin;
(c) más de chineál na hurrúis sin go bhféadfar an t-ús is iníoctha ina leith a íoc gan cáin a asbhaint beidh an t-úinéir nó an tairbhí (de réir mar a bheidh) inmhuirir i leith cánach faoi Chás IV de Sceideal D i leith aon úis is iníoctha i leith na n-urrús sin a meastar de bhua an ailt seo gur ioncam leis an duine sin é, mura suífidh sé gur thug an cháin sin ús nó go ndearnadh cáin a mhuirearú faoi Sceideal C nó faoi Chuid XXXI ar an toradh a tháinig ó cheart faighte an úis sin a dhíol, a aistriú nó a réadú ar shlí eile;
(d) más rud é, in aon chás lena mbainfidh mír (c), gur faoi threoir an méid a fuarthas sa Stát a dhéanfaí an cháin i leith an úis is inmhuirir faoi Chás IV de Sceideal D de dhroim na míre sin, a ríomh dá mba laoi Chás III de Sceideal D ab inmhuirir an t-ús sin, is ar mhéid iomlán na suimeanna a gheofar sa Stát an bhliain mheasúnachta sin nó aon bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin a leanfaidh an t-úinéir de bheith ina úinéir ar na hurrúis sin a ríomhfar an cháin sin is inmhuirir de bhun na míre sin (c);
(e) ní dhéanfaidh aon ní san fho-alt seo difear d'aon fhoráil den Acht seo lena n-údaraítear nó lena gceanglaítear cáin a asbhaint as aon ús a measfar de bhua an fho-ailt seo a bheith ina ioncam leis an úinéir nó leis an tairbhí nó as toradh aon díola nó aistrithe nó réadaithe eile den sórt a luaitear anseo roimhe seo a dhéanfar ina dhiaidh sin ar an gceart chun an t-ús áirithe sin a fháil.
(2) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le fógra i scríbhinn a cheangal ar dhuine ar bith go dtabharfaidh sé dóibh, laistigh de cibé am (nach giorra ná ocht lá is fiche ó dháta an fhógra sin a sheirbheáil) a luafar san fhógra sin, cibé sonraí maidir leis na hurrúis sin uile ba leis an duine sin tráth ar bith i gcaitheamh na tréimhse a luafar san fhógra sin is dóigh leis na Coimisinéirí Ioncaim is gá chun críocha an ailt seo nó chun a fháil amach ar íocadh cáin ar an ús ab iníoctha i leith na n-urrús sin nó ar muirearaíodh i leith cánach faoi Sceideal C nó faoi Chuid XXXI an toradh ar cheart faighte an úis i leith na n-urrús sin a dhíol nó a aistriú nó a réadú.
(3) San alt seo—
folaíonn “ús” díbhinní, blianachtaí, agus scaireanna blianachtaí;
folaíonn “urrúis” stoic agus scaireanna de gach cineál.
CUID XXIX
Cáin Ioncaim Maidir le Riaradh Eastát
Léiriú,
[1938, a. 8.]
1894, c. 30.
1890, c. 29.
450.—(1) Chun críocha na Coda seo—
(a) measfar leas iomlán a bheith ag duine in iarmhar eastáit duine éagtha, nó i gcuid de sin, más rud é go mbeadh agus an fad a bheadh caipiteal an iarmhair nó na coda sin de (de réir mar a bheidh) iníoctha go cuí leis féin, nó le duine eile dá cheart, chun sochair dó, dá mbeadh an t-iarmhar déanta amach, nó má bhíonn agus fad a bheidh an caipiteal sin iníoctha go cuí amhlaidh cibé acu go díreach ag na hionadaithe pearsanta é nó go neamhdhíreach trí iontaobhaí nó duine eile;
(b) measfar leas teoranta a bheith ag duine in iarmhar eastáit duine éagtha, nó i gcuid de sin, ar feadh aon tréimhse (seachas tréimhse a mbeidh leas iomlán aige ar a feadh san iarmhar nó sa chuid sin de, de réir mar a bheidh) más rud é go mbeidh an t-ioncam as an iarmhar nó as an gcuid sin de (de réir mar a bheidh) in aghaidh na tréimhse sin iníoctha go cuí leis féin nó le duine eile dá cheart, chun sochair dó, cibé acu go díreach nó go neamhdhíreach é mar a dúradh, dá mbeadh an t-iarmhar déanta amach i dtosach na tréimhse sin;
(c) eastát réadach a bheidh ar áireamh (faoi thuairisc shonrach nó faoi thuairisc ghinearálta) i mbronntanas iarmharach a tugadh le huacht tiomnóra measfar gur cuid é d'iarmhar a eastáit agus nach ábhar diúscartha sonraí é.
(2) Sa Chuid seo—
(a) ciallaíonn “ionadaithe pearsanta”, maidir le heastát duine éagtha, a sheiceadóirí mar a mhínítear le halt 22 (1) (d) den Finance Act, 1894, agus folaíonn sé daoine a bhfuil aon fheidhmeanna acu faoi dhlí tíre eile maidir leis an éagach comhréireach le feidhmeanna chun críocha riaracháin faoi dhlí an Stáit de chuid seiceadóirí mar a mhínítear amhlaidh, agus déanfar tagairtí d'ionadaithe pearsanta sa cháil sin a fhorléiriú mar thagairtí do na seiceadóirí ina gcáil mar dhaoine a bhfuil feidhmeanna den sórt a dúradh acu;
(b) ciallaíonn “diúscairt shonrach” réadtiomnú sonrach nó tiomnacht shonrach arna dhéanamh ag tiomnóir, agus folaíonn sé aon diúscairt ag a bhfuil, de bhua aon achtacháin nó eile, faoi dhlí an Stáit nó faoi dhlí aon tíre eile, éifeacht mar a bheadh ag réadtiomnú sonrach nó tiomnacht shonrach faoi dhlí an Stáit;
(c) ciallaíonn “muirir ar iarmhar”, maidir le heastát duine éagtha, na dliteanais seo a leanas is iníoctha go cuí as agus an t-ús is iníoctha i leith na ndliteanas sin, is é sin le rá,—
(i) costais agus fiacha sochraide, tiomnachta, agus riaracháin,
(ii) leagáidí ginearálta (lena n-áirítear i gcás díthiomnachta suim £500 a bhfuil baintreach ina teideal faoin Intestates' Estates Act, 1890, nó suim £4,000 a bhfuil baintreach ina teideal faoin Acht um Eastáit Dí-Thiomnóirí, 1954). leagáidí taispeántacha, agus blianachtaí, agus
(iii) aon dliteanais eile de chuid a ionadaithe pearsanta sa cháil sin,
ach, i gcás aon dliteanais den sórt arb é atá iontu, amhail idir daoine atá leasmhar faoi dhiúscairt shon-rach nó i leagáid den sórt a dúradh nó i mblianacht agus daoine atá leasmhar in iarmhar an eastáit dliteanais a thiteann go heisiatach nó go príomha ar an maoin is ábhar don diúscairt shonrach nó ar an leagáid nó ar an mblianacht, ní fholaíonn sé ach amháin an chuid sin (más aon chuid é) de na dliteanais sin a thiteann sa deireadh thiar ar an iarmhar;
(d) déanfar tagairtí do “ioncam iomlán an eastáit” de chuid duine éagtha in aghaidh aon bhliana measúnachta a fhorléiriú mar thagairtí don ioncam comhiomlám ó gach bunadh in aghaidh na bliana sin de chuid ionadaithe pearsanta an éagaigh sa cháil sin agus é a áireamh mar ní arb é atá ann—
(i) aon ioncam den sórt sin is inmhuirir i leith cánach ioncaim Éireannaí trí asbhaint nó eile, agus an t-ioncam sin a ríomh ag an méid ar a bhfuil an cháin sin le tabhairt don bhliain sin, agus
(ii) aon ioncam den sórt sin ab inmhuirir amhlaidh dá mba sa Stát a d'éirigh sé chun duine ar sa Stát a bhí cónaí agus gnáthchónaí air, agus an t-ioncam sin a ríomh de réir an mhéid iomlán de a d'éirigh iarbhír i gcaitheamh na bliana sin, lúide cibé asbhaintí ab inlamháilte dá muirearófaí é i leith cáin ioncaim Éireannach, ach gan áireamh a dhéanamh ar aon ioncam ó mhaoin a chineachfaidh ar na hionadaithe pearsanta ar shlí seachas mar shócmhainní chun fiacha an éagaigh a íoc;
(e) ciallaíonn “eastát Éireannach” agus “eastát coigríche”, faoi seach, maidir le haon bhliain mheasúnachta—
(i) eastát arb é atá ann, agus arb é amháin atá ann, ioncam a thug cáin ioncaim Éireannach trí asbhaint nó a bhfuil na hionadaithe pearsanta ina leith inmheasúnaithe go díreach i leith cánach ioncaim Éireannaí, seachas eastát arb é atá in aon chuid den ioncam uaidh ioncam a bhfuil na hionadaithe pearsanta ina leith i dteideal díolúine ó cháin ioncaim Éireannach a éileamh faoi threoir gan a gcónaí nó a ngnáthchónaí a bheith in Éirinn, agus
(ii) eastát seachas eastát Éireannach;
(f) folaíonn tagairtí do shuimeanna a íocadh tagairtí do shócmhainní atá aistrithe nó leithreasaithe chuige féin ag ionadaí pearsanta, agus d'fhiacha ar a ndearnadh fritháireamh nó fuascailt;
(g) folaíonn tagairtí do shuimeanna is iníoctha tagairtí do shócmhainní a bhfuil, ar an riarachán a bheith críoch-naithe, oibleagáid ann iad a aistriú nó ceart ann ag ionadaí pearsanta iad a leithreasú chuige féin agus d'fhiacha a bhfuil oibleagáid fuascailte fritháirithe, nó ceart ag ionadaí pearsanta chun sin a dhéanamh ina fhabhar féin, ann maidir leo an tráth sin;
(h) déanfar tagairtí do mhéid maidir le sócmhainní den sórt sin a dúradh a fhorléiriú mar thagairtí do luach na sócmhainní sin ar dháta a n-aistrithe nó a leithreasaithe, nó chríochnú an riaracháin, de réir mar is gá sa chás, agus, maidir leis na fiacha sin, mar thagairtí do mhéid na bhfiacha sin.
(3) I gcás ina mbeidh codanna éagsúla d'eastát duine éagtha ina n-ábhair faoi seach do dhiúscairtí iarmharacha, beidh éifeacht ag an gCuid seo maidir le gach cuid ar leithligh acu sin, ach go gcuirfear in ionad tagairtí don eastát tagairtí don chuid sin den eastát, agus go gcuirfear in ionad tagairtí d'ionadaithe pearsanta an éagaigh sa cháil sin tagairtí do na hionadaithe pearsanta sin ina gcáil go bhfuil acu na feidhmeanna dá dtagraítear i bhfo-alt (2) (a) maidir leis an gcuid sin den eastát.
Leasanna teoranta in iarmhar.
[1938, a. 10.]
451.—(1) Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas den alt seo maidir le duine ag a mbeidh, i gcaitheamh na tréimhse dar tosach dáta báis duine éagtha agus dar críoch dáta críochnaithe riaracháin eastáit an duine éagtha sin (dá ngairtear an tréimhse riaracháin sa Chuid seo) nó i gcaitheamh coda den tréimhse sin, leas teoranta in iarmhar an eastáit sin nó i gcuid de.
(2) I gcás aon suim a íoc i rith na tréimhse riaracháin maidir leis an leas teoranta sin measfar, chun críocha uile an Achta seo, go ndearnadh, faoi réir fhorálacha fho-alt (3), an tsuim sin a íoc leis an duine sin mar ioncam don bhliain mheasúnachta a íocadh an tsuim sin, nó, i gcás suim a íoc maidir le leas a bhfuil deireadh leis, don bhliain mheasúnachta deiridh a bhí sé ar marthain.
(3) Ar bheith críochnaithe do riarachán an eastáit—
(a) measfar méid comhiomlán na suimeanna go léir a íocadh roimh chríochnú, nó is iníoctha ar chríochnú, an riaracháin maidir leis an leas teoranta sin a bheith faibhrithe chun bheith dlite don duine sin ó lá go lá i gcaitheamh na tréimhse riaracháin nó na coda de a raibh an leas sin aige ar a feadh (de réir mar a bheidh) agus gur íocadh leis é de réir mar a d'fhaibhrigh sé chun bheith dlite;
(b) measfar chun críocha uile an Achta seo gur íocadh leis an duine sin mar ioncam don bhliain sin an méid a mheastar a íocadh leis de bhua mhír (a) aon bhliain mheasúnachta áirithe; agus
(c) i gcás an méid a mheastar a íocadh leis an duine sin mar ioncam d'aon bhliain áirithe de bhua an fho-ailt seo a bheith níos lú nó níos mó ná an méid a mheastar a íocadh leis mar ioncam don bhliain sin de bhua fho-alt (2), déanfar cibé coigeartuithe a fhoráiltear ina dhiaidh seo sa Chuid seo.
(4) Aon mhéid a mheasfar a íocadh leis an duine sin mar ioncam d'aon bhliain áirithe de bhua an ailt seo—
(a) measfar i gcás eastáit Éireannaigh gur ioncam é arb é a mhéid méid a bheadh, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta chaighdeánaigh cánach don bhliain sin, comhionann leis an méid a mheasfar a íocadh amhlaidh, agus gurb ioncam é a thug cáin ioncaim de réir an ráta chaighdeánaigh cánach;
(b) i gcás eastáit choigríche, measfar gurb ioncam é arb é a mhéid méid a measadh a íocadh amhlaidh, agus beidh sé inmhuirir i leith cánach ioncaim faoi Chás III de Sceideal D ionann agus dá mba ioncam é ó urrúis in áit lasmuigh den Stát.
(5) I gcás inar muirearaíodh duine i leith cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana áirithe de bhua an ailt seo i leith méid a meastar a íocadh leis mar ioncam maidir le leas in eastát coigríche agus gur thug aon chuid d'ioncam comhiomlán an eastáit sin don bhliain sin cáin ioncaim Éireannach trí asbhaint nó ar shlí eile, déanfar an t-ioncam ar maidir leis a muirearaíodh é amhlaidh i leith cánach a laghdú, ar na fíorais a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta, de mhéid a mbeidh idir í agus an t-ioncam an chomhréir chéanna a bheidh idir an méid den ioncam sin ar ar íocadh cáin ioncaim Éireannach agus méid an ioncaim chomhiomláin sin:
Ar choinníoll, i gcás ina mbeidh faoiseamh tugtha amhlaidh, go measfar, chun críocha forchánach, go n-ionadaíonn an oiread sin den mhéid ar maidir leis a muirearaíodh é i leith cánach ioncaim agus a fhreagrann don chomhréir sin an méid sin ioncaim sin ba chomhionann, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta chaighdeánaigh cánach, leis an oiread den méid a muirearaíodh.
Leasanna iomlána in iarmhar.
[1938, a. 11.]
452.—(1) Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas den alt seo maidir le duine ag a mbeidh, i gcaitheamh na tréimhse riaracháin nó i gcaitheamh coda don tréimhse sin, leas iomlán in iarmhar eastáit duine éagtha nó i gcuid de.
(2) Déanfar amach de réir alt 453 méid ioncaim iarmharaigh an eastáit do gach bliain iomlán measúnachta, agus do gach cuid bhearnaithe de bhliain mheasúnachta—
(a) a raibh an tréimhse riaracháin ar rith ar a feadh, agus
(b) a raibh an leas sin ag an duine sin ar a feadh,
agus maidir leis an méid a dhéanfar amach amhlaidh d'aon bhliain nó cuid de bhliain nó, i gcás duine ag an mbeidh leas iomlán i gcuid d'iarmhar, maidir le cuid chomhréireach den mhéid sin, tugtar “ioncam iarmharach” leis an duine sin don bhliain mheasúnachta sin air sa Chuid seo.
(3) Nuair a bheifear tar éis aon suim nó suimeanna a íoc i rith na tréimhse riaracháin maidir leis an leas iomlán sin, measfar chun críocha uile an Achta seo go ndearnadh, faoi réir forálacha fho-alt (4), méid na suime sin nó méid comhiomlán na suimeanna sin a íoc leis an duine sin mar ioncam go feadh an mhéid, agus don bhliain nó do na blianta measúnachta, a n-áireofaí, chun na gcríocha sin, go bhfuair sé ioncam dá mba rud é go raibh ceart aige, gach bliain mheasúnachta—
(a) i gcás eastáit Éireannaigh, a ioncam iarmharach a fháil don bhliain sin lúide cáin ioncaim don bhliain sin, de réir an ráta chaighdeánaigh cánach, nó
(b) i gcás eastáit choigríche, a ioncam iarmharach a fháil don bhliain sin,
agus go raibh an tsuim sin nó comhiomlán na suimeanna sin ar fáil le cur chun feidhme go príomha i leith nó faoi chomhair sásamh na gceart sin de réir mar a d'fhaibhrigh siad agus gur cuireadh chun feidhme amhlaidh iad.
I gcás eastáit Éireannaigh, aon mhéid a mheastar a íocadh leis an duine sin mar ioncam d'aon bhliain áirithe de bhua an fho-ailt seo measfar gurb ioncam é den mhéid sin ba chomhionann, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta chaighdeánaigh cánach don bhliain sin, leis an méid a meastar a íocadh amhlaidh, agus gurb ioncam é a thug cáin ioncaim de réir an ráta chaighdeánaigh cánach.
(4) Ar riarachán an eastáit a bheith críochnaithe—
(a) measfar chun críocha uile an Achta seo go ndearnadh ioncam iarmharach an duine sin d'aon bhliain mheasúnachta a íoc leis mar ioncam don bhliain sin, agus i gcás eastáit Éireannaigh measfar gur thug sé cáin ioncaim faoi threoir an ráta chaighdeánaigh cánach; agus
(b) déanfar cibé coigeartuithe a fhoráiltear ina dhiaidh seo sa Chuid seo i gcás inar lú nó inar mó an méid a mheastar a íocadh leis an duine sin mar ioncam d'aon bhliain de bhua an ailt seo ná an méid a mheastar a íocadh leis mar ioncam don bhliain sin de bhua fho-alt (3).
(5) I gcás eastáit choigríche, méid ar bith a mheasfar a íocadh leis an duine sin mar ioncam d'aon bhliain de bhua an ailt seo measfar gur ioncam den mhéid sin é, agus beidh sé inmhuirir i leith cánach ioncaim faoi Chás III de Sceideal D ionann agus dá mba é a bhí ann ioncam ó urrúis in áit lasmuigh den Stát.
(6) I gcás inar muirearaíodh duine i leith cánach ioncaim de bhua an ailt seo sna himthosca a luaitear in alt 451 (5) beidh éifeacht ag forálacha alt 451 (5) mar atá éifeacht acu i gcás inar muirearaíodh duine i leith cánach ioncaim de bhua an ailt sin sna himthosca sin.
Forálacha forlíontacha maidir le leasanna iomlána in iarmhar.
[1938, a. 12.]
453.—(1) Déanfar amach méid ioncaim iarmharaigh eastáit d'aon bhliain mheasúnachta trí na méideanna seo a leanas a bhaint as ioncam comhiomlán an eastáit don bhliain sin, eadhon—
(a) méid aon úis bhliantúil, blianachta, nó íocaíochta bliantúla eile don bhliain sin is muirear ar an iarmhar agus méid aon íocaíochta a rinneadh an bhliain sin maidir le haon chostais a thabhaigh na hionadaithe pearsanta sa cháil sin dóibh ag bainistí sócmhainní an eastáit ar costais iad ab inmhuirir go cuí ar ioncam, d'éagmais aon fhorála shainráitigh in uacht, ach gan áireamh a dhéanamh ar aon ús, blianacht nó íocaíocht den sórt sin a lamháladh nó is inlamháilte le linn ioncam comhiomlán an eastáit a bheith á ríomh; agus
(b) méid aon choda d'ioncam comhiomlán an eastáit don bhliain sin a mbeidh duine, ar aontú nó dá éis sin, tar éis teacht chun bheith ina theideal de bhua diúscartha sonraí i leith leasa dílsithe i gcaitheamh na tréimhse riaracháin nó i leith leasa dílsithe nó leasa theagmhasaigh ar an riarachán a bheith críochnaithe.
(2) Más dealraitheach, ar bheith críochnaithe do riarachán eastáit a raibh leas iomlán ag duine ina iarmhar nó i gcuid dá iarmhar ar bheith críochnaithe don riarachán, nach bhfuil comhiomlán na sochar a fuarthas i leith an leasa sin chomh mór leis an gcomhiomlán a bhí, in aghaidh na mblianta go léir le chéile, in ioncam iarmharach an duine ag a raibh an leas sin, déanfar a ioncam iarmharach in aghaidh gach bliana faoi leith a laghdú chun críche alt 452 méid a mbeidh idir é agus an t-ioncam iarmharach an chomhréir chéanna a bheidh idir an t-easnamh agus an comhiomlán a bhí, in aghaidh na mblianta go léir le chéile, ina ioncam iarmharach.
San fho-alt seo ciallaíonn “na sochair a fuarthas”, maidir le leas iarmharach, na méideanna seo a leanas i leith na suimeanna go léir a íocadh roimh chríochnú, nó ab iníoctha ar chríochnú, an riaracháin i leith an leasa sin, is é sin le rá—
(a) maidir le suim a íocadh roimh chríochnú an riaracháin, i gcás eastáit Éireannaigh méid a bheadh, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta chaighdeánaigh cánach don bhliain mheasúnachta a íocadh an tsuim sin, ar cóimhéid leis an tsuim sin nó, i gcás eastáit choigríche, le méid na suime sin, agus
(b) maidir le suim ab iníoctha ar chríochnú an riaracháin, i gcás eastáit Éireannaigh méid a bheadh, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta chaighdeánaigh cánach don bhliain mheasúnachta a críochnaíodh an riarachán, ar cóimhéid leis an tsuim sin nó, i gcás eastáit choigríche, le méid na suime sin.
(3) Nuair a bheifear ag cur fo-alt (2) chun feidhme maidir le hiarmhar nó cuid d'iarmhar ina raibh leas iomlán tráth ar bith i gcaitheamh na tréimhse riaracháin ag duine seachas an duine ag a raibh leas iomlán ar an riarachán a chríochnú, déanfar na comhiomláin a luaitear ansin a ríomh maidir leis na leasanna sin i dteannta a chéile, agus beidh ioncam iarmharach an duine sin faoi réir a laghdaithe freisin faoi sin.
Forálacha speisialta maidir le leasanna áirithe in iarmhar.
[1938, a. 13.]
454.—(1) I gcás ina bhfuil ag ionadaithe pearsanta duine éagtha sa cháil sin ceart maidir le heastát duine éagtha eile de shórt go mbeadh acu, dá ndílseofaí an ceart dóibh le haghaidh sochair dóibh féin, leas iomlán nó leas teoranta in iarmhar an eastáit sin nó i gcuid de, measfar go bhfuil an leas sin acu d'ainneoin nach bhfuil an ceart sin dílsithe dóibh chun sochar dóibh féin, agus aon mhéid a mheastar a bheith íoctha leo mar ioncam de bhua na Coda seo áireofar é mar chuid d'ioncam comhiomlán eastáit an duine arb ionadaithe pearsanta dó iad.
(2) I gcás leasanna iomlána in iarmhar, nó i gcuid d'iarmhar, eastáit duine éagtha a bheith, go comhleanúnach ag daoine éagsúla i gcaitheamh na tréimhse riaracháin, déanfar, chun críocha na Coda seo, suimeanna a íocadh i rith na tréimhse sin i leith an iarmhair nó na coda sin de, de réir mar a bheidh, a áireamh mar shuimeanna a íocadh i leith leasa an duine ag a raibh leas iomlán ann i gcéaduair suas go dtí—
(a) i gcás eastáit Éireannaigh, comhiomlán na mblianta uile d'ioncam iarmharach an duine sin lúide cáin ioncaim de réir an ráta chaighdeánaigh cánach, nó
(b) i gcás eastáit choigríche, comhiomlán na mblianta uile d'ioncam iarmharach an duine sin,
agus, maidir le haon iarmhéid suas go méid choimhréireach, i leith leasa an chéad duine eile a raibh leas iomlán aige ann, agus mar sin de.
(3) Más rud é ar rogha a dhéanamh go mbeadh aon chuid den ioncam ó iarmhar eastáit duine éagtha d'aon tréimhse (arb í an tréimhse riaracháin í nó cuid di) iníoctha go cuí, dá mba rud é go raibh an t-iarmhar faighte amach i dtosach na tréimhse sin, le haon duine áirithe nó le duine eile ina cheart, chun sochair dó, go díreach ag na hionadaithe pearsanta nó go neamhdhíreach trí iontaobhaí nó duine eile, measfar chun críocha uile an Achta seo go ndearnadh méid aon suime a íocadh de bhun rogha a dhéanamh i bhfabhar an duine sin a íoc leis an duine sin mar ioncam don bhliain mheasúnachta a íocadh é, agus beidh éifeacht ag forálacha alt 451 (4) (5) maidir le méid a mheastar a íocadh mar ioncam de bhua an fho-ailt seo.
Coigeartuithe agus eolas a thabhairt.
[1938, a. 14;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
455.—(1) Más rud é, ar riarachán eastáit a bheith críochnaithe, go measfar de bhua na Coda seo gur íocadh méid le duine ar bith mar ioncam d'aon bhliain mheasúnachta agus—
(a) gur mó an méid sin ná an méid a measadh roimhe sin a íocadh leis mar ioncam don bhliain sin de bhua na Coda seo, nó
(b) nár measadh roimhe sin amhlaidh gur íocadh aon mhéid leis mar ioncam don bhliain sin,
féadfar measúnacht nó measúnacht bhreise a dhéanamh air don bhliain sin agus cáin a mhuirearú dá réir sin nó, ar éileamh a dhéanamh chuige sin, déanfar aon fhaoiseamh nó faoiseamh breise a mbeidh teideal aige chuige a lamháil dá réir sin.
(2) Más rud é, ar riarachán eastáit a bheith críochnaithe, go measfar de bhua na Coda seo gur íocadh aon mhéid le duine ar bith mar ioncam d'aon bhliain mheasúnachta, agus gur lú an méid sin ná an méid a measadh roimhe sin amhlaidh a íocadh leis, ansin—
(a) má bhíonn measúnacht déanta cheana féin air don bhliain sin, déanfar cibé coigeartuithe sa mheasúnacht sin is gá d'fhonn éifeacht a thabhairt do na forálacha den Chuid seo a ghlacann éifeacht ar an riarachán a bheith críochnaithe, agus aisíocfar aon cháin a ró-íocadh, agus
(b) más rud é—
(i) gur lamháladh aon fhaoiseamh dó faoi threoir an mhéid a measadh roimhe sin mar a dúradh a íocadh leis mar ioncam don bhliain sin, agus
(ii) gur mó méid an fhaoisimh sin ná méid an fhaoisimh a d'fhéadfaí a thabhairt faoi threoir an mhéid a mheasfar, ar an riarachán a bheith críochnaithe, a íocadh leis mar ioncam don bhliain sin,
féadfar an faoiseamh a tugadh d'iomarca amhlaidh, mura slánófar é ar shlí eile, a mhuirearú faoi Chás IV de Sceideal D agus a ghnóthú ón duine sin dá réir sin.
(3) An t-am ar laistigh di a fhéadfar measúnacht nó measúnacht bhreise a dhéanamh chun críocha na Coda seo, nó a fhéadfar measúnacht a choigeartú chun na gcríocha sin, nó éileamh ar fhaoiseamh a dhéanamh de bhua na Coda seo ní rachaidh sé in éag, d'ainneoin aon ní atá san Acht seo, roimh dheireadh an tríú bliain i ndiaidh na bliana measúnachta a críochnaíodh riarachán an eastáit a bheidh i gceist.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le fógra i scríbhinn a cheangal ar dhuine ar bith atá nó a bhí ina ionadaí pearsanta do dhuine éagtha, nó ag a bhfuil nó ag a raibh leas iomlán nó leas teoranta in iarmhar eastáit duine éagtha nó i gcuid de cibé sonraí is dóigh leo is gá chun críocha na Coda seo a thabhairt dóibh (laistigh de cibé am a ordóidh siad, nach giorra ná ocht lá is fiche).
CUID XXX
Díbhinní Éireannacha, Etc.
Caibidil I
Forálacha Ginearálta maidir le Díbhinní
Cáin a bhaint as díbhinní.
[1918, Gin. r. 20.]
456.—Déanfar na brabúis nó na gnóchain a bheidh le muirearú ar aon chomhlacht daoine a ríomh de réir forálacha an Achta seo ar mhéid iomlán an chéanna sula ndéanfar aon díbhinn den chéanna maidir le haon scair, ceart nó teideal chuige sin, agus beidh an comhlacht daoine a íocfaidh an díbhinn sin i dteideal an cháin is iomchuí di a asbhaint.
Méid na díbhinne as a mbeidh asbhaint le déanamh.
[1940, a. 5.]
457.—(1) Forléireofar forálacha alt 456, maidir le haon díbhinn a d'íoc aon chomhlacht daoine, mar ní a údaraíonn go ndéanfaí cáin a bhaint as an méid iomlán a íocadh as brabúis agus gnóchain an chomhlachta sin—
(a) a muirearaíodh i leith cánach, nó
(b) a bheadh, faoi fhorálacha an Achta seo, le cur san áireamh le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar dhliteanas an chomhlachta sin a bheith inmheasúnaithe i leith cánach d'aon bhliain áirithe má cheangail na forálacha sin an ríomh a dhéanamh faoi threoir brabús agus gnóchan na bliana sin agus ní faoi threoir brabús agus gnóchan aon bhliana nó tréimhse eile.
(2) Díbhinn ar bith a d'íoc aon chomhlacht daoine a n-údaraítear le halt 456 arna leasú leis na forálacha atá i bhfo-alt (1) cáin a bhaint aisti measfar, chun críocha uile an Achta seo, gur ioncam í de cibé méid ba chomhionann, tar éis cáin a bhaint aisti mar a údaraítear amhlaidh—
(a) i gcás inar asbhaineadh cáin as an díbhinn sin, leis an nglanmhéid a fuarthas, agus
(b) i ngach cás eile, leis an méid a fuarthas.
(3) Beidh éifeacht ag alt 458 maidir le díbhinní ach aird chuí a thabhairt ar na forálacha atá i bhfo-alt (2).
Caibidil II
Míniú ar Cháin Ioncaim a Asbhaineadh a chur ag gabháil le Barántais Díbhinne agus Úis
Ráiteas a chur ag gabháil le barántais.
[1925, a. 13.]
1963 Uimh. 33.
458.—(1) Gach barántas, seic nó ordú eile a sheolfar nó a sheachadfar d'fhonn aon ús nó díbhinn a íoc a d'imdháil cuideachta atá i dteideal cáin ioncaim a bhaint as an ús nó as an díbhinn sin beidh ag gabháil leis nó beidh ina theannta ráiteas i scríbhinn ina dtaispeánfar—
(a) an méid comhlán a bheidh, tar éis na cánach ioncaim is iomchuí dó a asbhaint, ar cóimhréir leis an nglanmhéid a íocadh iarbhír, agus
(b) ráta agus méid na cánach ioncaim is iomchuí don mhéid comhlán sin, agus
(c) an glanmhéid a íocadh iarbhír.
(2) Má mhainníonn cuideachta aon cheann d'fhorálacha an ailt seo a chomhlíonadh tabhóidh an chuideachta pionós £10 maidir le gach cion ach ní bheidh thar £100 i méid comhiomlán na bpionós a fhorchuirfear faoin alt seo ar aon chuideachta i leith cionta a bhaineann le haon íocaíocht nó imdháil áirithe amháin úis nó díbhinní.
(3) San alt seo ciallaíonn an focal “cuideachta” cuideachta de réir bhrí Acht na gCuideachtaí, 1963, agus cuideachta a bunaíodh le litreacha paitinne nó le haon reacht nó de bhun aon reachta.
CUID XXXI
Díbhinní Coigríche, etc.
Mínithe
[1918, Sc. D, r. Ilgh. 7;
1938, a. 5 (7);
1965, a. 7 (1) (2).]
459.—(1) Sa Chuid seo, ciallaíonn “díbhinní lena mbaineann an Chuid seo” aon ús, díbhinní, nó íocaíochtaí bliantúla eile is iníoctha as, nó is iníoctha maidir le, stoic, cistí, scaireanna, nó urrúis aon chomhlacht daoine nach gcónaíonn sa Stát agus forléireofar tagairtí do dhíbhinní dá réir sin:
Ar choinníoll nach mbeidh feidhm ag an bhfo-alt seo maidir le haon íocaíocht lena mbaineann alt 433 nó 434.
(2) Sa Chuid seo folaíonn “baincéir” duine a ghníomhaíonn mar bhaincéir agus folaíonn tagairtí do chúpóin maidir le haon díbhinní barántais le haghaidh na ndíbhinní sin nó billí malairte a airbheartaíonn a bheith tarraingthe nó déanta mar íoc ar na díbhinní sin.
Díbhinní a cuireadh faoi iontaobh le híoc sa Stát.
[1918, Sc. D, r. Ilgh. 7.]
460.—I gcás ina ndéanfar díbhinní lena mbaineann an Chuid seo a chur ar iontaobh aon duine sa Stát le híoc le haon daoine sa Stát—
(a) déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta na díbhinní a mheasúnú agus a mhuirearú i leith cánach faoi Sceideal D; agus
(b) beidh feidhm ag forálacha Codanna IV, V agus VI de Sceideal I maidir leis an gcáin a bheidh le measúnú agus le muirearú faoin alt seo.
Díbhinní a íocadh lasmuigh den Stát agus an toradh ó chúpóin díbhinní dhíol.
[1938, a. 5 (2) (3) (4) (6).]
461.—Más rud é—
(a) go bhfaighidh baincéir nó duine éigin eile sa Stát, trí chúpóin a fuarthas ó dhuine eile nó a fuarthas ar shlí eile thar a cheann, íocaíocht aon díbhinní lena mbaineann an Chuid seo in áit seachas sa Stát; nó
(b) go ndíolfaidh baincéir sa Stát nó go réadóidh sé ar shlí eile cúpóin le haghaidh aon díbhinní lena mbaineann an Chuid seo agus go n-íocfaidh sé anonn toradh an réadaithe sin nó go dtabharfaidh sé an toradh sin anonn chun cuntais aon duine áirithe; nó
(c) go gceannóidh déileálaí cúpón sa Stát cúpóin le haghaidh aon díbhinní lena mbaineann an Chuid seo ar shlí seachas ó bhaincéir nó ó dhéileálaí cúpón eile,
sroichfidh an cháin faoi Sceideal D, sa chás a luaitear i mír (a), na díbhinní, sa chás a luaitear, an toradh ón réadú agus, sa chás a luaitear i mír (c), an praghas a íocadh ar an gceannach sin agus beidh éifeacht ag Codanna IV, V agus VI de Sceideal I maidir le measúnú, muirearú agus íoc na cánach.
Díbhinníneamhchónaitheoirí a dhíolmhadh.
[1918, Sc. C, r. Gin 2 (d);
1918, r. Ilgh. 7 (2);
1925, a. 12 (1) (2) (3);
1965, a. 4 (6).]
462.—(1) Ní bheidh aon cháin inmhuirir i leith díbhinní lena mbaineann an Chuid seo is iníoctha sa Stát má chruthaítear chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim nach sa Stát a chónaíonn an duine ar leis na stoic, na cistí, na scaireanna nó na hurrúis agus atá i dteideal an ioncaim uathu ach, ach amháin mar a fhoráiltear leis an Acht seo, ní thabharfar aon liúntas ná ní dhéanfar aon aisíoc maidir leis an gcáin ar dhíbhinní lena mbaineann an Chuid seo agus is iníoctha sa Stát:
Ar choinníoll, i gcás inar díbhinní iad ó stoic, cistí, scaireanna, nó urrúis atá ar teachtadh faoi aon iontaobhas agus gurb é an duine is tairbhí i seilbh faoin iontaobhas an t-aon tairbhí amháin i seilbh agus go bhféadfaidh sé, tríd an iontaobhas a aisghairm nó trí aon chumhachtaí faoin iontaobhas a fheidhmiú, a iarraidh ar na hiontaobhaithe tráth ar bith na stoic, na cistí, na scaireanna nó na hurrúis a aistriú chuige go hiomlán saor ó aon iontaobhas, go measfar chun críocha an ailt seo, gurb eisean an duine ar leis na stoic, na cistí, na scaireanna nó na hurrúis.
(2) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim faoiseamh faoin alt seo a thabhairt ar mhodh liúntais nó aisíocaíochta, ar éileamh a dhéanamh chucu chuige sin.
(3) Duine ar bith arb éagóir leis cinneadh na gCoimisinéirí Ioncaim ar aon cheist maidir le cónaí a éireoidh faoin alt seo féadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn sa chéill sin a thabhairt do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh de dhá mhí ón dáta a tugadh fógra faoin gcinneadh dó, a iarraidh go ndéanfadh na Coimisinéirí Speisialta a éileamh ar fhaoiseamh a éisteacht agus a chinneadh.
(4) I gcás ina ndéanfar iarratas faoi fho-alt (3), déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta an t-éileamh a éisteacht agus a chinneadh ionann agus dá mba achomharc é a rinneadh chucu i gcoinne measúnachta agus beidh éifeacht dá réir sin, le haon mhodhnuithe is gá, ag forálacha uile an Achta seo maidir le hachomharc den sórt sin (lena n-áirítear na forálacha a bhaineann le hachomhairc a athéisteacht agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí).
CUID XXXII
Iasachtaí Rialtais agus Iasachtaí Poiblí Eile
Us ar chairteacha coigiltis a dhíolmhú.
[1923, a. 3.]
463.—An t-ús carnaithe is iníoctha i leith aon chairte coigiltis a d'eisigh an tAire Airgeadais agus faoina dtagann an ceannaitheoir chun bheith i dteideal, de bhua suim shonraithe a íoc láithreach, suim níos mó a fháil tar éis tréimhse sonraithe arb é a bheidh inti an tsuim sin a íocadh i gcéaduair agus an t-ús a bheidh carnaithe ar an tsuim sin, ní bheidh sé faoi dhliteanas i leith cánach an fad is nach rachaidh méid na gcairteacha sin a bheidh ar teachtadh ag an duine is sealbhóir de thuras na huaire ar an gcairt thar an méid a mbeidh údarás ag an duine sin de thuras na huaire iad a theachtadh faoi rialacháin a rinne an tAire Airgeadais.
Urrúis a eisiúint fara le díolúine ó cháin.
[1923, a. 21.]
464.—Aon urrús a bhfuil cumhacht ag an Aire Airgeadais é a éisiúint d'fhonn aon airgead nó iasacht a chruinniú, féadfar é a eisiúint fara le coinníoll nach mbeidh caipiteal an urrúis sin ná an t-ús ar an urrús sin faoi dhliteanas i leith cánach an fad a shuífear sa tslí a fhorordóidh an tAire Airgeadais go bhfuil an t-urrús sin ar úinéireacht tairbhiúil ag duine nó daoine nach bhfuil gnáthchónaí orthu sa Stát, agus beidh gach urrús a eiseofar (roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis sin) fara le coinníoll den sórt sin díolmhaithe ó cháin amhlaidh.
Urrúis neamhúsmhara a dhíolmhadh.
[1965, Uimh. 4, a. 4 (2).]
465.—Beidh an bhreis a bheidh ag an méid a gheofar nuair a fhuasclófar aonad d'urrúis neamhúsmhara a d'eisigh an tAire Airgeadais faoi alt 4 den Acht Príomh-Chiste, 1965, ar an méid a íocadh ar an aonad ar é a eisiúint, ach amháin i gcás ina mbeidh an bhreis le cur sa chuntas agus brabúis trádála á ríomh chun críocha cánachais, díolmhaithe ó cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin).
Us a íoc ar urrúis Rialtais gan cáin a asbhaint.
[1924, a. 2;
1965, a. 8.]
466.—(1) Aon urrúis atá eisithe cheana féin, nó a eiseofar ina dhiaidh seo faoi údarás an Aire Airgeadais, féadfaidh sé a ordú go measfar gur eisíodh iad, agus go n-eiseofar iad faoi réir an choinníll go n-íocfar an t-ús ar an gcéanna gan cáin a asbhaint.
(2) Íocfar gan cáin a asbhaint an t-ús ar na hurrúis go léir a eisíodh, nó a meastar a eisíodh, faoi réir an choinníll a dúradh roimhe seo, ach beidh an t-ús sin go léir inmhuirir faoi Chás III de Sceideal D agus, i gcás ina n-infheisteofar in aon urrúis den sórt sin aon chistí a bheidh faoi rialú aon chúirte nó roinne poiblí, is é an duine ar ina ainm a bheidh na hurrúis infheistithe an duine is inmhuirir amhlaidh i leith an úis air sin.
(3) I gcás ina n-íocfar ús ar aon urrús faoin alt seo gan cáin a asbhaint, déanfaidh gach duine a íocfaidh an t-ús sin, agus gach duine a ghlacfaidh an t-ús sin thar ceann sealbhóra chláraithe nó sealbhóra inscríofa an urrúis, agus déanfaidh freisin gach duine a ghníomhaigh mar idirmheánaí i gceannach an urrúis, an t-eolas seo a leanas a thabhairt, ar na Coimisinéirí Ioncaim dá iarraidh air—
(a) ainm agus seoladh an duine ar leis a íocadh an t-ús sin, nó ar thar a cheann a glacadh an t-ús sin, agus méid an úis a íocadh nó a glacadh amhlaidh, nó (de réir mar is gá sa chás),
(b) an duine ar thar a cheann a ceannaíodh an t-urrús sin agus méid an urrúis sin.
Urrúis Aer Lingus Teo, Aer Rianta Teo agus Aerlínte Éireann Teo.
[1964, a. 12.]
467.—(1) Aon bhintiúir, stoc bintiúir nó cineálacha eile urrúis a d'eisigh cuideachta lena mbaineann an t-alt seo tar éis an 2ú lá d'Iúil, 1964, a measfar gurb urrúis iad a eisíodh faoi údarás an Aire Airgeadais de réir bhrí alt 466 agus beidh feidhm ag an alt sin dá réir sin.
(2) D'ainneoin aon ní atá san Acht seo, nuair a bheidh méid brabús nó gnóchan cuideacha lena mbaineann an t-alt seo á ríomh chun críocha measúnachta faoi Chás I de Sceideal D in aghaidh aon tréimhse dá mbeidh cuntais déanta amach, lamhálfar mar asbhaint méid an úis ar bhintiúir, stoc bintiúir nó foirmeacha eile urrúis a d'íoc an chuideachta gan cáin a asbhaint in aghaidh na tréimhse sin, ar ordú ón Aire Airgeadais faoi alt 466, arna chur chun feidhme leis an alt seo.
(3) Is iad na cuideachtaí lena mbaineann an t-alt seo Aer Lingus Teoranta, Aer Rianta Teoranta, agus Aerlínte Éireann Teoranta.
Urrúis Chorparáid an Chairde Thalmhaíochta, Teoranta.
[1929, a. 2, 37;
1962, a. 2 (1).]
468.—(1) Aon bhintiúir, stoc bintiúir nó foirmeacha eile urrúis a d'eisigh nó a eiseoidh Corparáid an Chairde Thalmhaíochta, Teoranta, measfar gurb urrúis iad a eisíodh faoi údarás an Aire Airgeadais de réir bhrí alt 466 agus beidh feidhm ag an alt sin dá réir sin.
(2) D'ainneoin aon ní atá in alt 61 (l), 433, 434 nó 456, nuair a bheidh méid brabús nó gnóchan Chorparáid an Cháirde Thalmhaíochta, Teoranta, á ríomh chun críocha measúnachta faoi Chás I de Sceideal D in aghaidh aon tréimhse dá mbeidh cuntais déanta suas, lamhálfar mar asbhaint méid an úis ar bhintiúir, stoc bintiúir, deimhnithe muirir agus urrúis eile a íocadh gan cáin a asbhaint in aghaidh na tréimhse sin, ar ordú ón Aire Airgeadais faoi alt 466, arna chur chun feidhme leis an alt seo.
(3) Ní bheidh aon bhintiúir, stoc bintiúir ná deimhnithe muirir a d'eisigh Corporáid an Chairde Thalmhaíochta, Teoranta, faoi dhliteanas i leith cánach an fad a shuífear sa tslí a fhorordóidh an tAire Airgeadais go bhfuil siad ar úinéireacht tairbhiúil ag daoine nach bhfuil sainchónaí ná gnáthchónaí orthu sa Stát.
Comhshó faoin Acht um Iasachta Rialtais (Comhshó), 1951.
[1951, a. 6.]
469.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “an tAcht” an tAcht um Iasachta Rialtais (Comhshó), 1951;
tá leis na habairtí “iasacht Rialtais”, “iasacht nua”, “an dáta
fuascailte” agus “stocshealbhóir” na bríonna atá leo faoi seach san Acht.
(2) Má dhéantar sealbhán stoic, nó aon chuid de shealbhán stoic, in iasacht Rialtais, a chomhshó faoin Acht agus gur duine an stocshealbhóir duine a sheolann gnó arb é atá ann, go hiomlán nó go páirteach, déileáil in urrúis, ansin, má thugann an stocshealbhóir don chigire, tráth nach déanaí ná deireadh na bliana measúnachta díreach i ndiaidh na bliana measúnachta ina dtitfidh an dáta fuascailte, fógra i scríbhinn gur mian leis go ndéileálfaí leis amhlaidh, déileálfar leis, chun críocha an Achta seo, amhail is gur athraigh sé a infheistíocht ar an dáta fuascailte ach, mura dtabharfaidh sé aon fhógra den sórt sin, déileálfar leis chun na gcríocha sin, an uair sin agus ina dhiaidh sin, ionann is dá mba nár athraigh sé a infheistíocht, agus sa chás sin déanfar an toradh ó aon réadú ina dhiaidh sin ar an iomlán, nó ar aon chuid, den sealbhán den iasacht nua (agus measfar, chun críocha na forála seo, go bhfolaíonn an sealbhán sin aon stoc a eisíodh mar bhónas i leith an chomhshó), mar aon le haon chomaoin bhreise, nó leis an gcuid iomchuí d'aon chomaoin bhreise, a fuair sé i ndáil leis an gcomhshó, a áireamh mar an toradh ó iomlán an tsealbháin bhunaidh nó an chuid iomchuí de a réadú.
Urrúis de chuid údaráis áitiúla Éireannacha a eisíodh lasmuigh den Stát.
[1916, a. 63;
1928, a. 32.]
470.—Aon urrúis a d'eisigh údarás áitiúil sa Stát (cibé acu roimh nó tar éis tosach feidhme an Achta seo) d'fhonn aon airgead a chruinniú a údaraítear dóibh a fháil ar iasacht, ní bheidh siad faoi dhliteanas i leith cánach, más faoi údarás an Aire Airgeadais a eisíodh iad, ach amháin i gcás ina mbeidh siad ar teachtadh ag daoine a bhfuil sainchónaí orthu sa Stát nó a bhfuil gnáthchónaí orthu sa Stát.
Folaíonn “údarás áitiúil” san alt seo aon chomhlacht poiblí atá aitheanta mar údarás áitiúil chun críocha an ailt seo ag an Aire Rialtais Áitiúil.
Urrúis de chuid Bhord Soláthair an Leictreachais agus Chóras Iompair Éireann.
[1954, a. 12.]
471.—(1) Aon stoc nó aon chineálacha eile urrúis a d'eisigh Bord Soláthair an Leictreachais nó Córas Iompair Éireann tar éis an 13ú lá d'Iúil, 1954, measfar gur urrúis iad a eisíodh faoi údarás an Aire Airgeadais de réir bhrí alt 466, agus beidh feidhm ag an alt sin dá réir sin.
(2) D'ainneoin aon ní in alt 61 (b), 433, 434 nó 456, nuair a bheifear, chun críocha measúnachta faoi Sceideal D, ag ríomh méid brabús nó gnóchan Bhord Soláthair an Leictreachais nó Chóras Iompair Éireann, de réir mar a bheidh, d'aon tréimhse dá mbeidh cuntais déanta suas, lamhálfar mar asbhaint méid an úis ar stoc nó saghsanna eile urrúis a d'íoc Bord Soláthair an Leictreachais nó Córas Iompair Éireann, cibé acu é, gan cáin a asbhaint in aghaidh na tréimhse sin, ar ordú ón Aire Airgeadais faoi alt 466, arna chur chun feidhme leis an alt seo.
Stoc údarás áitiúil.
[1955, a. 5.]
472.—(1) Measfar i dtaobh aon stoic faoi alt 87 den Acht Rialtais Áitiúil, 1946 (Uimh. 24 de 1946), a eisíodh tar éis an 13ú lá d'Iúil, 1954, gur urrúis a eisíodh faoi údarás an Aire Airgeadais de réir bhrí alt 466 an stoc sin, agus beidh feidhm dá réir sin ag an alt sin.
(2) (a) Ní bheidh feidhm ag ailt 106, 433 agus 434 i gcás ús (dá ngairtear an t-ús sin san fho-alt seo) a ndéanfar, ar ordú ón Aire Airgeadais faoi alt 466, arna chur chun feidhme leis an alt seo, é a íoc gan cáin a asbhaint.
(b) I gcás ina mbeidh feidhm ag mír (a) maidir le húdarás áitiúil, ní bheidh an cháin iomlán is iníoctha ag an údarás áitiúil, trí asbhaint nó eile, in aghaidh aon bhliana measúnachta níos mó ná suim a dhéanfar amach tríd an gcáin iomlán a áireamh ar dtús ab iníoctha, mura mbeadh an t-alt seo, ag an údarás áitiúil, trí asbhaint nó eile, in aghaidh na bliana sin agus ansin suim a bhaint as sin ar cóimhéid leis an gcáin ar an méid den ús sin a d'íoc an t-údarás áitiúil in aghaidh na bliana sin.
Urrúis de chuid Bhord na Móna.
[1957, a. 6.]
473.—(1) Aon stoc nó cineálacha eile urrúis a d'eisigh Bord na Móna tar éis an 18ú lá d'Iúil, 1957, measfar gur urrúis iad a eisíodh faoi údarás an Aire Airgeadais de réir bhrí alt 466 agus beidh feidhm dá réir sin ag an alt sin.
(2) D'ainneoin aon ní atá san Acht seo, beidh Bord na Móna i dteideal go ndéanfar an méid cánach ioncaim a dhlífeadh sé sa deireadh, mura mbeadh an t-alt seo, a thabhairt in aghaidh aon bhliana measúnachta a laghdú de shuim is ionann agus cáin ioncaim ar mhéid an úis ar stoc nó ar chineálacha eile urrús a dhéanfaidh Bord na Móna, ar ordú ón Aire Airgeadais faoi alt 466, mar a chuirtear chun feidhme é leis an alt seo, a íoc gan asbhaint chánach an bhliain mheasúnachta sin.
Urrúis áirithe a bheith díolmhaithe ó cháin.
[1956, a. 34;
1957, a. 27;
1964, a. 32.]
474.—(1) Baineann an t-alt seo le haon stoc nó urrús eile ar arb iníoctha ús gan cáin ioncaim a asbhaint de bhua ordaithe ón Aire Airgeadais de bhun alt 467, 471, 472 nó 473.
(2) Féadfar aon stoc nó urrús eile lena mbaineann an t-alt seo a eisiúint maille le ceachtar coinníoll nó an dá choinníoll acu seo a leanas:
(a) nach mbeidh caipiteal ná ús an stoic nó an urrúis eile faoi dhliteanas i leith cánach an fad a shuífear sa tslí a ordóidh an tAire Airgeadais go bhfuil an stoc nó an t-urrús eile ar úinéireacht tairbhiúil ag daoine nach bhfuil sainchónaí ná gnáthchónaí orthu sa Stát,
(b) nach mbeidh ús an stoic nó an urrúis eile faoi dhliteanas i leith cánach an fad a shuífear sa tslí a ordóidh an tAire Airgeadais go bhfuil an stoc nó an t-urrús eile ar úinéireacht tairbhiúil ag daoine nach bhfuil gnáthchónaí orthu sa Stát cé go bhfuil sainchónaí orthu ann,
agus, i gcás gach stoic nó urrúis eile den sórt sin a eisíodh mar a dúradh, deonófar díolúine ó cháin dá réir sin.
Bannaí cistiúcháin a eisíodh maidir le hús ar fhiacha áirithe.
[1938, a. 7.]
475.—(1) Má eisítear aon bhannaí cistiúcháin chun creidiúnaí maidir le haon dliteanas chun ús a íoc ar fhiach lena mbaineann an t-alt seo, déileálfar chun críocha uile an Achta seo le heisiúint na mbannaí sin ionann agus dá mba é a bhí ann íocaíocht de mhéid an úis sin ar cóimhéid le luach na mbannaí sin tráth a n-eisithe, agus ní dhéileálfar chun críche ar bith de na críocha sin le fuascailt na mbannaí sin mar íoc ar an ús sin nó ar aon chuid de.
(2) Baineann an t-alt seo leis na fiacha uile a bheidh dlite ó aon rialtas, údarás poiblí, nó foras poiblí ar bith nó in áit ar bith agus leis na fiacha uile a bheidh dlite ó aon chomhlacht corpraithe ar bith nó in áit ar bith.
(3) San alt seo folaíonn “bannaí cistiúcháin” gach banna, stoc, scair, urrús, agus deimhniú féichiúnais.
CUID XXXIII
Bailiú
Cáin a bhailiú in oifigí poiblí.
[1918 a. 155 (2).]
476.—I gcás ina ndéanfar an cháin ar aon tuarastail, táillí, pá, peircuisí, nó brabúis eile, nó ar aon bhlianachtaí, pinsin, nó stipinn aon oifige a mbeidh coimisinéirí ceaptha go speisialta ina leith a asbhaint, cuirfidh na coimisinéirí faoi seach faoi deara dúblaigh mheasúnachta a sheachadadh do na hoifigigh chuí sna ranna nó sna hoifigí a bheidh i gceist, agus coimeádfaidh na hoifigigh sin cuntais fhíora ar an gcáin uile a asbhainfear amhlaidh agus beidh siad freagrach inti, agus tabharfar cuntas sa cháin sin do na Coimisinéirí Ioncaim agus íocfar leo í.
Am le cáin a íoc.
[1918, a. 157;
1924, a. 43;
1928, a. 5.]
477.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo, aon cháin ioncaim a bheidh ar áireamh i measúnacht i leith aon bhliana beidh sí iníoctha an 1ú lá nó roimh an 1ú lá d'Eanáir an bhliain sin, ach amháin go measfar, i gcás cánach a bheidh ar áireamh i measúnacht i leith aon bhliana a dhéanfar an 1ú lá nó tar éis an 1ú lá d'Eanáir, go mbeidh an cháin sin dlite agus iníoctha an chéad lá tar éis an lae a dhéanfar an mheasúnacht.
(2) Maidir leis an gcáin seo a leanas a mhuirearófar in aghaidh aon bhliana áirithe, is é sin le rá—
(a) cáin a mhuirearófar faoi Sceideal A maidir le hioncam is ioncam tuillte; agus
(b) cáin a mhuirearófar faoi Sceideal B ar aon phearsa aonair nó gnólacht maidir le tailte nach n-áitítear ach le haghaidh feirmeoireachta amháin; agus
(c) cáin a mhuirearófar faoi Sceideal D ar aon phearsa aonair nó gnólacht maidir le brabúis nó gnóchain aon trádála nó gairme; agus
(d) faoi réir forálacha alt 126, cáin a mhuirearófar ar aon phearsa aonair i leith aon oifige nó fostaíochta ach amháin pearsana aonair a ndéantar a gcáin a asbhaint faoi cheann tréimhsí cinnte is giorra ná leathbhliain;
is amhlaidh a bheidh, in ionad í a bheith iníoctha an 1ú lá nó roimh an 1ú lá d'Eanáir an bhliain sin nó cibé dáta eile a shonraítear i bhfo-alt (1), go mbeidh sí iníoctha ina dhá thráthchuid chomhionanna, a n-íocfar an chéad tráthchuid díobh an 1ú lá nó roimh an 1ú lá d'Eanáir na bliana sin, nó cibé lá eile mar a dúradh agus a n-íocfar an dara tráthchuid díobh an 1ú lá nó roimh an 1ú lá d'Iúil dá éis sin agus beidh feidhm ag na forálacha den Acht seo i dtaobh gnóthú cánach maidir le gach tráthchuid den cháin, ionann agus mar atá feidhm acu maidir le méid iomlán na cánach:
Ar choinníoll, i gcás nach ndéanfar an mheasúnacht go dtí dáta tar éis an 1ú lá d'Iúil dá éis sin a dúradh, nach mbeidh éifeacht ag an bhfo-alt seo agus go mbeidh an cháin dlite agus iníoctha mar a fhoráiltear i bhfo-alt (1).
(3) Íocfaidh cuideachtaí iarnróid cáin faoi Sceideal D ina ceithre íocaíochtaí ráithiúla, is é sin le rá, an 20ú lá, nó roimh an 20ú lá, de Mheitheamh, Meán Fómhair, Nollaig agus Márta, faoi seach, gach bliain.
Nótaí éilimh agus admhálacha a eisiúint.
[1918, a. 158;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
478.—(1) Déanfaidh an Bailitheoir, nuair a thiocfaidh an cháin chun bheith dlite agus iníoctha, éileamh ar na suimeanna faoi seach a bheidh sna dúblaigh, agus a chuirfear faoina chúram le bailiú, ó na daoine ar a mbeidh siad muirearaithe, nó sna háiteanna a raibh cónaí orthu go deiridh, nó sna háitribh ar muirearaíodh an cháin ina leith, de réir mar a bheidh.
(2) Ar an gcáin a bheith íoctha, tabharfaidh an Bailitheoir, gan táille, admháil faoina láimh ar an bhfoirm fhorordaithe.
Bailiú trí mheán stampaí.
[1918, a. 160.]
1891, c. 38.
1908, c. 48.
479.—Má dhéanann na Coimisinéirí Ioncaim socruithe le haghaidh bailiú na cánach trí mheán stampaí i gcás ar bith, féadfaidh siad aon stampaí a ullmhú agus a eisiúint chun na críche sin, agus beidh feidhm, maidir le haon stampaí den sórt sin, ag forálacha (lena n-áirítear pianfhorálacha) an Stamp Duties Management Act, 1891, agus alt 65 den Post Office Act, 1908.
Tochsal.
[1918, a. 162, 164;
1965, a. 3 (4).]
480.—(1) Má mhainníonn nó má dhiúltaíonn duine an tsuim a bheidh muirearaithe a íoc, ar an mBailitheoir do dhéanamh éilimh de réir na measúnachtaí agus na mbarántas a seachadadh dó, déanfaidh an Bailitheoir, mar gheall ar a neamhíoc sin, tochsal ar na tailte, na tionóntáin agus na háitribh ar ina leith a muirearaíodh an cháin, nó ar an duine a muirearaíodh trína earraí agus a airnéis, agus ar na hearraí agus na hairnéisí eile sin go léir a údaraítear leis seo don Bhailitheoir a thochsal, gan a thuilleadh údaráis chun na críche sin seachas an barántas a seachadadh dó ar é a cheapadh:
Ar choinníoll nach ndéanfar aon tochsal ar na tailte, na tionóntáin agus na háitribh a ndearnadh an cháin a mhuirearú ina leith má díoladh na tailte, na tionóntáin agus na háitribh sin ar chomaoin luachmhar agus nach é an duine ar ar muirearaíodh an cháin an t-áititheoir a thuilleadh.
(2) D'fhonn aon tochsal den sórt sin a thobhach, féadfaidh an Bailitheoir, tar éis barántas chuige sin a fháil, faoi lámha agus séalaí na gCoimisinéirí Speisialta, aon teach nó áitreabh a oscailbhriseadh, i dtrátha an lae, agus aon chomhalta den Gharda Síochána a ghlaoch chun cabhraithe leis. Tabharfaidh gach comhalta den sórt sin, nuair a iarrfar sin air, cabhair agus cúnamh don Bhailitheoir ag forghníomhú an bharántais agus ag tobhach an tochsail sa teach nó san áitreabh.
(3) Is é an Bailitheoir a fhorghníomhóidh, nó is faoina threorú agus ina láthair a fhorghníomhófar tobhach nó barántas le haghaidh oscailbhriste.
(4) Déanfar tochsal a thoibheoidh an Bailitheoir a choimeád go ceann cúig lá, ar chostais agus ar mhuirir an duine a mhainneoidh nó a dhiúltóidh íoc.
(5) Mura n-íocfaidh an duine réamhráite an tsuim a bheidh dlite, mar aon leis na costais agus na muirir, laistigh den chúig lá sin, déanfaidh beirt nó níos mó d'áititheoirí an pharóiste inar tógadh an tochsal, nó déanfaidh daoine dóthanacha eile, an tochsal a mheas, agus díolfaidh an Bailitheoir nó a ionadaí é ar ceant poiblí i leith íocaíocht na suime a bheidh dlite agus na gcostas agus na gcaiteachas go léir. Déanfaidh an Bailitheoir nó a ionadaí na costais agus na muirir a bhainfidh le tógáil, coimeád, agus díol an tochsail a choinneáil, agus aon fhuílleach a thiocfaidh den tochsal, tar éis na costais agus na muirir agus an tsuim a bheidh dlite a asbhaint, tabharfar ar ais í d'úinéir na n-earraí ar a ndearnadh tochsal.
(6) Má bhíonn tailte a mhuirearófar faoi Sceideal A gan áitiú, agus nach bhféadfar aon tochsal a fháil orthu an tráth is iníoctha an cháin, féadfaidh an Bailitheoir aon am sa todhchaí nuair a bheidh aon tochsal le fáil ar na tailte, dul isteach, gabháil agus díol a dhéanamh faoi na cumhachtaí céanna a bheadh aige dá mba é an tráth a tháinig an cháin chun bheith dlite a dhéanfaí an tochsal agus go raibh an t-áititheoir ag áitiú san am sin.
Cáin a bhailiú agus a ghnóthú faoi Sceidil A agus B.
[1918, a. 199;
1965, a. 3 (5).]
481.—(1) Féadfaidh an Bailitheoir cáin faoi Sceidil A agus B a bhailiú, a ghnóthú agus a thobhach trí thochsal ón duine a mhuirearófar, nó ó áithitheoir na maoine a mhuirearófar, nó ar an áitreabh ar ina leith a dhéanfar an mheasúnacht, agus féadfar na hearraí agus an airnéis go léir, cibé duine ar leis iad, a gheofar in aon áitreabh den sórt sin a thochsal agus a dhíol i leith gnóthú aon chánach den sórt sin; nó féadfar an cháin sin, nó aon riaráistí den cháin sin, a bhailiú, a ghnóthú agus a thobhach sa tslí chéanna a ndéanfaí aon cháin eile a mhuirearófaí faoin Acht seo a bhailiú, a ghnóthú agus a thobhach:
Ar choinníoll nach bhféadfar aon tochsal a thobhach ar áititheoir na maoine a mhuirearófar ná ar an áitreabh ar ina leith a rinneadh an mheasúnacht más rud é go mbeifear tar éis an mhaoin nó an t-áitreabh sin a dhíol ar chomaoin luachmhar agus gur le tréimhse roimh an díol a bhain an cháin.
(2) Aon cháin a mhuirearófar faoi Sceideal A maidir le haon mhaoin féadfaidh an Bailitheoir í a bhailiú, a ghnóthú agus a thobhach ón tiarna talún nó ó neasléasóir an áitribh a muirearaíodh, cibé acu a bheidh sé ainmnithe sa mheasúnacht nó nach mbeidh.
(3) I gcás ina mbeifear tar éis measúnacht faoi Sceideal A a dhéanamh ar thionónta nó áititheoir an áitribh a mhuirearófar, ní bheidh an tiarna talún nó an neasléasóir faoi dhliteanas ach amháin maidir le himeachtaí faoi fho-alt (2), mura n-íocfaidh an tionónta an t-áititheoir, agus ní bheidh sé faoi dhliteanas, ach amháin maidir leis an gcuid sin den cháin a muirearaíodh is inmhuirir, i leith an chíosa is iníoctha leis go bliantúil as an áitreabh a muirearaíodh.
Tosaíocht ag cáin ar fhiacha eile.
[1918, a. 163.]
482.—(1) Aon earraí nó airnéis ar bith, de chuid aon duine áirithe an tráth a thagann aon cháin chun bheith i riaráiste, ní dhlífear iad a thógáil de bhua aon fhorghníomhaithe ná de bhua aon phróise, barántais nó údaráis eile ar bith, ná de bhua aon tsannta, ar aon chuntas nó dúmas ar bith, ach amháin ar agra an tiarna talún in aghaidh cíosa, mura ndéanfaidh an duine ar ar a agra a rinneadh an forghníomhú nó an ghabháil, nó mura gcuirfidh an duine sin faoi deara go ndéanfar, na riaráistí cánach uile a bheidh dlite tráth na gabhála, nó is iníoctha in aghaidh na bliana a dhéanfar an ghabháil, a íoc leis an mBailitheoir, sula ndíolfar nó sula n-aistreofar na hearraí nó an airnéis.
(2) I gcás ina n-éileofar cáin in aghaidh tréimhse is faide ná bliain, féadfaidh an duine arb ar a thionscnamh a rinneadh an ghabháil, ar an gcáin a bheidh dlite in aghaidh bliana iomláine amháin a íoc leis an mBailitheoir, dul ar aghaidh lena ghabháil ionann agus dá mba rud é nár éilíodh aon cháin.
(3) Má fhaillítear nó má dhiúltaítear an cháin a éileofar amhlaidh nó an cháin in aghaidh bliana iomláine amháin, cibé acu é, a íoc, déanfaidh an Bailitheoir na hearraí agus an airnéis a thochsal, d'ainneoin na gabhála nó an tsannta, agus rachaidh sé ar aghaidh á ndíol, mar a fhorordaítear leis an Acht seo, d'fhonn íocaíocht a fháil ar iomlán na cánach a muirearaíodh agus a éilítear, agus ar na costais agus na muirir réasúnacha a bhainfidh leis an tochsal agus an díol sin, agus beidh an Bailitheoir a dhéanfaidh sin slán de bhua an Achta seo.
Mainnitheoir a chimiú chun príosúin.
[1918, a. 165.]
483.—(1) Má mhainníonn nó má dhiúltaíonn duine cáin a íoc a mhuirearófar air de bhua an Achta seo laistigh de dheich lá glan tar éis í a éileamh mar a dúradh, féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta, le barántas faoina lámha agus a séalaí, é a chimiú chun príosúin, agus é a choimeád ann gan bannaí go dtí go n-íocfar an tsuim sin nó go dtí go rachfar in urrús chun a sástacht i leith a híoc, mar aon le cibé suim bhreise, a mheasfaidh na Coimisinéirí a bheith réasúnach, i leith na gcostas agus na gcaiteachas a bhain lena ghabháil agus a thabhairt chun príosúin; agus déanfar gach duine den sórt sin a choinneáil agus a choimeád i bpríosún de réir bhrí agus éifeacht an bharántais.
(2) Le hordú ón Aire Airgeadais nó ó na Coimisinéirí Ioncaim eiseoidh na Coimisinéirí Speisialta a mbarántas chun rialtóir an phríosúin ina mbeidh aon mhainnitheoir á choinneáil faoina mbarántas, á ordú an mainnitheoir a scaoileadh saor, agus, ar sin a fháil dó, déanfaidh an rialtóir láithreach é a scaoileadh saor ó choimeád, mura mbeidh sé faoi choinneáil ar aon chúis eile seachas í sin a bheidh sonraithe sa bharántas cimithe.
Dualgas fostóra maidir le cáin is iníoctha ag fostaithe.
[1923, a. 6;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
484.—(1) I gcás ina mbeidh mainnithe ag aon duine fostaithe aon cháin ioncaim a íoc faoi Sceideal D nó E a bheidh dlite de agus iníoctha aige in aghaidh aon bhliana áirithe, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim fógra a thabhairt dá fhostóir tráth ar bith tar éis tréimhse trí mhí a bheith caite ó tháinig an cháin ioncaim sin chun bheith dlite agus iníoctha, á cheangal ar an bhfostóir an méid cánach ioncaim a bheidh i riaráiste amhlaidh a asbhaint as aon luach saothair is iníoctha aige leis an dune fostathe.
(2) Ar an bhfógra a fháil dó asbhainfidh an fostóir na suimeanna sin, nach mó ar fad ná méid iomlán na cánach ioncaim a bheidh i riaráiste amhlaidh, cibé tráthanna agus i cibé slí, a ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim agus déanfaidh sé láithreach na méideanna a asbhainfear amhlaidh a íoc leis an Ard-Chuntasóir Ioncaim.
(3) Má dhiúltaíonn nó má mhainníonn aon fhostóir aon suimeanna a íoc leis an Ard-Chuntasóir Ioncaim laistigh den am a shonrófar san fhógra, dlífidh an fostóir aon suim den sórt sin a íoc ionann agus dá mba air a measúnaíodh í go cuí, agus féadfar imeachtaí lena gnóthú a bhunú in aon slí a fhorordaítear leis an Acht seo, lena n-áirítear na Coimisinéirí Speisialta d'eisiúint a mbarántas chun an Bhailitheora, á iarraidh air an fostóir sin a thochsal trína earraí agus a airnéis, agus ní hurchosc ar bith ar aon suim den sórt sin a ghnóthú trí imeachtaí nó tochsal an fostóir do mhainniú an tsuim sin a asbhaint ón duine fostaithe.
(4) I gcás inar comhlacht daoine an fostóir beidh feidhm ag ailt 178 (3) (4) agus 207 (2) (3) maidir le haon ní is gá a dhéanamh faoin alt seo.
(5) Ní dhéanfaidh aon ní san alt seo difear do Riail 5 de Sceideal 2.
(6) Aon fhostóir a íocfaidh leis an Ard-Chuntasóir nó leis an mBailitheoir aon suim cánach ioncaim den sórt a éileofar le haon fhógra den sórt sin beidh sé saortha agus urscaoilte i leith cibé méid airgid is comhionann leis an íocaíocht ionann agus dá mba gur íocadh an tsuim airgid sin iarbhír mar luach saothair leis an duine fostaithe.
Gnóthú ag an sirriam nó ag an gCláraitheoir contae.
[1923, a. 7;
1958, a. 55;
1963, a. 101.]
485.—(1) Aon uair a mhainneoidh duine ar bith aon suim a íoc a fhéadfar a thobhach air maidir le cáin ioncaim, agus d'ainneoin (i gcás measúnacht Sceideal A) nach mbeidh an mainnitheoir ainmnithe i measúnacht na cánach, eiseoidh an Bailitheoir deimhniú chuig an gcláraitheoir contae nó chuig sirriam an chontae ina mbeidh cónaí ar an mainnitheoir nó ina mbeidh áit ghnó aige nó (nuair is ar thailte nó ar thionóntáin a bheidh an cháin gan íoc muirearaithe) ina mbeidh na tailte agus na tionóntáin, ag deimhniú méid na suime a bheidh gan íoc amhlaidh agus an duine ar a mbeidh an méid sin intobhaigh agus na tailte agus na tionóntáin (más ann) ar a mbeidh an tsuim muirearaithe.
(2) Ar an deimhniú a fháil rachaidh an cláraitheoir contae nó an sirriam, láithreach, ag tobhach na suime a dheimhneofar ann a bheith gan íoc trí ghabháil a dhéanamh ar na hearraí, na hainmhithe agus an airnéis eile ina bháillíocht is leis an mainnitheoir agus (nuair is ar thailte nó ar thionóntáin a bheidh an cháin gan íoc muirearaithe) ar an iomlán nó ar aon chuid de na hearraí, de na hainmhithe agus den airnéis eile a gheofar ar na tailte nó ar na tionóntáin sin, agus chun na gcríocha sin beidh aige (i dteannta na gceart, na gcumhachtaí agus na ndualgas a thugtar dó leis an alt seo) na cearta, na cumhachtaí agus na dualgais sin go léir a bheidh dílsithe dó de thuras na huaire le dlí i ndáil le heascaire fieri faclas a fhorghníomhú a mhéid nach mbeidh an céanna ar neamhréir leis na cearta, na cumhachtaí agus na dualgais bhreise a thugtar dó leis an alt seo.
(3) Faoi réir fho-alt (4), beidh feidhm ag fo-ailt (1) agus (2) maidir le forcháin a ghnóthú, cibé acu roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis sin a measúnaíodh í, mar atá feidhm acu maidir le cáin ioncaim a ghnóthú.
(4) Nuair a bheidh fo-alt (1) á chur chun feidhme maidir le forcháin a ghnóthú, beidh éifeacht ag an bhfo-alt sin ach tagairt do oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim, arna údarú acu chun críocha an fho-ailt seo a chur in ionad tagartha don Bhailitheoir.
(5) Beidh teideal ag cláraitheoir contae nó ag sirriam a bheidh ag forghníomhú deimhniú faoin alt seo—
(a) más mó ná £600 an tsuim a dheimhneofar sa deimhniú a bheith gan íoc, cibé táillí agus costais, arna ríomh de réir na scálaí a bheidh ceaptha ag an Aire Dlí agus Cirt faoi mhír (a) d'fho-alt (1) d'alt 14 den Acht um Fheidhmiú Orduithe Cúirte, 1926, agus a bheidh i bhfeidhm de thuras na huaire, a mhuirearú agus (i gcás inar iomchuí é) a chur leis an tsuim sin agus (in aon chás) a thobhach faoin deimhniú, is táillí agus costais a bheadh teideal aige a mhuirearú a chur leis an tsuim sin agus a thobhach amhlaidh dá mba ordú forghníomhaithe de réir bhrí an Achta um Fheidhmiú Orduithe Cúirte, 1926, (dá ngairtear “ordú forghníomhaithe” san alt seo) ón Ard-Chúirt an deimhniú,
(b) más mó ná £50 ach nach mó ná £600 an tsuim a dheimhneofar sa deimhniú a bheith gan íoc, cibé táillí agus costais, arna ríomh de réir na scálaí sin, a mhuirearú agus (i gcás inar iomchuí é), a chur leis an tsuim sin agus (in aon chás) a thobhach faoin deimhniú, is a bheadh sé i dteideal a mhuirearú nó a chur leis an tsuim sin agus a thobhach amhlaidh dá mba ordú forghníomhaithe ón gCúirt Chuarda an deimhniú, agus
(c) mura mó ná £50 an tsuim a dheimhneofar as deimhniú a bheith gan íoc, cibé táillí agus costais arna ríomh de réir na scálaí sin, a mhuirearú agus (i gcás inar iomchuí é) a chur leis an tsuim sin agus (in aon chás) a thobhach faoin deimhniú a bheadh sé i dteideal a mhuirearú nó a chur leis an tsuim sin agus a thobhach amhlaidh dá mba ordú forghníomhaithe ón gCúirt Dúiche an deimhniú.
(6) I gcás ina bhfuil in ordú a rinneadh roimh dháta an Achta seo a rith faoi alt 12 den Acht Oifigeach, Cúirte, 1945, tagairt do thobhach faoi dheimhniú a eisíodh faoi alt 7 den Acht Airgid, 1923, nó do thobhach faoi dheimhniú a eisíodh faoin alt sin 7 arna leathnú le halt 55 den Acht Airgeadais, 1958, forléireofar an tagairt mar thagairt do thobhach faoi dheimhniú a eisíodh faoin alt seo.
Cumhacht ag an mBailitheoir agus ag oifigigh údaraithe agra a dhéanamh.
486.—(1) I gcás nach mó ná £600 an méid atá dlite (cibé acu roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis) maidir le cáin ioncaim nó forcháin, féadfaidh an Bailitheoir nó an t-oifigeach eile do na Coimisinéirí Ioncaim, a bheidh údaraithe go cuí chun an cháin sin a bhailiú agra a dhéanamh ina ainm féin sa Chúirt Chuarda i leith an mhéid sin a dúradh atá dlite amhlaidh mar fhiach atá dlite don Aire Airgeadais.
(2) I gcás nach mó ná £50 an méid atá dlite amhlaidh, féadfaidh an Bailitheoir nó an t-oifigeach eile do na Coimisinéirí Ioncaim a bheidh údaraithe go cuí an cháin sin a bhailiú agra a dhéanamh ina ainm féin sa Chúirt Dúiche i leith an méid sin a dúradh atá dlite amhlaidh mar fhiach atá dlite don Aire Airgeadais.
(3) In aon imeacht a bhunóidh an Bailitheoir nó an t-oifigeach eile faoin alt seo is fianaise chríochnaitheach ar an gcáin a bheith measúnaithe go cuí oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim do thabhairt dúblach mheasúnachta an Bhailitheora nó cóipe den dúblach sin a airbheartóidh a bheith deimhnithe mar chóip dhílis ar aird.
(4) Beidh costais aon imeachta den sórt sin faoi réir an dlí agus an chleachtais is infheidhmithe maidir le costais imeachta mar é le haghaidh gnáthfhiach sibhialta ar aon-mhéid leis a ghnóthú sa Chúirt chéanna.
Leanúint d'imeachtaí a bheidh ar feitheamh.
[1930, a. 5.]
487.—Más rud é, roimh dháta an Achta seo a rith nó dá éis sin, go mbeidh an Bailitheoir a ceapadh go cuí chun aon cháin ioncaim a bhailiú tar éis aon imeachtaí a bhunú faoi alt 486 nó go leanfaidh sé faoin alt seo le haon imeachtaí a bunaíodh faoi fho-alt (1) nó (2) d'alt 486 chun an cháin sin a ghnóthú agus, le linn na n-imeachtaí sin a bheith ar feitheamh, go scoirfidh an Bailitheoir sin ar chúis ar bith de bheith ina Bhailitheoir arna cheapadh amhlaidh chun an cháin sin a bhailiú beidh deireadh láithreach le ceart an Bhailitheora sin chun leanúint leis na himeachtaí sin agus beidh teideal ag an mBailitheoir a bheidh ceaptha amhlaidh chun an cháin sin a bhailiú i gcomharbas ar an mBailitheoir a scoirfidh amhlaidh, más mian leis sin, teacht chun bheith agus a bheith ina pháirtí sna himeachtaí sin in áit an Bhailitheora a scoirfidh amhlaidh agus beidh sé i dteideal leanúint leis na himeachtaí sin dá réir sin.
Imeachtaí san Ard-Chúirt.
[1958, a. 54;
1963, a. 26 (3);
1963, Sc. 6, Cda II agus III.]
488.—(1) Gan dochar d'aon tslí eile trína bhféadfar iallach a chur go n-íocfar suimeanna atá dlite i leith cánach ioncaim, forchánach nó cánach brabús corparáide, féadfaidh oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a bheidh údaraithe acu chun críocha an fho-ailt seo, agra a dhéanamh ina ainm féin san Ard-Chúirt chun aon suim a bheidh dlite maidir le haon cheann de na cánacha sin a ghnóthú, mar fhiach atá dlite don Aire Airgeadais chun sochair don Phríomh-Chiste, ón duine ar a mbeidh an céanna muirearaithe nó óna sheiceadóirí nó a riarthóirí, nó ó aon duine óna mbeidh an tsuim áirithe sin inbhailithe, cibé acu roimh an Acht seo a rith nó dá éis sin a muirearaíodh amhlaidh an duine a bheidh muirearaithe amhlaidh, agus féadfar na himeachtaí a thosú trí thoghairm achomair.
(2) I gcás oifigeach a thosaigh imeachtaí de bhun an ailt seo, nó a lean leis na himeachtaí de bhua an fho-ailt seo, d'fháil bháis nó do scor ar aon slí eile ar aon chúis de bheith ina oifigeach údaraithe chun críocha fho-alt (1)—
(a) beidh deireadh le ceart an oifigigh sin chun leanúint leis na himeachtaí agus dílseoidh an ceart chun leanúint leo a cibé oifigeach eile a bheidh údaraithe amhlaidh agus a ainmneoidh na Coimisinéirí Ioncaim;
(b) i gcás ina n-ainmneofar an t-oifigeach eile sin beidh sé i dteideal dá réir sin é a chur in ionad an oifigigh chéadluaite mar pháirtí sna himeachtaí, agus
(c) i gcás ina ndéanfar oifigeach a chur amhlaidh in ionad oifigigh eile, tabharfaidh sé fógra i scríbhinn don chosantóir gur cuireadh amhlaidh in ionad an oifigigh eile sin é.
(3) In imeachtaí de bhun an ailt seo, beidh deimhniú arna shíniú ag Coimisinéir Ioncaim ag deimhniú na bhfíoras seo a leanas, eadhon, gurb oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim duine áirithe agus go bhfuil sé údaraithe acu chun críocha fho-alt (1) ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, ar na fíorais sin.
(4) In imeachtaí de bhun an ailt seo, beidh deimhniú arna shíniú ag Coimisinéir Ioncaim ag deimhniú na bhfíoras seo a leanas, eadhon, gur scoir an gearánaí de bheith ina oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a d'údaraigh siad chun críocha fho-alt (1), gurb oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim duine eile, go bhfuil an duine eile sin údaraithe acu chun críocha an fho-ailt sin agus go bhfuil sé ainmnithe acu, maidir leis na himeachtaí, chun críocha fho-alt (2), ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, ar na fíorais sin.
(5) In imeachtaí de bhun an ailt seo—
(a) beidh deimhniú arna shíniú ag cigire ag deimhniú an fhíorais gur tháinig, sular tionscnaíodh na himeachtaí, suim shonraithe i leith cánach ioncaim chun bheith dlite den chosantóir agus iníoctha aige faoi mheasúnacht a tháinig chun bheith críochnaitheach agus dochloíte, agus
(b) beidh deimhniú arna shíniú ag an mBailitheoir ag deimhniú na bhfíoras seo a leanas, eadhon, gurb eisean an Bailitheoir atá cuí-údaraithe chun an tsuim shonraithe sin a bhailiú, gur éilíodh go cuí ar an gcosantóir, sular tionscnaíodh na himeachtaí, an tsuim shonraithe sin a íoc agus go bhfuil an tsuim shonraithe sin nó cuid shonraithe di dlite den chosantóir agus gan íoc aige fós,
ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, ar na fíorais sin.
(6) (a) Is foráil iomchuí den alt seo, chun críocha an fho-ailt seo, gach foráil acu seo a leanas den alt seo:
(i) fo-alt (3),
(ii) fo-alt (4),
(iii) mír (a) d'fho-alt (5),
(iv) mír (b) d'fho-alt (5).
(b) In imeachtaí de bhun an ailt seo, féadfar deimhniú ag deimhniú an fhíorais nó na bhfíoras dá dtagraítear i bhforáil iomchuí agus a airbheartaíonn a bheith sínithe mar a shonraítear san fhoráil sin a thairiscint i bhfianaise gan chruthúnas agus measfar, nó go gcruthófar a mhalairt, é a bheith sínithe ag duine a shealbhaigh, tráth an tsínithe, an oifig nó an post a bheidh luaite sa deimhniú gurb í nó é oifig nó post an duine í nó é a shínigh é.
(7) Féadfar gach suim nó aon suim a bheidh dlite de aon duine áirithe amháin i leith aon cheann nó níos mó de na cánacha a luaitear i bhfo-alt (1) a chur san aon-toghairm amháin.
(8) Na rialacha den Ard-Chúirt is infheidhmithe de thuras a huaire maidir le himeachtaí sibhialta a thosaítear trí thoghairm achomair bainfidh siad, faoi réir an ailt seo, le himeachtaí de bhun an ailt seo.
Fianaise in imeachtaí i leith gnóthú cánach.
[1926, a. 39.]
489.—(1) In aon imeachtaí sa Chúirt Chuarda nó sa Chúirt Dúiche nó maidir le cáin ioncaim nó forcháin a ghnóthú, beidh mionnscríbhinn arna déanamh go cuí ag oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim (lena n-áirítear, maidir leis na nithe a luaitear i míreanna (c) agus (d) den fho-alt seo, an Bailitheoir) ag teistiú i dtaobh aon ní de na nithe seo a leanas—
(a) go ndearnadh go cuí an mheasúnacht chánach,
(b) go bhfuil an mheasúnacht tagtha chun bheith críochnaitheach agus dochloíte,
(c) go bhfuil an cháin nó aon chuid shonraithe di dlite agus gan íoc,
(d) gur éilíodh go cuí an cháin a íoc,
ina fianaise, go dtí go gcruthófar a mhalairt, ar na nithe a theisteofar amhlaidh.
(2) Mura ndíospóidfidh an cosantóir nó an freagróir na deimhnisc sa mhionnscríbhinn, ní gá don oifigeach a rinne an mhionnscríbhinn teacht i láthair ná fianaise ó bhéal a thabhairt le linn éisteacht na n-imeachtaí ná ní gá aon chlár, comhad, leabhar measúnachta, ná taifead eile maidir leis an gcáin a thabhairt ar aird ná a chur i bhfianaise ag an éisteacht.
(3) Má dhíospóideann an cosantóir nó an freagróir aon deimhneasc sa mhionnscríbhinn, déanfaidh an bhreitheamh, ar cibé téarmaí maidir le costais is dóigh leis is cóir, caoi réasúnach a thabhairt, tríd an éisteacht a chur ar atráth nó ar shlí eile, le haghaidh an t-oifigeach a rinne an mhionnscríbhinn do theacht i láthair agus aon fhianaise a thabhairt ó bhéal sna himeachtaí agus le haghaidh aon taifead den sórt a dúradh a thabhairt ar aird agus a chur i bhfianaise sna himeachtaí.
Foirm ordú forghníomhaithe san Ard-Chúirt nó sa Chúirt Chuarda.
[1963, a. 100.]
490.—(1) Baineann an t-alt seo le haon imeachtaí a thionscnófar san Ard-Chúirt nó sa Chúirt Chuarda chun cáin ioncaim nó forcháin a ghnóthú nó le haon fhíneáil, pionós nó forghéilleadh i ndáil le haon cháin den sórt sin.
(2) D'ainneoin aon ní contrártha dó sin a fhoráiltear le haon achtachán nó faoi aon achtachán nó le haon riail cúirte—
(a) i gcás ina dtabharfar aon mhéid áirithe i mbreithiúnas san Ard-Chúirt i gcoinne an chosantóra in imeachtaí lena mbaineann an t-alt seo, is san fhoirm atá leagtha amach i Sceideal 14, Cuid I, a bheidh foirm an ordaithe fhorghníomhaithe a eiseofar maidir leis an méid, agus is suim £1 10s. 0d. an tsuim is inghnóthaithe i leith costas an ordaithe fhorghníomhaithe,
(b) i gcás inarb í an Chúirt Chuarda a thabharfaidh an breithiúnas is san fhoirm atá leagtha amach i Sceideal 14, Cuid II, a bheidh foirm an ordaithe fhorghníomhaithe a eiseofar amhlaidh, agus is suim 16s. 6d. an tsuim is inghnóthaithe i leith costas an ordaithe fhorghníomhaithe.
Airgead atá dlite a ghnóthú.
[1924, a. 38.
1963, a. 99.]
491.—(1) Gach suim atá dlite maidir le cáin ioncaim nó le forcháin agus freisin gach fíneáil, pionós, nó forghéilleadh a tabhaíodh i ndáil le cáin ioncaim nó le forcháin, measfar gur fiach é atá dlite don Aire Airgeadais chun sochair an Phríomh-Chiste agus beidh sé iníoctha leis na Coimisinéirí Ioncaim agus (gan dochar d'aon mhodh eile chun a ghnóthaithe) féadfar agra a dhéanamh ina leith agus féadfar é a ghnóthú trí chaingean, nó imeacht oiriúnach éigin eile, ar agra an Ard-Aighne in aon chúirt dlínse inniúla.
(2) Aon airgead atá dlite don Phríomh-Chiste, nó iníoctha leis an bPríomh-Chiste nó chun sochair dó, amhlaidh tá ag gabháil leis na cearta, na pribhléidí agus na tosaíochtaí sin uile atá ag gabháil leis go dtí seo, ach ní oibreoidh an fo-alt seo chun gurb iníoctha an t-airgead sin i dtosaíocht ar fhiacha eile.
Breithiúnais i leith cáin a ghnóthú.
[1940, a. 28.]
492.—(1) Más rud é, in aon imeachtaí chun cáin ioncaim nó forcháin a ghnóthú, go dtabharfar breithiúnas i gcoinne an duine ar ina choinne a thionscnófar na himeachtaí agus go mbeidh foráil sa bhreithiúnas chun an duine sin a ghabháil agus a phríosúnú agus go nglacfar le suim ar chuntas nó mar pháirt-íoc sa mhéid ar tugadh an breithiúnas ina leith—
(a) ní choiscfidh ná ní dhocharóidh an glacadh sin an iarmhéid a bheidh gan íoc den mhéid sin a ghnóthú faoin mbreithiúnas, agus
(b) féadfar an breithiúnas a fhorghníomhú agus a chur i bhfeidhm maidir leis an iarmhéid chomh hiomlán i ngach slí agus leis na meáin chéanna agus dá mba gurbh í an iarmhéid an méid ar tugadh an breithiúnas ina leith, agus
(c) beidh feidhm agus éifeacht dá réir sin maidir leis an iarmhéid ag an dlí a bhaineann leis an mbreithiúnas a fhorghníomhú agus a chur i bhfeidhm, agus
(d) chun críocha an breithiúnas a fhorghníomhú agus a chur i bhfeidhm, beidh deimhniú ó rúnaí nó rúnaí cúnta do na Coimisinéirí Ioncaim ina luafar méid na hiarmhéide ina fhianaise chríochnaitheach ar mhéid na hiarmhéide.
(2) San alt seo folaíonn “breithiúnas” aon ordú nó foraithne.
Fad na príosúnachta mar gheall ar neamhíoc cánach.
[1943, a. 18.]
493.—I gcás ina ndearna nó ina ndéanfaidh cúirt dlínse inniúla aon duine áirithe a chimiú chun príosúin mar gheall ar shuim airgid a fhágáil gan íoc agus í dlite don Aire Airgeadais chun sochair don Phríomh-Chiste i leith cánach ioncaim nó forchánach, déantar leis seo a údarú do na Coimisinéirí Ioncaim agus a cheangal orthu go ndéanfaidh siad ar shé mhí a bheith caite ó dháta cimithe an duine sin chun príosúin a urscaoileadh ó phríosún a ordú cibé acu a bheidh nó nach mbeidh an tsuim íoctha ar mar gheall ar a neamhíoc a cimíodh amhlaidh é.
Cáin a muirearaíodh ar bhrabúis nach intochsail a ghnóthú.
[1918, a. 170.]
494.—(1) I gcás inar muirearaíodh cáin ar bhrabúis ríchíosanna, margaí nó aontaí, nó ar dholaí, ar iascaigh nó ar aon bhrabúis bhliantúla nó corr-bhrabúis eile nach intochsail, beidh úinéir nó áititheoir nó glacadóir na mbrabús freagrach sa cháin a mhuirearófar amhlaidh, agus féadfaidh sé an céanna a choinneáil agus a asbhaint as aon bhrabúis den sórt sin.
(2) I ngach cás den sórt sin féadfaidh an Bailitheoir tochsal a dhéanamh ar na daoine a bheidh freagrach faoi seach, agus féadfaidh sé na cumhachtaí go léir a fheidhmiú a thugtar chuige sin leis an Acht seo.
Imeachtaí i gcoinne bailitheora nó a urraí.
[1918, a. 180.]
1918, c. 40.
495.—(1) Nuair a bheifear ag triail aon chaingne i gcoinne urraí bailitheora a ceapadh faoi alt 7 den Acht Airgid, 1934, ar bhanna ina ndeachaigh sé nó ar eascaire fiosrúcháin faoi dhamáistí in aon chaingean den sórt sin a fhorghníomhú, is leor cuntas a thabhairt ar aird, i lámhscríbhneoireacht nó faoí láimh an bhailitheora sin, ar aon suim airgid a bhailigh sé nó a fuair sé, i leith nó ar cuntas na cánach nó an airgid, mar chruthú go bhfuair sé gach suim airgid a bheidh luaite ansin, ar cuntas na cánach a cuireadh faoina chúram le bailiú.
(2) Aon sceideal a sheachadfaidh aon bhailitheoir den sórt sin de bhun alt 175 den Income Tax Act, 1918, agus a mbeidh ann, nó a airbheartaíonn go bhfuil ann, ainmneacha daoine a mhainnigh maidir le híoc na cánach agus na suimeanna a bheidh i riaráiste, beidh sé, in aon chaingean den sórt sin agus ar gach ócáid eile, ina leor-chruthú chun an bailitheoir agus a urraí, faoi seach, a chur faoi mhuirear na suimeanna airgid eile go léir a bheidh ar áireamh sa dúblach nó sna dúblaigh a cuireadh faoina chúram le bailiú agus nach mbeidh ar áireamh sa sceideal sin nó nár tugadh cuntas iontu roimhe sin agus a íocadh leis an oifigeach cuí; agus na suimeanna go léir den sórt sin nach mbeidh ar áireamh sa sceideal amhlaidh, nó nach mbeidh cuntas tugtha iontu roimhe sin agus a bheidh gan íoc, measfar iad a bheith bailithe agus faighte ag an mbailitheoir agus iad a bheith ina láimh gan íoc agus i riaráiste.
CUID XXXIV
Aisíoc
Aisíoc i leith ús a íocadh le bainc, tithe úis, etc.
[1918, a. 36.]
496.—(1) I gcás ina ndéanfar ús is iníoctha sa Stát ar airleacan ó bhanc a sheolann gnó baincéireachta bona fide sa Stát a íoc leis an mbanc gan cáin a bhaint as brabúis nó gnóchain a chuirfear faoi mhuirear cánach, beidh an duine a íocfaidh an t-ús i dteideal, ar chruthú na bhfíoras chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta, aisíoc cánach ar mhéid an úis a fháil.
(2) Ar chruthú mar é a fháil déanfar aisíoc mar é i gcás úis (nach ús bliantúil) is iníoctha sa Stát ar airleacan ó dhuine a dhéanann i dtuairim na gCoimisinéirí Ioncaim gnó bona fide a sheoladh mar chomhalta de stocmhargadh sa Stát nó ó aon duine a dhéanann i dtuairim na gCoimisinéirí Ioncaim gnó bona fide tí lascaine a sheoladh sa Stát:
Ar choinníoll nach ndéanfar aon aisíoc mura deimhin leis na Coimisinéirí Ioncaim go ndearna nó go ndéanfaidh an duine a thug an t-airleacan an t-ús a thabhairt i gcuntas sa ráiteas a tugadh nó a bheidh le tabhairt chun críocha cánach ioncaim.
An ráta cánach ar dá réir a dhéanfar aisíoc.
[1925, a. 11;
1959 (Uimh. 2), a. 17 (4), 18.]
497.—Aon aisíoc cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta a mbeidh teideal ag duine ar bith chuige maidir le haon asbhaint faoi ailt 138 agus 143 déanfar é, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt leis an Acht seo, de réir an ráta chaighdeánaigh cánach don bhliain sin:
Ar choinníoll, i gcás aon duine a chruthóidh maidir le haon bhliain áirithe nach bhfuil aon ioncam inchánaithe aige don bhliain sin mar gheall ar na hasbhaintí a bhfuil teideal aige chucu, gurb é a bheidh in aon aisíoc a bheidh le déanamh méid iomlán na cánach a d'íoc sé trí asbhaint nó eile, i leith a ioncaim in aghaidh na bliana sin a aisíoc.
Teorainn ama le haghaidh éileamh ar aisíoc.
[1918, a. 41;
1925, a. 9 (2).]
498.—Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt go sainráiteach le haon fhoráil den Acht seo, ní ghéillfear d'aon éileamh ar aisíoc cánach ioncaim faoin Acht seo mura ndéanfar an t-éileamh sin laistigh de na sé bliana díreach tar éis deireadh na bliana measúnachta lena mbaineann sé.
CUID XXXV
Pionóis agus Measúnachtaí
Cuid XXXV a chur chun feidhme.
[1963, a. 72.]
499.—Beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas den Chuid seo maidir le haon phionóis a thabhófar (trí ghníomh nó trí neamhghníomh) tar éis dáta an Achta seo a rith maidir le haon bhliain mheasúnachta, cibé acu a chríochnaigh sí roimh dháta an Achta seo a rith nó a chríochnóidh sí tar éis an dáta sin.
Pionóis mar gheall ar a mhainniú tuairisceáin, etc., áirithe a thabhairt.
[1963, a. 73.]
500.—(1) I gcás—
(a) ina mbeifear tar éis a cheangal ar dhuine ar bith, trí fhógra nó proiceacht faoi réim nó chun críocha aon cheann de na forálacha a shonraítear i gcolún 1 nó 2 de Sceideal 15, aon tuairisceán, ráiteas, dearbhú, liosta nó doiciméad eile a sheachadadh, aon sonraí a thabhairt, aon doiciméid a thabhairt ar aird nó aon rud áirithe a chur ar fáil lena iniúchadh, agus go mainneoidh sé déanamh de réir an fhógra nó an phroiceachta, nó
(b) go mainneoidh duine ar bith aon ghníomh a dhéanamh, aon sonraí a thabhairt nó aon chuntas a sheachadadh de réir aon cheann de na forálacha a shonraítear i gcolún 3 den Sceideal sin,
ansin, faoi réir fho-alt (2) den alt seo agus alt 503, dlífear fíneáil £100 a chur air agus, má leanann an mhainneachtain tar éis
breithiúnas a bheith tugtha ag an gcúirt arb os a comhair a tionscnaíodh imeachtaí i leith an phionóis, pionós breise £10 in aghaidh gach lae a leanfaidh an mhainneachtain amhlaidh.
(2) I gcás inar tugadh an fógra a dúradh faoi réim nó chun críocha aon fhorála dá sonraítear i gcolún 1 den Sceideal sin agus go leanfaidh an mhainneachtain tar éis deireadh na bliana measúnachta i ndiaidh na bliana a tugadh an fógra, is é a bheidh sa chéad phionós acu sin a luaitear i bhfo-alt (1) £250.
(3) Beidh éifeacht ag na forálacha sin roimhe seo den alt seo faoi réir an choinníll a ghabhann le halt 169 (4) agus an choinníll a ghabhann le halt 178 (1).
Pionós mar gheall ar thuairisceáin mhíchearta, etc., a thabhairt go faillíoch.
[1963, a. 74.]
501.—(1) I gcás ina ndéanfaidh duine go calaoiseach nó go faillíoch—
(a) aon tuairisceán nó ráiteas mícheart a sheachadadh de shórt a luaitear in aon cheann de na forálacha a shonraítear i gcolún 1 de Sceideal 15,
(b) aon tuairisceán, ráiteas nó dearbhú mícheart a dhéanamh i ndáil le haon éileamh ar aon liúntas, asbhaint nó faoiseamh, nó
(c) aon chuntais mhíchearta a chur faoi bhráid na gCoimisinéirí Ioncaim, na gCoimisinéirí Speisialta nó cigire i ndáil le fionnadh a dhliteanais i leith cánach ioncaim nó forchánach,
ansin, faoi réir alt 503, dlífear pionós mar a leanas a chur air—
(i) £100, agus
(ii) oiread, nó, i gcás calaoise, dhá oiread, an difir a shonraítear in alt 502 (1).
(2) Má thugann duine nó má thugann sé ar aird nó má dhéanann sé, go calaoiseach nó go faillíoch, aon tuairisceán, eolas, deimhniú, doiciméad, taifead, ráiteas, sonraí, cuntas nó dearbhú de shórt a luaitear in aon cheann de na forálacha a shonraítear i gcolún 2 nó 3 de Sceideal 15, ansin, faoi réir alt 503, dlífear pionós £100 a chur air, nó, i gcás calaoise, £250.
(3) Má dhéanann duine, nó má chuireann sé isteach, gan chalaois gan fhaillí, aon tuairisceán, ráiteas, dearbhú nó cuntais den sórt a luaitear i bhfo-alt (1) agus go dtabharfaidh sé faoi deara (nó, má bhíonn sé tar éis bháis, go dtabharfaidh a ionad- aithe pearsanta faoi deara) go bhfuil nó go raibh sé nó siad mícheart, ansin, mura gceartófar an earráid gan mhoill neamhréasúnach, measfar chun críocha an ailt seo gur go faillíoch a rinne sé nó a chuir sé isteach an tuairisceán, an ráiteas, an dearbhú nó na cuntais.
(4) Faoi réir alt 504 (2), ní bheidh imeachtaí chun aon phionós faoi fho-alt (1) nó (2) a ghnóthú míthráthach mar gheall ar iad a thionscnamh tar éis an ama a cheadaítear le halt 511.
Forálacha is forlíonadh ar alt 501.
1963, a. 75.]
502.—(1) Is é an difear dá dtagraítear in alt 501 (1) (ii) den Acht seo an difear idir—
(a) méid na cánach is iníoctha in aghaidh na mblianta measúnachta iomchuí ag an duine sin (lena n-áirítear aon mhéid a asbhaineadh ag an mbunadh agus nach inaisíoctha), agus
(b) an méid arbh é an méid ab inioctha amhlaidh é dá mba go raibh an tuarisceán, an ráiteas, an dearbhú nó na cuntais a rinne sé nó a thug sé ceart.
(2) Is iad na blianta measúnachta iomchuí chun críocha fho-alt (1), maidir le haon rud a sheachadfar, a dhéanfar nó a chuirfear isteach aon bhliain mheasúnachta, an bhliain mheasúnachta sin, an chéad bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin agus aon bhliain mheasúnachta roimhe sin; agus folaíonn na tagairtí san fho-alt sin do mhéid na cánach is iníoctha forcháin, ach amháin nach bhfolaíonn siad, maidir le haon rud a rinneadh i ndáil le comhpháirtíocht, aon cháin nach inmhuirir in ainm na comhpháirtíochta.
(3) Chun críocha alt 501, aon chuntais a bheifear tar éis a chur isteach thar ceann duine measfar gurb é an duine sin a chuir isteach iad mura gcruthóidh sé gur gan toiliú uaidh nó gan fhios dó a cuireadh isteach iad.
Pionóis mhéadaithe i gcás comhlacht daoine.
[1963, a. 76.]
503.—(1) Más comhlacht daoine an duine a luaitear in alt 500—
(a) dlífear—
(i) i gcás inar tugadh an fógra faoi réim nó chun críocha aon cheann de na forálacha dá sonraítear i gcolún 1 de Sceideal 15 a ghabhann leis an Acht seo agus go leanfaidh an mhainneachtain tar éis deireadh na bliana measúnachta i ndiaidh na bliana a tugadh an fógra—pionós £1,000, agus
(ii) in aon chás eile—pionós £500,
a chur ar an gcomhlacht daoine agus, má leanann an mhainneachtain tar éis breithiúnas a bheith tugtha ag an gcúirt arb os a comhair a tionscnaíodh imeachtaí i leith an phionóis, dlífear pionós breise £50 a chur air in aghaidh gach lae a leanfadh an mhainneachtain amhlaidh, agus
(b) dlífear pionós mar a leanas a chur ar an rúnaí—
(i) i gcás inar tugadh an fógra faoi réim nó chun críocha aon cheann de na forálacha dá sonraítear i gcolún 1 de Sceideal 15 agus go leanfaidh an mhainneachtain tar éis deireadh na bliana measúnachta i ndiaidh na bliana a tugadh an fógra—£200 de phionós ar leithligh, agus
(ii) in aon chás eile—£100 de phionós ar leithligh.
(2) Más comhlacht daoine an duine a luaitear in alt 501—
(a) i gcás calaois nó faillí den sórt a luaitear in alt 501 (1)—
(i) dlífear pionós mar a leanas a chur ar an gcomhlacht daoine—
(I) £500, agus
(II) oiread, nó, i gcás calaoise, dhá oiread, an difir a shonraítear in alt 502 (1), agus
(ii) dlífear £100, nó, i gcás calaoise, £200, de phionós ar leithligh a chur ar an rúnaí,
(b) i gcás aon chalaois nó faillí den sórt a luaitear i bhfo-alt (2) den alt seo—
(i) dlífear pionós £500, nó, i gcás calaoise, míle punt, a chur ar an gcomhlacht daoine, agus
(ii) dlífear £100, nó, i gcás calaoise, £200, de phionós ar leithligh a chur ar an rúnaí.
(3) Beidh éifeacht ag na forálacha sin roimhe seo den alt seo faoi réir an choinníll a ghabhann le halt 169 (4) agus an choinníll a ghabhann le halt 178 (1), ach thairis sin beidh éifeacht acu d'ainneoin aon ní san Acht seo.
Imeachtaí i gcoinne seiceadóra nó riarthóra.
[1963, a. 77.]
504.—(1) I gcás duine a thabhaigh pionós agus a gheobhaidh bás tar éis dáta an Achta seo a rith, ansin, aon imeachtaí faoin Acht seo a tionscnaíodh nó a fhéadfaí a thionscnamh ina choinne féadfar leanúint leo nó iad a thionscnamh i gcoinne a sheiceadóra nó a riarthóra, de réir mar a bheidh, agus beidh aon phionós a dhámhfar in imeachtaí a leanfar leo nó a thionscnófar amhlaidh ina fhiach a bheidh dlite óna eastát agus iníoctha as.
(2) Féadfar imeachtaí a thionscnófar de bhua fho-alt (1) a thosú tráth ar bith nach déanaí ná trí bliana tar éis deireadh na bliana measúnachta a fuair an duine éagtha bás i gcás inarb í an bhliain sin a deonaíodh probháid nó litreacha riaracháin agus tráth ar bith nach déanaí ná dhá bhliain tar éis deireadh na bliana measúnachta a rinneadh an deonú sin in aon chás eile, ach beidh éifeacht ag na forálacha sin roimhe seo den fho-alt seo faoi réir an choinníll go bhféadfar, i gcás an seiceadóir nó an riarthóir do thaisceadh mionnscríbhinn cheartúcháin chun críche measúnachta dleacht eastáit tar éis na bliana measúnachta a fuair an duine éagtha bás, na himeachtaí a thosú tráth ar bith roimh dheireadh an dá bhliain díreach i ndiaidh deireadh na bliana measúnachta a taisceadh an mhionnscríbhinn cheartúcháin.
Pionós mar gheall ar chabhrú le tuairisceán mícheart, etc., a thabhairt.
[1963, a. 78.]
505.—Duine ar bith a chabhróidh nó a aslóidh chun aon tuairisceán, cuntas, ráiteas, nó dearbhú is eol dó a bheith mícheart a dhéanamh nó a sheachadadh chun aon chríocha cánach ioncaim nó fhorchánach dlífear pionós £500 a chur air.
Fianaise ar ioncam chun críocha Chuid XXXV.
[1963, a. 79.]
506.—Chun críocha na Coda seo, aon mheasúnacht nach féidir a athrú níos faide ag na Coimisinéirí Speisialta ar achomharc ná le hordú ó aon chúirt is leor-fhianaise í gur mar a luaitear sa mheasúnacht a tháinig nó a fuarthas an t-ioncam a muirearaítear cáin ina leith sa mheasúnacht.
Mainniú gníomhú laistigh d'am teoranta.
[1963, a. 82 (2).]
507.—Chun críocha na Coda seo, measfar nár mhainnigh duine aon ní áirithe a dhéanamh a raibh ceangal ann é a dhéanamh laistigh d'am teoranta má rinne sé é laistigh de cibé am breise, más aon am é, a bheidh na Coimisinéirí nó oifigeach iomchuí tar éis a cheadú; agus, i gcás cúis réasúnach a bheith ag duine i dtaobh gan aon ní áirithe a dhéanamh a raibh de cheangal ann é a dhéanamh, measfar nár mhainnigh sé é a dhéanamh má rinne sé é gan mhoill neamhréasúnach tar éis deireadh a bheith leis an gcúis sin.
Pionóis a ghnóthú.
[1963, a. 80.]
508.—(1) Gan dochar d'aon mhodh eile chun pionós faoin alt seo nó faoi alt 238, 240 nó 296 a ghnóthú, féadfaidh oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a bheidh údaraithe acu chun críocha an fho-ailt seo agra a dhéanamh ina ainm féin trí imeachtaí sibhialta chun an pionós a ghnóthú san Ard-Chúirt mar shuim leachtaithe agus beidh feidhm dá réir sin ag forálacha alt 94 den Acht Cúirteanna Breithiúnais, 1924.
(2) I gcás oifigeach a thionscain imeachtaí de bhun an ailt seo, nó a lean leis na himeachtaí de bhua an fho-ailt seo, d'fháil bháis nó do scor ar shlí eile ar aon chúis de bheith ina oifigeach údaraithe chun críocha fho-alt (1)—
(a) beidh deireadh le ceart an oifigigh sin chun leanúint leis na himeachtaí agus dílseoidh an ceart chun leanúint leo do cibé oifigeach eile a bheidh údaraithe amhlaidh agus a ainmneoidh na Coimisinéirí Ioncaim,
(b) i gcás ina n-ainmneofar an t-oifigeach eile sin faoi mhír (a), beidh sé i dteideal dá réir sin é a chur in ionad an oifigigh chéadluaite mar pháirtí sna himeachtaí, agus
(c) i gcás ina ndéanfar oifigeach a chur amhlaidh in ionad oifigigh eile, tabharfaidh sé fógra i scríbhinn don chosantóir gur cuireadh amhlaidh in ionad an oifigigh eile sin é.
(3) In imeachtaí de bhun an ailt seo, beidh deimhniú arna shíniú ag Coimisinéir Ioncaim ag deimhniú na bhfíoras seo a leanas, eadhon, gurb oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim duine áirithe agus go bhfuil sé údaraithe acu chun críocha fho-alt (1) ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, ar na fíorais sin.
(4) In imeachtaí de bhun an ailt seo, beidh deimhniú arna shíniú ag Coimisinéir Ioncaim ag deimhniú na bhfíoras seo a leanas, eadhon, gur scoir an gearánaí de bheith ina oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim a d'údaraigh siad chun críocha fho-alt (1), gurb oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim duine eile, go bhfuil an duine eile sin údaraithe acu chun críocha fho-ailt (1) agus go bhfuil sé ainmnithe acu, maidir leis na himeachtaí, chun críocha fho-alt (2), ina fhianaise, nó go gcruthófar a mhalairt, ar na fíorais sin.
(5) In imeachtaí de bhun an ailt seo, féadfar deimhniú ag deimhniú na bhfíoras dá dtagraítear i bhfo-alt (3) nó (4) den alt seo agus a airbheartóidh a bheith sínithe ag Coimisinéir Ioncaim a thabhairt i bhfianaise gan chruthúnas, agus measfar, nó go gcruthófar a mhalairt, é a bheith sínithe amhlaidh.
(6) Na rialacha den Ard-Chúirt is infheidhmithe de thuras na huaire maidir le himeachtaí sibhialta bainfidh siad, faoi réir an ailt seo, le himeachtaí de bhun an ailt seo.
Mínithe.
[1963, a. 82 (1).]
509.—Sna forálacha roimhe seo den Chuid seo—
folaíonn “measúnacht” measúnacht bhreise;
folaíonn “rúnaí” daoine den sórt a luaitear in alt 207 (2).
Imeachtaí le haghaidh pionós áirithe.
[1931, a. 4.]
510.—D'ainneoin nach féidir méid pionóis is inghnóthaithe faoin Acht seo a fháil amach go cinnte toisc nach bhfuarthas amach go críochnaitheach méid na cánach ar faoina threoir a bheidh an pionós sin le ríomh, féadfar imeachtaí a thionscnamh le haghaidh gnóthú an phionóis sin agus, más rud é, ag éisteacht na n-imeachtaí, nach mbeidh méid na cánach sin faighte amach go críochnaitheach an t-am sin, féadfaidh an Chúirt, más dóigh léi gurb inghnóthaithe an pionós sin, na himeachtaí sin a chur ar atráth agus ní thabharfaidh sí aon bhreithiúnas ná ní dhéanfaidh sí aon ordú i dtaobh íoc an phionóis sin go dtí go mbeidh méid na cánach sin faighte amach go críochnaitheach.
Teorainn ama le haghaidh fineálacha agus pionóis a ghnóthú.
[1925, a. 10 (1).]
511.—Faoi réir alt 504, féadfar imeachtaí chun aon fhíneáil nó pionós a ghnóthú a tabhaíodh faoin Acht seo maidir le nó i ndáil le cáin ioncaim nó forcháin a thosú tráth ar bith laistigh de shé bliana díreach tar éis an dáta a tabhaíodh an fhíneáil nó an pionós sin.
Fíneálacha agus pionóis a mhaolú agus a chur chun feidhme.
[1918, a. 222.]
512.—(1) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, dá rogha féin, aon fhíneáil nó pionós a mhaolú, nó aon imeachtaí le haghaidh a gnóthú a bhac nó a imshocrú, agus féadfaidh siad freisin, tar éis breithiúnais, an fhíneáil nó an pionós a mhaolú tuilleadh nó a loghadh ar fad, agus féadfaidh siad freisin a ordú go ndéanfar aon duine a bheidh príosúnaithe mar gheall ar aon chion a scaoileadh sula mbeidh téarma a phríosúnachta caite. Féadfaidh an tAire Airgeadais aon fhíneáil nó pionós den sórt sin a mhaolú nó a loghadh, roimh an mbreithiúnas nó dá éis.
(2) Na suimeanna airgid ó fhíneálacha, pionóis agus forghéilleadh, agus na costais, na muirir agus na caiteachais go léir is iníoctha i leith an chéanna nó maidir leis an gcéanna faoi seach, tabharfar cuntas iontu do na Coimisinéirí Ioncaim agus íocfar leo iad nó mar a ordóidh siad.
Cumhacht chun pionóis a chur le measúnachtaí.
[1918, a. 223.]
513.—I gcás ina bhforchuirfear ráta méadaithe cánach mar phionós, nó mar chuid de phionós nó mar bhreis air, féadfar an pionós agus an ráta méadaithe cánach a chur leis an measúnacht, agus a bhailiú agus a thobhach mar is féidir aon cháin a bheidh ar áireamh sa mheasúnacht sin a bhailiú agus a thobhach.
Cosaint maidir le himeachtaí coiriúla.
[1918, a. 224.]
514.—Ní dhéanfaidh forálacha an Achta seo difear d'aon imeachtaí coiriúla i leith aon fheileonachta nó oilghnímh.
Fíneáil mar gheall ar oifigigh a bhac ag feidhmiú a ndualgas dóibh.
[1918, a. 225.]
515.—(1) Má dhéanann duine ar bith, leis féin nó trí aon duine a bheidh fostaithe aige, cosc, cur isteach, nó bac—
(a) ar oifigeach nó ar aon duine a bheidh fostaithe maidir le haon dualgas cánach ioncaim agus é ag feidhmiú a dhualgais, nó ag feidhmiú aon cheann de na cumhachtaí nó de na húdaráis a thugtar le dlí don oifigeach nó don duine; nó
(b) ar aon duine a bheidh ag gníomhú i gcabhair ar oifigeach nó ar aon duine a bheidh fostaithe amhlaidh;
tabhóidh sé fíneáil £100 in aghaidh gach ciona den sórt sin.
(2) Gan dochar d'aon mhodh gnóthaithe eile, féadfar imeachtaí a thionscnamh i leith na fíneála a fhorchuirfear faoin alt seo, agus féadfar í a ghnóthú, sa tslí chéanna, agus, i gcás imeachtaí achomaire, leis an gcumhacht achomhairc chéanna, ionann is dá mba fhíneáil nó pionós í faoi aon Acht a bhaineann leis an mál.
Pionós mar gheall ar ráiteas bréagach chun liúntas a fháil.
[1918, a. 227;
1963, a. 14.]
516.—Má dhéanann duine ar bith, d'fhonn aon liúntas, laghdú, lacáiste, nó aisíoc i leith cánach a fháil dó féin nó d'aon duine eile, nó má dhéanann sé go feasach in aon tuairisceán maidir le cáin, aon ráiteas bréagach nó uiríoll bréagach, dlífear, ar é a chiontú go hachomair, príosúnacht a chur go ceann téarma nach faide ná sé mhí agus dlífear príosúnacht a chur, freisin, mar a dúradh ar dhuine ar bith má chabhraíonn nó má neartaíonn sé le duine eile, nó má ghríosann nó má aslaíonn sé duine eile, go feasach agus go toiliúil, chun cuntas, tuairisceán, liosta, dearbhú nó ráiteas, bréagach nó calaoiseach, a dhéanamh nó a sheachadadh maidir le maoin, brabúis nó gnóchain nó maidir le cáin.
An tréimhse le haghaidh imeachtaí achomaire áirithe.
[1963, a. 15.]
1851, c. 93.
517.—D'ainneoin fo-alt (4) d'alt 10 den Petty Sessions (Ireland) Act, 1851, féadfar imeachtaí achomaire faoi alt 128, 173, 413 nó 516 a thionscnamh laistigh de thrí bliana ón dáta a rinneadh an cion nó a tabhaíodh an pionós (cibé acu é).
Fianaise bhréagach: pionós mar a bhíonn i gcás mionnú éithigh.
[1918, a. 228.]
518.—Má dhéanann duine ar bith, ar aon scrúdú faoi mhionn, nó in aon mhionnscríbhinn nó teistíocht a údaraítear leis an Acht seo, fianaise bhréagach a thabhairt go toiliúil agus go héillitheach, nó aon ábhar nó ní a dhearbhú go toiliúil agus go héillitheach atá bréagach beidh sé, ar é a chiontú, faoi réir agus faoi dhliteanas an phionóis sin a mbíonn daoine a chiontaítear i mionnú éithigh faoina réir agus faoina ndliteanas.
Teorainn le pionóis ar oifigigh atá ar fostú ag forghníomhú an Achta.
[1918, a. 229.]
519.—(1) Aon choimisinéir, sirriam, cláraitheoir contae, cléireach, cigire, measúnóir, nó Bailitheoir a ghníomhaíonn, nó atá fostaithe, ag forghníomhú an Achta seo, ní dhlífear aon phionós a chur air maidir leis an bhforghníomhú sin seachas mar a fhoráiltear leis an Acht seo.
(2) I gcás ina ndéanfar, mar gheall ar aon earraí a urghabháil nó a choinneáil, aon imeacht shibhialta nó choiriúil i gcoinne aon oifigigh nó duine a bheidh fostaithe i ndáil le haon dleacht chánach ioncaim a thabhairt chun trialach agus go dtabharfar fíorasc nó breithiúnas ar an gcéanna i gcoinne an chosantóra, má dheimhníonn an chúirt nó an breitheamh gur dócha go raibh cúis leis an urghabháil, ní bheidh an gearánaí i dteideal aon damáistí, seachas na hearraí a urghabhadh, nó a luach, ná i dteideal aon chostas, agus ní dhlífear aon phionós a chur ar an gcosantóir.
Diúltú asbhaint chánach a lamháil.
[1918, r. Gin. 23.]
520.—(1) Duine ar bith a dhiúltóidh asbhaint cánach a lamháil a údaraítear leis an Acht seo a dhéanamh as aon íocaíocht, forghéillfidh sé suim £50.
(2) Gach comhaontú maidir le hús, cíos, nó íocaíocht bhliantúil eile a íoc go hiomlán gan aon asbhaint den sórt sin a lamháil beidh sé ar neamhní.
Inghlacacht ráiteas agus doiciméad in imeachtaí coiriúla agus imeachtaí cánach.
[1958, a. 4.]
521.—(1) Aon ráitis a dhéanfaidh duine nó a dhéanfar thar a cheann nó aon doiciméid a thabharfaidh sé ar aird nó a thabharfar ar aird thar a cheann, ní hinghlactha iad in aon imeachtaí den sórt a luaitear i bhfo-alt (2), de bhíthin amháin gur cuireadh in iúl dó—
(a) maidir le cáin ioncaim nó forcháin, go bhféadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim glacadh le socraíochtaí airgid in ionad imeachtaí a thionscnamh, agus
(b) cé nach féidir aon ghealltanas a thabhairt go nglacfaidh nó nach nglacfaidh na Coimisinéirí Ioncaim le socraíocht mar sin i gcás aon duine áirithe, gur gnách go dtéann sé i bhfeidhm ar na Coimisinéirí Ioncaim má rinne an duine sin admháil iomlán ar aon chalaois nó mainneachtain a raibh sé ina pháirtí inti, agus má thug sé saoráidí iomlána le haghaidh imscrúdaithe,
agus go ndearnadh nó go bhféadfadh go ndearnadh é a aslú tríd sin chun na ráitis a dhéanamh nó a doiciméid a thabhairt ar aird.
(2) Is iad na himeachtaí dá dtagraítear i bhfo-alt (1):
(a) imeachtaí coiriúla i gcoinne an duine a bheidh i gceist mar gheall ar aon sórt calaoise nó mainneachtana toiliúla i ndáil le nó maidir le cáin ioncaim nó forcháin, agus
(b) aon imeachtaí ina choinne chun aon suim atá dlite de a ghnóthú uaidh, ar mhodh cánach, fíneála, forghéillte nó pionóis, i ndáil le nó maidir le cáin ioncaim nó forcháin.
CUID XXXVI
Forcháin, Forcháin ar Ioncam Neamhdháilte Cuideachtaí Áirithe agus Forcháin a Bhaint as Díolaíochtaí
Caibidil I
Forcháin
Muirearú i leith forchánach.
[1928, a. 3;
1963, a. 25 (1).]
522.—(1) I dteannta na cánach ioncaim a mhuirearófar de réir an ráta a fhorordófar d'aon bhliain áirithe, muirearófar, toibheofar agus íocfar don bhliain sin i leith ioncaim aon phearsan aonair, ar mó a iomlán ó gach bunadh ná an méid forordaithe, dleacht bhreise chánach ioncaim (dá ngairtear forcháin san Acht seo) de réir an ráta nó na rátaí a fhorordófar don bhliain sin.
San fho-alt seo ciallaíonn “a fhorordófar” a fhorordófar ag an Oireachtas.
(2) Beidh forcháin dlite agus iníoctha an 1ú lá d'Eanáir an bhliain mheasúnachta, ach amháin go measfar forcháin nó aon chuid d'fhorcháin a bheidh ar áireamh i measúnacht a dhéanfar an 1ú lá d'Eanáir a dúradh nó dá éis sin a bheith dlite agus iníoctha an lá díreach i ndiaidh an lae a dhéanfar an mheasúnacht.
Asbhaint le linn forcháin a bheith á muirearú.
[1959, a. 3.]
523.—(1) Chun forcháin a mhuirearú d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, déanfar méid is comhionann leis na hasbhaintí a mbeidh teideal aige iad a lamháil dó faoi ailt 138 (1) (2), 139,140, 141 agus 142 a bhaint as iomlán ioncaim aon phearsan le linn méid an ioncaim a muirearófar cáin ioncaim air ina leith don bhliain mheasúnachta sin a bheith á ríomh.
(2) I gcás teideal a bheith ag pearsa aonair nach gcónaíonn sa Stát chun asbhainte in aghaidh aon bhliana áirithe faoin alt seo, laghdófar an asbhaint an choimhréir a laghdaíonn alt 153 (2) aon fhaoiseamh a thabharfar dó in aghaidh na bliana sin faoi na forálacha a shonraítear i bhfo-alt (1).
(3) I gcás fearchéile agus banchéile a mheasúnófar ar leithligh i leith cánach in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe de bhua iarratais faoi alt 197 nó 198, beidh feidhm ag na forálacha seo a leanas maidir le haon asbhaint a bheidh le déanamh faoi fho-alt (1) don bhliain sin:
(a) cibé acu a dhéanfar nó nach ndéanfar iad a mheasúnú ar leithligh i leith forchánach, is é asbhaint a bheidh le baint as a n-ioncam iomlán an asbhaint a dhéanfaí dá mba nach ndearnadh aon mheasúnacht ar leithligh;
(b) má mheasúnaítear iad ar leithligh i leith forchánach, déanfar an faoiseamh ó fhorcháin a gheofar de sin a roinnt eatarthu trína ghlacadh go bhfuil a n-ioncaim faoi seach arna laghdú mar a leanas:
(i) an méid (más aon mhéid é) a bheidh ar áireamh san asbhaint i leith faoisimh faoi alt 141 (2) nó 142, glacfar leis mar ní a laghdaíonn ioncam an fhearchéile nó an bhanchéile de réir mar is eisean nó ise a chothabhálann an leanbh, an gaol, an mac nó an iníon, ar ina leith a thabharfar an faoiseamh sin,
(ii) faoi réir fhomhír (i), glacfar go ndéanann an asbhaint a n-ioncaim faoi seach a laghdú de réir an ráta chéanna,
ach sin i slí, má bhíonn breis ag an méid a bheidh ioncam cheachtar acu le laghdú faoi fhomhíreanna (i) agus (ii) ar mhéid an ioncaim sin, go nglacfar go bhfuil ioncam an duine eile arna laghdú méid na breise.
An modh chun ioncam a mheas le haghaidh forchánach.
[1918, a. 5;
1920, a. 15 (4) Sc. 3;
1928, a. 3 (3);
1965, Sc. 3, Cuid I.]
524.—(1) Chun críocha forchánach, measfar gurb é ioncam iomlán aon phearsan aonair ó gach bunadh ioncam iomlán na pearsan sin ó gach bunadh, arna mheas sa tslí chéanna agus a cheanglaítear an t-ioncam iomlán ó gach bunadh a mheas i dtuairisceán a dhéanfar i ndáil le haon éileamh ar asbhaint as ioncam inmheasúnaithe, ach sin faoi réir na bhforálacha atá anseo ina dhiaidh seo.
(2) I gcás ina mbeidh measúnacht i leith cánach ioncaim tar éis teacht chun bheith críochnaitheach dochloíte chun críocha cánach ioncaim, beidh an mheasúnacht críochnaitheach dochloíte freisin agus an t-ioncam iomlán ó gach bunadh á mheas chun críocha forchánach, agus ní chuirfear san áireamh, le linn an t-ioncam iomlán ó gach bunadh a bheith á mheas, aon liúntas nó coigeartú dliteanais ar fhoras laghdú ioncaim nó caillteanais, mura mbeidh an liúntas nó an coigeartú sin déanta roimhe sin i leith cánach ioncaim ar iarratas faoi na forálacha speisialta den Acht seo a bhaineann leis sin.
(3) Nuair a bheidh an t-ioncam chun críocha forchánach á mheas—
(a) asbhainfear, i gcás aon talamh ar a muirearófar cáin ioncaim ar an luach bliantúil arna mheas ar shlí seachas i ndáil le brabúis (i dteannta aon asbhainte eile), aon suim a ndéanfar a méid de laghdú ar an measúnacht chun críocha bailithe, nó ar a mbeidh cáin ioncaim aisíoctha faoi fhorálacha an Achta seo maidir le costas cothabhála, deisiúchán, árachais, agus bainistí; agus
(b) aon ioncam ar arb inmhuirir cáin ioncaim ar mhodh asbhainte measfar gurb ioncaim de chuid na bliana í arb infhaighte í, agus aon asbhaintí is inlamháilte ar chuntas aon suimeanna bliantúla a íocadh as maoin nó as brabúis na pearsan aonair lamhálfar iad mar asbhaintí in aghaidh na bliana arb iníoctha iad, d'ainneoin gur fhaibhrigh an t-ioncam nó na suimeanna bliantúla, de réir mar a bheidh, go hiomlán nó go páirteach roimh an mbliain sin.
(4) Nuair a bheidh ioncam iomlán aon phearsan á mheas chun críche forchánach, measfar gurb é méid aon ioncaim thuillte méid iomlán an ioncaim sin gan aon liúntas a asbhaint faoi alt 134.
Muirearófar forcháin ar chomaoin i leith cúnant sriantach áirithe, etc.
[1964, a. 7.]
525.—(1) I gcás—
(a) ina dtabharfaidh pearsa aonair a bhí, atá nó atá ar tí dul i seilbh oifige nó fostaíochta, gealltanas (cibé acu gealltanas iomlán nó gealltanas coinníollach é agus cibé acu bailí nó nach bailí dó de réir dlí) i ndáil lena sealbhú aige, arb é a bhrí nó a éifeacht srian a chur leis an bpearsa sin maidir lena iompar nó lena ghníomhaíochtaí; agus
(b) go mbeifear tar éis suim ar bith a íoc leis féin nó le haon duine eile an 14ú lá d'Aibreán, 1964, nó dá éis i leith é do thabhairt an ghealltanais sin nó dá chomhlíonadh go hiomlán nó go páirteach; agus
(c) nach ndlífí, mura mbeadh an t-alt seo, an tsuim a íocadh a áireamh mar ioncam de chuid duine chun críocha cánach ioncaim d'aon bhliain mheasúnachta nó í a chur i gcuntas mar fháltas, le linn ríomh a bheith á dhéanamh, chun críocha cánach ioncaim d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, ar ioncam aon duine nó ar chaillteanas a thabhaigh aon duine,
is iad na torthaí céanna a bheidh ann maidir le forcháin don bhliain mheasúnachta a bheifear tar éis an tsuim sin a íoc a bheadh ann dá mba leis an bpearsa aonair sin (agus nach le haon duine eile) a íocadh an tsuim sin mar ghlanmhéid agus i leith glanmhéid íocaíochta bliantúla a raibh teideal ag an bpearsa aonair sin chuige, arb íocaíocht bhliantúil í ab inmhuirir i leith cánach ioncaim agus ar baineadh cáin go hiomchuí as a mór-mhéid faoi alt 434:
Ar choinníoll, i gcás an phearsa aonair d'fháil bháis sular íocadh an tsuim sin go mbeidh éifeacht ag an oiread de na forálacha sin roimhe seo den fho-alt seo agus a bhaineann leis na torthaí a bheidh ann be bharr na n-ábhar a shonraítear i míreanna (a) go (c) mar a bheadh dá n-íocfaí an tsuim sin roimh an mbás.
(2) I gcás comaoin luachmhar a thabhairt, ar shlí seachas in airgead, i leith aon ghealltanas a thabhairt nó a chomhlíonadh go hiomlán nó go páirteach, beidh feidhm ag na forálacha roimhe seo den alt seo ionann agus dá n-íocfaí ina ionad sin suim ar cóimhéid le luach na comaoine sin.
(3) Ní bhainfidh na forálacha sin roimhe seo den alt seo le haon suim a íocadh nó comaoin a tugadh más roimh an 14ú lá d'Aibreán, 1964, a tugadh an gealltanas a bheidh i gceist.
(4) I gcás aon suim a íoc le haon duine nó comaoin luachmhar a thabhairt d'aon duine in aon bhliain mheasúnachta i leith tabhairt, nó comhlíonadh, iomlán nó páirteach, gealltanais a tugadh an 14ú lá d'Aibreán, 1964, nó dá éis, agus a chomhlíonann na coinníollacha a shonraítear i bhfo-alt (1) (a) (nach suim óna n-asbhaintear cáin go cuí faoi aon fhoráil den Acht seo), is é dualgas an duine a íocfaidh an tsuim nó a thabharfaidh an chomaoin sonraí an chéanna a sheachadadh i scríbhinn don chigire tráth nach déanaí ná mí tar éis deireadh na bliana sin, ag sonrú an duine a fuair an íocaíocht nó an chomaoin, an ghealltanais arb i ndáil leis a rinneadh nó a tugadh í agus an phearsa aonair a thug an gealltanas sin.
(5) San alt seo ciallaíonn “oifig nó fostaíocht” oifig nó fostaíocht ar bith a bhfuil nó a mbeadh cáin ioncaim inmhuirir ar na díolaíochtaí uaithi faoi Sceideal E, nó faoi Chás III de Sceideal D de réir alt 76 (1) in aghaidh aon bhliana measúnachta; agus na tagairtí atá san alt seo do chomaoin luachmhar a thabhairt ní fholaíonn siad tagairtí do ní is glacadh oibleagáide chun maoin luachmhar, cearta nó buntáistí luachmhara a aistriú nó a sholáthar agus an ní sin amháin, ach folaíonn siad tagairtí d'aon ní a dhéanamh ag comhlíonadh, nó i ndáil le comhlíonadh, oibleagáide den sórt sin.
Forcháin a mheasúnú, a bhailiú agus a ghnóthú.
[1918, a. 7;
1925, a. 8 (3) (4);
1928, a. 3 (3);
1932, Sc. 5.;
1936, a. 3 (1);
1963, a. 18 (2). 26 (1) (2), Sc. 6, Cuid III.]
526.—(1) Is cigire a dhéanfaidh forcháin a mheasúnú agus a mhuirearú.
(2) Gach duine ar a seirbheálfaidh cigire fógra, sa slí a fhorordaítear le rialacháin faoin alt seo, á cheangal air tuairisceán ar a ioncam iomlán ó gach bunadh a thabhairt, nó, i gcás fógra a sheirbheálfar ar aon duine a ionadaíonn duine éagumasaithe, duine neamhchónaithigh, nó duine éagtha, ar ioncam iomlán an duine éagumasaithe, an duine neamhchónaithigh nó an duine éagtha ó gach bunadh, déanfaidh sé, cibé a bheidh nó nach mbeidh forcháin inmhuirir air, tuairisceán den sórt sin a thabhairt san fhoirm agus laistigh den am a cheanglófar leis an fhógra.
(3) Is é dualgas gach duine ar arb inmhuirir forcháin fógra gurb inmhuirir é a thabhairt do na Coimisinéirí Ioncaim roimh an 30ú lá de Mheán Fómhair an bhliain i ndiaidh na bliana arb inmhuirir an fhorcháin ina haghaidh.
(4) Má mhainníonn aon duine tuairisceán a thabhairt faoin alt seo, nó mura mbeidh an cigire sásta le haon tuairisceán faoin alt seo, féadfaidh sé measúnacht forchánach a dhéanamh go feadh a bhreithiúnais.
(5) Na forálacha uile den Acht seo a bhaineann le daoine a mbeidh cáin ioncaim le bheith inmhuirir orthu, agus a bhaineann le measúnachtaí cánach ioncaim agus le hachomhairc i gcoinne na measúnachtaí sin, agus le bailiú agus gnóthú cánach ioncaim, agus le cásanna a shonrófar le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte beidh feidhm acu, sa mhéid gurb inchurtha chun feidhme iad, maidir le muirearú, measúnú, bailiú agus gnóthú forchánach faoin alt seo.
(6) Féadfaidh cigire aon mheasúnacht faoin alt seo a leasú nó measúnacht nó measúnacht bhreise a dhéanamh tráth ar bith maidir le haon bhliain mheasúnachta:
Ar choinníoll, chun críocha forcháin a mhuirearú ar sheiceadóirí nó riarthóirí duine éagtha maidir leis na brabúis nó leis na gnóchain nó leis an ioncam a d'éirigh nó a d'fhaibhrigh chuige roimh a bhás, nach ndéanfar aon ghníomh nó ní acu sin tráth nach déanaí ná deireadh an tríú bliain tar éis na bliana measúnachta a fuair an duine éagtha bás i gcás inarb í an bhliain sin a deonaíodh probháid nó litreacha riaracháin, agus nach bhféadfar aon ghníomh nó ní acu sin a dhéanamh tráth is déanaí ná deireadh an dara bliain tar éis na bliana measúnachta a rinneadh an deonú sin in aon chás eile, ach go mbeidh éifeacht ag na forálacha sin roimhe seo den fho-alt seo faoi réir an choinníll go bhféadfar, i gcás an seiceadóir nó an riarthóir do thaisceadh mionnscríbhinn cheartúcháin chun dleacht eastáit a mheasúnú tar éis na bliana measúnachta a fuair an duine éagtha bás, aon ghníomh nó ní den sórt sin a dhéanamh tráth ar bith roimh dheireadh dhá bhliain tar éis deireadh na bliana measúnachta a taisceadh an mhionnscríbhinn cheartúcháin.
(7) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim rialacháin a dhéanamh d'fhonn an t-alt seo a chur in éifeacht.
Sonraí a sheachadadh.
[1922, a. 22;
1963, a. 26 (1);
1963, Sc. 6, Cuid III.]
527.—Féadfaidh cigire, cibé acu a rinneadh nó nach ndearnadh measúnacht i leith forchánach, a cheangal ar aon phearsa aonair ar iarradh air tuairisceán ar a ioncam iomlán a thabhairt chun críocha forchánach cibé sonraí a thabhairt dó laistigh de cibé am a fhorordóidh sé, nach giorra ná ocht lá fichead, i dtaobh bunadh iomaí a chuid ioncaim agus an méid a tháinig ó gach bunadh, agus i dtaobh méid aon asbhaintí a éileofar a lamháil as an ioncam sin, is dóigh leis is gá.
Méideanna áirithe a mheas.
[1963, a. 27.]
528.—(1) Más rud é—
(a) go mbeidh ar áireamh ioncaim iomláin pearsan aonair ioncam ó aon bhunadh nó bunaidh a bheidh le ríomh ar fhoras na méideanna iarbhír is infhaighte sa bhliain mheasúnachta nó i gcás ina mbeidh aon asbhaintí is inlamháilte i leith aon suimeanna bliantúla a íocadh amach as maoin nó brabúis pearsan aonair le lamháil mar asbhaintí in aghaidh na bliana arb iníoctha iad, agus
(b) go mbeidh measúnacht i leith forchánach á déanamh roimh dheireadh na bliana measúnachta lena mbaineann an mheasúnacht sin i leith forchánach,
ansin, le linn dó a bheith ag déanamh na measúnachta, déanfaidh an cigire, agus é ag ríomh an méid iomlán cánach is inmheasúnaithe i leith forchánach, an méid ioncaim ó gach bunadh den sórt sin nó méid aon asbhaintí inlamháilte den sórt sin a mheas agus, nuair a bheidh aon mheastachán den sórt sin á dhéanamh aige, tabharfaidh sé aird chuí ar aon mhéid comhréire ioncaim nó ar aon asbhaintí inlamháilte comhréireacha sa bhliain díreach roimh an mbliain mheasúnachta.
(2) I gcás—
(a) ina mbeidh meastachán déanta faoi fho-alt (1),
(b) nach mbeidh fógra achomhairc tugtha i gcoinne na measúnachta i leith forchánach, agus
(c) go dtabharfaidh an duine measúnaithe don chigire, laistigh de bhliain ó dheireadh na bliana measúnachta, sonraí ar mhéid ceart an ioncaim nó na n-asbhaintí ar ina leith a rinneadh an meastachán,
coigeartóidh an cigire an mheasúnacht faoi threoir an difir idir méid ceart an ioncaim is inmheasúnaithe i leith forchánach agus méid na measúnachta, agus aisíocfar aon mhéid forchánach a bheidh ró-íoctha.
Méid laghdaithe forchánach a íoc an fad a bheifear ag feitheamh le hachomharc a chinneadh.
[1963, a. 28.]
529.—I gcás ina ndéanfar achomharc maidir le forcháin agus gur dóigh leis na Coimisinéirí Speisialta gur mó an méid forchánach a muirearaíodh in aon mheasúnacht ná an méid forchánach a bheidh iníoctha nuair a bheidh an t-achomharc cinnte go críochnaitheach—
(a) ordóidh na Coimisinéirí Speisialta go n-íocfar cibé méid laghdaithe forchánach a mheasfaidh siad is cóir, ag féachaint don eolas a bheidh ar fáil,
(b) déanfar an méid laghdaithe forchánach sin a bhailiú agus a íoc i ngach slí ionann agus dá mba fhorcháin í a muirearaíodh i measúnacht a bhí tar éis teacht chun bheith ina measúnacht chríochnaitheach dhochloíte,
(c) nuair a bheifear tar éis an méid forchánach is inmhuirir ó cheart a chinneadh go críochnaitheach, beidh aon iarmhéid forchánach is inmhuirir de réir an chinnte iníoctha nó aisíocfar aon cháin a ró-íocadh, de réir mar is gá sa chás.
Caibidil II
Forcháin ar Ioncam Neamhdháilte Cuideachtaí Áirithe
Ioncam neamhdháilte cuideachtaí.
[1922, a. 21;
1940, a. 4.]
530.—(1) D'fhonn cosc a chur le híoc forchánach a sheachaint trí ioncam cuideachta a choinneáil ó imdháil a imdháilfí mura mbeadh sin, achtaítear leis seo go bhféadfaidh na Coimisinéirí Speisialta, i gcás inar dóigh leo nach ndearna aon chuideachta áirithe lena mbaineann an t-alt seo, laistigh de thréimhse réasúnach tar éis deireadh aon bhliana nó tréimhse eile a mbeifear tar éis cuntais a dhéanamh suas ina haghaidh, cuid réasúnach dá hioncam iarbhír ó gach bunadh in aghaidh na bliana nó na tréimhse oile sin a dúradh a imdháil ar a comhaltaí i slí go ndlífear an méid a imdháilfí a áireamh sna ráitis a bheadh le déanamh ag comhaltaí na cuideachta ar a n-ioncam iomlán chun críocha forchánach, go bhféadfaidh siad, trí fhógra i scríbhinn chun na cuideachta, a ordú go measfar, chun críocha measúnacht i leith forchánach, gurb é a bheidh in ioncam sin na cuideachta, in aghaidh na bliana nó na tréimhse eile a shonrófar san fhógra, ioncam na gcomhaltaí, agus cionroinnfear méid an ioncaim sin ar na comhaltaí:
Ar choinníoll, nuair a bheifear á chinneadh an ndearna nó nach ndearna aon chuideachta áirithe cuid réasúnach dá hioncam a imdháil amhlaidh, go dtabharfaidh na Coimisinéirí aird ní amháin ar riachtanais reatha ghnó na cuideachta ach freisin ar cibé riachtanais eile is gá nó is inmholta chun an gnó sin a chothabháil agus a fhorbairt.
(2) Aon fhorcháin is inmhuirir faoin alt seo i leith an méid d'ioncam na cuideachta a cionroinneadh ar aon chomhalta áirithe den chuideachta, measúnófar í ar an gcomhalta sin in ainm na cuideachta, agus, faoi réir mar a fhoráiltear anseo ina dhiaidh seo, beidh sí iníoctha ag an gcuideachta, agus beidh ag forálacha uile an Achta seo agus ag aon rialacháin fúthu maidir le measúnachtaí forchánach agus bailiú agus gnóthú forchánach feidhm, le haon mhodhnú is gá, i gcás measúnachtaí forchánach agus bailiú agus gnóthú forchánach a muirearaíodh faoin alt seo.
(3) Déanfar fógra faoi mhuirear i leith forchánach faoin alt seo a sheirbheáil sa chéad ásc ar an gcomhalta den chuideachta ar a mbeidh an cháin muirearaithe, agus mura roghnóidh an comhalta sin an cháin a íoc laistigh d'ocht lá fhichead ó dháta an fhógra an cháin a íoc seirbheálfar fógra muirir ar an gcuideachta agus, air sin, tiocfaidh an cháin chun bheith iníoctha ag an gcuideachta:
Ar choinníoll nach ndéanfaidh aon ní san fho-alt seo dochar don cheart chun an fhorcháin a ghnóthú ón gcuideachta a muirearaíodh i leith aon chomhalta a roghnaigh mar a dúradh ach nach n-íocfaidh an cháin faoin gcéad lá d'Eanáir an bhliain mheasúnachta nó laistigh d'ocht lá fhichead ón dáta a roghnaigh sé amhlaidh, cibé acu is déanaí.
(4) Maidir le haon ioncam neamhdháilte a measúnaíodh agus a muirearaíodh i leith forchánach faoin alt seo measfar, nuair a dháilfear ina dhiaidh sin é, nach cuid é d'ioncam iomlán ó gach bunadh chun críocha forchánach aon phearsan aonair a bheidh ina theideal.
I gcás comhalta den chomhlacht a bheith measúnaithe i leith forchánach agus é a bheith tar éis forcháin a íoc ar shlí seachas faoin alt seo i leith aon ioncaim a bheidh measúnaithe freisin agus ar a mbeidh forcháin íoctha faoin alt seo, beidh sé i dteideal, ar an measúnacht dúbailte a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta, aisíoc a fháil ar cibé méid den fhorcháin a bheidh íoctha amhlaidh aige agus ab inchurtha i leith an ioncaim chéadluaite a áireamh ina ioncam iomlán ó gach bunadh.
(5) I gcás ina muirearófar forcháin faoin alt seo i leith ioncaim chuideachta in aghaidh aon bhliana nó tréimhse eile, déanfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, ar dheimhniú ó na Coimisinéirí Speisialta gur tugadh cuntas i leith na forchánach, méid aon chánach brabús corparáide a aisíoc leis an gcuideachta a d'íoc an chuideachta in aghaidh na tréimhse cuntasaíochta comhréire nó in aghaidh coda di.
(6) Bainfidh an t-alt seo le haon chuideachta—
(a) is cuideachta de réir bhrí Acht na gCuideachtaí, 1963; agus
(b) nach mó ná caoga an líon scairshealbhóirí inti arna ríomh mar a fhoráiltear anseo ina dhiaidh seo; agus
(c) nach mbeidh tar éis aon chuid dá scaireanna a eisiúint de dhroim cuireadh poiblí chun suibscríobh le haghaidh scaireanna; agus
(d) atá faoi rialú cúigear daoine ar a mhéid.
Chun críocha an fho-ailt seo—
(i) Nuair a bheidh líon scairshealbhóirí cuideachta á ríomh fágfar as an áireamh aon scairshealbhóir is iontaobhaí nó ainmní do dhuine éigin atá ar shlí eile ina úinéir ar scaireanna nó ag a bhfuil leas tairbhiúil i scaireanna sa chuideachta, nó is fostaí don chuideachta, nó is banchéile úinéir thairbhiúil scaireanna sa chuideachta nó is naíon neamhphósta le húinéir den sórt sin;
(ii) Measfar cuideachta a bheith faoi rialú aon daoine i gcás tromlach na cumhachta vótála nó na scaireanna a bheith i lámha na ndaoine sin nó i lámha gaolta nó ainmnithe leis na daoine sin, nó i gcás ina bhfuil an rialú i lámha na ndaoine sin trí mheán eile ar bith;
(iii) Ciallaíonn “gaol” fearchéile nó banchéile, sinsear, nó dírshliochtach, deartháir, nó deirfiúr;
(iv) Ciallaíonn “ainmní” duine a bhféadfar a cheangal air a chumhacht vótála a fheidhmiú ar ordú ó dhuine eile, nó duine a shealbhaíonn scaireanna go díreach nó go neamhdhíreach thar ceann duine eile;
(v) Daoine i gcomhpháirtíocht agus daoine ag a bhfuil leas in eastát duine éagtha nó i maoin atá ar teachtadh ar iontaobhas measfar, faoi seach, gur duine aonair iad.
(7) San alt seo folaíonn “comhalta” aon duine ag a bhfuil scair nó leas i gcaipiteal nó i mbrabúis nó in ioncam cuideachta, agus ní fholaíonn “fostaí” aon stiúrthóir rialaithe, stiúrthóir bainistí, nó stiúrthóir.
(8) Beidh éifeacht ag na forálacha atá i Sceideal 16 maidir le hioncam iarbhír na cuideachta ó gach bunadh a ríomh, maidir lena chionroinnt ar chomhaltaí na cuideachta, agus ar aon bhealach eile d'fhonn an t-alt seo a chur i gcrích nó i ndáil leis sin.
Cosaint do chuideachtaí a tharchuireann cuntais chun na gCoimisinéirí Speisialta.
[1966, a. 3.]
531.—(1) Aon chuideachta lena mbaineann alt 530, féadfaidh sí, aon tráth tar éis an chruinnithe ghinearálta ag a nglacfar le cuntais na cuideachta mar a bheidh siad déanta suas d'aon bhliain nó tréimhse eile, cóip de na cuntais sin, mar aon le cóip den tuarascáil, más ann, ó na stiúrthóirí don bhliain nó don tréimhse sin agus cibé eolas breise, más ann, is oiriúnach léi a chur chuig na Coimisinéirí Speisialta chun iad a bhreithniú acu, agus, nuair a gheobhaidh na Coimisinéirí Speisialta na cuntais agus na doiciméid eile sin, más ann, a dúradh, rachaidh siad, faoi réir forálacha an ailt seo, i mbun staid na cuideachta maidir leis an alt sin 530 a bhreithniú.
(2) Féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta a luaithe is féidir é le réasún, ach tráth nach déanaí ná ocht lá is fiche tar éis na cuntais agus na doiciméid eile sin, más ann, a fháil, a iarraidh ar an gcuideachta cibé sonraí breise a iarrfaidh siad le réasún a thabhairt dóibh laistigh d'ocht lá is fiche, nó cibé tréimhse fadaithe a cheadóidh siad dá éis sin:
Ar choinníoll, mura ndéanfar na sonraí a iarrfar amhlaidh a thabhairt do na Coimisinéirí laistigh den tréimhse nó den tréimhse fhadaithe a cheadófar chuige sin, go bhféadfaidh siad dul ar aghaidh faoin alt seo ar bhonn an eolais a bheidh os a gcomhair.
(3) I gcás ina mbeidh cuideachta tar éis cuntais na cuideachta d'aon bhliain nó tréimhse eile, i dteannta nó d'éagmais aon doiciméad eile, a chur, faoi fho-alt (1), chuig na Coimisinéirí Speisialta, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:—
(a) mura ndéanfaidh na Coimisinéirí Speisialta, laistigh de thrí mhí tar éis dóibh na cuntais agus na doiciméid eile sin, nó má iarradh tuilleadh sonraí mar a dúradh, laistigh de thrí mhí tar éis na sonraí sin a fháil, nó tar éis deireadh na tréimhse ar lena linn a bheidh na sonraí sin le tabhairt, de réir mar a bheidh, a chur in iúl don chuideachta go bhfuil beartaithe acu gníomh breise a dhéanamh i gcás na cuideachta faoin alt sin 21 maidir leis an mbliain sin nó an tréimhse eile sin, beidh deireadh agus foirceann, go hiomlán, le cumhacht na gCoimisinéirí aon ghníomh breise eile den sórt sin a dhéanamh maidir leis an mbliain sin nó leis an tréimhse eile sin; agus
(b) d'ainneoin beartú acu mar a dúradh a bheith curtha in iúl ag na Coimisinéirí Speisialta, ní bheidh, tar éis sé mhí ó dháta an beartú a chur in iúl, cumhacht acu maidir leis an gcuideachta sin fógra a eisiúint faoi Sceideal 16, mír 4, maidir leis an mbliain nó an tréimhse sin, nó, mura mbeidh fógra den sórt sin eisithe roimh dheireadh na tréimhse sé mhí sin, ordú a thabhairt maidir leis an gcuideachta faoi alt 530 (1).
Caibidil III
Forcháin a Bhaint as Díolaíochtaí
Forcháin a bhaint as díolaíochtaí.
[1961, a. 11;
1963, a. 25 (2).]
532.—(1) San alt seo, tá le “díolaíochtaí” “fostaí” agus “fostóir” na bríonna céanna atá leo i gCaibidil IV de Chuid V.
(2) Ar é do thabhairt fógra i scríbhinn don chigire, tráth nach déanaí ná trí mhí roimh thosach bliana measúnachta, go mbeidh cáin ioncaim inasbhainte, faoi aon fhoráil maidir le Sceideal E nó faoi alt 126, as díolaíochtaí a íocfar leis an bhliain mheasúnachta, féadfaidh fostaí a roghnú go ndéanfar an fhorcháin a measadh a bheith iníoctha aige don bhliain mheasúnachta a ghnóthú trína hasbhaint as na díolaíochtaí a íocfar leis an bhliain mheasúnachta i dteannta na cánach ioncaim is inasbhainte astu mar a dúradh.
(3) I gcás ina roghnófar faoin alt seo go ndéanfar forcháin a ghnóthú trína hasbhaint as díolaíochtaí a íocfar bliain mheasúnachta, beidh feidhm ag na forálacha seo a leanas, faoi réir fho-alt (4):
(a) mura n-ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim a mhalairt, ní dhéanfar measúnacht i leith forchánach don bhliain mheasúnachta roimh dheireadh na bliana measúnachta,
(b) ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt le haon rialacháin faoin alt seo, beidh éifeacht ag na forálacha den Acht seo faoina mbeidh cáin ioncaim le hasbhaint as na díolaíochtaí agus cuntas le tabhairt inti do na Coimisinéirí Ioncaim amhail is dá mba cháin ioncaim ab inasbhainte as na díolaíochtaí an fhorcháin,
(c) i gcás—
(i) ina mbeidh an cigire agus an fostaí tar éis comhaontú i scríbhinn a dhéanamh i dtaobh méid n forchánach is iníoctha ag an bhfostaí don bhliain roimhe sin, agus
(ii) go mbeidh an tsuim aisghafa trí asbhaint as díolaíochtaí,
ní gá aon mheasúnú i leith forchánach a dhéanamh don bhliain mheasúnachta agus beidh éifeacht ag alt 133 (1), maidir leis an mbliain mheasúnachta, ionann is dá bhfágfaí ar lár alt 133 (1) (c).
(4) Ní bheidh aon éifeacht ag roghnú faoin alt seo má thugann an cigire fógra don fhostaí nach indéanta éifeacht a thabhairt dó.
(5) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim rialacháin a dhéanamh chun éifeacht a thabhairt don alt seo agus, gan dochar do ghinearáltacht an mhéid sin roimhe seo, féadfaidh siad leis na rialacháin sin—
(a) an fhoirm a fhorordú ina ndéanfar an roghnú agus an t-eolas a fhorordú a bheith le tabhairt maidir leis;
(b) an teorainn ama a fhorordú le haghaidh an cigire do thabhairt an fhógra dá dtagraítear i bhfo-alt (4);
(c) socrú a dhéanamh le haghaidh an cigire do thabhairt meastachán ar an méid forchánach is iníoctha agus le haghaidh an meastachán sin a athbhreithniú má bhíonn an fostaí míshásta leis;
(d) socrú a dhéanamh chun cinneadh a dhéanamh ar na comhréirí den mhéid iomlán cánach a íocfaidh fostóir leis na Coimisinéirí Ioncaim, is cáin a asbhaineadh as díolaíochtaí a íocadh le fostaí aon bhliain mheasúnachta áirithe, a bheidh le dáileadh i leith cánach ioncaim agus forchánach faoi seach agus chun aon iarmhéid cánach ioncaim nó forchánach a bheidh dlite ón bhfostaí ar fhoras an dáilte sin a ghnóthú trína asbhaint as díolaíochtaí a íocfar bliain níos déanaí nó ar shlí eile;
(e) aon fhorálacha atá san Acht seo nó a rinneadh faoi a chur chun feidhme (modhnaithe nó gan mhodhnú) chun críocha an ailt seo nó na rialachán.
(6) Gach rialachán a dhéanfar faoin alt seo leagfar é faoi bhráid Dháil Éireann a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann Dáil Éireann, laistigh den lá agus fiche a shuífidh Dáil Éireann tar éis an rialachán a leagan faoina bráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.
CUID XXXVII
Ilghnéitheach
Rialacha maidir le ráitis a sheachadadh.
[1918, a. 207,]
533.—Duine ar bith a dhéanfaidh, thar a cheann féin nó thar ceann duine nó daoine eile, ráiteas a sheachadadh ar mhéid luach bliantúil na mbrabús ar arb inmhuirir cáin, urramóidh sé na rialacha agus na hordacháin atá i Sceideal 18 a mhéid is inchurtha chun feidhme an céanna.
Measúnacht chánach ioncaim a bheith dochloíte le linn an t-ioncam iomlán a bheith á mheas.
[1918, a. 18;
1920, a. 32.]
534.—I gcás ina mbeidh measúnacht tagtha chun bheith críochnaitheach dochloíte chun críocha cánach ioncaim d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, beidh an mheasúnacht sin críochnaitheach dochloíte freisin le linn ioncam iomlán ó gach bunadh chun críocha an Achta seo a bheith á mheas, agus ní chuirfear aon liúntas ná coigeartú dliteanais, ar fhoras laghdú ioncaim nó caillteanais, san áireamh nuair a bheidh an t-ioncam iomlán sin ó gach bunadh á mheas chun na gcríocha sin mura mbeidh an liúntas nó an coigeartú sin déanta roimhe sin ar iarratas faoi na forálacha speisialta den Acht seo a bhaineann leis sin.
Srian le hasbhaintí agus brabúis á ríomh.
[1918, a. 209.]
535.—(1) Nuair a bheidh méid brabús nó gnóchan chun críocha cánach ioncaim á dhéanamh amach—
(a) ní dhéanfar aon asbhaintí eile seachas iad sin a áirítear go sainráiteach san Acht seo;
(b) ní dhéanfar aon asbhaint ar chuntas aon leasa bhliantúla, bhlianachta nó íocaíochta bliantúla eile a bheidh le híoc as na brabúis nó na gnóchain sin in oirchill go lamhálfar cuid chomhréire den cháin a asbhaint le linn aon íocaíocht den sórt sin a dhéanamh.
(2) Nuair a bheidh méid na mbrabús nó na ngnóchan ó aon mhaoin a thuairiscítear san Acht seo, nó ó aon oifig nó fostaíocht bhrabúis, á dhéanamh amach ní dhéanfar aon asbhaint ar chuntas caipitil a úsáideadh, nó caillteanais a tharla, in aon trádáil nó in aon ghairm nó fostaíocht.
Barántais agus orduithe a fhorghníomhú.
[1918, a. 214.]
536.—(1) Forghníomhóidh na daoine faoi seach chun a mbeidh siad dírithe barántais agus proiceachtanna na gCoimisinéirí Speisialta.
(2) Cabhróidh comhaltaí an Gharda Síochána leis an Acht seo a chur i ngníomh, agus déanfaidh siad de réir cibé proiceachtanna agus barántas a dhíreofar chucu chuige sin faoi údarás an Achta seo agus forghníomhóidh siad iad.
Eifeacht easpa foirme, dearmaid, etc., ar mheasúnachtaí, ar mhuirir, ar bharántais agus ar imeachtaí eile.
[1918, a. 216.]
537.—(1) Ní dhéanfar measúnacht, muirear, barántas ná imeacht eile a airbheartóidh a bheith déanta de bhun an Achta seo a neamhniú, ná ní mheasfar é a bheith ar neamhní ná inneamhnithe mar gheall ar easpa foirme, ná ní difear dó dearmad, locht nó aon ní a bheith ar lár ann, má bhíonn sé, ó thaobh substainte agus éifeachta, ar cothrom nó i gcomhréir le hintinn agus brí an Achta seo, agus má ainmnítear ann de réir ghnáth-intinne agus ghnáth-thuisceana an duine nó an mhaoin a mhuirearaítear nó a mbeartaítear go ndéanfaí muirearú air nó difear dó leis an gcéanna.
(2) Ní tháinseofar measúnacht ná muirear a rinneadh ar mheasúnacht ná ní dhéanfar difear don chéanna—
(a) mar gheall ar dhearmad a bheith ann—
(i) maidir le hainm nó sloinne an duine a bheidh faoi dhliteanas; nó
(ii) maidir le tuairisc aon bhrabús nó maoine; nó
(iii) maidir le méid na cánach a muirearaíodh;
(b) mar gheall ar aon difear idir an fógra agus an deimhniú muirir nó measúnachta:
Ar choinníoll i gcásanna muirir go ndéanfar an fógra muirir a sheirbheáil go cuí ar an duine a bheartaítear a mhuirearú, agus go mbeidh san fhógra agus sa deimhniú faoi seach, i substaint agus in éifeacht, na sonraí ar a mbeidh an muirear déanta; agus déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta gach muirear den sórt sin a éisteacht agus a chinneadh de réir a tuillteanais.
Measanna agus luachálacha a bheith díolmhaithe ó dhleacht stampa.
[1918, a. 217.]
538.—Ní dhlífear aon dleacht stampa a chur ar mheas nó luacháil ar bith a dhéanfar de bhun agus chun críocha an Achta seo.
Páipéir agus leabhair a bhaineann le cáin a sheachadadh.
[1918, a. 219.]
539.—(1) Duine ar bith a bhfuil aon leabhair nó páipéir maidir le cáin ioncaim nó forcháin ina choimeád nó ina sheilbh déanfaidh sé, laistigh de mhí tar éis fógra i scríbhinn ó na Coimisinéirí Ioncaim á cheangal air sin a dhéanamh, iad a sheachadadh don duine a bheidh ainmnithe san fhógra, agus má mhainníonn sé déanamh amhlaidh, tabhóidh sé pionós £50 in aghaidh gach ciona den sórt sin.
(2) Beidh admháil an duine a bheidh ainmnithe san fhógra ina leorghlanadh don duine a sheachadfaidh na leabhair nó na páipéir.
Imeachtaí coiriúla i gcoinne bailitheora.
[1918, a. 86 (3).]
540.—I gcás aon bhailitheoir a ceapadh faoi alt 7 den Acht Airgid, 1934, measfar, chun críche aon díotála nó imeachtaí coiriúla i leith aon fheileonacht nó oilghníomh a rinne sé mar bhailitheoir amhlaidh, gur cléireach, oifigeach nó seirbhíseach de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim é.
Cruthú i dtaobh duine a bheith ina Choimisinéir nó ina oifigeach.
[1918, a. 233.]
541.—In aon imeachtaí faoi réim nó de dhroim an Achta seo os comhair aon chúirt nó duine dá gcumhachtaítear fianaise a thógáil, féadfar cruthú prima facie go raibh aon duine áirithe ina choimisinéir nó ina oifigeach a thabhairt trína chruthú go raibh an duine sin in ainm bheith ina choimisinéir nó ina oifigeach, nó gur ghníomhaigh sé mar choimisinéir nó mar oifigeach, an tráth a bhí aon ní faoi aighneas in aon imeachtaí den sórt sin.
Seachadadh agus seirbheáil fógraí agus fianaise orthu.
[1918, a. 220;
1958, a. 5, 66, Sc. 4.]
542.—(1) Aon ordacháin a bheidh ceadaithe ag na Coimisinéirí Speisialta maidir leis an am agus leis an tslí ina ndéanfar orduithe a ghreaú, a sheachadadh nó a sheirbheáil ar shlí eile, agus na daoine ar a mbeidh siad le seirbheáil urramóidh an Bailitheoir iad nuair a thabharfaidh an cigire dó iad.
(2) Aon fhógra a údaraítear nó a cheanglaítear faoin Acht seo a thabhairt ag na Coimisinéirí Ioncaim nó ag cigire nó oifigeach eile do na Coimisinéirí Ioncaim féadfar é a sheirbheáil tríd an bpost:
Ar choinníoll, maidir le haon fhógra nó doiciméad eile a bheidh le tabhairt, le seirbheáil, le cur ar aghaidh nó le seachadadh, faoin Acht seo nó faoi aon Acht maidir le cáin ioncaim, go bhféadfar é a sheirbheáil leis an bpost i cibé cásanna a ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim le rialacháin a dhéanfaidh siad chuige sin.
(3) Aon fhógra nó foirm a bheidh le seirbheáil ar dhuine féadfar é a sheachadadh dó nó é a fhágáil ag a ghnáth-áit chónaithe nó ag an áit chónaithe is déanaí is eol a bheith aige:
Ar choinníoll, i gcás aon fhógra nó doiciméid eile a bheidh le tabhairt nó le seachadadh do dhuine fostaithe nó le seirbheáil air nó le cur ar aghaidh chuige, go bhféadfar é a sheirbheáil air leis an bpost ag a áit fostaíochta.
(4) Aon fhógra a údaraítear nó a cheanglaítear faoin Acht seo a thabhairt ag na Coimisinéirí Ioncaim féadfaidh oifigeach do na Coimisinéirí Ioncaim, a bheidh údaraithe acu chun fógraí den chineál lena mbaineann an fógra a thabhairt, é a shíniú agus a thabhairt agus má shínítear agus má thugtar amhlaidh é beidh sé chomh bailí éifeachtúil agus dá mba iad na Coimisinéirí Ioncaim a shínigh faoina lámha agus a thug é.
(5) Féadfar fianaise prima facie i dtaobh aon fhógra faoin Acht seo a thug na Coimisinéirí Ioncaim nó cigire nó oifigeach eile do na Coimisinéirí Ioncaim a thabhairt in aon imeachtaí trí dhoiciméad a airbheartóidh gur cóip den fhógra é a thabhairt ar aird, agus ní gá postanna oifigiúla na ndaoine nó post oifigiúil an duine a n-airbheartófar gurb iad nó é a thug an fógra nó, má bhíonn sé sínithe, na sínithe nó an síniú, a chruthú, go raibh údarás ag na daoine nó ag an duine a shínigh agus a thug é é sin a dhéanamh.
(6) Aon fhógraí a bheidh le tabhairt agus le seachadadh do na Coimisinéirí Speisialta, nó le seirbheáil orthu, beidh siad bailí éifeachtúil má thugtar nó má sheachadtar iad dá gCléireach nó má sheirbheáltar air iad.
(7) Beidh éifeacht ag an alt seo d'ainneoin aon fhoráil eile de na hAchtanna Cánach Ioncaim.
Rialacháin a leagan faoi bhráid Thithe an Oireachtais.
[1918, a. 236;
1922, Uimh. 2, a. 5 (2), 10;
1937, Uimh. 40, a. 2 (1).]
543.—Na rialacháin sin uile de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim a bhaineann—
(a) le forcháin a mheasúnú, a mhuirearú, a bhailiú agus a ghnóthú, nó
(b) le seirbheáil leis an bpost,
leagfar iad faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a ndéanta agus, má dhéanann ceachtar Teach den Oireachtas laistigh den lá agus fiche, nó i gcás rialacháin a bhaineann le forcháin, laistigh den daichead lá, a shuífidh an Teach sin tar éis aon rialachán den sórt sin a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.
Daoine den chléir agus pearsana eaglaise: asbhaint.
[1918, r. Gin., 2.]
544.—(1) Nuair a bheifear ag meas na cánach is inmhuirir faoi aon Sceideal ar dhuine den chléir nó ar phearsa eaglaise d'aicme chreidimh ar bith, bainfear na hasbhaintí seo a leanas as aon bhrabúis, táillí nó díolaíochtaí a bhaineann lena ghairm—
(a) aon suimeanna airgid a d'íoc sé nó caiteachais a thabhaigh sé go hiomlán, go heisiatach agus de riachtanas ag comhlíonadh a dhualgais mar dhuine den chléir nó mar phearsa eaglaise;
(b) cíbe cuid den chíos (nach mó ná an t-ochtú cuid), a cheadóidh na coimisinéirí nó an cigire a rinne an mheasúnacht, a bheidh íoctha aige maidir le teach cónaithe ar a n-úsáidtear aon chuid de go formhór agus go substaintiúil chun críocha a dhualgais mar dhuine den chléir nó mar phearsa eaglaise den sórt sin;
agus i gcás ina mbeidh teach cónaithe á áitiú ag aon duine den chléir nó ag aon phearsa eaglaise den sórt sin, ach gan aon chíos a bheith á íoc aige as, measfar chun críocha na forála roimhe seo go bhfuil cíos á íoc aige ar cóimhéid le luach bliantúil an tí chónaithe arna mheasúnú i leith cánach faoi Sceideal A.
(2) Mura ndearnadh aon asbhaint den sórt sin, déanfar cuid chomhréireach den cháin a d'íoc sé a aisíoc leis an duine den chléir nó leis an bpearsa eaglaise ar a chruthú do na Coimisinéirí Speisialta go ndearnadh aon suim a chaitheamh mar a dúradh.
Bord Soláthair an Leictreachais a mheasúnú.
[1930, a. 3.]
545.—(1) Dearbhaítear agus achtaítear leis seo nach ionann agus narbh ionann riamh Bord Soláthair an Leictreachais agus an Stát ná brainse ná roinn de Rialtas an Stáit chun críche dliteanas maidir le measúnacht i leith cánach ioncaim agus íoc cánach ioncaim a chinneadh.
(2) Is faoi na suirbhéireachtaí agus na luachálacha faoi na hAchtanna Luachála a chinnfear an luach bliantúil ar maidir leis a bheidh cáin le muirearú faoi Sceidil A agus B den Acht seo i leith aon tionóntáin nó oidhreachtáin atá go heisiatach i seilbh nó faoi rialú Bhord Soláthair an Leictreachais nó á áitiú aige agus atá díolmhaithe de thuras na huaire ó mheasúnacht i leith an ráta chontae nó an ráta bhardasaigh.
Cáin a mhuirearú i gcás bunadh nach dtugann ioncam.
[1926, a. 3.]
546.—Aon uair in aon bhliain mheasúnachta a bheadh duine i dteideal ioncaim ó bhunadh áirithe nach dtugann ioncam iarbhír don bhliain sin nó laistigh de, agus go ndéanfaí an cháin air a ríomh, dá mba gur thug an bunadh ioncam, faoi threoir ioncaim ón mbunadh céanna aon bhliain nó blianta roimhe sin, beidh cáin inmhuirir ar an duine sin, sa bhliain mheasúnachta a dúradh, sa tslí chéanna agus i leith an mhéid chéanna agus dá mba gur thug an bunadh ioncam an bhliain sin.
Faoiseamh i gcás bronntanas áirithe.
[1965, a. 64.]
547.—(1) Baineann an t-alt seo le bronntanas airgid arna thabhairt don Aire Airgeadais an 6ú lá d'Aibreán, 1965, nó dá éis lena úsáid chun aon chríocha a soláthraítear airgead poiblí chun nó mar chabhair chun an costas a bhaineann leo agus a ghlacfaidh an tAire sin.
San fho-alt seo ciallaíonn “airgead poiblí” airgead arna mhuirearú ar an bPríomh-Chiste nó arna eisiúint as nó arna sholáthar ag an Oireachtas.
(2) I gcás ina ndéanfaidh duine a bheidh tar éis bronntanas lena mbaineann an t-alt seo a thabhairt faoiseamh ó cháin a éileamh faoi threoir an bhronntanais sin, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas den alt seo.
(3) Chun críocha cánach don bhliain mheasúnachta a thabharfaidh an duine an bronntanas déanfar méid an chéanna a bhaint as aon ioncam nó a fhritháireamh i gcoinne aon ioncaim de chuid an duine ar arb inmhuirir cáin don bhliain sin agus i gcás inar gá sin, urscaoilfear nó aisíocfar cáin dá réir sin; agus ríomhfar dá réir sin ioncam iomlán an duine nó i gcás inar bean phósta an duine a meastar gurb ioncam de chuid a fearchéile a hioncam, ioncam iomlán an fhearchéile.
San fho-alt seo ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo.
Faoiseamh i gcás tithe atá á n-áitiú ag daoine den chléir agus ag pearsana creidimh.
[1919, a. 22.]
548.—I gcás ina n-áitíonn duine den chléir nó pearsa creidimh d'aon aicme chreidimh teach cónaithe saor ó chíos de bhua a oifige in imthoscaí de shórt nach mbeidh luach bhliantúil an tí le háireamh mar chuid dá ioncam, beidh sé i dteideal, ar fhógra a thabhairt don chigire tráth nach déanaí ná an 30ú lá de Mheán Fómhair aon bhliain áirithe, nó, i gcás inar thosaigh áitiú an duine sin den chléir nó na pearsan creidimh sin ar dháta tar éis an 30ú lá de Mheitheamh, roimh dheireadh trí mhí tar éis dáta tosaithe an áitithe sin, a iarraidh go ndéanfaí luach bliantúil an tí, tar éis méid aon suime bliantúla is iníoctha i leith an tí sin a bhaint as, a áireamh chun críocha uile cánach ioncaim in aghaidh na bliana sin mar ioncam tuillte de chuid an duine sin den chléir nó na pearsan eaglaise sin.
San alt seo tá le “suim bhliantúil” an bhrí chéanna atá léi in alt 18 (3).
Ioncam nach féidir a chur chun an Stáit.
[1953, a. 10;
1965, a. 4 (7).]
549.—(1) San alt seo—
ciallaíonn “cáin” cáin ioncaim, forcháin nó cáin bhrabús corparáide, de réir mar a bheidh;
ciallaíonn “ioncam sonrach” ioncam a bhfuil a bhunadh lasmuigh den Stát agus arb é a mhéid an méid, nó cuid den mhéid, (dá ngairtear an méid a dúradh san alt seo) ar a ríomhtar an cháin de réir an Achta seo.
(2) Faoi réir fho-alt (3), (4) agus (5), beidh éifeacht ag forálacha an ailt seo i gcás—
(a) cáin a mhuirearú trí mheasúnacht in aghaidh aon tréimhse, cibé acu roimh dháta an Achta seo a rith nó tar éis an dáta sin a thosaigh sé, agus cibé acu roimh an dáta sin nó tar éis an dáta sin a rinneadh an mheasúnacht, agus
(b) gan an cháin a bheith íoctha.
(3) In aon chás ina dtabharfar do na Coimisinéirí Ioncaim, ar an dáta a bheidh an cháin iníoctha nó dá éis sin, cibé cruthúnas is leor leo nach féidir, mar gheall ar reachtaíocht sa tír ina bhfuil a bhunadh nó mar gheall ar bheart feidhmiúcháin ag Rialtas na tíre sin, ioncam sonrach a chur chun an Stáit, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, chun críocha bailiúcháin, an mheasúnacht a áireamh amhail is nár fholaigh an méid a dúradh an t-ioncam sonrach, ach beidh deireadh leis an áireamh sin a luaithe a bheidh na Coimisinéirí Ioncaim gan leor-chruthúnas den sórt sin.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim, chun críocha an ailt seo, aon eolas is dóigh leo is gá a éileamh.
(5) Duine ar bith atá míshásta le breith na gCoimisinéirí Ioncaim faoi fho-alt (3), féadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn a thabhairt do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh de lá agus fiche tar éis an bhreith a chur in iúl dó, a iarraidh an cás a chur faoi bhráid na gCoimisinéirí Speisialta, ionann agus dá mba achomharc é in aghaidh measúnachta, agus beidh feidhm, le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha de na hAchtanna Cánach Ioncaim a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
Ús ar cháin thar téarma.
[1962, a. 14 (1), (3)-(6);
1963, a. 102.]
550.—(1) Faoi réir forálacha an ailt seo agus ailt 551 agus 552, beidh ag gabháil le haon cháin a mhuirearófar le haon mheasúnacht i leith cánach ioncaim, forchánach nó cánach brabús corparáide ús de réir leath faoin gcéad in aghaidh gach mí nó cuid de mhí ón dáta a thiocfaidh an cháin chun bheith dlite agus iníoctha go dtí go n-íocfar í.
(2) I gcás ina n-íocfar aon cháin tráth nach déanaí ná trí mhí ón dáta a thiocfaidh sí chun bheith dlite agus iníoctha, maithfear an t-ús uirthi faoin alt seo.
(3) Ní bheidh ús iníoctha faoin alt seo ar an gcáin a mhuirearófar le haon mheasúnacht mura rud é nach lú ná £1 méid iomlán an úis.
(4) An t-ús is iníoctha faoin alt seo—
(a) beidh sé iníoctha gan aon asbhaint chánach ioncaim agus ní lamhálfar mar asbhaint é le linn aon ioncam, brabúis nó caillteanais a bheith á ríomh chun aon cheann de chríocha an Achta seo, agus
(b) measfar gur fiach é atá dlite don Aire Airgeadais chun tairbhe don Phríomh-Chiste agus beidh sé iníoctha leis na Coimisinéirí Ioncaim,
agus, faoi réir fho-alt (5), beidh ag forálacha gach achtachán a bhaineann le gnóthú aon chánach arna muirearú le measúnacht feidhm maidir le haon mhéid úis is iníoctha ar an gcáin sin a ghnóthú ionann agus dá mba chuid den cháin sin an méid sin úis.
(5) In imeachtaí a thionscnófar de bhua fho-alt (4)—
(a) beidh deimhniú ón mBailitheoir á dheimhniú méid áirithe úis a bheith dlite ón duine, agus iníoctha ag an duine, arbh ina choinne a tionscnaíodh na himeachtaí ina fhianaise, go dtí go suífear a mhalairt, go bhfuil an tsuim sin dlite agus iníoctha, agus
(b) féadfar deimhniú ag deimhniú mar a dúradh agus a airbheartóidh a bheith arna shíniú ag an mBailitheoir a thairiscint i bhfianaise gan chruthú agus measfar, go dtí go suífear a mhalairt, é a bheith arna shíniú ag an mBailitheoir.
An éifeacht ar ús a bheidh ag faoisimh a thabharfar trí urscaoileadh nó trí aisíoc.
[1962, a. 14 (7).]
551.—(1) Faoi réir fho-alt (2)—
(a) i gcás ina ndéanfar faoiseamh ó cháin arna muirearú le haon mheasúnacht den sórt dá dtagraítear in alt 550 (1) a thabhairt do dhuine ar bith trí aon chuid den cháin sin a urscaoileadh, déanfar cibé coigeartú ar an méid is iníoctha faoin alt seo maidir leis an measúnacht, agus déanfar an oiread sin a aisíoc d'aon mhéideanna a íocadh cheana faoin alt seo maidir leis, is gá chun a áirithiú gurb é méid iomlán a bheidh sa tsuim uile, más aon suim é, a íocfar nó is iníoctha faoin alt seo maidir leis an measúnacht an méid iomlán a bheadh inti dá mba nár muirearaíodh riamh an cháin a glanadh, agus
(b) i gcás ina ndéanfar faoiseamh ó cháin a íocadh in aghaidh aon bhliana measúnachta nó aon tréimhse cuntasaíochta a thabhairt d'aon duine trí aisíoc, beidh teideal aige chun a cheangal go ndéileálfar chun críocha an fho-ailt seo leis an méid a aisíocfar, an fad a rachaidh sé, ionann agus dá mba urscaoileadh é ar an gcáin a muirearaíodh air (cibé acu ina aonar é nó i dteannta daoine eile) le haon mheasúnacht in aghaidh na bliana céanna nó na tréimhse céanna, i slí, áfach, nach gcuirfear chun feidhme é maidir le haon mheasúnacht a rinneadh tar éis an faoiseamh a bheith tugtha agus ní chuirfear chun feidhme é maidir le níos mó ná measúnacht amháin ionas go ndéanfar an méid cánach a bheidh muirearaithe leis na measúnacht a laghdú gan é a mhúchadh.
(2) Ní dhéileálfar le haon fhaoiseamh, cibé acu trí urscaoileadh nó trí aisíoc, mar fhaoiseamh—
(a) a dhéanann difear do cháin arna muirearú le measúnacht i leith cánach ioncaim mura faoiseamh ó cháin ioncaim é, nó
(b) a dhéanann difear do cháin arna muirearú le haon mheasúnacht i leith fhorchánach mura faoiseamh ó fhorcháin é.
Tosach feidhme ailt 550 agus 551.
[1962, a. 14 (2) (9).]
552.—(1) Beidh feidhm ag ailt 550 agus 551 maidir le measúnachtaí d'ainneoin gur roimh thosach feidhme an Achta seo a rinneadh iad nó gur i leith blianta measúnachta roimh an mbliain 1967-68 a rinneadh iad, agus, maidir le haon mheasúnachtaí a rinneadh roimh thosach feidhme an Achta seo, measfar éifeacht a bheith acu i gcónaí:
Ar choinníoll nach measfar ús a bheith tosaithe ag rith faoi na hailt sin ó aon dáta roimh an 1ú lá d'Eanáir, 1963.
(2) Beidh éifeacht ag ailt 550 agus 551 agus ag fo-alt (1) den alt seo, maidir le measúnachtaí i leith cánach ioncaim nó forchánach agus measfar éifeacht a bheith acu i gcónaí in ionad forálacha alt 14 den Acht Airgeadais, 1962:
Ar choinníoll go measfar aon ní a rinneadh faoin alt sin 14 nó dá bhua maidir le measúnachtaí i leith cánach ioncaim nó forchánach a bheith déanta faoi réir forálacha comhréire ailt 550 agus 551 nó de bhua na bhforálacha sin agus go ndéanfar tagairtí in aon doiciméad don alt sin 14 nó d'aon fhoráil den alt sin a fhorléiriú dá réir sin maidir le measúnachtaí i leith cánach ioncaim nó forchánach mar thagairtí do na forálacha comhréire de na hailt sin 550 agus 551.
Cearta mianraí a lamháil d'úinéir i leith costas.
[1922, a. 26.]
553.—(1) I gcás cearta chun mianraí a oibriú sa Stát a bheith ligthe in aghaidh aon bhliana measúnachta, beidh teideal ag an léasóir, ar éileamh a dhéanamh chuige, go n-aisíocfar leis an méid sin den cháin ioncaim a d'íoc sé trí asbhaint nó ar shlí eile i leith an chíosa nó na ríchíosanna don bhliain sin is comhionann le méid na cánach ar aon suimeanna a gcruthófar chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta go ndearna sé iad a íoc go hiomlán, go heisiatach agus de riachtanas, mar chostais bainistí nó maoirseachta ar na mianraí sin sa bhliain sin:
Ar choinníoll nach ndéanfar aon aisíoc cánach—
(a) ach amháin ar a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta gur íocadh cáin ar mhéid comhiomlán an chíosa nó na ríchíosanna; nó
(b) má rinneadh nó go feadh an mhéid a rinneadh, na costais sin a lamháil, ar shlí eile, mar asbhaint le linn ioncam a bheith á ríomh chun críocha cánach ioncaim.
(2) Déanfar fógra i dtaobh aon éilimh chun na gCoimisinéirí Speisialta faoin alt seo, mar aon le sonraí an éilimh sin, a thabhairt don chigire laistigh de dhá mhí dhéag tar éis deireadh na bliana measúnachta ar ina leith a rinneadh an t-éileamh, agus má agóideann an cigire i gcoinne an éilimh sin éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta an céanna ionann agus mar dhéanfaidís i gcás achomhairc chucu i gcoinne measúnachta faoi Sceideal D, agus beidh feidhm dá réir sin ag na forálacha den Acht seo maidir le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí.
CUID XXXVIII
Tosach Feidhme, Aisghairm, Cosaint, Forálacha Sealadacha agus Forálacha Eatramhacha agus Gearrtheideal
Tosach feidhme agus aisghairm.
[Iarmartach.]
1919, c. 32.
1922, c. 17.
554.—(1) Faoi réir fhorálacha na Coda seo, tiocfaidh an tAcht seo i bhfeidhm an 6ú lá d'Aibreán, 1967, agus déantar leis seo na hachtacháin a luaitear i Sceideal 19 (achtacháin dá ngairtear na hachtacháin aisghairthe san Acht seo), a aisghairm a mhéid a luaitear sa tríú colún den Sceideal sin amhail ón lá sin:
Ar choinníoll, ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt leis an gCuid seo, nach mbeidh feidhm ag forálacha an Achta seo maidir le cáin ioncaim nó forcháin don bhliain 1966-67 nó d'aon bhliain mheasúnachta roimhe sin, agus go leanfaidh forálacha na n-achtachán aisghairthe d'fheidhm a bheidh acu maidir le cáin ioncaim agus forcháin d'aon bhliain den sórt sin an méid céanna a bheadh feidhm acu maidir leo dá mba nár ritheadh an tAcht seo.
(2) Beidh éifeacht ag an gcoinníoll a ghabhann le fo-alt (1), maidir leis na forálacha i leith cáin bhrabús corparáide atá sna forálacha den Acht seo a bhaineann de réir téarmaí leis an gcáin sin, ionann agus dá mba é a bhí sna tagairtí do cháin ioncaim agus d'fhorcháin don bhliain 1966-67 nó d'aon bhliain mheasúnachta roimhe sin tagairtí do cháin bhrabús corparáide do thréimhse chuntasaíochta dar críoch dáta roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1967.
(3) Nuair a bheidh ioncam á ríomh chun aon chríche de chríocha an Achta seo ní chuirfear san áireamh ioncam a áireofaí mura mbeadh fo-alt (1), mar ioncam atá díolmhaithe ó cháin faoi alt 16 den Finance Act, 1919, nó faoi alt 27 den Finance Act, 1922.
(4) Tá éifeacht ag an alt seo faoi réir fhorálacha alt 552 (a bhaineann le tosach feidhme forálacha áirithe den Acht seo maidir le hús ar mheasúnachtaí i leith cánach ioncaim agus forchánach).
A mhéid a bheidh feidhm ag an Acht i gcás blianta roimh 1967-68.
[Iarmartach.]
555.—(1) I gcás na bhforálacha seo a leanas den Acht seo, is é sin le rá—
(a) Codanna VII, VIII, XXXIII agus XXXV, agus Sceidil 17 agus 18;
(b) ailt 536, 537, 539, 541 agus 542;
(c) maidir le hioncam is inmhuirir i leith cánach ioncaim nó forchánach don bhliain 1967-68 nó d'aon bhliain mheasúnachta ina dhiaidh sin, ailt 358 (1), 360 (1) agus 361 (2) agus Sceideal 10;
(d) cibé méid d'aon fhoráil eile den Acht seo a údaraíonn déanamh, athrú nó aisghairm aon ordaithe nó rialacháin; agus
(e) ach amháin i gcás inarb í an cháin atá i gceist cáin go huile do bhlianta measúnachta roimh an mbliain 1967-68 nó, maidir le cáin bhrabús corparáide, do thréimhsí cuntasaíochta dar críoch dáta roimh an 6ú lá d'Aibreán, 1967, cibé méid d'aon fhoráil eile san Acht seo a thugann aon chumhacht nó a fhorchuireann aon dualgas a n-oibríonn a fheidhmiú nó a chomhlíonadh maidir le cáin ar feadh níos faide ná bliain mheasúnachta amháin nó tréimhse chuntasaíochta amháin,
ní bheidh feidhm ag an gcoinníoll a ghabhann le halt 554 (1), agus tiocfaidh na forálacha sin i ngníomh chun gach críche an 6ú lá d'Aibreán, 1967, d'eisiamh forálacha comhréire na n-achtachán aisghairthe:
Ar choinníoll, i gcás aon fhoráil sna hachtacháin sin a fhorchuireann pionós nó forghéilleadh i leith aon ghnímh nó neamhghnímh, go leanfaidh sí, maidir le haon ghníomh nó neamhghníomh a tharla nó a thosaigh roimh an 6ú lá sin d'Aibreán a dúradh, d'éifeacht a bheith aici d'eisiamh na forála den Acht seo a bhfuil sí i gcomhréir léi.
(2) Má oibríonn agus a mhéid go n-oibríonn foráil den Acht seo amhail ón 6ú lá d'Aibreán, 1967, de bhua fho-alt (1), d'eisiamh forála sna hachtacháin aisghairthe, déanfar aon ordú nó rialachán nó ní a rinneadh nó ag a mbeidh éifeacht ionann agus dá mba go ndearnadh é faoin bhforáil eisiata roimh an dáta sin a áireamh amhail ón dáta sin ionann agus dá mba ordú nó rialachán nó ní é a rinneadh faoin bhforáil sin den Acht seo.
(3) D'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den alt seo—
(a) ní bheidh feidhm ag alt 186 (2), 211 (1) nó 526 (6) maidir le cáin d'aon bhliain roimh an mbliain 1922-23, agus
(b) ní mheasfar go bhfolaíonn na tagairtí in ailt 124, 125, 126 agus 127 do dhíolaíochtaí lena mbaineann Caibidil IV de Chuid V tagairtí d'aon díolaíochtaí is inmheasúnaithe i leith cánach ioncaim faoi Sceideal E agus ab iníoctha roimh an 6ú lá de Dheireadh Fómhair, 1960, agus beidh éifeacht dá réir sin ag aon rialacháin a rinneadh nó a mheasfar a rinneadh faoi alt 127.
Cosaint d'achtacháin nach n-aisghairtear.
[Iarmartach.]
556.—Beidh éifeacht ag na forálacha den Acht seo (seachas na forálacha d'alt 559 a bhaineann le forléiriú tagairtí) faoi réir an méid sin d'aon Acht ina bhfuil forálacha a bhaineann le, nó a dhéanann difear maidir le, cáin ioncaim, forcháin nó cáin bhrabús corparáide is méid—
(a) nach n-aisghairtear leis an Acht seo; agus
(b) a d'oibreodh i ndáil leis na cánacha sin faoi seach dá mba nár cuireadh an tAcht seo in ionad na n-achtachán aisghairthe.
An bhrí atá le “Bailitheoir” in ailt 187, 188, 478, 480 go 482, 484 go 489, 494, 519, 542 agus 550 agus i Sceideal 2, Riail 6.
557.—Déanfar gach tagairt don Bhailitheoir in aon fhoráil acu seo a leanas, eadhon, ailt 187, 188, 478, 480 go 482, 484 go 489, 494, 519, 542 agus 550 agus Riail 6 de Sceideal 2, a fhorléiriú mar thagairt a fholaíonn tagairt do bhailitheoir arna cheapadh faoi alt 7 den Acht Airgid, 1934.
Daoine a bhí fostaithe tráth ag cuideachta iarnróid.
[1929, a. 17 (8).]
1918, c. 40.
558.—I gcás inar scoir duine ar bith de bheith i seilbh oifige nó fostaíochta faoi chuideachta iarnróid, nó inar scoir sé de bheith i dteideal aon phinsin a d'íoc cuideachta iarnróid, déanfar cibé méid nach bhféadfaí a bhaint as díolaíochtaí d'aon cháin a measúnaíodh agus a muirearaíodh ar an gcuideachta faoi Riail 7 de na Rialacha is infheidhmithe maidir le Sceideal E den Income Tax Act, 1918, i leith na hoifige, na fostaíochta nó an phinsin sin a bhailiú agus a thobhach ón duine sin nó óna sheiceadóirí nó a riarthóirí, de réir mar a bheidh, ionann agus dá mbeadh an cháin sin inmhuirir agus gur muirearaíodh í airsean nó orthusan.
Forléiriú tagairtí.
[Iarmartach.]
559.—(1) Ní dhéanfaidh sé difear do leanúntas oibrithe an dlí a bhaineann le cáin ioncaim, forcháin agus cáin bhrabús corparáide an tAcht seo a chur in ionad na n-achtachán aisghairthe agus—
(a) cibé méid d'aon achtachán nó doiciméad (lena n-áirítear achtacháin atá san Acht seo) a thagraíonn, go sainráite nó go hintuigthe, d'aon fhoráil, nó do nithe a rinneadh nó a bheidh le déanamh faoi aon fhoráil, nó chun críocha aon fhorála, de chuid an Achta seo forléireofar é, má cheadaíonn agus a mhéid a cheadaíonn cineál ábhair an actacháin nó an doiciméid sin, mar ní ina bhfuil, i ndáil leis na tráthanna nó na blianta nó na tréimhsí nó na himthosca nó na críocha a bhfuil nó a raibh éifeacht ina leith ag an bhforáil chomhréire sna hachtacháin aisghairthe, tagairt don fhoráil chomhréire sin nó, de réir mar a bheidh, do rudaí a rinneadh nó a bheidh le déanamh faoin bhforáil chomhréire sin nó chun críocha na forála comhréire sin;
(b) an méid sin d'aon achtachán nó doiciméad (lena n-áirítear achtacháin aisghairthe agus achtacháin agus doiciméid a ritheadh nó a rinneadh tar éis dáta an Achta seo a rith) a thagraíonn, go sainráite nó go hintuigthe, d'aon fhoráil nó do nithe a rinneadh nó a bheidh le déanamh faoi aon fhoráil nó chun críocha aon fhorála, de chuid na n-achtachán aisghairthe forléireofar é, má cheadaíonn agus a mhéid a cheadaíonn cineál ábhair an achtacháin nó an doiciméid sin, mar ní ina bhfuil, i ndáil leis na tráthanna nó na blianta nó na tréimhsí nó na himthosca nó na críocha a bhfuil nó a raibh éifeacht ina leith ag foráil chomhréire an Achta seo tagairt don fhoráil chomhréire sin nó, de réir mar a bheidh, do rudaí a rinneadh nó a mheasfar a rinneadh nó a bheidh le déanamh faoin bhforáil chomhréire sin nó chun críocha na forála comhréire sin.
(2) Airítear go sonrach sna tagairtí atá i bhfo-alt (1) do rudaí a rinneadh nó a bheidh le déanamh faoi aon fhoráil áirithe, agus sin gan dochar do ghinearáltacht na dtagairtí, tagairtí do mhuirir i leith cánach agus d'fhaoisimh ó cháin a rinneadh nó a deonaíodh nó a bheidh le déanamh nó le deonú faoin bhforáil sin:
Ar choinníoll, i gcás na méideanna is féidir faoi ailt 241, 244, 245, 248, 252, 254, 295, 305, 309 nó 310 a thabhairt anonn ó bhlianta measúnachta roimh an mbliain 1967-8, go ndéanfar, a mhéid a bheidh difear idir éifeacht na n-achtachán aisghairthe agus éifeacht na n-achtachán comhréire san Acht seo, iad a chinneadh de réir na n-achtachán aisghairthe.
Buanú oifigeach; ionstraimí agus doiciméid.
[Iarmartach.]
560.—(1) Na hoifigigh go léir a ceapadh faoi na hachtacháin aisghairthe agus a bheidh i seilbh oifige díreach roimh thosach feidhme an Achta seo leanfaidh siad de bheith i seilbh oifige ionann agus dá mba faoin Acht seo a ceapadh iad.
(2) Gach ionstraim agus doiciméad a rinneadh nó a eisíodh faoi na hachtacháin aisghairthe agus a bheidh i bhfeidhm díreach roimh thosach feidhme an Achta seo leanfaidh sé i bhfeidhm ionann agus dá mba faoin Acht seo a rinneadh nó a eisíodh é.
Gearrtheideal.
561.—Féadfar an tAcht Cánach Ioncaim, 1967, a ghairm den Acht seo.
SCEIDEAL 1
Sásra chun Cáin a Mheasúnú, a Mhuirearú agus a íoc faoi Sceideal C agus, i gCásanna áirithe, faoi Sceideal D
CUID I.
Díbhinní, etc., ioncaim phoiblí, is iníoctha le Banc na hÉireann, nó a cuireadh ar iontaobh Bhanc na hÉireann le híoc
1. Ar aon íocaíocht a theacht chun bheith dlite, déanfaidh Banc na hÉireann maidir leis na díbhinní agus na brabúis a ghabhann leo sin is iníoctha leo as ioncam poiblí an Stáit, nó is iníoctha as aon ioncam poiblí agus a cuireadh ar a n-iontaoibh le híoc agus le himdháil, cuntais fhíora ar na nithe seo a leanas a sheachadadh, i leabhair a chuirfear ar fáil chuige sin, do no coimisinéirí a bheidh ceaptha chun an cháin orthu a mheasúnú agus a mhuirearú—
(a) méideanna na ndíbhinní agus na mbrabús a ghabhann leo sin is iníoctha leis an mBanc;
(b) na díbhinní uile a cuireadh ar iontaobh an Bhainc le híoc leis na daoine le teideal chucu; agus
(c) an méid cánach is inmhuirir ar an gcéanna de réir an ráta atá i bhfeidhm tráth an íoca gan aon asbhaint eile seachas mar a lamháiltear leis an Acht seo.
2. Sonróidh na cuntais sin cuntas leithleach gach duine.
3. Déanfaidh na coimisinéirí an cháin is inmhuirir ar na cuntais a sheachadfar a mheasúnú feadh iomlán a mbreithiúnais agus a mbarúla, agus seachadfaidh siad chun na gCoimisinéirí Speisialta na leabhair mheasúnachta agus iad sínithe acu.
4. Cuirfidh na Coimisinéirí Speisialta faoi deara go ndéanfar amach dhá dheimhniú ina dtaispeánfar an méid iomlán cánach, méideanna iomlána na ndíbhinní agus na mbrabús a ghabhann leo ar a bhfuil cáin muirearaithe, agus tuairisc na ndaoine nó na gcomhlachtaí daoine lenarb iníoctha an céanna, nó ag a bhfuil a n-imdháil nó a bhfuil a n-íoc ar a n-iontaobh.
5. Cuirfear deimhniú amháin chun na gcoimisinéirí arb é a ndualgas an mheasúnacht a dhéanamh agus cuirfear an ceann eile chun na gCoimisinéirí Ioncaim.
6.—(1) I gcás díbhinní agus brabús a ghabhann leo sin, is iníoctha le Banc na hÉireann as ioncam poiblí an Stáit, cuirfidh Banc na hÉireann do leithligh an cháin i leith an mhéid is iníoctha leo.
(2) I gcás díbhinní agus brabús a ghabhann leo sin a cuireadh ar iontaobh Bhanc na hÉireann le híoc agus le himdháil—
(a) déanfaidh Banc na hÉireann, sula ndéanfaidh sé aon íoc, méid na cánach a choinneáil chun críocha an Achta seo;
(b) measfar coinneáil an mhéid a bheith ina íoc ar an gcáin ag na daoine a bheidh i dteideal na ndíbhinní agus déanfaidh siad lamháil ina leith ar iarmhar an chéanna a fháil; agus
(c) beidh Banc na hÉireann saortha agus urscaoilte i leith suime ar cóimhéid leis an méid a choinneofar ionann agus dá mbeifí tar éis an tsuim sin a íoc iarbhír.
[do. r. 8;
1925, Sc. 3.]
7. Déanfar airgead a cuireadh do leithligh nó a coinníodh faoi mhír 6 a íoc isteach i gcuntas ginearálta na gCoimisinéirí Ioncaim i mBanc na hÉireann, agus i dteannta gach íocaíochta den sórt sin beidh deimhniú, faoi lámha beirt nó níos mó de na coimisinéirí a rinne an mheasúnacht, ar mhéid na measúnachta faoina ndearnadh an íocaíocht.
8. I gcás ina ndéanfaidh Banc na hÉireann gach uile ní is gá chun go bhféadfar an cháin a mheasúnú agus a íoc i leith Stoic Rialtas na Breataine agus Stoic na hIndia a bheidh inscríofa ina leabhair i mBaile Atha Cliath, gheobhaidh an Banc mar luach saothair liúntas, a ríomhfar faoi threoir an méid díbhinní a bheidh íoctha maidir leis na Stoic sin as ar baineadh cáin, agus a shocróidh an tAire Airgeadais.
9. Ach amháin mar a bhforáiltear a mhalairt in aon achtacháin eile a bheidh i bhfeidhm ar dháta thosach feidhme an Achta seo, ní dhéanfar aon mheasúnacht, muirearú ná asbhaint cánach faoin gCuid seo den Sceideal seo i gcás nach mó ná caoga scilling aon íocaíocht leath-bhliantúil i leith aon díbhinní, ach déanfar na díbhinní sin a mheasúnú agus a mhuirearú faoi Chás III de Sceideal D.
CUID II
Forálacha maidir le díbhinní, etc., is iníoctha as ioncam poiblí na hÉireann trí Bhanc Náisiúnta na Cathrach, Teo.
1. Ar aon íocaíocht a theacht chun bheith dlite, déanfaidh Banc Náisiúnta na Cathrach, Teoranta, maidir le haon díbhinní is iníoctha as ioncam poiblí an Stáit agus a cuireadh ar a iontaobh le híoc nó le himdháil, cuntais fhíora ar na nithe seo a leanas a sheachadadh do na Coimisinéirí Speisialta i leabhair a chuirfear ar fáil chuige sin—
(a) na díbhinní uile a cuireadh ar a iontaobh le híoc leis na daoine le teideal chucu; agus
(b) an méid cánach is inmhuirir ar an gcéanna de réir an ráta atá i bhfeidhm tráth an íoca gan aon asbhaint eile seachas mar a lamháiltear leis an Acht seo.
2. Sonróidh na cuntais sin cuntas leithleach gach duine.
3. Beidh ag na Coimisinéirí Speisialta na cumhachtaí go léir is gá maidir leis na leabhair agus na cuntais a dúradh a scrudú, a iniúchadh, a sheiceáil agus a imréiteach, agus déanfaidh siad na díbhinní a mheasúnú agus a mhuirearú de réir an ráta cánach a bheidh i bhfeidhm tráth an íoca ach iad laghdaithe méid na udíolúintí (más ann) a bheidh lamháilte acu, agus tabharfaidh siad fógra ar an méid a mheasúnófar agus a mhuirearófar amhlaidh do Bhanc Náisiúnta na Cathrach, Teoranta.
4. Déanfaidh Banc Náisiúnta na Cathrach, sula ndéanfaidh sé aon íoc, méid na cánach a choinneáil chun críocha an Achta seo.
5. Measfar coinneáil an mhéid a bheith ina íoc ar an gcáin ag na daoine a bheidh i dteideal na ndíbhinní agus déanfaidh siad lamháil ina leith ar iarmhar an chéanna a fháil, agus beidh Banc Náisiúnta na Cathrach, Teoranta, saortha agus urscaoilte i leith suime ar cóimhéid leis an méid a choinneofar ionann agus dá mbeifí tar éis an tsuim sin a íoc iarbhír.
6. Is leis an Ard-Chuntasóir Ioncaim a íocfar airgead a chuirfear do leithligh agus a choinneofar amhlaidh.
CUID III
Díbhinní ioncaim phoiblí is iníoctha ag oifigí poiblí agus ranna poiblí
1. Is faoi Sceideal C a mhuirearóidh na Coimisinéirí Speisialta díbhinní ioncaim phoiblí is iníoctha ag aon oifig phoiblí nó Roinn Stáit.
2. Feidhmeoidh na Coimisinéirí Speisialta cumhachtaí agus dualgais mar atá ag coimisinéirí dá gcumhachtaítear díbhinní a mhuirearú is iníoctha as an ioncam poiblí i gcásanna eile.
3. Nuair a dhéanfar aon íocaíochtaí mar a dúradh, déanfaidh an t-oifigeach cuí an cháin orthu a ríomh agus a dheimhniú le haghaidh íoca, agus coinneoidh seisean an cháin agus íocfaidh sé an céanna isteach i gcuntas ginearálta na gCoimisinéirí Ioncaim i mBanc na hÉireann.
CUID IV
[1918, Sc. C., Gníomhairí Ioca, r. 1; Sc. D, r. Ilgh. 7;
1923, a. 10 (5);
1938, a. 5 (2) (3) (4) (6).]
Díbhinní ioncaim phoiblí eile, díbhinní lena mbaineann Cuid XXXI, fáltais ó chupóin agus an praghas a íocadh ar chupóin a cheannach
1.—(1) Gach duine den sórt a luaitear anseo ina dhiaidh seo, is é sin le rá—
(a) gach duine (seachas Banc na hÉireann) a mbeidh sé curtha ar a iontaobh aon díbhinní a íoc is iníoctha le haon daoine sa Stát amach as aon ioncam poiblí seachas ioncam an Stáit; agus
(b) gach duine sa Stát a mbeidh sé curtha ar a iontaobh aon díbhinní lena mbaineann Cuid XXXI a íoc; agus
(c) gach baincéir nó duine eile sa Stát a gheobhaidh íoc aon díbhinní in imthosca go bhfuil na díbhinní inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal C, nó i gcás díbhinní lena mbaineann Cuid XXXI, faoi Sceideal D; agus
(d) gach baincéir sa Stát a dhíolfaidh nó a réadóidh ar shlí eile cupóin ar mhodh go bhfuil na fáltais ón díol nó ón réadú inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal C, nó i gcás díbhinní lena mbaineann Cuid XXXI, faoi Sceideal D; agus
(e) gach déileálaí i gcupóin sa Stát a cheannóidh cupóin i slí go bhfuil an praghas a íocadh á gceannach inmhuirir i leith cánach faoi Sceideal C, nó i gcás díbhinní lena mbaineann Cuid XXXI, faoi Sceideal D,
déanfaidh sé, laistigh de mhí tar éis é a cheangal amhlaidh air le fógra arna fhoilsiú in Iris Oifigiúil, cuntas i scríbhinn a sheachadadh do na Coimisinéirí Ioncaim, ina n-inseoidh sé a ainm agus a áit chónaithe, agus ina mbeidh tuairisc ar na díbhinní sin, nó ar na fáltais nó ar an bpraghas a íocadh ar a gceannach, agus déanfaidh sé freisin, ar éileamh ón gcigire a bheidh údaraithe chuige sin ag na Coimisinéirí Ioncaim, cuntais fhíora iomlána a sheachadadh don chigire, le haghaidh úsáide na gCoimisinéirí Speisialta, ar mhéid na ndíbhinní sin go léir, nó ar mhéid na bhfáltas nó an phraghais a íocadh ar cheannach.
(2) Sonróidh na cuntais a dúradh cuntais leithleacha gach duine de na daoine le teideal na díbhinní, na fáltais nó an praghas a íocadh ar cheannach sin a fháil, agus inseoidh sé ainm agus seoladh gach duine acu sin, agus tabharfaidh sé sonraí ar na méideanna is iníoctha agus, i gcás méideanna is iníoctha as aon ioncam poiblí seachas ioncam an Stáit, sonraí ar an ioncam poiblí ar amach as is iníoctha gach méid leithleach.
2. “Daoine inmhuirir” a ghairtear ina dhiaidh seo sa Chuid seo de na daoine a luaitear i bhfomhíreanna (1) (a), (1) (b), (1) (c), (1) (d) agus (1) (e) de mhír 1.
[Sc. C, Gníomhaírí Ioca, r. 2;
1938, a. 5 (3) (4).]
3. Beidh ag na Coimisinéirí Speisialta na cumhachtaí go léir is gá maidir le scrúdú, iniúchadh, seiceáil agus imréiteach na leabhar agus na gcuntas ar dhíbhinní, ar fháltais nó ar an bpraghas a íocadh ar cheannach, arna seachadadh faoi mhír 1, agus measúnóidh siad agus muirearóidh siad na díbhinní, na fáltais nó an praghas a íocadh ar cheannach de réir an ráta cánach a bheidh i bhfeidhm tráth an íoca, lúide méid na ndíolaíochtaí (más ann) a lamháil siad, agus tabharfaidh siad fógra i dtaobh an mhéid a measúnaíodh agus a muirearaíodh amhlaidh don duine is inmhuirir.
[Sc. C, Gníomhaírí Ioca, r. 3;
1938, a. 5 (3) (4).]
4. Íocfaidh an duine is inmhuirir, as an airgead ina lámha, an cháin ar na díbhinní, ar na fáltais nó ar an bpraghas a íocadh ag ceannach thar ceann na ndaoine a bhí ina theideal sin, agus beidh sé saortha i leith gach íocaíochta den sórt sin, agus beidh feidhm ag forálacha an Achta seo mar atá feidhm acu i gcás díbhinní is iníoctha as ioncam poiblí an Stáit agus a cuireadh ar iontaobh Bhanc na hÉireann le híoc agus le himdháil.
5. Íocfaidh an duine inmhuirir an cháin isteach i gcuntas ginearálta na gCoimisinéirí Ioncaim i mBanc na hÉireann, agus mura n-íocfar í gnóthófar uaidh í sa tslí chéanna inar féidir cáin ioncaim eile a measúnaíodh agus a muirearaíodh air a ghnóthú.
6. Aon duine inmhuirir a dhéanfaidh gach ní is gá chun gur féidir an cháin a mheasúnú agus a íoc gheobhaidh sé mar luach saothair liúntas, a bheidh le háireamh faoi threoir mhéid na ndíbhinní, na bhfáltas nó an phraghais a íocadh ar cheannach, a íocadh agus as ar baineadh cáin, agus a shocróidh an tAire Airgeadais de réir ráta nach lú ná 13s. 6d. in aghaidh gach £1,000 den mhéid sin.
7. D'ainneoin aon ni contrártha dó sin san Acht seo, i gcás ina mbeidh sé curtha ar iontaobh Bhanc na hÉireann (dá ngairtear “an Banc” anseo feasta sa mhír seo) aon díbhinní a íoc is iníoctha le haon daoine sa Stát amach as aon ioncam poiblí seachas ioncam an Stáit, beidh feidhm ag forálacha na Coda seo maidir leis an mBanc, agus i gcás ina ndéanfaidh an Banc na nithe go léir is gá de réir na bhforálacha sin do dhuine a dhéanamh a bhfuil íoc na ndíbhinní sin curtha ar a iontaobh beidh luach saothair iníoctha leis an mBanc de réir fhorálacha mhír 6.
8. Ní chuirfidh aon ní sa Chuid seo d'oibleagáid ar aon bhaincéir aon sonraí a nochtadh maidir le cúrsaí duine ar bith a mbeidh sé ag gníomhú thar a cheann.
9. Más rud é, maidir le cáin i leith na bhfáltas ó dhíol nó ó réadú aon chúpóin nó i leith an phraghais a íocadh ar cheannach aon chúpóin, go mbeidh cuntas tugtha sa cháin sin faoin gCuid seo ag aon bhaincéir nó ag aon déileálaí i gcúpóin agus go mbeidh na Coimisinéirí Speisialta sásta, maidir leis na díbhinní is iníoctha ar na cúpóin ar i ndáil leo a d'éirigh na fáltais nó an praghas sin, gur íocadh na díbhinní sin ina dhiaidh sin ar mhodh gur baineadh cáin as na díbhinní sin faoi aon cheann d'fhorálacha an Sceidil seo, aisíocfar an cháin a asbhaineadh amhlaidh.
CUID V
[1923, a. 10;
1924, a. 6 (1);
1925, a. 14;
1965, a. 7 (4).]
Faoiseamh ón oibleagáid chun cáin a íoc ar ús agus díbhinní áirithe agus ar íocaíochtaí bliantúla áirithe eile i gcás daoine ar cuireadh íoc ar a n-iontaobh
1. Nuair a bheidh aon ús, díbhinní, nó íocaíochtaí bliantúla eile is iníoctha as aon ioncam poiblí seachas ioncam an Stáit, nó i leith stoc, cistí, scaireanna nó urrúis aon chomhlachta daoine nach sa Stát atá a gcónaí, curtha ar iontaobh aon duine sa Stát le híoc le haon duine sa Stát beidh cumhacht ag na Coimisinéirí Ioncaim faoiseamh a thabhairt don duine a mbeidh íoc curtha ar a iontaobh amhlaidh ón oibleagáid chun an cháin ar an gcéanna a íoc a fhorchuirtear air le Cuid III den Acht seo, nó le Cuid XXXI agus leis an Sceideal seo.
2. Nuair a bheidh an faoiseamh a dúradh á dheonú acu beidh cumhacht ag na Coimisinéirí Ioncaim aon choinníollacha a fhorordú is dóigh leo is gá chun a áirithiú go measúnofar agus go n-íocfar aon cháin is inmheasúnaithe agus is iníoctha maidir leis an ús, leis na díbhinní nó leis na híocaíochtaí bliantúla eile sin, faoi fhorálacha an Achta seo.
3. Beidh litir arna síniú ag rúnaí nó ag rúnaí cúnta na gCoimisinéirí Ioncaim, nó fógra sa chéill sin san Iris Oifigiúil, á rá go bhfuil na Coimisinéirí Ioncaim tar éis gach ceann nó aon cheann de na cumhachtaí a thugtar dóibh leis seo a fheidhmiú, ina leorfhianaise go ndearna siad sin.
4. Aon uair a tharlóidh, faoi na cumhachtaí a thugtar do na Coimisinéirí Ioncaim leis an gCuid seo, go dtabharfar don duine a mbeidh íoc an úis, na ndíbhinní, nó na n-íocaíochtaí bliantúla eile curtha ar a iontaobh faoiseamh ó íoc na cánach ar an gcéanna, beidh an cháin sin inmheasúnaithe agus inmhuirir faoin gcás iomchuí de Sceideal D ar an duine, agus iníoctha ag an duine, a bheidh i dteideal na ndíbhinní nó na n-íocaíochtaí bliantúla eile sin.
5. I gcás ina ndéanfaidh an duine a mbeidh íoc an úis, na ndíbhinní, nó na n-íocaíochtaí bliantúla eile curtha ar a iontaobh na coinníollacha a chomhlíonadh a bheidh forordaithe ag na Coimisinéirí Ioncaim faoi mhír 2, beidh an duine sin i dteideal liúntas a fháil mar luach saothair a ríomhfar faoi threoir mhéid na ndíbhinní, an úis nó na n-íocaíochtaí bliantúla eile a mbeidh na coinníollacha sin comhlíonta ina leith agus a shocróidh an tAire Airgeadais de réir ráta nó rátaí nach lú in aon chás ná 13s. 6d. in aghaidh gach £1,000 den mhéid sin.
CUID VI
Léiriú Codanna I, II, III agus IV
Beidh feidhm ag alt 51 (a mhíníonn, i dteannta abairtí eile “díbhinní”, “ioncam poiblí”, “díbhinní ioncaim phoiblí”, “baincéir” agus “cúpóin”) i gcás léiriú Codanna I go IV den Sceideal seo mar atá feidhm aige i gcás léiriú Chuid III den Acht seo:
Ar choinníoll go bhfolóidh “díbhinní” i gCuid IV den Sceideal seo an t-ús, na blianachtaí nó na híocaíochtaí sin uile ar díbhinní lena mbaineann Cuid XXXI iad de réir bhrí alt 459.
SCEIDEAL 2
Rialacha is Infheidhmithe maidir le Sceideal E
[1918, Sc. E, r. 5;
1922, a. 18 (5);
1929, a. 17 (10).]
1.—(1) Má thagann duine tráth ar bith, i rith na bliana measúnachta nó i leith na bliana sin, chun bheith i dteideal aon tuarastail, táillí nó díolaíochtaí breise thar an méid a ndearnadh measúnacht air ina leith, nó arb inmhuirir é ina leith i dtosach na bliana sin, déanfar measúnacht bhreise air a mhinice is gá, i leith aon tuarastail, táillí nó díolaíochtaí breise den sórt sin, ionas go bhféadfar é a mhuirearú i leith méid iomlán a thuarastail, a tháillí nó a dhíolaíochtaí don bhliain sin.
(2) Má chruthaíonn duine ar bith chun sástacht an chigire gur mó an méid a ndearnadh measúnacht maidir leis i leith a thuarastail, a tháillí nó a dhíolaíochtaí d'aon bhliain mheasúnachta ná méid a thuarastail, a tháillí nó a dhíolaíochtaí don bhliain sin, coigeartófar an mheasúnacht agus aisíocfar aon mhéid a ró-íocadh ar mhodh cánach.
(3) Ní bheidh feidhm ag an riail seo i gcás measúnachtaí a ndéantar de bhun alt 110 (1) (c), cáin a ríomh ina leith ar mhéid tuarastal, táillí, peircuisí nó brabús na bliana roimh an mbliain mheasúnachta.
2. Íocfar an cháin i leith na n-oifigí poiblí agus na bhfostaíochtaí brabúis go léir sa Stát nó íocfaidh na hoifigigh a thuairiscítear faoi seach anseo ina dhiaidh seo an cháin sin, eadhon:—
(a) oifigí le ceachtar Teach den Oireachtas;
(b) oifigí le haon chúirt sa Stát;
(c) oifigí poiblí faoin Stát;
(d) oifigigh d'Óglaigh na hÉireann;
(e) oifigí nó fostaíochtaí brabúis faoi aon chomhlacht eaglaise;
(f) oifigí nó fostaíochtaí brabúis faoi aon chuideachta nó cumann, cibé acu corpraithe nó gan a bheith corpraithe;
(g) oifigí nó fostaíochtaí brabúis faoi aon fhoras poiblí, nó faoi aon bhunachas poiblí de chineál ar bith, nó cibé críoch chun ar bunaíodh an céanna;
(h) oifigí nó fostaíochtaí brabúis faoi aon bhardas poiblí nó údarás áitiúil poiblí, nó faoi iontaobhaithe nó caomhnóirí aon chistí, dolaí nó dleachtanna poiblí;
(i) gach uile oifig phoiblí eile nó gach uile fhostaíocht brabúis eile de chineál poiblí.
3. Má bhíonn oibleagáid de riachtanas ar shealbhóir oifige nó fostaíochta brabúis costais taistil a thabhú ag comhlíonadh dualgas na hoifige nó na fostaíochta agus iad a íoc as díolaíochtaí na hoifige nó na fostaíochta, nó capall a choinneáil agus a chothabháil chun go bhféadfaidh sé an céanna a chomhlíonadh, nó airgead a chaitheamh ar shlí eile, go hiomlán, go heisiatach agus de riachtanas, ag comhlíonadh na ndualgas sin, féadfar na costais a tabhaíodh de riachtanas agus a íocadh amhlaidh a asbhaint as na díolaíochtaí a bheidh le measúnú.
4. I gcás inar léir don Aire Airgeadais maidir le haon aicme daoine a fhaigheann aon tuarastal, táillí nó díolaíochtaí is iníoctha as an ioncam poiblí go bhfuil d'oibleagáid ar na daoine sin airgead a leagan amach agus a chaitheamh, go hiomlán, go heisiatach agus de riachtanas, ag comhlíonadh na ndualgas ar maidir leo is iníoctha an tuarastal, na táillí, nó na díolaíochtaí sin, féadfaidh an tAire Airgeadais an tsuim sin a shocrú a mheasfaidh sé a bheith cothrom comhionann leis an meán-mhéid bliantúil a rinne daoine den aicme sin a leagan amach agus a chaitheamh mar a dúradh, agus nuair a bheidh an cháin á muirearú ar an tuarastal, ar na táillí, nó ar na díolaíochtaí sin, déanfar cibé suimeanna a shocróidh an tAire Airgeadais amhlaidh a bhaint as méid an chéanna:
Ar choinníoll, i gcás teideal a bheith ag duine ar bith, mura mbeadh forálacha na rialach seo, suim is mó ná an tsuim a socraíodh amhlaidh a asbhaint, go bhféadfar an tsuim sin a asbhaint in ionad na suime a socraíodh amhlaidh.
5.—(1) I gcás inarb iníoctha aon phá oifigiúil in oifig phoiblí, nó ag aon ghníomhaire a bheidh fostaithe chuige sin, déanfar an cháin is inmhuirir air a bhaint as an bpá oifigiúil, nó as aon airgead is iníoctha ar chuntas an phá oifigiúil sin nó aon riaráistí de, agus cuirfear chun feidhme í ag íoc aon chánach den sórt sin nach mbeidh íoctha ar bhealach eile, agus íocfar í leis na Coimisinéirí Ioncaim.
(2) Más cigire a mhuirearóidh an cháin is iníoctha tarchuirfidh sé cuntas ar an méid cánach a mhuirearófar amhlaidh chun na hoifige inarb iníoctha an pá oifigiúil, ionas go n-asbhainfear í ansin.
(3) Sa riail seo ciallaíonn “pá oifigiúil” aon tuarastal, táillí, pá, peircuisí, nó brabúis eile, nó aon bhlianacht, pinsean nó stipinn.
(4) I gcás inarb iníoctha blianacht nó pinsean as aon bhrainse áirithe den ioncam poiblí in oifig an bhrainse sin, féadfar an cháin i leith an chéanna a mhuirearú ar an modh céanna i ngach slí agus a dhéanfaí dá mba thuarastal nó pá ab iníoctha as an bhlianacht nó an pinsean.
6.—(1) Más rud é—
(i) nach féidir an cháin i leith aon oifige nó fostaíochta brabúis a asbhaint i láimh an oifigigh iomchuí nó i láimh an ghníomhaire le haghaidh na ndíolaíochtaí maidir leis an íoc; nó
(ii) gur íocadh na díolaíochtaí sin leis an duine a bhí ina dteideal;
agus go mainneoidh nó go ndiúltóidh an duine a muirearaíodh an cháin a íoc, féadfaidh an t-oifigeach cuí faoi alt 158, nó féadfaidh na coimisinéirí do na hoifigí lena mbaineann, le scríbhinn faoina lámha agus a séalaí, an mhainneachtain nó an diúltú, agus an tsuim is iníoctha, a dheimhniú do na Coimisinéirí Speisialta.
(2) Ar an deimhniú a fháil dóibh déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta, trí bharántas faoina lámha agus a séalaí, a chumhachtú don Bhailitheoir an cháin a thobhach sa tslí chéanna ina ndéanfadh sé, agus leis na cumhachtaí céanna atá aige, i gcás cánach eile is intobhaigh aige faoin Acht seo.
7. I gcás ina n-údaraítear cáin a asbhaint as aon suimeanna, déanfar an asbhaint cibé tráthanna gach bliain is iníoctha na suimeanna sin.
SCEIDEAL 3
Faoisimh i leith Cáin a Mhuirearófar ar íocaíochtaí ar Scor, Etc.
Réamhráiteach
1. Lamhálfar faoiseamh de réir na bhforálacha ina dhiaidh seo den Sceideal seo i ndáil le cáin is inmhuirir de bhua alt 114, i gcás ina ndéanfar éileamh go cuí de réir alt 115.
2. Ní bheidh éilitheoir i dteideal faoisimh faoin Sceideal seo maidir le haon ioncam a mbeidh sé i dteideal an cháin air a mhuirearú in aghaidh aon duine eile, nó í a asbhaint, a choinneáil, nó a íoc as aon íocaíocht a dhlíonn sé a dhéanamh le haon duine eile.
Faoiseamh trí shuimeanna is inmhuirir a laghdú
3. Nuair a bheifear ag ríomh an mhuirir i leith cánach maidir le híocaíocht is inmhuirir i leith cánach faoi alt 114, nach íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige, asbhainfear as an íocaíocht suim is comhionann leis an méid (más aon mhéid é) atá de bhreis ar £3,000 ag an sochar aoisliúntais caipitiúil caighdeánach don oifig nó don fhostaíocht ar ina leith an íocaíocht.
4. Sa Sceideal seo, ciallaíonn “an sochar aoisliúntais caipitiúil caighdeánach” maidir le hoifig nó fostaíocht, suim arna háireamh mar a leanas, is é sin le rá—
(a) déanfar amach meánmhéid sochar oifige sealbhóra na hoifige nó na fostaíochta in aghaidh bliana amháin de réir na dtrí bliana deiridh dá sheirbhís roimh an dáta iomchuí (nó de réir tréimhse uile a sheirbhíse más giorra í ná trí bliana);
(b) iolrófar an fichiú cuid den mhéid a dhéanfar amach ag (a) ar an slánuimhir de bhlianta iomlána seirbhíse a bheidh curtha isteach ag an sealbhóir san oifig nó san fhostaíocht; agus
(c) asbhainfear as an toradh ag (b) suim is comhionann le méid, nó de réir mar a bheidh, le luach ar an dáta iomchuí, aon chnapshuime (nach inmhuirir i leith cánach) a fuair an sealbhóir nó is infhaighte aige i leith na hoifige nó na fostaíochta de bhun aon scéime nó ciste de shórt dá dtagraítear in alt 115 (1) (d):
Ar choinníoll nach dtabharfar aon aird chun críocha na míre seo ar sheirbhís aon duine mar oifigeach nó fostaí ag comhlacht corpraithe aon tráth nuair a bhí sé ina stiúrthóir dílseánach nó ina fhostaí dílseánach (mar a mhínítear sin le halt 226) ag an gcomhlacht sin.
5. I gcás inarb inmhuirir cáin faoi alt 114 den Acht seo i leith dhá íocaíocht nó níos mó lena mbaineann mír 3, is íocaíochtaí a rinneadh leis an duine céanna nó ina leith i ndáil leis an oifig nó an fhostaíocht chéanna nó i ndáil le hoifigí nó fostaíochtaí éagsúla faoin bhfostóir céanna nó faoi fhostóirí comhpháirte, ansin—
(a) beidh feidhm ag an mír sin 3 ionann agus dá mba é a bhí sna híocaíochtaí sin aon íocaíocht amháin ar cóimhéid le méid comhiomlán na n-íocaíochtaí sin agus i gcás iad a dhéanamh i leith oifigí nó fostaíochtaí éagsúla, ionann is dá mba é a bhí sa sochar aoisliúntais caipitiúil caighdeánach méid ar cóimhéid le suim na sochar aoisliúntais caipitiúil caighdeánach do na hoifigí nó do na fostaíochtaí sin;
(b) i gcás ina measfar gurb ioncam do bhlianta measúnachta éagsúla na híocaíochtaí, is é an faoiseamh a bheidh le deonú faoin mír sin i leith íocaíocht is inmhuirir i leith aon bliana measúnachta an méid a bheidh de bhreis ag an bhfaoiseamh arna ríomh de réir na forála sin roimhe seo i leith na híocaíochta sin agus aon íocaíochtaí is inmhuirir i leith blianta measúnachta roimhe sin ar an bhfaoiseamh i leith na n-íocaíochtaí is déanaí a luaitear;
agus má tharlaíonn i gcás an sochar aoisliúntais caipitiúil caighdeánach d'oifig nó d'fhostaíocht arb ina leith a rinneadh dhá cheann nó níos de na híocaíochtaí nach é an sochar céanna é maidir le gach ceann de na híocaíochtaí sin, measfar chun críche na míre seo é a bheith ar cóimhéid leis an gceann is mó de na sochair sin.
6. Nuair a bheifear ag ríomh an mhuirir i leith cánach i gcás íocaíocht is inmhuirir i leith cánach faoi alt 114 is íocaíocht i leith oifige nó fostaíochta inar cuid de sheirbhís an tsealbhóra seirbhís choigríche agus nach íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige, asbhainfear as an íocaíocht (i dteannta aon asbhainte a lamháiltear faoi na forálacha roimhe seo den Sceideal seo) suim a mbeidh an chomhréir chéanna idir í agus an tsuim ab inmhuirir i leith cánach ar leithligh ón mír seo agus a bheidh idir fad na seirbhíse coigríche agus fad na seirbhíse roimh an dáta iomchuí.
Faoiseamh trí cháin a laghdú
7. I gcás aon íocaíocht arb inmhuirir cáin ina leith faoi alt 114 lamhálfar an faoiseamh seo a leanas trí asbhaint as an gcáin is inmhuirir de bhun an ailt sin, is é sin le rá, déanfar amach—
(a) an méid cánach ab inmhuirir ar leithligh ón mír seo i leith ioncam sealbhóra nó iarshealbhóra na hoifige nó na fostaíochta don bhliain mheasúnachta a n-áirítear an íocaíocht ina leith mar ioncam;
(b) an méid cánach ab inmhuirir amhlaidh dá mba nach ndearnadh an íocaíocht;
(c) an dífear idir na méideanna cánach faoi seach ab inmhuirir amhlaidh ar an tuiscint—
(i) nach ndearnadh ach an codán iomchuí den íocaíocht (tar éis aon fhaoiseamh ab infheidhmithe ina leith faoi na forálacha sin roimhe seo den Sceideal seo a asbhaint) a íoc; agus
(ii) nach ndearnadh aon chuid den íocaíocht;
agus gan aird a thabhairt, i gceachtar cás, ar aon díolaíochtaí eile ón oifig nó ón bhfostaíocht;
agus is é an méid a bheidh le hasbhaint an difear idir an méid a rinneadh amach ag (a) agus suim an mhéid a rinneadh amach ag (b) agus an t-iolrú iomchuí ar an difear a rinneadh amach ag (c).
8. I gcás ina bhfolaítear in ioncam sealbhóra nó iarshealbhóra na hoifige nó na fostaíochta don bhliain mheasúnachta a measfar gurb ioncam ina leith an íocaíocht ioncam a bhfuil teideal aige cáin air a mhuirearú in aghaidh aon duine eile, nó cáin a asbhaint, a choimeád nó a shásamh as aon íocaíocht a dhlíonn sé a dhéanamh le haon duine eile, déanfar na méideanna dá dtagraítear i bhfomhíreanna (a) go (c) de mhír (7) a ríomh ionann is nach mbeadh an cháin sin inmhuirir i leith an ioncaim sin.
9. Sa Sceideal seo, ciallaíonn “an codán iomchuí” agus “an t-iolrú iomchuí”, faoi seach, maidir le haon íocaíocht—
(a) i gcás nach íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige an íocaíocht, an séú cuid agus a sé;
(b) i gcás inarb íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige an íocaíocht, a haon arna roinnt ar an uimhir iomchuí de bhlianta seirbhíse gan chaitheamh, agus an uimhir sin de bhlianta;
gus chun críocha na míre seo ciallaíonn “an uimhir iomchuí de bhlianta seirbhíse gan chaitheamh” an uimhir de bhlianta iomlána a cuireadh san áireamh agus méid na híocaíochta á ríomh is blianta a mbeadh teideal ag sealbhóir na hoifige nó na fostaíochta (ar shlí seachas de bhua socruithe a dhéanfaí ar ionchas a éirí as oifig nó a chur as oifig nó aon athrú iomchuí i bhfeidhmeanna nó i ndíolaíochtaí na hoifige nó na fostaíochta) chun an oifig nó an fhostaíocht nó a díolaíochtaí iomlána a choinneáil, agus i gcás inar lú an tréimhse a chuirfear san áireamh mar a dúradh ná bliain iomlán amháin nó inar mó é ná uimhir chruinn de bhlianta áireofar é chun críocha na míre seo mar bhliain iomlán amháin nó mar an uimhir iomlán de bhlianta is airde ina dhiaidh sin, de réir mar a bheidh.
10. Má bhíonn cáin inmhuirir faoi alt 114 i leith dhá íocaíocht nó níos mó leis an duine céanna nó ina leith maidir leis an oifig nó leis an bhfostaíocht chéanna agus gurb inmhuirir amhlaidh í don bhliain mheasúnachta chéanna, áireofar na híocaíochtaí sin chun críocha mhír 7 mar aon íocaíocht amháin ar cóimhéid le méid comhiomlán na n-íocaíochtaí sin:
Ar choinníoll, nuair nach ionann an codán iomchuí agus an t-iolrú iomchuí i leith gach ceann de na híocaíochtaí, go ndéanfar an faoiseamh faoin mír sin 7 a ríomh ar leithligh maidir le gach íocaíocht nó íocaíochtaí ag a mbeidh codán iomchuí agus iolrú iomchuí éagsúil, agus in aon ríomh den sórt sin—
(a) fágfar as an áireamh chun críocha uile na míre sin 7 aon íocaíocht arb ísle an t-iolrú iomchuí ina leith; agus
(b) nuair a bheidh an difear ag (c) den mhír sin á dhéanamh amach, toimhdeofar nár íocadh ach an codán iomchuí d'aon íocaíocht arb airde an t-iolrú iomchuí ina leith;
agus is é an faoiseamh a lamhálfar suim na bhfaoiseamh a bheidh ríofa amhlaidh i leith na n-íocaíochtaí faoi seach.
11. Má bhíonn cáin inmhuirir faoi alt 114 i leith dhá íocaíocht nó níos mó leis an duine céanna nó ina leith i ndáil le hoifigí nó fostaíochtaí éagsúla agus gur inmhuirir amhlaidh í don bhliain mheasúnachta chéanna, beidh feidhm ag míreanna 7 go 10 ionann agus dá ndéanfaí na híocaíochtaí sin i leith na hoifige nó na fostaíochta céanna agus dá mba dhíolaíochtaí ón oifig nó ón bhfostaíocht chéanna aon díolaíochtaí ó aon cheann de na hoifigí nó de na fostaíochtaí sin.
Forlíontach
12. Aon tagairt atá sna forálacha roimhe seo den Sceideal seo d'íocaíocht arb inmhuirir cáin ina leith faoi alt 114 is tagairt í d'oiread den íocaíocht sin agus is inmhuirir i leith cánach tar éis an faoiseamh is infheidhmithe ina leith faoi alt 115 (3) a asbhaint.
13. Sa Sceideal seo ciallaíonn “íocaíocht chúitimh mar gheall ar cailliúint oifige” íocaíocht—
(a) de bhun ordú ó chúirt in imeachtaí mar gheall ar dhífhostú éagórach nó ar shlí eile mar gheall ar chonradh fostaíochta a shárú, nó mar shocrú ar na himeachtaí sin nó mar shocrú ar éileamh arbh fhéidir imeachtaí den sórt sin a bhunú ina leith; nó
(b) mar chúiteamh mar gheall ar aon cheart a mhúchadh a mbeadh sárú air inchaingne in imeachtaí den sórt sin;
agus déanfar aon cheist i dtaobh cé acu is íocaíocht chúitimh mar gheall ar chailliúint oifige nó nach ea aon íocaíocht áirithe, agus cá mhéad is íocaíocht den sórt sin í, a chinneadh de réir na n-imthosca uile agus ní faoi threoir na dtéarmaí ar a ndeirtear í bheith déanta a chinnfear (nó a chinnfear go huile) an cheist sin.
14. Aon tagairt atá sa Sceideal seo do dhíolaíochtaí oifige nó fostaíochta is tagairt í do na díolaíochtaí sin gan aon íocaíocht is inmhuirir i leith cánach faoi alt 114 a áireamh; agus nuair a bheifear ag ríomh méid na ndíolaíochtaí sin chun aon chríche de chuid an Sceidil seo—
(a) cuirfear san áireamh aon mhuirear cothromaíochta a bheidh dlite de shealbhóir na hoifige nó na fostaíochta faoi alt 272;
(b) asbhainfear aon liúntais faoi alt 241 nó 272, agus aon liúntas faoi alt 222 nó 223, nó faoi Sceideal 2, Riail 3, a mbeidh teideal aige chucu;
agus, chun méid na ndíolaíochtaí in aghaidh aon bhliana seirbhíse a dhéanamh amach, measfar aon mhuirir nó liúntais mar a dúradh do bhliain mheasúnachta a bheith ag faibhriú ó lá go lá, agus cionroinnfear ar an dóigh sin iad de réir ama.
15. Sa Sceideal seo, ciallaíonn “an dáta iomchuí”, maidir le híocaíocht nach íocaíocht mar iomalartú ar íocaíochtaí bliantúla nó íocaíochtaí tréimhsiúla eile, dáta an fhoirceannta nó an athraithe arb ina leith a rinneadh í agus, maidir le híocaíocht mar iomalartú ar íocaíochtaí bliantúla nó íocaíochtaí tréimhsiúla eile, dáta an fhoirceannta nó an athraithe arb ina leith a dhéanfaí na híocaíochtaí sin.
16. Sa Sceideal seo, ciallaíonn “seirbhís choigríche” maidir le hoifig nó fostaíocht, seirbhís de chineál a fhágann—
(a) nach raibh cáin inmhuirir i leith díolaíochtaí na hoifige nó na fostaíochta, nó
(b) toisc gurbh oifig nó fostaíocht faoi Sceideal E an oifig nó an fhostaíocht, nach raibh cáin faoin Sceideal sin inmhuirir i leith iomlán na ndíolaíochtaí ón gcéanna, nó
(c) toisc go meastar gur seilbh in áit lasmuigh den Stát de réir bhrí Chás III de Sceideal D an oifig nó an fhostaíocht, nach raibh cáin i leith an ioncaim ón gcéanna le ríomh de réir alt 76 (1).
17. Aon tagairt atá sa Sceideal seo don mhéid cánach is inmhuirir nó ab inmhuirir ar dhuine is tagairt í don mhéid cánach is inmhuirir nó ab inmhuirir ar dhuine trí mheasúnacht nó trí asbhaint.
SCEIDEAL 4
Forálacha maidir le héilimh áirithe ar Liúntais, Asbhaintí agus Faoisimh
1.—(1) Déanfaidh an t-éilitheoir laistigh den am a theorannaítear leis an Acht seo le haghaidh seachadadh liostaí, dearbhuithe agus ráitis, nó laistigh de cibé am breise a cheadóidh na Coimisinéirí Speisialta ar aon chúis speisialta, fógra i dtaobh a éilimh a sheachadadh don chigire, mar aon le dearbhú agus ráiteas san fhoirm fhorordaithe, agus é sínithe aige, a inseoidh—
(a) na bunaidh shonracha uile óna dtagann a ioncam, agus an méid shonrach ó gach bunadh ar leith acu;
(b) na sonraí go léir ar aon ús bliantúil nó ar aon íocaíochtaí bliantúla eile, a fhorchoimeádtar nó a mhuirearaítear air sin, trína ndéantar nó trína ndéanfaí a ioncam a laghdú; agus
(c) sonraí uile suimeanna a mhuirearaigh sé nó a d'fhéadfadh sé a bheith i dteideal a mhuirearú ar chuntas cánach in aghaidh aon duine eile, nó a d'asbhain sé, nó a d'fhéadfadh sé bheith i dteideal a asbhaint, as aon íocaíocht a bhfuil sé nó a bhféadfadh sé bheith faoi dhliteanas ina leith.
(2) Féadfaidh cigire ar bith gach dearbhú agus ráiteas den sórt sin a scrúdú agus cóipeanna den chéanna a dhéanamh agus sleachta a bhaint astu.
(3) Má dhéanann an cigire agóid i scríbhinn i gcoinne éilimh den sórt sin á rá go bhfuil cúis aige lena chreidiúint nach ndearnadh ioncam an éilitheora, nó aon sonraí eile i ndearbhú nó i ráiteas an éilitheora, a insint go fírinneach nó go hiomlán in aon sonra áirithe, éistfidh na Coimisinéirí Ioncaim an t-éileamh agus cinnfidh siad é ar mhodh achomhairc, mar a chéile le hachomhairc eile faoin Acht seo agus leis an dliteanas céanna maidir le pionóis, agus má ghéilltear don éileamh deonóidh agus eiseoidh na Coimisinéirí Speisialta na deimhnithe uile is gá.
2.—(1) Déanfar an t-éileamh chun an chigire agus cruthófar dó é de bhun na gcumhachtaí agus na bhforálacha faoina ndéantar cáin faoi Sceideal D a fhionnadh agus a mhuirearú.
(2) Más ó oifig nó ó fhostaíocht bhrabúis nó ó phinsean nó ó stipinn faoi dhlínse na gcoimisinéirí a éiríonn ioncam iomlán an éilitheora, féadfar an t-éileamh a dhéanamh chun na gcoimisinéirí sin agus féadfaidh siad sin géilleadh dó.
(3) Mura sa Stát don éilitheoir, féadfaidh an cigire nó na coimisinéirí sin glacadh le mionnscríbhinn ina luafar na sonraí a éilítear leis an Acht seo agus a thógfar os comhair aon duine a mbeidh údarás aige duine a chur faoi mhionn, san áit ina gcónaíonn an t-éilitheoir, maidir le haon ní a bhaineann le hioncam poiblí an Stáit.
(4) Má thugtar cruthú sásúil nach féidir le héilitheoir bheith i láthair i bpearsain, féadfaidh aon chaomhnóir, iontaobhaí, aturnae, gníomhaire nó factóir a bheidh ag gníomhú dó éileamh a dhéanamh thar a cheann.
3.—(1) Má chruthaítear chun sástacht an chigire go ndearna duine ar bith, ar géilleadh dá éileamh, aon cháin a íoc, trí asbhaint nó eile, féadfaidh an cigire na fíorais a cruthaíodh os a chomhair a dheimhniú san fhoirm fhorordaithe do na Coimisinéirí Speisialta.
(2) Luafar i ndeimhniú an chigire sonraí na mbunadh éagsúla ioncaim ar íocadh cáin ina leith, an faoiseamh a bhfuil an t-éilitheoir ina theideal, an méid is iníoctha i leith an chéanna, agus ainm agus áit chónaithe an éilitheora.
(3) Ar an deimhniú a fháil dóibh, eiseoidh na Coimisinéirí Speisialta ordú aisíoca.
SCEIDEAL 5
Blianachtaí Scoir (Coigeartuithe ar an Teorainn le Préimheanna Cáilitheacha).
CUID I
Sealbhóirí Oifige nó Fostaíochta Inphinsin
1. Faoi réir na míreanna seo a leanas, beidh, i gcás pearsa is sealbhóir oifige nó fostaíochta inphinsin, éifeacht ag an gcoinníoll a ghabhann le halt 236 (1) ach tagairtí do £500 lúide an deichiú cuid dá dhíolaíochtaí inphinsin don bhliain mheasúnachta a chur in ionad na tagartha do £500.
2. I gcás pearsa a bheith ina shealbhóir oifige nó fostaíochta inphinsin ach sin amháin ar feadh coda den bhliain mheasúnachta, ansin—
(a) ní bheidh feidhm ag mír 1 má bhíonn an coinníoll atá in alt 235 (1) (a), gan chomhlíonadh tráth ar bith i rith na coda sin den bhliain; ach
(b) má chomhlíontar an coinníoll tráth den sórt sin agus go gcomhlíontar freisin é tráth i rith na coda eile den bhliain, beidh feidhm ag mír 1 ach go gcuirfear in ionad an deichiú cuid cibé cionúireacht is lú ná sin a bheidh cóir.
3. Chun críocha na Coda seo, glacfar gurb iad díolaíochtaí inphinsin pearsan d'aon bhliain mheasúnachta áirithe, méid, arna mheas de réir na bhforálacha a bhaineann le Sceideal E, aon ioncaim dá chuid don bhliain (ach, más fear pósta é, gan ioncam a bhanchéile a áireamh)—
(a) arb ioncam é de bharr luach saothair ó aon oifig nó fostaíocht inphinsin, nó
(b) arb ioncam é ó aon mhaoin a ghabhann le díolaíochtaí, nó ar cuid é de dhíolaíochtaí, aon oifige nó fostaíochta inphinsin.
CUID II
Daoine a rugadh an bhliain 1917, nó roimhe sin
4. Faoi réir mhír 5, beidh éifeacht, i gcás pearsa a rugadh am a shonraítear sa chéad cholún den Tábla atá leagtha amach thíos, ag an gcoinníoll a ghabhann le halt 236 (1) agus ag Cuid I den Sceideal seo ach go gcuirfear in ionad na dtagairtí do £500, agus don chodán an deichiú cuid, tagairtí faoi seach don tsuim sin agus don chéatadán sin a shonraítear dá chás sa dara colún agus sa tríú colún den Tábla.
AN TABLA | ||
Bhliain bhreithe | An tsuim | An céatadán |
1916 nó 1917 | £550 | 11 faoin gcéad |
1914 nó 1915 | £600 | 12 faoin gcéad |
1912 nó 1913 | £650 | 13 faoin gcéad |
1910 nó 1911 | £700 | 14 faoin gcéad |
1909 nó aon bhliain roimhe | £750 | 15 faoin gcéad |
5.—(1) Ní bheidh feidhm ag an gCuid seo den Sceideal seo maidir le haon bhliain mheasúnachta ina dtarlóidh do phearsa, i ndáil lena sheirbhísí san am a caitheadh in aon oifig nó fostaíocht a bhí aige roimhe sin (nach ceann ar go páirt-aimsire amháin d'fhónaigh sé inti)—
(a) go bhfaighidh sé aon ioncam i leith pinsean is iníoctha faoi réim nó de bhun scéime aoisliúntais faoi choimirce nó a rinne duine eile a cheannach nó a sholáthar ar shlí eile dó, nó
(b) go mbeidh ceart aige faoi scéim aoisliúntais faoi choimirce chun pinsin nach iníoctha faoi láthair, toisc é bheith ar fionraí é nó toisc gurb é amháin an tráth a thiocfaidh sé chun bheith iníoctha tráth san am le teacht nó ar theagmhas éigin tarlú (ach nach bhfolaíonn ceart a bhraitheann freisin ar sheirbhís in oifig nó i bhfostaíocht atá aige de thuras na huaire).
(2) Sa mhír seo, folaíonn “pinsean” aon aoisliúntas nó liúntas eile nó pá siarainn.
SCEIDEAL 6
Comhaontuithe, Etc., chun Cánachas Dúbailte a Sheachaint i gCás na Ríochta Aontaithe
CUID I
Téacs Comhaontuithe
[Nóta.—Ligeadh ar lár Airteagal 2 den chéad Chomhaontú ar cuireadh Airteagal 2 den dara Comhaontú ina ionad.]
Os mian le Rialtas na Breataine agus Rialtas Shaorstát Éireann comhaontú a dhéanamh le díolúine comharaíochta ó cháin ioncaim agus ó bharrcháin a thabhairt do dhaoine a chónaíonn sa Bhreatain Mhór (lena n-áirítear Tuaisceart Éireann) nó i Saorstát Éireann ach nach gcónaíonn sa dá thír agus le díolúine comharaíochta faoisimh ó chánachas dúbailte i leith cánach ioncaim (lena n-áirítear barrcháin) a thabhairt do dhaoine a chónaíonn sa dá thír, agus ós mian leo cibé forálacha forlíontacha iarmartacha agus foghabhálacha a dhéanamh is dóigh leo is gá nó is cuí chun críocha an Chomhaontaithe sin, tá siad tar éis comhaontú mar a leanas:—
1. (a) Duine ar bith a chruthóidh chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim Intíre gur i Saorstát Éireann agus nach sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann a chónaigh sé aon bhliain áirithe beidh sé i dteideal díolúine ó cháin ioncaim Bhreataineach in aghaidh na bliana sin i leith na maoine go léir sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus i leith na mbrabús nó na ngnóchan uile a d'éirigh sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus fós i dteideal díolúine ó bharrcháin Bhreataineach in aghaidh na bliana sin.
(b) Duine ar bith a chruthóidh chun sástacht na gCoimisinéirí Ioncaim gur sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus nach i Saorstát Éireann a chónaigh sé aon bhliain áirithe beidh sé i dteideal díolúine ó cháin ioncaim Shaorstát Éireann in aghaidh na bliana sin i leith na maoine go léir i Saorstát Éireann agus i leith na mbrabús nó na ngnóchan go léir a d'éirigh i Saorstát Éireann, agus fós i dteideal díolúine ó bharrcháin Shaorstát Éireann in aghaidh na bliana sin.
(c) Féadfar díolúine faoin Airteagal seo a thabhairt trí urscaoileadh nó trí aisíoc cánach, nó ar aon bhealach eile, de réir mar is gá sa chás.
. . . . . . . . . . .
3. (a) Duine ar bith atá i dteideal díolúine ó cháin ioncaim Bhreataineach de bhua Airteagal 1 (a) den Chomhaontú seo i leith maoine sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus i leith brabús nó gnóchan a d'éirigh sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann beidh sé inmhuirir i leith cánach ioncaim Shaorstát Éireann maidir leis an maoin, leis na brabúis nó leis na gnóchain sin, má fhoráileann agus a mhéid a fhoráileann Oireachtas Shaorstát Éireann amhlaidh, agus faoi réir aon díolúine nó faoisimh a bhféadfaidh sé bheith ina theideal faoi na dlithe atá i bhfeidhm i Saorstát Éireann.
(b) Duine ar bith atá i dteideal díolúine ó cháin ioncaim Shaorstát Éireann de bhua Airteagal 1 (b) den Chomhaontú seo i leith maoin atá i Saorstát Éireann agus i leith brabúis nó gnóchain a d'éirigh i Saorstát Éireann beidh sé inmhuirir i leith cánach ioncaim Breatainí maidir leis an maoin, leis na brabúis nó leis na gnóchain sin má fhoráileann agus a mhéid a fhoráileann Parlaimint na Breataine amhlaidh, agus faoi réir aon díolúine nó faoisimh chun a mbeidh teideal aige faoi na dlíthe atá i bhfeidhm sa Bhreatain Mhór agus i dTuaisceart Éireann.
(c) Duine ar bith atá i dteideal faoisimh de bhua Airteagal 2 den Chomhaontú seo beidh sé, faoi réir an fhaoisimh sin, imhuirir, má fhoráileann agus a mhéid a fhoráileann Parlaimint na Breataine amhlaidh, i leith cánach ioncaim Breatainí maidir le maoin atá i Saorstát Éireann agus maidir le brabúis nó gnóchain a d'éirigh i Saorstát Éireann ionann i ngach slí agus dá mba sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann a bhí cónaí air agus nach raibh cónaí air i Saorstát Éireann agus, faoi réir an fhaoisimh sin a dúradh, beidh sé inmhuirir, má fhoráileann agus sa mhéid go bhforáileann Oireachtas Shaorstát Éireann amhlaidh, i leith cánach ioncaim Shaorstát Éireann maidir le maoin atá sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus maidir le brabúis nó gnóchain a d'éirigh sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann ionann i ngach slí agus dá mba i Saorstát Éireann agus nach sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann a bhí cónaí air.
4. Chun críocha an Chomhaontaithe seo measfar gur sa tír sin ina mbainistítear agus a rialaítear a gnó agus gur sa tír sin amháin atá cónaí ar chuideachta, cibé acu ar le dlíthe nó faoi dhlíthe na Breataine Móire nó Thuaisceart Éireann nó le dlíthe nó faoi dhlíthe Shaorstát Éireann nó ar aon bhealach eile a corpraíodh.
5. Féadfaidh Coimisinéirí Ioncaim Intíre agus na Coimisinéirí Ioncaim ó am go ham comhshocraíochtaí a dhéanamh go ginearálta chun an Comhaontú seo a chur i gcrích agus féadfaidh siad go sonrach cibé comhshocraíochtaí a dhéanamh is indéanta d'fhonn go seachnófar cáin ioncaim Bhreataineach agus Shaorstát Éireann a chruinniú ón ioncam céanna gan lamháil a dhéanamh i leith aon fhaoisimh a bheidh dlite faoin gComhaontú seo, agus féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim cibé rialacháin a dhéanamh is cuí leo faoi seach chun na comhshocraíochtaí sin a chur i gcrích.
6. An oibleagáid maidir le rúndacht a fhorchuirtear le haon achtachán i leith cánach ioncaim ní choiscfidh sé na fíorais is gá chun go bhféadfar lán-éifeacht a thabhairt don Chomhaontú seo a nochtadh ag aon oifigeach údaraithe de chuid Rialtas na Breataine d'aon oifigeach údaraithe de chuid Rialtas Shaorstát Éireann nó a nochtadh ag aon oifigeach údaraithe de chuid Rialtas Shaorstát Éireann d'aon oifigeach údaraithe de chuid Rialtas na Breataine.
7. Aon cheist a éireoidh idir na páirtithe sa Chomhaontú seo maidir le léiriú an Chomhaontaithe seo nó maidir le haon ábhar a bhainfidh nó a ghabhfaidh leis an gComhaontú cinnfear é ag cibé binse a chomhaontófar eatarthu, agus beidh cinneadh an bhinse sin, mar chinneadh eatarthu, ina chinneadh críochnaitheach.
8. Beidh an Comhaontú seo faoi réir a dhaingnithe ag Parlaimint na Breataine agus ag Oireachtas Shaorstát Éireann agus ní bheidh éifeacht aige mura mbeidh agus an fad a bheidh reachtaíocht ag daingniú an Chomhaontaithe i bhfeidhm sa Bhreatain Mhór agus Tuaisceart Éireann agus i Saorstát Éireann i dteannta a chéile.
Arna dhátú an 14ú lá seo d'Aibreán, 1926.
(Sínithe) | (Sínithe) |
WINSTON S. CHURCHILL, | EARNáN DE BLAGHD, |
Chancellor of the Exchequer. | Aire Airgeadais, |
Saorstát Éireann. |
2.—COMHAONTú DAR DáTA 25 AIBREáN, 1928.
COMHAONTú A RINNEADH AN 25ú Lá d'AIBREáN, 1928, IDIR RIALTAS NA BREATAINE AGUS RIALTAS SHAORSTáT éIREANN, AG LEASú AN CHOMHAON-TAITHE A RINNEADH AN 14ú Lá d'AIBREáN, 1926, IDIR NA RIALTAIS SIN MAIDIR LE CáIN IONCAIM DúBAILTE.
D'fhonn cibé athruithe a dhéanamh sa Chomhaontú a rinneadh an 14 Aibreán, 1926, idir Rialtas na Breataine agus Rialtas Shaorstát Éireann maidir le cáin ioncaim dúbailte is gá de dhroim na n-athruithe sna hAchtanna Cánach Ioncaim Bhreataineacha a rinneadh leis an Acht Cánach Ioncaim Bhreataineach, 1927, agus na n-athruithe a bheartaítear in Achtanna Cánach Ioncaim Shaorstát Éireann, comhaontaítear leis seo idir na Rialtais sin, go leasófar an Comhaontú sin mar a leanas:—
1. (a) In Airteagal 1 (a) den Chomhaontú sin forléireofar na focail “cáin ioncaim Bhreataineach” maidir leis an mbliain 1928-29 agus aon bhliain ina dhiaidh sin mar fhocail a chiallaíonn cáin ioncaim Bhreataineach a muirearaíodh nó is inmhuirir de réir an ráta chaighdeánaigh agus folóidh an abairt “barrcháin Bhreataineach” in aghaidh na bliana 1928-29 forcháin Bhreataineach agus in aghaidh blianta ina dhiaidh sin ciallóidh sé forcháin Bhreataineach.
(b) In Airteagal 1 (b) den Chomhaontú sin folóidh an abairt “barrcháin Shaorstát Éireann” in aghaidh na bliana 1928-29 barrcháin Shaorstát Éireann agus in aghaidh blianta ina dhiaidh sin ciallóidh sé forcháin Shaorstát Éireann.
2. Cuirfear an tAirteagal seo a leanas in ionad Airteagail 2 den Chomhaontú sin:—
2.—(1) Déanfar faoiseamh ó chánachas dúbailte i leith cánach ioncaim (lena n-áirítear forcháin) i gcás aon duine a bhfuil cónaí air sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus i Saorstát Éireann freisin a lamháil ó cháin ioncaim Bhreataineach agus ó cháin ioncaim Shaorstát Éireann faoi seach de réir agus faoi réim fhorálacha Alt 27 den Finance Act, 1920, ar choinníoll—
(a) gurb é an ráta faoisimh a bheidh le lamháil ó cháin ioncaim Bhreataineach leath ráta iomchuí cánach ioncaim Breatainí an duine sin nó leath ráta iomchuí cánach Shaorstát Éireann an duine sin, cibé acu sin is lú;
(b) gurb é a bheidh sa ráta faoisimh a bheidh le lamháil ó cháin Shaorstát Éireann leath ráta iomchuí cánach ioncaim Breatainí an duine sin nó leath ráta iomchuí cánach Shaorstát Éireann an duine sin, cibé acu is lú;
(c) gurb é a bheidh sa ráta iomchuí cánach ioncaim Breatainí in aghaidh aon bhliana áirithe i gcás duine nach inmhuirir cáin ioncaim Bhreataineach ar a ioncam ach amháin de réir an ráta chaighdeánaigh ráta a chinnfear tríd an méid cánach is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin i leith a ioncaim iomláin (sula n-asbhainfear aon fhaoiseamh a bheidh deonaithe i leith préimheanna árachais saoil nó i leith aon fhaoiseamh a bheidh deonaithe faoi fhorálacha Alt 27 den Finance Act, 1920, arna leasú leis an Airteagal seo) a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin, agus gurb é a bheidh ann i gcás duine arb inmhuirir cáin ioncaim Bhreataineach de réir ráta nó rátaí de bhreis ar an ráta caighdeánach ar chuid dá ioncam iomlán suim na rátaí seo a leanas:—
(i) an ráta arb é an ráta iomchuí é i gcás an duine sin dá mba de réir an ráta chaighdeánaigh amháin ab inmhuirir a ioncam, agus
(ii) an ráta a dhéanfar amach tríd an méid is iníoctha d'fhorcháin na Breataine ag an duine sin in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin in aghaidh na bliana sin;
(d) gurb é a bheidh sa ráta iomchuí cánach Shaorstát Éireann in aghaidh aon bhliana áirithe i gcás duine nach inmhuirir a ioncam i Saorstát Éireann ach i leith cánach ioncaim amháin ráta a dhéanfar amach tríd an méid cánach is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin i leith an ioncaim iomláin (sula n-asbhainfear aon fhaoiseamh a bheidh deonaithe i leith préimheanna árachais saoil nó i leith aon fhaoiseamh a bheidh deonnaithe faoi fhorálacha Alt 27 den Finance Act, 1920, arna leasú leis an Airteagal seo) a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin, agus gurb é a bheidh ann i gcás duine arb inmhuirir barrcháin Shaorstát Éireann ar a ioncam suim na rátaí seo a leanas:—
(i) an ráta arb é an ráta iomchuí é i gcás an duine sin dá mba inmhuirir i leith cánach ioncaim amháin a bhí a ioncam, agus
(ii) an ráta a dhéanfar amach tríd an méid is iníoctha d'fhorcháin Shaorstát Éireann ag an duine sin in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin in aghaidh na bliana sin;
(e) go ndéanfar faoiseamh is inlamháilte faoin Airteagal seo ó cháin ioncaim Bhreataineach in aghaidh aon bhliana áirithe a thabhairt do dhuine ar bith go feadh an oiread agus a bheadh dlite dá mba nach raibh a ioncam in aghaidh na bliana inmhuirir i leith cánach ioncaim Breatainí ach amháin de réir an ráta chaighdeánaigh agus i leith cánach ioncaim Shaorstát Éireann ach amháin tríd an gcáin is iníoctha aige de réir an ráta chaighdeánaigh in aghaidh na bliana sin a aisíoc nó trí fhritháireamh a dhéanamh ina coinne, agus maidir le haon iarmhéid trí aon fhorcháin Bhreataineach is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin a aisíoc nó fritháireamh a dhéanamh ina coinne;
(f) go ndéanfar faoiseamh is inlamháilte faoin Airteagal seo ó cháin Shaorstát Éireann in aghaidh aon bhliana áirithe a thabhairt do dhuine ar bith go feadh an oiread agus a bheadh dlite dá mba nach mbeadh a ioncam in aghaidh na bliana inmhuirir i leith cánach ioncaim Breatainí ach amháin de réir an ráta chaighdeánaigh agus i leith cánach ioncaim Shaorstát Éireann ach amháin tríd an gcáin is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin a aisíoc nó trí fhritháireamh dhéanamh ina coinne, agus maidir le haon iarmhéid trí aon fhorcháin de chuid Shaorstát Éireann is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin a aisíoc nó fritháireamh a dhéanamh ina coinne.
(2) Déanfar faoiseamh ó chánachas dúbailte i leith barrchánach in aghaidh na bliana 1928-29 i gcás aon duine a bhfuil cónaí air sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus i Saorstát Éireann freisin a lamháil, de réir agus faoi réim fhorálacha Alt 27 den Finance Act, 1920, a mhéid is infheidhmithe sin, bharrcháin Bhreataineach in aghaidh na bliana sin agus ó bharrcháin Shaorstát Éireann in aghaidh na bliana sin faoi seach de réir leath an ráta is ísle den dá ráta seo a leanas:—
(a) ráta barrchánach Breatainí an duine sin in aghaidh na bliana 1928-29 arna dhéanamh amach trí mhéid na barrchánach ab iníoctha aige in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin ó gach bunadh in aghaidh na bliana sin arna mheas chun críocha barrchánach,
(b) ráta barrchánach Shaorstát Éireann an duine sin in aghaidh na bliana 1928-29 arna dhéanamh amach trí mhéid na barrchánach is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin ó gach bunadh in aghaidh na bliana sin arna mheas chun críocha barrchánach.
(3) Chun críocha an Airteagal seo déanfar tagairtí d'Alt 27 den Finance Act, 1920, maidir le cánachas Breataineach a fhorléiriú mar thagairtí don alt sin faoi réir na leasuithe air a rinneadh le hAcht na Breataine, 1927, seachas an leasú ar an alt sin darb uimhir (iv) i gCuid II den Chúigiú Sceideal a ghabhann le hAcht sin 1927.
3. Beidh an Comhaontú seo faoi réir a dhaingnithe ag Parlaimint na Breataine agus ag Oireachtas Shaorstát Éireann, agus ní bheidh éifeacht aige mura mbeidh agus an fad a bheidh reachtaíocht ag daingniú an Chomhaontaithe i bhfeidhm sa Bhreatain Mhór agus Tuaisceart Éireann agus i Saorstát Éireann.
Arna dhátú an 25ú lá seo d'Aibreán, Míle Naoi gCéad Ocht agus Fiche.
(Sínithe) | (Sínithe) |
WINSTON S. CHURCHILL, | EARNáN DE BLAGHD, |
Chancellor of the Exchequer. | Aire Airgeadais, |
Saorstát Éireann. |
3.—COMHAONTú DAR DáTA 21 IúIL, 1947.
COMHAONTú IDIR RIALTAS NA héIREANN AGUS RIALTAS NA RíOCHTA AONTAITHE AG LEASú COMHAONTú 1926 (ARNA LEASú LE COMHAONTú 1928) I dTAOBH CáNACH IONCAIM DúBAILTE.
D'fhonn cibé athruithe a dhéanamh sa Chomhaontú dar dáta an 14 Aibreán, 1926 (arna leasú leis an gComhaontú dar dáta an 25 Aibreán, 1928), a rinneadh idir Rialtas Shaorstát Éireann agus Rialtas na Breataine i dtaobh Cánach Ioncaim Dúbailte is gá de dhroim na n-athruithe sna hAchtanna Cánach Ioncaim Breataineacha a rinneadh le halt 52 d'Acht Airgeadais na Breataine (Uimh. 2), 1945, comhaontaítear leis seo idir Rialtas na hÉireann agus Rialtas na Ríochta Aontaithe go ndéanfar an Comhaontú sin (arna leasú mar a dúradh) a leasú tuilleadh mar a leanas:—
1. In Airteagal 1 (a) den Chomhaontú sin, déanfar na focail “cáin ioncaim Bhreataineach” maidir le haon díbhinn, a srianaítear ina leith faoiseamh nó aisíocaíocht maidir leis an gcáin a asbhaintear nó a údaraítear a asbhaint as sin le halt 52 (2) (a) d'Acht Cánach Ioncaim na Breataine (Uimh. 2), 1945, chun nach mbainfidh an céanna ach le “the net United Kingdom rate” dá dtagraítear ansin, a fhorléiriú mar fhocail a chiallaíonn cáin ioncaim Bhreataineach de réir an ghlan-ráta sin de chuid na Ríochta Aontaithe is infheidhmithe i gcás na díbhinne sin chun críocha an ailt sin.
2. An ráta faoisimh a bheidh le lamháil ó cháin ioncaim Bhreataineach faoi Airteagal 2 (1) (a) den Chomhaontú sin ní rachaidh sé, maidir le haon díbhinn den sórt a luaitear in Airteagal 1 den Chomhaontú seo, i gcás duine nach inmhuirir a ioncam i leith cánach ioncaim Breatainí ach amháin de réir an ráta chaighdeánaigh, thar an nglanráta de chuid na Ríochta Aontaithe is infheidhmithe maidir leis an díbhinn sin chun críocha an ailt sin 52 (2) (a) agus, i gcás duine a bhfuil cuid dá ioncam iomlán in aghaidh aon bhliana áirithe inmhuirir i leith cánach ioncaim Breatainí de réir ráta nó rátaí de bhreis ar an ráta caighdeánach, suim na rátaí seo a leanas:—
(i) an glanráta sin de chuid na Ríochta Aontaithe sin, agus
(ii) an ráta a dhéanfar amach trí mhéid na forchánach Breatainí is iníoctha ag an duine sin in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin in aghaidh na bliana.
3. Beidh éifeacht ag an gComhaontú sin don bhliain 1948-49 agus do bhlianta ina dhiaidh sin.
4. Beidh an Comhaontú seo faoi réir a dhaingnithe le reachtaíocht ag Parlaimint na Ríochta Aontaithe agus ag an Oireachtas, agus ní bheidh éifeacht aige mura mbeidh agus an fad a bheidh an reachtaíocht sin i bhfeidhm.
Arna dhéanamh i ndúblach an 21ú lá d'Iúil, 1947.
(Sínithe) | (Sínithe) |
Thar ceann Rialtas na hÉireann, | Thar ceann Rialtas na Ríochta Aontaithe, |
PROINSIAS MAC AOGáIN, | HUGH DALTON, |
Aire Airgeadais. | Chancellor of the Exchequer. |
4.—COMHAONTú DAR DáTA 4 AIBREáN, 1959.
COMHAONTú IDIR RIALTAS NA héIREANN AGUS RIALTAS NA RíOCHTA AONTAITHE MAIDIR LE DíOLúINTí áIRITHE ó CHáIN.
Tá Rialtas na hÉireann agus Rialtas na Ríochta Aontaithe, ag Breithniú dóibh an Comhaontú a rinneadh an 14 Aibreán, 1926, idir Rialtas Shaorstát Éireann agus Rialtas na Breataine, a dtugtar dá bhun díolúintí ó cháin do dhaoine nach gcónaíonn ach i dtír amháin de na tíortha ó cháin faoi dhlí na tíre eile,
Ag Breithniú dóibh go bhfuil amhras tagtha i dtaobh éifeacht forálacha fho-alt (2) d'Alt a ceathair de Finance (No. 2) Act, 1955, na Ríochta Aontaithe (dá ngairtear “Acht 1955” anseo feasta) agus fho-alt (2) d'Alt caoga a haon d'Acht Airgeadais, 1958, na hÉireann (dá ngairtear “Acht 1958” anseo feasta) (a bhaineann le ceannach scaireanna ag daoine atá díolmhaithe ó cháin),
Agus é de mhian acu an t-amhras sin a dhíchur faoi chomhair na bliana 1959-60 agus na mblianta dá éis sin,
Tar éis comhaontú mar a leanas:—
Airteagal 1.
(1) Tá na díolúintí sin faoi réim agus faoi réir na bhforálacha sin d'Acht 1955 agus d'Acht 1958.
(2) Faoi réir mar a dúradh leanann Comhaontú sin 1926 arna leasú leis na Comhaontuithe a rinneadh an 25 Aibreán, 1928, agus an 21 Iúil, 1947, i bhfeidhm.
(3) Ní bhainfidh mír (1) den Airteagal seo le cásanna arb éard í an díbhinn a n-éilítear díolúine ina leith díbhinn ar shealbhán scaireanna nó stoic a fuair an duine a éilíonn an díolúine, nó a meastar a fuair sé, roimh an ochtú lá d'Aibreán, naoi gcéad déag caoga naoi, ach amháin sa mhéid gur díbhinn í sin lena mbaineann fo-alt (2) den Alt sin caoga a haon de dhroim (díreach nó neamhdhíreach) asbhaint a bheith le déanamh maidir le díbhinn eile, a fuair comhlacht corpraithe seachas an duine atá ag éileamh díolúine ó shealbhán scaireanna nó stoic a fuair, nó a meastar a fuair, an comhlacht corpraithe an t-ochtú lá sin d'Aibreán nó dá éis, le linn cinneadh a bheith á dhéanamh ar ioncam an chomhlachta chorpraithe sin a d'fhaibhrigh tar éis dáta áirithe; ach is mír í seo gan dochar d'aon cheist maidir le feidhm na bhforálacha sin d'Acht 1955 agus d'Acht 1958 i gcúinsí nach bhfuil feidhm ag mír (1) den Airteagal seo.
Airteagal 2.
Tiocfaidh an Comhaontú seo in éifeacht ar nótaí a mhalartú á dhaingniú go bhfuil na bearta riachtanacha déanta chun feidhm dlí a thabhairt dó in Éirinn agus sa Ríocht Aontaithe, agus dá éis sin ní leanfaidh sé i bhfeidhm ach amháin an fad a bheidh feidhm dlí aige sa dá thír.
Arna dhátú an ceathrú lá seo d'Aibreán, 1959.
Thar ceann Rialtas na hÉireann, | Thar ceann Rialtas na Ríochta Aontaithe. |
SéAMAS ó RIAIN. | D. HEATHCOAT AMORY. |
5.—COMHAONTú DAR DáTA 23 MEITHEAMH, 1960.
COMHAONTú IDIR RIALTAS NA héIREANN AGUS RIALTAS NA RíOCHTA AONTAITHE MAIDIR LE DíOLúINTí áIRITHE ó CHáIN.
Tá Rialtas na hÉireann agus Rialtas na Ríochta Aontaithe,
Ag breithniú dóibh an Comhaontú a rinneadh an 14 Aibreán, 1926, idir Rialtas Shaorstát Éireann agus Rialtas na Breataine, a dtugtar dá bhun díolúintí ó cháin do dhaoine nach gcónaíonn ach i dtír amháin de na tíortha ó cháin faoi dhlí na tíre eile,
Ag breithniú dóibh gur féidir reachtaíocht a achtú i gceachtar tír chun go dtitfeadh dliteanas cánach ioncaim go cuí ar dhaoine agus nach bhfaighidh aon duine buntáistí thar an gceart i gcúrsaí cánachais,
Ag breithniú dóibh go mb'fhéidir nach bhfuil an reachtaíocht sin sách éifeachtach mura mbainfidh sí, i dteannta í do bhaint le daoine a chónaíonn sa tír ina bhfuil sí achtaithe, le daoine nach gcónaíonn amhlaidh ach a chónaíonn sa tír eile den dá thír agus go ndéanann sin difear dá réir sin do dhíolúintí ó cháin a thugtar de bhun Chomhaontú sin 1926,
Ag aithint dóibh go ndearna an reachtaíocht ab ábhar do Chomhaontú an 4 Aibreán, 1959, agus a rinneadh idir an dá Rialtas difear do na díolúintí sin ar shlite áirithe, agus é de mhian acu Comhaontú níos ginearálta a dhéanamh mar fhorlíonadh ar an gComhaontú sin,
É de mhian acu a dhearbhú nach ndéanfaidh achtú na reachtaíochta sin difear, ach amháin mar a fhoráiltear leis an gComhaontú seo, do Chomhaontú sin 1926 do leanúint i bhfeidhm,
Tar éis comhaontú mar a leanas:—
Airteagal 1.
Aon reachtaíocht a achtófar i gceachtar tír tráth ar bith tar éis dáta an Chomhaontaithe seo agus a dhéanfaidh difear ar aon slí do dhíolúintí ó cháin ioncaim sa tír sin maidir le daoine a chónaíonn sa tír sin, déanfaidh sí, ach amháin mar a fhoráiltear a mhalairt leis an reachtaíocht agus faoi réir an chéad Airteagail ina dhiaidh seo den Chomhaontú seo, an difear céanna do dhíolúintí ón gcáin sin a theachtann daoine mar dhaoine nach gcónaíonn sa tír sin ach a chónaíonn sa tír eile den dá thír, agus ní dhéanfaidh achtú na reachtaíochta sin difear do Chomhaontú sin 1926, arna leasú le Comhaontuithe 25 Aibreán, 1928, 21 Iúil, 1947, agus 4 Aibreán, 1959, agus leis an gComhaontú seo, do leanúint i bhfeidhm.
Airteagal 2.
Má chuireann Rialtas ceachtar tíre in iúl maidir le haon fhorálacha i reachtaíocht a achtaíodh sa tír eile, is forálacha lena mbaineann Airteagal 1 den Chomhaontú seo, go bhfuil siad, mar sin féin, contrártha d'intinn an Chomhaontaithe, rachaidh an dá Rialtas i gcomhairle le chéile agus má aontaíonn siad nach cóir feidhm a bheith ag Airteagal 1, déanfaidh Rialtas na tíre inar achtaíodh an reachtaíocht na bearta is gá chun a áirithiú nach ndéanfaidh, agus nach measfar go ndearna, na forálacha sin difear do dhíolúintí ó cháin ioncaim na tíre sin a theachtann daoine mar dhaoine nach gcónaionn sa tír sin ach a chónaíonn sa tír eile.
Airteagal 3.
Tiocfaidh an Comhaontú seo in éifeacht ar nótaí a mhalartú á dhaingniú go bhfuil na bearta riachtanacha déanta chun feidhm dlí a thabhairt dó in Éirinn agus sa Ríocht Aontaithe, agus dá éis sin ní leanfaidh sé d'éifeacht a bheith aige ach amháin an fad a bheidh feidhm dlí aige sa dá thír.
Arna dhátú an 23ú lá seo de Mheitheamh, 1960.
Thar ceann Rialtas na hÉireann, | Thar ceann Rialtas na Ríochta Aontaithe, |
SéAMAS ó RIAIN. | D. HEATHCOAT AMORY. |
CUID II.
[1920, a.27;
1923, a. 12;
1926, a. 4;
1965, Sc. 3, Cuid II.]
Forálacha Alt 27 den Finance Act, 1920, arna nathachtú mar atá feidhm acu maidir le Cáin Ioncaim Bhreataineach.
(1) Má dhéanann duine ar bith a bheidh tar éis cáin ioncaim Éireannach (lena n-áirítear forcháin) a íoc, nó a mbeidh de dhliteanas air sin a íoc, trí asbhaint nó eile, in aghaidh aon bhliana measúnachta ar aon chuid dá ioncam, a chruthú chun sástacht na gCoimisinéirí Speisialta gur íoc sé cáin ioncaim Bhreataineach in aghaidh na bliana sin i leith na coda céanna dá ioncam, beidh sé i dteideal faoisimh ó cháin ioncam Éireannach (lena n-áirítear forcháin) a d'íoc sé nó is iníoctha aige ar an gcuid sin dá ioncam de réir ráta ar an gcéanna a chinnfear de réir na bhforálacha chuige sin atá in Airteagal 2 den Chomhaontú dar dáta an 25ú lá d'Aibreán, 1928, Comhaontú atá leagtha amach i gCuid I den Sceideal seo.
(2) I gcás nach mbunóidh duine a éileamh chun faoisimh faoin alt seo in aghaidh aon bhliana measúnachta roimh an gcéad lá d'Eanáir an bhliain sin, deonófar an faoiseamh ar mhodh aisíoc cánach.
(3) D'ainneoin aon ní atá sna forálacha is infheidhmithe maidir le Cás III de Sceideal D nó in aon fhoráil eile den Acht seo, ní dhéanfar aon asbhaint ar chuntas íocaíocht chánach ioncaim Breatainí le linn ioncam a bheith á mheas chun críocha cánach ioncaim Éireannaí agus i gcás ina mbeidh cáin ioncaim íoctha nó iníoctha sa Bhreatain Mhór agus Tuaisceart Éireann ar an ioncam óna dtainig nó óna bhfuarthas ioncam atá faoi réir cánach ioncaim Éireannaí, nó mar mhuirear díreach i leith an ioncaim sin, ansin, an t-ioncam atá faoi réir cánach ioncaim Éireannaí amhlaidh a measfar gurb ioncam é a tháinig nó a fuarthas tar éis cáin ioncaim Bhreataineach a asbhaint agus, le linn ioncam a bheith á mheas chun críocha cánach ioncaim Éireannaí, cuirfear de bhreis leis an ioncam sin an chuid chionúireach den cháin ioncaim a íocadh nó is iníoctha sa Bhreatain Mhór agus Tuaisceart Éireann maidir leis an ioncam óna dtainig nó óna bhfuarthas an t-ioncam sin mar aon le méid iomlán aon chánach ioncaim Breatainí a muirearaíodh nó is inmhuirir go díreach sa Bhreatain Mhór agus Tuaisceart Éireann maidir leis an ioncam sin:
Ar choinníoll, i gcás inarb é atá in aon ioncam a tháinig nó a fuarthas mar a dúradh díbhinní a cuireadh ar iontaobh duine ar bith in Éirinn le híoc agus go bhfuil na Coimisinéirí Speisialta sásta nach bhfuil an duine ar cuireadh sin ar a iontaobh amhlaidh i gcumas méid na breise a bheidh le cur le hioncam faoin bhfo-alt seo a fháil amach, go bhféadfar an mheasúnacht agus an muirear a dhéanamh ar mhéid na ndíbhinní mar a fuair an duine iad ar cuireadh íoc ar a iontaobh amhlaidh, ach in aon chás den sórt sin beidh méid na breise inmhuirir ar an duine a fuair na díbhinní faoi Chás IV de Sceideal D.
Sa choinníoll sin roimhe seo folaíonn “díbhinní” aon ús, blianachtaí, díbhinní, scaireanna blianachtaí, nó íocaíochtaí bliantúla eile a muirearaítear cáin ina leith faoi fhorálacha Chuid III den Acht seo nó faoi Chuid XXXI.
(4) Féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim ó am go ham rialacháin a dhéanamh go ginearálta chun forálacha na Coda seo den Sceideal seo a chur i gcrích, agus féadfaidh siad, go sonrach, foráil a dhéanamh leis na rialacháin seo:—
(a) Chun cibé comhshocraíochtaí a dhéanamh le Rialtas na Breataine is gá chun go bhféadfar an faoiseamh iomchuí a dheonú;
(b) Chun an bhliain a fhorordú arb í an bhliain í, maidir le haon cháin ioncaim Bhreataineach, a mbeidh sé le meas chun críocha faoisimh faoin gCuid seo den Sceideal seo go bhfreagraíonn sí don bhliain mheasúnachta chun críocha cánach ioncaim Éireannaí.
CUID III
[1918, a. 17;
1926, Sc. 1, Cuid II;
1929, Sc. 2;
1934, a. 4;
1965, a. (6).]
Forálacha chun Éifeacht a Thabhairt do Chomhaontuithe atá leagtha amach i gCuid I den Sceideal seo
1. Maidir le maoin, agus le brabúis nó gnóchain a éireoidh, sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann:
(1) Beidh éifeacht ag na forálacha is infheidhmithe maidir le Cás III de Sceideal D atá i gCaibidil IV de Chuid V den Acht seo ionann agus dá bhfágfaí alt 76 (2) ar lár.
(2) Beidh éifeacht ag an bhforáil seo a leanas chun críocha Chás III de Sceideal D, d'ainneoin aon ní contrártha dó sin in alt 76 nó 77:
An cháin i leith ioncaim ó shealbhaíochtaí sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann, seachas stoic, scaireanna, nó cíosanna, déanfar iad a ríomh ar mhéid iomlán an chéanna a d'éirigh sa bhliain roimh an mbliain mheasúnachta nó ar mhéid iomlán an chéanna ar mheán na tréimhse sin de réir mar is gá sa chás agus mar a ordóidh na Coimisinéirí Speisialta, ionas go bhféadfar an cháin a ríomh de réir chineál an ioncaim ar an bhforas céanna ar a ríofaí é dá mba sa Stát a d'éirigh an t-ioncam, agus i gceachtar cás faoi réir asbhaint ar chuntas aon úis bhliantúil nó aon bhlianachta nó aon íocaíochta bliantúla eile is iníoctha as an ioncam le duine nach gcónaíonn sa Stát agus beidh éifeacht dá réir sin ag forálacha an Achta seo (lena n-áirítear iad sin a bhaineann le ráitis a sheachadadh); agus beidh an duine is inmhuirir agus is inmheasúnaithe i dteideal na liúntas, na n-asbhaintí, agus na bhfaoiseamh céanna agus bheadh dá mba sa Stát á d'éirigh an t-ioncam:
Ar choinníoll, i gcás tailte, tionóntáin, nó oidhreachtáin sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus iad á n-áitiú ag duine agus cónaí air sa Stát agus ab inmhuirir dá mba sa Stát a bhí siad, i leith cánach de réir alt 10 i leith na maoine sa chéanna agus a n-áitithe ar luach bliantúil a mheasfar ar shlí seachas maidir le brabúis, go muirearófar cáin faoin bhforáil seo agus go measfar gurb é an t-ioncam ón gcéanna méid (faoi réir asbhainte mar a dúradh) a chinnfear mar a leanas, is é sin le rá:—
(a) i gcás ina mbeadh, sna himthosca a dúradh, an cháin inmhuirir faoi Sceideal A, measfar gurb é an méid luach bliantúil (arna laghdú chun críocha bailithe) na dtailte, na dtionóntán, nó na n-oidhreachtán, arna gcinneadh in aghaidh na bliana measúnachta chun críocha an mhuirir i leith cánach ioncaim faoi Sceideal A sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann, agus
(b) i gcás ina mbeadh, sna himthosca a dúradh, an cháin inmhuirir faoi Sceideal B, measfar gurb é an méid luach inmheasúnaithe na dtailte, na dtionóntán, nó na n-oidhreachtán, arna chinneadh in aghaidh na bliana measúnachta chun críocha an mhuirir i leith cánach ioncaim faoi Sceideal B sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann, de réir mar a bheidh.
Sa mhír seo folaíonn “cíosanna” aon íocaíocht ar mhodh ríchíosa agus aon íocaíocht bhliantúil nó thréimhsiúil ar mhodh cíosa a fhaightear ó aon tailte, tionóntáin nó oidhreachtáin, lena n-áirítear tailte, tionóntáin agus oidhreachtáin a mbeadh feidhm ag alt 56 ina leith dá mba sa Stát a bhí na tailte, na tionóntáin agus na hoidhreachtáin sin.
(3) D'ainneoin aon ní atá in alt 65, nuair a bheidh méid na mbrabús nó na ngnóchan bliantúil a d'éirigh nó a d'fhaibhrigh ó aon trádáil nó gairm á mheas, lamhálfar asbhaint ar chuntas tailte, tionóntáin, oidhreachtáin, nó áitreabh eile sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus a úsáideadh go hiomlán nó go páirteach chun críche na trádála nó na gairme sin ar cóimhéid leis an méid a mhuirearaítear i leith cánach faoi Chás III de Sceideal D de bhua fhomhír (2) i leith an ioncaim ó na tailte, na tionóntáin, na hoidhreachtáin nó na háitribh eile sin nó ón gcuid a úsáideadh amhlaidh.
2. An miniú ar “ciste árachais saoil coigríche” atá in alt 1 déanfar, chun críocha na Coda seo, é a fhorléiriú ionann agus dá gcuirfí isteach, i ndiaidh na bhfocal “den Stát” gach áit a bhfuil sé, na focail “, de Thuaisceart Éireann agus den Bhreatain Mhór”.
3.—(1) Aon éileamh ar dhíolúine ó cháin ioncaim nó ó fhorcháin ar an bhforas gur sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus nach sa Stát atá cónaí ar an éilitheoir cuirfear é chun na gCoimisinéirí Ioncaim i cibé foirm a fhorordóidh siad, agus ar na fíorais a chruthú chun a sástacht géillfidh na Coimisinéirí sin don éileamh dá réir sin:
Ar choinníoll nach mbeidh éilitheoir i dteideal na díolúine i leith aon chánach ioncaim a mbeidh sé i dteideal an cháin uirthi a mhuirearú in aghaidh aon duine eile, nó a asbhaint, a choinneáil nó a shásamh as aon íocaíocht a dhlíonn sé a dhéanamh le haon duine eile.
(2) Aon duine arb éagóir leis cinneadh de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim ar éileamh arna dhéanamh aige mar a dúradh, féadfaidh sé, trí fhógra i scríbhinn sa chéill sin a thabharfar do na Coimisinéirí Ioncaim laistigh de lá agus fiche ón dáta a tugadh fógra dó ar an gcinneadh, a iarraidh go ndéanfaidh na Coimisinéirí Speisialta a éileamh a éisteacht agus a chinneadh.
(3) I gcás ina ndéanfar aon iarratas den sórt a dúradh, déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta an t-éileamh a éisteacht agus a chinneadh ionann agus dá mba achomharc é chucu in aghaidh measúnachta, agus beidh feidhm dá réir, le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha uile den Acht seo a bhaineann le hachomharc den sórt sin (lena n-áirítear na forálacha a bhaineann le hathéisteacht achomhairc agus le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí).
[1921, a. 28;
1923, a. 12;
1926, a. 4.]
4.—(1) Tabharfar i scríbhinn don chigire fógra ar aon éileamh ar fhaoiseamh faoi Chuid II den Sceideal seo, mar aon le sonraí ar an éileamh, agus i gcás ina ndéanfaidh an cigire agóid in aghaidh an éilimh, éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta an t-éileamh sa tslí chéanna agus dhéanfaidís i gcás achomhairc chucu in aghaidh measúnachta faoi Sceideal D agus beidh feidhm dá réir sin, le haon mhodhnuithe is gá, ag na forálacha den Acht seo a bhaineann le hachomharc den sórt sin (lena n-áirítear na forálacha a bhaineann le cás a shonrú le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte ar phonc dlí).
(2) Nuair a bheidh éileamh á chinneadh ag na Coimisinéirí Speisialta faoi Chuid II den Sceideal seo, beidh an chumhacht acu chun an ráta ar dá réir a bheidh faoiseamh le tabhairt, agus méid an fhaoisimh a thabharfar, a chinneadh, agus gach uile cheist ar bith a ghabhann le cinneadh na n-ábhar mar a dúradh.
5. I gcás duine ar bith a mbeidh teideal aige in aghaidh aon bhliana chun faoiseamh ó chánachas dúbailte a éileamh faoi Airteagal 2 den Chomhaontú a rinneadh an 25 Aibreán, 1928, agus atá leagtha amach i gCuid I den Sceideal seo (a bhaineann le faoiseamh ó chánachas dúbailte i gcás duine a bhfuil cónaí air sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann agus sa Stát freisin) déanfar cáin don bhliain sin i leith ioncaim ó urrúis, stoic, scaireanna nó cíosanna sa Bhreatain Mhór nó i dTuaisceart Éireann a ríomh ar an méid iomlán den chéanna a d'éirigh sa bhliain mheasúnachta:
Ar choinníoll, áfach, i gcás cánach i leith úis ó aon urrús a eisíodh faoi na War Loan Acts, 1914 to 1917, nó faoi aon Acht le chuid Pharlaimint na Ríochta Aontaithe ag leasú na nAchtanna sin, má íocadh an t-ús sin gan cáin Bhreataineach a asbhaint, go ndéanfar an cháin sin a ríomh de réir na bhforálacha den Acht seo is infheidhmithe maidir le Cás III de Sceideal D agus d'ainneoin aon ní atá in alt 75 go bhféadfar a mheas gur ó bhunadh ar leithligh ioncam ó aon urrús den sórt sin.
SCEIDEAL 7
Forálacha maidir le Faoiseamh ó Cháin Ioncaim i modh Creidmheasa maidir le Cáin Chorparáide na Ríochta Aontaithe
1. Faoi réir forálacha an Sceidil seo, i gcás ina bhfuil, faoi alt 357, creidmheas le lamháil i gcoinne cáin ioncaim is inmhuirir faoi threoir aon bhrabús, déanfar an méid cánach ioncaim is inmhuirir amhlaidh a laghdú méid an chreidmheasa.
2. An méid creidmheasa a bheidh le lamháil i gcoinne cánach ioncaim maidir le cáin chorparáide faoi threoir aon bhrabús ní rachaidh sé, d'aon bhliain mheasúnachta, thar an gcáin ioncaim is inmhuirir faoi threoir na mbrabús sin.
3. (a) I gcás cáin ioncaim i leith aon bhunaidh ioncaim a bheith inmhuirir trí mheasúnacht, measfar an cháin is inmhuirir tríd an measúnacht d'aon bhliain mheasúnachta áirithe a bheith inmhuirir faoi threoir brabús na bonn-tréimhse don bhliain sin agus cinnfear dá réir sin an méid cánach corparáide is iníoctha i leith aon bhrabús arb inmhuirir cáin ioncaim faoina dtreoir d'aon bhliain mheasúnachta áirithe:
Ar choinníoll, i gcás ina ndéanfar an mheasúnacht d'aon bhliain mheasúnachta áirithe a laghdú faoi alt 58 (4), go measfar gurb í an cháin chorparáide is iníoctha i leith na mbrabús arb inmhuirir cáin ioncaim faoina dtreoir tríd an méid, más ann, atá de bhreis ag an méid comhiomlán cánach corparáide is iníoctha i leith na mbrabús a d'éirigh an bhliain mheasúnachta sin agus an bhliain roimh an mbliain sin ar mhéid aon chánach corparáide is iníoctha i leith brabús arb inmhuirir cáin ioncaim faoina dtreoir don bhliain roimhe sin a dúradh.
(b) Maidir le haon bhunadh brabús measfar, chun críocha na fomhíre sin roimhe seo, gurb í an bhonn-tréimhse do bhliain mheasúnachta an tréimhse arb ar a brabús atá cáin ioncaim le ríomh go críochnaitheach i leith an bhunaidh sin nó, i gcás ina bhfuil sé, de bhua aon Achta, le meas gurb iad brabúis na tréimhse sin brabúis aon tréimhse eile, an tréimhse eile sin.
4. (a) Faoi réir forálacha na míre seo, i gcás ina mbeidh creidmheas do cháin chorparáide i leith aon bhrabús le lamháil i gcoinne cánach brabús corparáide nó cánach ioncaim, ní dhéanfar aon asbhaint do cháin chorparáide (cibé acu i leith na mbrabús sin nó aon bhrabús eile) le linn ríomh a bheith á dhéanamh ar mhéid na mbrabús sin chun críocha cánach ioncaim.
(b) Measfar, chun críocha cánach ioncaim, méid díbhinne den sórt a luaitear in alt 357 (3) a bheith méadaithe den mhéid cánach corparáide nach inmhuirir go díreach ina leith a bheidh le cur i gcuntas le linn méid an chreidmheasa a bheith á ríomh agus, chun an méid sin cánach corparáide a chinneadh, beidh éifeacht ag mír 6 de Chuid II den Chúigiú Sceideal a ghabhann leis an Acht Airgeadais, 1949, ionann is dá ndéanfaí tagairt don alt sin 357 a chur in ionad na tagartha don chomhaontú atá leagtha amach i gCuid I den Sceideal sin agus tagairt do cháin ioncaim a chur in ionad na tagartha do cháin bhrabús corparáide.
(c) D'ainneoin aon ní sna fomhíreanna sin roimhe seo—
(i) i gcás nach féidir aon chuid den cháin chorparáide i leith aon bhrabús (lena n-áirítear aon cháin chorparáide a bhfuil sé le meas, faoi fhomhír (b), go méadaíonn sí méid aon díbhinne) a lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide ná cánach ioncaim, measfar, chun críocha cánach ioncaim, méid na mbrabús a bheith laghdaithe den chuid sin den cháin chorparáide, agus
(ii) i gcás ina mbeidh aon chuid den cháin chorparáide i leith aon bhrabús a thiocfaidh an 1ú lá d'Aibreán, 1966, nó dá éis (lena n-áirítear aon cháin chorparáide a bhfuil sé le meas, faoi fhomhír (b), go méadaíonn sí méid aon díbhinne) le lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide, measfar, chun críocha cánach ioncaim, méid na mbrabús a bheith laghdaithe den chuid sin den cháin chorparáide.
5. (a) I gcás inar gá chun aon chríche de chuid an Sceidil seo, ionas go dtiocfar ar an méid cánach corparáide is iníoctha i leith na mbrabús a d'éirigh aon bhliain mheasúnachta nó in aon tréimhse eile, na brabúis ar a ndearnadh aon mheasúnacht i leith cánach a roinnt agus a chionroinnt ar thréimhsí sonracha, nó aon bhrabúis den sórt sin nó aon chodanna cionroinnte díobh a chomhshuimiú, is dleathach an roinnt agus an chionroinnt sin nó an comhshuimiú sin a dhéanamh.
(b) Aon chionroinnt a dhéanfar faoin mír seo, déanfar é i gcomhréir le fadanna faoi seach na dtréimhsí.
6. Beidh éifeacht ag forálacha míreanna 6, 12, 13 agus 14 de Sceideal 10, le haon mhodhnuithe is gá, maidir le creidmheas do cháin chorparáide a lamháil faoi alt 357 mar atá éifeacht acu maidir le creidmheas a lamháil do cháin is iníoctha faoi dhlíthe críche a bhfuil comhshocraíochtaí i bhfeidhm maidir léi de bhua alt 361.
SCEIDEAL 8
[1950, Sc. 2, Cuid I;
1958, Sc. 2.]
[Rinneadh an Coinbhinsiún Atá Leagtha Amach sa Sceideal seo a Dhaingniú Faoi Réir Airteagail xiv agus xvi a Eisiamh de Réir Forcoimeád a Rinne Seanad Stát Aontaithe Mheiriceá. Malartaíodh Ionstraimí Daingniúcháin i Washington, Ceantar Columbia, an 20 Nollaig, 1951.]
Faoiseamh Comharaíochta ó Chánachas Dúbailte i Leith Cáin Ioncaim, Forcháin agus Cáin Bhrabús Corparáide na hÉireann agus i Leith Cáin Ioncaim Chónaidhm na Stát Aontaithe lena náirítear Forchánacha.
COINBHINSIUN IDIR RIALTAS NA hÉIREANN AGUS RIALTAS STAT AONTAITHE MHEIRICEA CHUN CANACHAS DUBAILTE A SHEACHAINT AGUS COSC A CHUR LE hIMGHABHAIL FIOSCACH MAIDIR LE CANACHA AR IONCAM.
Tá Rialtas na hÉireann agus Rialtas Stát Aontaithe Mheiriceá,
D'fhonn Coinbhinsiún a dhéanamh chun cánachas dúbailte a sheachaint agus cosc a chur le himghabháil fioscach maidir le cánacha ar ioncam,
Tar éis na daoine seo a leanas a cheapadh mar Lánchumhachtaigh uathu chuige sin:
Rialtas na hÉireann:
Pádraig Mac Giollagáin, Aire Airgeadais;
Seán Mac Giolla Bhrighde, Aire Gnóthaí Eachtracha;
Rialtas Stát Aontaithe Mheiriceá:
George A. Garrett, Toscaire Urghnách agus Aire Lánchumhachtach Stát Aontaithe Mheiriceá i mBaile Atha Cliath;
Noch do rinne, ar iad do thaispeáint a lánchumhacht faoi seach, a fríth i bhfoirm mhaith chuí, comhaontú mar a leanas:—
Airteagal I
(1) Is iad na cánacha a mbaineann an Coinbhinsiún seo leo:—
(a) I Stáit Aontaithe Mheiriceá:
Cánacha ioncaim na Cónaidhme, lena n-áirítear forchánacha (dá ngairtear cáin na Stát Aontaithe anseo feasta).
(b) In Éirinn:
An cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) agus an cháin bhrabús corparáide (dá ngairtear cáin Éireannach anseo feasta).
(2) Bainfidh an Coinbhinsiún seo freisin le haon chánacha eile a bheidh go substainteach i gcosúlacht leis na cánacha sin agus a fhorchuirfidh ceachtar Páirtí Conarthach tar éis dáta sínithe an Choinbhinsiúin seo.
Airteagal II
(1) Sa Choinbhinsiún seo, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
(a) ciallaíonn an téarma “na Stáit Aontaithe” Stáit Aontaithe Mheiriceá agus, nuair a úsáidtear é i gcéill gheografach, ciallaíonn sé na Stáit, Críocha Alasca agus Hawaii, agus Ceantar Columbia.
(b) Ciallaíonn an téarma “Éire” Poblacht na hÉireann agus tá brí chomhréire leis an téarma “Éireannach.”
(c) Ciallaíonn an téarma “críocha cheann de na Páirtithe Conarthacha” agus “Críocha an Pháirtí Chonarthaigh eile” na Stáit Aontaithe nó Éire de réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(d) Ciallaíonn an téarma “corparáid de chuid na Stát Aontaithe” corparáid, comhlachas nó entitas eile dá samhail sin a cruthnaíodh nó a heagraíodh sna Stáit Aontaithe nó faoi dhlíthe na Stát Aontaithe.
(e) Ciallaíonn an téarma “corparáid Éireannach” aon chineál pearsan dlitheanaí a cruthnaíodh faoi dhlíthe na hÉireann.
(f) Ciallaíonn na téarmaí “corparáid de chuid Pháirtí Chonarthaigh” agus “corparáid de chuid an Pháirtí Chonarthaigh eile” corparáid de chuid na Stát Aontaithe nó corparáid Éireannach de réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(g) Ciallaíonn an téarma “cónaitheoir in Éirinn” aon phearsa (seachas saoránach de chuid na Stát Aontaithe nó corparáid de chuid na Stát Aontaithe) a chónaíonn in Éirinn chun críocha cánach Éireannaí agus nach gcónaíonn sna Stáit Aontaithe chun críocha cánach na Stát Aontaithe. Is tuigthe gurb in Éirinn a chónaíonn corparáid más in Éirinn a bhainistítear agus a rialaítear a gnó.
(h) Ciallaíonn an téarma “cónaitheoir sna Stáit Aontaithe” aon duine a bhfuil cónaí air sna Stáit Aontaithe chun críocha cánach na Stát Aontaithe agus nach gcónaíonn in Éirinn chun críocha cánach Éireannaí, agus aon chorparáid de chuid na Stát Aontaithe agus aon chomhpháirtíocht a cruthnaíodh nó a heagraíodh sna Stáit Aontaithe, nó faoi dhlíthe na Stát Aontaithe, is corparáid nó comhpháirtíocht nach gcónaíonn in Éirinn chun críocha cánach Éireannaí.
(i) Ciallaíonn an téarma “fiontar Éireannach” fiontar nó gnóthas tionscail nó tráchtála a sheolann cónaitheoir in Éirinn.
(j) Ciallaíonn an téarma “fiontar de chuid na Stát Aontaithe” fiontar nó gnóthas tionscail nó tráchtála a sheolann cónaitheoir sna Stáit Aontaithe.
(k) Ciallaíonn na téarmaí “fiontar cheann de na Páirtithe Conarthacha” agus “fiontar de chuid an Pháirtí Chonarthaigh eile” fiontar de chuid na Stát Aontaithe nó fiontar Éireannach, do réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(l) Ciallaíonn an téarma “buanfhoras” nuair a úsáidtear é maidir le fiontar cheann de na Páirtithe Conarthacha, brainse, bainistíocht, monarcha nó áit sheasta eile ghnó, ach ní fholaíonn sé gníomhaireacht mura bhfuil ag an ngníomhaire, agus mura bhfeidhmíonn sé de ghnáth, údarás ginearálta chun conartha a iomairliú agus a chríochnú thar ceann an fhiontair sin nó mura bhfuil stoc marsantais aige as a líonann sé orduithe go rialta thar a cheann. Ní mheasfar buanfhoras a bheith ag fiontar cheann de na Páirtithe Conarthacha i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile ar an aonchúis go bhfuil déileála gnó á ndéanamh aige i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile sin trí ghníomhaire coimisiúin nó bróicéir bona fide ag gníomhú dó i ngnáthchúrsa a ghnó sa cháil sin. Má bhíonn áit sheasta ghnó ar cothabháil ag fiontar cheann de na Páirtithe Conarthacha i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile go heisiatach chun earraí nó marsantas a cheannach, ní thabharfaidh sin amháin gur buanfhoras leis an bhfiontar sin an áit sheasta ghnó sin. Má bhíonn ag gabháil le corparáid cheann de na Páirtithe Conarthacha fochorparáid is corparáid de chuid an Pháirtí Chonarthaigh eile nó atá ag gabháil do cheird nó gnó i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile sin (cibé acu trí bhuanfhoras é nó ar shlí eile) ní thabharfaidh sin amháin gur buanfhoras leis an gcorparáid bhunaidh an fhochorparáid sin.
(2) Chun críocha Airteagal VI, VII, VIII, IX agus XIV, ní mheasfar cónaitheoir in Éirinn a bheith ag gabháil do cheird nó gnó sna Stáit Aontaithe aon bhliain inchánach mura bhfuil buanfhoras ag an gcónaitheoir sin sna Stáit Aontaithe an bhliain inchánaithe sin. Cuirfidh Éire an prionsabal céanna i bhfeidhm, mutatis mutandis, i gcás cónaitheoir sna Stáit Aontaithe.
(3) Nuair a bheidh forálacha an Choinbhinsiúin seo á gcur chun feidhme ag ceann de na Páirtithe Conarthacha, aon téarma nach mínítear ar shlí eile beidh leis, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, an bhrí atá leis faoi na dlíthe de chuid an Pháirtí Chonarthaigh sin a bhaineann leis na cánacha is ábhar don Choinbhinsiún seo.
Airteagal III
(1) Ní bheidh fiontar Éireannach inchurtha faoi cháin na Stát Aontaithe i leith a bhrabús tionscail nó tráchtála mura mbíonn sé ag gabháil do thrádáil nó gnó sna Stáit Aontaithe trí bhuanfhoras ann. Má bhíonn sé ag gabháil do thrádáil nó gnó amhlaidh, féadfar cáin na Stát Aontaithe a fhorchur ar ioncam uile an fhiontair sin as gach bunadh sna Stáit Aontaithe.
(2) Ní bheidh fiontar de chuid na Stát Aontaithe inchurtha faoi cháin Éireannach i leith a bhrabús tionscail nó tráchtála mura mbíonn sé ag gabháil do thrádáil nó gnó in Éirinn trí bhuanfhoras ann. Má bhíonn sé ag gabháil do thrádáil nó do ghnó amhlaidh, féadfar cáin Éireannach a fhorchur ar ioncam uile an fhiontair sin ó gach bunadh in Éirinn.
(3) I gcás fiontar cheann de na Páirtithe Conarthacha a bheith ag gabháil do thrádáil nó gnó i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile trí bhuanfhoras sna críocha sin, cuirfear i leith an bhuanfhorais sin na brabúis tionscail nó tráchtála a mbeadh súil go saothródh sé iad dá mba fhiontar neamhspleách é a bhí ag gabháil do na gníomhaíochtaí céanna nó gníomhaíochtaí dá samhail faoi na dála céanna nó dála dá samhail agus a bhí ar neamhthuilleamaí leis an bhfiontar ar buanfhoras de é, agus measfar, faoi réir dlí an Pháirtí Chonarthaigh eile sin, gurb ioncam as bunaidh laistigh de chríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile sin na brabúis a chuirfear i leith an bhuanfhorais sin amhlaidh.
(4) Nuair a bheifear a chinneadh cad iad na brabúis tionscail nó tráchtála as bunaidh laistigh de chríocha cheann de na Páirtithe Conarthacha a fuair fiontar de chuid an Pháirtí Chonarthaigh eile, ní mheasfar aon bhrabúis a theacht amháin as ceannach earraí nó marsantais laistigh de chríocha an chéad Pháirtí Chonarthaigh sin ag an bhfiontar sin.
Airteagal IV
Má dhéanann fiontar cheann de na Páirtithe Conarthacha, de bhíthin é a bheith páirteach i mbainistí, i rialú nó i gcaipiteal fiontar de chuid an Pháirtí Chonarthaigh eile, coinníollacha, ina gcaidreamh tráchtála nó airgeadais, a shocrú leis an bhfiontar deiridh sin nó a fhorchur air, agus go mbeidh na coinníollacha sin éagsúil leis na coinníollacha a dhéanfaí le fiontar neamhspleách, ansin, féadfar aon bhrabúis a d'fhaibhreodh sa ghnáth-shlí chun ceann de na fiontair ach nár fhaibhrigh amhlaidh de bhíthin na gcoinníollacha sin a áireamh ar bhrabúis an fhiontair sin agus cáin a chur orthu dá réir sin.
Airteagal V
(1) D'ainneoin forálacha Airteagail III agus IV den Choinbhinsiún seo, na brabúis a gheobhaidh duine is cónaitheoir in Éirinn, nó a gheobhaidh corparáid Éireannach, as oibriú long a bheidh doiciméadaithe nó aerárthaí a bheidh cláraithe faoi dhlíthe na hÉireann, beidh siad díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe.
(2) D'ainneoin forálacha Airteagail III agus IV den Choinbhinsiún seo, na brabúis a gheobhaidh saoránach de na Stáit Aontaithe nach gcónaíonn in Éirinn, nó a gheobhaidh corparáid de chuid na Stát Aontaithe, as oibriú long a bheidh doiciméadaithe nó aerárthaí a bheidh cláraithe faoi dhlíthe na Stát Aontaithe, beidh siad díolmhaithe ó cháin Éireannach.
(3) Ní mheasfar go ndéanann an tAirteagal seo difear don chomhshocraíocht idir Éire agus na Stáit Aontaithe, lena ndéantar socrú chun díolmhú comharaíochta ó cháin ioncaim a bheith ag brabúis loingseoireachta, a rinneadh idir Rialtas na Stát Aontaithe agus Rialtas na hÉireann trí mhalartú Nótaí dar dáta Lúnasa 24, 1933, agus Eanáir 8, 1934.
Airteagal VI
(1) Ní mó ná 15 faoin gcéad a bheidh ráta cánach na Stát Aontaithe ar dhíbhinní ó chorparáid de chuid na Stát Aontaithe, a gheobhaidh cónaitheoir in Éirinn is inchurtha faoi cháin Éireannach maidir leis na díbhinní sin agus nach bhfuil ag gabháil do thrádáil ná gnó sna Stáit Aontaithe: ar choinníoll nach mó ná cúig faoin gcéad a bheidh an ráta cánach sin más éard é an cónaitheoir sin corparáid a rialaíonn go díreach nó go neamhdhíreach 95 faoin gcéad ar a laghad den chumhacht vótála go léir sa chorparáid a íocann an díbhinn agus nach bhfaightear thar 25 faoin gcéad d'ioncam comhlán chorparáid íoctha na díbhinne as ús agus díbhinní, seachas ús agus díbhinní ó na fochorparáidí féin. Ní bheidh feidhm ag an laghdú sin sa ráta go dtí cúig faoin gcéad má bhíonn caidreamh an dá chorparáid arna chomhshocrú nó á chothabháil go príomha d'fhonn an ráta laghdaithe sin a fháil.
(2) Aon díbhinní as bunaidh in Éirinn a gheobhaidh pearsa aonair (a) is cónaitheoir sna Stát Aontaithe, (b) is inchurtha faoin cháin sna Stát Aontaithe maidir leis na díbhinní sin, agus (c) nach bhfuil ag gabháil do thrádáil ná gnó in Éirinn, beidh siad díolmhaithe ó fhorcháin Éireannach.
(3) Féadfaidh ceachtar de na Páirtithe Conarthacha an tAirteagal seo a fhoirceannadh trí fhógra scríofa á fhoirceannadh a thabhairt don Pháirtí Conarthach eile, trí mheáin taidhleoireachta, an tríochadú lá de Mheitheamh, nó roimhe sin, aon bhliain fhéilire tar éis na bliana féilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, agus sa chás sin scoirfidh mír (1) de seo d'éifeacht a bheith aici maidir le cáin na Stát Aontaithe an chéad lá d'Eanáir agus dá éis sin agus scoirfidh mír (2) de seo d'éifeacht a bheith aici maidir le cáin Éireannach an séú lá d'Aibreán agus dá éis sin, an chéad bhliain fhéilire i ndiaidh na bliana féilire a thabharfar an fógra sin.
Airteagal VII
(1) Aon ús (ar bhannaí, urrúis, nótaí, bintiúir, nó aon saghas eile fiachais), as bunaidh sna Stát Aontaithe, a gheobhaidh cónaitheoir in Éirinn is inchurtha faoi cháin Éireannach maidir leis an ús sin agus nach bhfuil ag gabháil do thrádáil ná gnó sna Stáit Aontaithe, beidh sé díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe; ach ní bheidh feidhm ag an díolúine sin maidir le hús den sórt sin arna íoc ag corparáid de chuid na Stát Aontaithe le corparáid a chónaíonn in Éirinn agus a rialaíonn, go díreach nó go neamhdhíreach, níos mó ná 50 faoin gcéad den chumhacht vótála go léir i gcorparáid íoctha an úis.
(2) Aon ús (ar bhannaí, urrúis, nótaí, bintiúir, nó aon saghas eile fiachais), as bunaidh in Éirinn, a gheobhaidh cónaitheoir sna Stáit Aontaithe is inchurtha faoi cháin na Stát Aontaithe agus nach bhfuil ag gabháil do cheird ná gnó in Éirinn, beidh sé díolmhaithe ó cháin Éireannach; ach ní bheidh feidhm ag an díolúine sin maidir le hús den sórt sin arna íoc ag corparáid a chónaíonn in Éirinn le corparáid de chuid na Stát Aontaithe a rialaíonn, go díreach nó go neamhdhíreach, níos mó ná 50 faoin gcéad den chumhacht vótála go léir i gcorparáid íoctha an úis.
Airteagal VIII
(1) Aon ríchíosanna agus suimeanna eile a íocfar mar chomaoin as úsáid a dhéanamh, nó as é a fháil de phribhléid úsáid a dhéanamh, de chóipchirt, paitinní, dearaí, próiseanna agus foirmlí rúnda, trádmharcanna agus maoin eile dá samhail sin, agus a fuarthas as bunaidh sna Stáit Aontaithe ag cónaitheoir in Éirinn atá faoi réir cánach Éireannaí maidir leis na ríchíosanna nó na suimeanna eile sin agus nach bhfuil ag gabháil do cheird ná gnó sna Stáit Aontaithe, beidh siad díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe.
(2) Aon ríchíosanna agus suimeanna eile a íocfar mar chomaoin as úsáid a dhéanamh, nó as é a fháil de phribhléid úsáid a dhéanamh de chóipchirt, paitinní, dearaí, próiseanna agus foirmlí rúnda, trádmharcanna agus maoin eile dá samhail sin, agus a fuarthas as bunaidh in Éirinn ag cónaitheoir sna Stát Aontaithe atá faoi réir cánach na Stát Aontaithe maidir leis na ríchíosanna nó na suimeanna eile sin agus nach bhfuil ag gabháil do cheird ná gnó in Éirinn, beidh siad díolmhaithe ó cháin Éireannach.
(3) Chun críocha an Airteagail seo measfar go bhfolaíonn an téarma “richíosanna” cíosóireachtaí i leith scannán pictiúirí reatha.
Airteagal IX
(1) Ní mó ná 15 faoin gcéad a bheidh ráta cánach na Stát Aontaithe ar ríchíosanna, i leith mianaigh nó coiréil a oibriú nó i leith ábhar maoine aiceanta a bhaint ar shlí eile, agus ar chíosóireachtaí, as maoin réadach nó as leas i maoin réadach, a fuarthas as bunaidh sna Stáit Aontaithe ag cónaitheoir in Éirinn atá faoi réir cánach Éireannaí maidir leis na ríchíosanna agus na cíosóireachtaí sin agus nach bhfuil ag gabháil do thrádáil ná gnó sna Stáit Aontaithe: ar choinníoll go bhféadfaidh aon chónaitheoir den sórt sin a ghlacadh de rogha a bheith inchurtha faoi cháin na Stát Aontaithe in aghaidh aon bhliana áirithe amhail is dá mbeadh an cónaitheoir sin ina chónaí agus ag gabháil do thrádáil nó gnó sna Stáit Aontaithe.
(2) Aon ríchíosanna, i leith mianaigh nó coiréil a oibriú nó i leith ábhar maoine aiceanta a bhaint ar shlí eile, agus aon chíosóireachtaí, as maoin réadach nó as leas i maoin réadach, a fuarthas as bunaidh in Éirinn ag duine (a) is cónaitheoir sna Stát Aontaithe, (b) is inchurtha faoi cháin na Stát Aontaithe maidir leis na ríchíosanna agus na cíosóireachtaí sin, agus (c) nach bhfuil ag gabháil do thrádáil ná gnó in Éirinn, beidh siad díolmhaithe ó fhorcháin Éireannach.
Airteagal X
(1) Aon tuarastal, pá, luach saothair dá samhail sin, nó pinsean, a íocfaidh Rialtas Stát Aontaithe Mheiriceá le duine (seachas saoránach d'Éirinn nach saoránach de na Stáit Aontaithe freisin) i leith seirbhísí a rinneadh do na Stáit Aontaithe i gcomhlíonadh feidhmeanna rialtais, beidh sé díolmhaithe ó cháin Éireannach.
(2) Aon tuarastal, pá, luach saothair dá samhail sin, nó pinsean, a íocfaidh Rialtas na hÉireann le duine (seachas saoránach de na Stáit Aontaithe nach saoránach d'Éirinn freisin) i leith seirbhísí a rinneadh d'Éirinn i gcomhlíonadh feidhmeanna rialtais, beidh sé díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe.
(3) Ní beidh feidhm ag forálacha an Airteagail seo maidir le híocaíochtaí i leith seirbhísí a rinneadh i ndáil le haon trádáil nó gnó a sheolann ceachtar de na Páirtithe Conarthacha le haghaidh brabúis.
Airteagal XI
(1) Beidh duine is cónaitheoir in Éirinn díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe ar chúiteamh i leith seirbhísí pearsanta (lena n-áirítear seirbhísí gairmiúla) a rinneadh i rith na bliana inchánaithe, laistigh de na Stáit Aontaithe, más rud é (a) go mbeidh sé tar éis tréimhse nó tréimhsí nach faide san iomlán ná 183 lá a chaitheamh sna Stáit Aontaithe i rith na bliana inchánaithe sin, agus (b) gur le haghaidh nó thar ceann duine a chónaíonn in Éirinn a rinneadh na seirbhísí sin.
(2) Beidh duine is cónaitheoir sna Stát Aontaithe díolmhaithe ó cháin Éireannach ar bhrabúis, sochair oifige, nó luach saothair eile i leith seirbhíse pearsanta (lena n-áirítear seirbhísí gairmiúla) a rinneadh in Éirinn, aon bhliain mheasúnachta, más rud é (a) go mbeidh sé tar éis tréimhse nó tréimhsí nach mó san iomlán ná 183 lá a chaitheamh in Éirinn i rith na bliana inchánaí sin, agus (b) gur le haghaidh nó thar ceann duine a chónaíonn sna Stáit Aontaithe a rinneadh na seirbhísí sin.
Airteagal XII
(1) Aon phinsean (seachas pinsean lena mbaineann Airteagal X agus aon bhlianacht saoil, as bunaidh sna Stáit Aontaithe, a gheobhaidh pearsa aonair is cónaitheoir in Éirinn, beidh sé nó sí díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe.
(2) Aon phinsean (seachas pinsean lena mbaineann Airteagal X) agus aon bhlianacht saoil, as bunaidh in Éirinn, a gheobhaidh pearsa aonair is cónaitheoir sna Stáit Aontaithe, beidh sé nó sí díolmhaithe ó cháin Éireannach.
(3) Ciallaíonn an téarma “blianacht saoil” suim shonraithe is iníoctha go tréimhsiúil tráthanna sonraithe, i gcaitheamh saoil nó i gcaitheamh tréimhse sonraithe nó tréimhse infhionnta, faoi oibleagáid na híocaíochtaí a dhéanamh i gcomaoin airgid a íocadh.
Airteagal XIII
(1) Faoi réir alt 131 de Chód Ioncaim Intíre na Stát Aontaithe mar a bheidh éifeacht aige an lá a bheidh an Coinbhinsiún seo tar éis teacht in éifeacht, lamhálfar cáin Éireannach mar chreidmheas i gcoinne cáin na Stát Aontaithe. Chuige sin, measfar fáltaí díbhinne a d'íoc corparáid is cónaitheoir in Éirinn a bheith tar éis an cháin ioncaim Éireannach a íoc is iomchuí don díbhinn sin má roghnaíonn an fáltaí sin méid na cánach ioncaim Éireannaí sin a áireamh ar a ioncam comhlán chun críocha cáin na Stát Aontaithe. Chun críocha an Airteagail seo amháin, aon ioncam, as bunaidh sa Ríocht Aontaithe, a gheobhaidh pearsa aonair a chónaíonn in Éirinn, measfar gurb ioncam as bunaidh in Éirinn é má tá an t-ioncam sin gan bheith inchurtha faoi cháin ioncaim na Ríochta Aontaithe.
(2) Faoi réir cibé forálacha (nach ndéanfaidh difear dá phrionsabal ginearálta seo) a achtófar in Éirinn, déanfar cáin de chuid na Stát Aontaithe is iníoctha i leith ioncaim as bunaidh sna Stáit Aontaithe a lamháil mar chreidmheas i gcoinne aon chánach Éireannaí is iníoctha i leith an ioncaim sin. I gcás inar gnáthdhíbhinn a d'íoc corparáid de chuid na Stát Aontaithe an t-ioncam sin, áireofar sa chreidmheas sin (i dteannta aon chánach ioncaim de chuid na Stát Aontaithe a baineadh as an díbhinn sin nó a forchuireadh uirthi) an cháin ioncaim de chuid na Stát Aontaithe a forchuireadh ar an gcorparáid sin i leith a brabús, agus i gcás inar díbhinn í a íocadh ar scaireanna tosaíochta rannpháirteacha, agus a ionadaíonn díbhinn de réir an ráta shocair chun a bhfuil teideal ag na scaireanna mar aon le rannpháirteachas breise i mbrabúis, déanfar an cháin sin ar bhrabúis a áireamh chomh maith, sa mhéid go bhfuil breis ag an díbhinn ar an ráta socair sin.
(3) Chun críocha an Airteagail seo, measfar, maidir le cúiteamh, brabúis, díolaíochtaí agus luach saothair eile as seirbhísí pearsanta (lena n-áirítear seirbhísí gairmiúla), gurb ioncam iad as bunaidh laistigh de chríocha an Pháirtí Chonarthaigh ina ndearnadh na seirbhísí sin.
Airteagal XIV
Beidh cónaitheoir in Éirinn nach bhfuil ag gabháil do thrádáil ná gnó sna Stáit Aontaithe díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe ar ghnóchain as sócmhainní caipitiúla a dhíol nó a mhalartú.
Airteagal XV
(1) Aon díbhinní agus ús a íocfaidh corparáid Éireannach an chéad lá d'Eanair, nó dá éis, an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin beidh siad díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe ach amháin i gcás inar saoránach de na Stáit Aontaithe nó cónaitheoir sna Stáit Aontaithe nó corparáid de chuid na Stát Aontaithe an fáltaí.
(2) Aon díbhinní agus ús a íocfaidh corparáid de chuid na Stát Aontaithe, an séú lá d'Aibreán, nó dá éis, an chéad bhliain mheasúnachta a shonraítear in Airteagal XXII (2) (b) (i) den Choinbhinsiún seo beidh siad díolmhaithe ó cháin Éireannach ach amháin i gcás inar cónaitheoir in Éirinn an fáltaí.
Airteagal XVI
Beidh corparáid Éireannach díolmhaithe ó cháin na Stát Aontaithe ar a tuilleamh, a brabúis, a hioncam nó a barrachas, carnaithe nó neamhdháilte, más daoine is cónaitheoirí in Éirinn a rialaíonn go díreach nó go neamhdhíreach, ar feadh leath deiridh na bliana inchánaithe, níos mó ná 50 faoin gcéad den chumhacht vótála go léir sa chorparáid sin.
Airteagal XVII
(1) An dliteanas, i leith cáin ioncaim na Stát Aontaithe d'aon bhliain inchánaithe a thosaigh roimh an lú Eanáir, 1936, atá ar aon duine (seachas saoránach de na Stáit Aontaithe) a chónaíonn in Éirinn, nó ar aon chorparáid Éireannach, agus a bheidh gan íoc ar dháta an Choinbhinsiúin seo a shíniú, féadfar é a choigeartú ar fhoras a bheidh chun sástacht Choimisinéir Ioncaim Intíre na Stát Aontaithe: ar choinníoll nach mbeidh an méid a bheidh le híoc chun an dliteanas sin a ghlanadh níos mó ná méid an dliteanais a chinnfí dá mbeadh—
(a) Acht Ioncaim na Stát Aontaithe, 1936 (ach amháin i gcás corparáide Éireannaí ina raibh níos mó ná 50 faoin gcéad den chumhacht vótála go léir á rialú go díreach nó go neamhdhíreach, ar feadh leath deiridh na bliana inchánach, ag saoránaigh de na Stáit Aontaithe, nó cónaitheoirí sna Aontaithe), agus
(b) Airteagail XV agus XVI den Choinbhinsiún seo, in éifeacht don bhliain sin. Mura raibh an cáin-íocóir ag gabháil, do réir bhrí an Achta Ioncaim sin, do thrádáil nó gnó sna Stáit Aontaithe agus mura raibh oifig ná áit ghnó aige ann i rith na bliana inchánach, ní bheidh an méid úis agus pionós níos mó ná 50 faoin gcéad de mhéid na cánach ar ríomhadh an t-ús agus na pionóis sin ina leith.
(2) An cháin ioncaim de chuid na Stát Aontaithe a bheidh, ar dháta an Choinbhinsiúin seo a shíniú, gan íoc in aghaidh aon bhliana inchánaithe i dtosach tar éis an t-aonú lá tríochad de Nollaig, 1935, agus roimh an gcéad lá d'Eanáir an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, i gcás duine a chónaíonn in Éirinn, nó i gcás aon chorparáide Éireannaí, cinnfear í amhail is dá mbeadh forálacha Airteagail XV agus XVI den Choinbhinsiún seo in éifeacht don bhliain inchánach sin.
(3) Ní bheidh feidhm ag forálacha míre (1) den Airteagal seo—
(a) mura gcomhadóidh an cáin-íocóir leis an gCoimisinéir Ioncaim Intíre, ar nó roimh an aonú lá tríochad de Nollaig an dara bliain fhéilire i ndiaidh na bliana féilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, iarratas á iarraidh an dliteanas sin i leith cánach a choigeartú amhlaidh agus mura dtabharfaidh sé eolas a iarrfaidh an Coimisinéir; ná
(b) in aon chás ina bhfuil an Coimisinéir sásta gur calaois le hintinn an cháin a imghabháil is cúis le haon easnamh cánach.
Airteagal XVIII
Aon ollamh nó múinteoir as críocha cheann de na Páirtithe Conarthacha a thabharfaidh cuairt ar chríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile chun bheith ag múinteoireacht, ar feadh tréimhse nach faide ná dhá bhliain, in ollscoil, coláiste, scoil nó foras oideachais eile i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile sin, déanfaidh an Páirtí Conarthach eile é a dhíolmhú ó cháin ar a luach saothair as an múinteoireacht sin don tréimhse sin.
Airteagal XIX
Aon mhac léinn nó printíseach gnó ó chríocha cheann de na Páirtithe Conarthacha a bheidh ag fáil oideachais nó oiliúna lánaimsire i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile, déanfaidh an Páirtí Conarthach eile sin é a dhíolmhú ó cháin ar íocaíochtaí a gheobhaidh sé ó dhaoine laistigh de chríocha an chéad Pháirtí Chonarthaigh sin chun críocha a chothabhála, a oideachais nó a oiliúna.
Airteagal XX
(1) Déanfaidh údaráis chánachais na bPáirtithe Conarthacha cibé eolas (is eolas a bheidh ar fáil faoi dhlíthe cánachais na bPáirtithe Conarthacha faoi seach) a mhalartú is gá chun forálacha an Choinbhinsiúin seo a chur i gcrích nó chun calaois a chosc nó forálacha reachtúla a riaradh i gcoinne seachanta dlíthiúla maidir leis na cánacha is ábhar don Choinbhinsiún seo. Aon eolas a mhalartófar amhlaidh, coimeádfar ina rún é agus ní nochtfar é d'aon duine seachas na daoine a mbeidh baint acu le measúnú agus bailiú na gcánach is ábhar don Choinbhinsiún seo. Ní mhalartófar aon eolas a nochtfadh aon rún trádála ná próis thrádála.
(2) Mar a úsáidtear é san Airteagal seo, ciallaíonn an téarma “údaráis chánachais” i gcás na Stát Aontaithe, an Coimisinéir Ioncaim Intíre nó a ionadaí údaraithe agus, i gcás na hÉireann, na Coimisinéirí Ioncaim nó a n-ionadaí údaraithe.
Airteagal XXI
(1) An fad a bheidh náisiúnaigh cheann de na Páirtithe Conarthacha ina gcónaí i gcríocha an Pháirtí Chonarthaigh eile, ní dhéanfar, sna críocha sin, iad a chur faoi chánacha seachas mar, ná thar mar, a chuirtear ar náisiúnaigh an Pháirtí Chonarthaigh eile sin a chónaíonn ina chríocha.
(2) Ciallaíonn an téarma “náisiúnaigh”, mar a úsáidtear é san Airteagal seo—
(a) Maidir le hÉirinn, gach saoránach d'Éirinn; agus
(b) Maidir leis na Stát Aontaithe, saoránaigh de na Stáit Aontaithe;
agus folaíonn sé gach duine dlíthiúil, comhpháirtíocht agus comhlachas a fhaigheann a stádas sa cháil sin ó na dlíthe, nó a cruthnaíodh nó a heagraíodh faoi na dlíthe, atá i bhfeidhm in aon chríocha de chuid na bPáirtithe Conarthacha lena mbaineann an Coinbhinsiún seo.
Airteagal XXII
(1) Déanfar an Coinbhinsiún seo a dhaingniú agus na hionstraimí daingniúcháin a mhalartú i Washington, Ceantar Columbia, a luaithe is féidir.
(2) Ar na daingniúcháin a mhalartú, beidh éifeacht ag an gCoinbhinsiún seo—
(a) maidir le cáin na Stát Aontaithe, do na blianta inchánaithe a thosóidh an chéad lá d'Eanáir, nó dá éis, an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin;
(b) (i) maidir le cáin ioncaim Éireannach, don bhliain mheasúnachta a thosóidh an 6ú lá d'Aibreán an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin agus blianta dá éis sin;
(ii) maidir le forcháin Éireannach, don bhliain mheasúnachta a thosóidh an 6ú lá d'Aibreán díreach roimh an mbliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, agus blianta dá éis sin; agus
(iii) maidir le cáin bhrabús corparáide Éireannach, d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a thosóidh an chéad lá d'Aibreán nó dá éis sin an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, agus don chuid neamhchaite d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a bheidh ar rith ar an dáta sin.
Airteagal XXIII
(1) Leanfaidh an Coinbhinsiún seo d'éifeacht a bheith aige ar feadh tréimhse éiginnte ach féadfaidh ceachtar de na Páirtithe Conarthacha, ar nó roimh an 30ú lá de Mheitheamh aon bhliain fhéilire i ndiaidh na bliana féilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, fógra foirceannaidh a thabhairt, trí mheáin taidhleoireachta, don Pháirtí Conarthach eile, agus má dhéantar amhlaidh scoirfidh an Coinbhinsiún seo d'éifeacht a bheith aige—
(a) maidir le cáin na Stát Aontaithe, do na blianta inchánaithe a thosóidh an chéad lá d'Eanáir nó dá éis sin, an bhliain fhéilire díreach i ndiaidh na bliana féilire a thabharfar an fógra sin;
(b) (i) maidir le cáin ioncaim Éireannach, d'aon bhliain mheasúnachta a thosóidh an 6ú lá d'Aibreán, nó dá éis, an bhliain fhéilire díreach i ndiaidh na bliana féilire a thabharfar an fógra sin;
(ii) maidir le forcháin Éireannach, d'aon bhliain mheasúnachta a thosóidh an 6ú lá d'Aibreán nó dá éis, an bhliain fhéilire a thabharfar an fógra sin; agus
(iii) maidir le cáin bhrabús corparáide Éireannach, d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a thosóidh an chéad lá d'Aibreán, nó dá éis an bliain fhéilire díreach i ndiaidh na bliana féilire a thabharfar an fógra sin agus don chuid neamhchaite d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a bheidh á caitheamh ar an dáta sin.
(2) Má fhoirceanntar an Coinbhinsiún seo nó aon Airteagal de, ní bheidh d'éifeacht aige sin go n-athbheofar aon chonradh ná comhshocraíocht a chealaítear leis an gCoinbhinsiún seo nó le conartha a rinneadh roimhe seo idir na Páirtithe Conarthacha.
DÁ FHIANÚ SIN tá na Lánchumhachtaigh thuasaimnithe tar éis an Coinbhinsiún seo a shíniú agus a séalaí a ghreamú de.
Arna dhéanamh i mBaile Átha Cliath, i ndúblach, an tríú lá déag seo de Mheán Fómhair, 1949.
Thar ceann Rialtas na hÉireann:
P. MAC GIOLLAGÁIN
SEÁN MAC GIOLLA BHRIGHDE.
Thar Ceann Rialtas Stát Aontaithe Mheiriceá:
GEORGE A. GARRETT.
SCEIDEAL 9
[1955, Sc. 2, Cuid 1;
1958, Sc. 2.]
Faoiseamh Comharaíochta ó Chánachas Dúbailte i leith Cáin Ioncaim, Forcháin agus Cáin Bhrabús Corparáide na hÉireann agus i leith Cánacha Ioncaim Cheanada, lena nAirítear Forchánacha
COMHAONTU IDIR RIALTAS NA héIREANN AGUS RIALTAS CHEANADA CHUN CANACHAS DUBAILTE A SHEACHAINT AGUS COSC A CHUR LE hIMGHABHAIL FIOSCACH I LEITH CANACHA AR IONCAM.
Tá Rialtas na hÉireann agus Rialtas Cheanada,
D'fhonn Comhaontú a dhéanamh chun cánachas dúbailte a sheachaint agus cosc a chur le himghabháil fioscach maidir le cánacha ar ioncam,
Tar éis na daoine seo a leanas a cheapadh mar Lánchumhachtaigh uathu chuige sin:
Rialtas na hÉireann:
Seán Ó Murchadha, Ambasadóir Urghnách agus Lánchumhachtach na hÉireann in Ottawa;
Rialtas Cheanada:
Walter E. Harris, Aire Airgeadais i Rialtas Cheanada.
Noch do rinne, ar iad do thaispeáint a lánchumhacht faoi seach, a fríth i bhfoirm mhaith chuí, comhaontú mar a leanas:—
Airteagal I
1. Is iad na cánacha a mbaineann am Comhaontú seo leo:
(a) I gCeanada:
Cánacha ioncaim, lena n-áirítear forchánacha, a fhorchuireann Rialtas Cheanada (dá ngairtear “cáin Cheanadach” anseo feasta).
(b) In Éirinn:
An cháin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) agus an cháin bhrabús corparáide (dá ngairtear “cáin Éireannach” anseo feasta).
2. Bainfidh an Comhaontú seo freisin le haon chánacha eile a bheidh go substainteach i gcosúlacht leis na cánacha sin, seachas cánacha ró-bhrabúis, agus a fhorchuirfidh ceachtar Rialtas Conarthach tar éis an Comhaontú seo a shíniú.
Airteagal II
1. Sa Chomhaontú seo, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt:
(a) Ciallaíonn na téarmaí “ceann de na críocha” agus “an chríoch eile” Éire nó Ceanada, de réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(b) Ciallaíonn an téarma “cáin” cáin Éireannach nó cáin Cheanadach de réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(c) Folaíonn an téarma “duine” aon chomhlacht daoine, corpraithe nó neamhchorpraithe.
(d) Folaíonn an téarma “cuideachta” aon chomhlacht corpraithe.
(e) Ciallaíonn na téarmaí “cónaitheoir in Éirinn” agus “cónaitheoir i gCeanada”, faoi seach, aon duine is cónaitheoir in Éirinn chun críocha cánach Éireannaí agus nach cónaitheoir i gCeanada chun críocha cánach Ceanadaí agus aon duine is cónaitheoir i gCeanada chun críocha cánach Ceanadaí agus nach cónaitheoir in Éirinn chun críocha cánach Éireannaí; measfar cuideachta a bheith ina cónaí in Éirinn más in Éirinn a dhéantar a gnó a bhainistí agus a rialú agus ina cónaí i gCeanada más i gCeanada a dhéantar a gnó a bhainistí agus a rialú. Ar choinníoll nach ndéanfaidh aon ní sa mhír seo difear d'aon fhorálacha i ndlí na hÉireann maidir le cáin bhrabús corparáide a forchur i gcás cuideachta a corpraíodh in Éirinn.
(f) Ciallaíonn na téarmaí “cónaitheoir i gceann de na críocha” agus “cónaitheoir sa chríoch eile” duine is cónaitheoir in Éirinn nó duine is cónaitheoir i gCeanada, de réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(g) Ciallaíonn na téarmaí “fiontar Éireannach” agus “fiontar Ceanadach”, faoi seach, fiontar nó gnóthas tionscail nó tráchtála atá á sheoladh ag cónaitheoir in Éirinn agus fiontar nó gnóthas tionscail nó tráchtála atá á sheoladh ag cónaitheoir i gCeanada; agus ciall aíonn na téarmaí “fiontar cheann de na críocha” agus “fiontar de chuid na críche eile” fiontar Éireannach nó fiontar Ceanadach, de réir mar a éilíonn an comhthéacs.
(h) Ciallaíonn an téarma “buanfhoras”, nuair a úsáidtear é maidir le fiontar cheann de na críocha, brainse nó áit sheasta eile ghnó, ach ní fholaíonn sé gníomhaireacht mura bhfuil ag an ngníomhaire, agus mura bhfeidhmíonn sé de ghnáth, údarás ginearálta chun conartha a iomairliú agus a chríochnú thar ceann an fhiontair nó mura bhfuil stoc marsantais aige as a líonann sé orduithe go rialta thar a cheann. I ndáil leis sin de—
(i) ní mheasfar buanfhoras a bheith ag fiontar cheann de na críocha sa chríocha eile ar an aonchúis go bhfuil déileála gnó á ndéanamh aige sa chríoch eile sin trí ghníomhaire ginearálta coimisiúin nó bróicéir bona fide ag gníomhú dhó i ngnáth-chúrsa a ghnó sa cháil sin;
(ii) má bhíonn áit sheasta ghnó á cothabháil ag fiontar cheann de na críocha sa chríoch eile go heisiatach chun earraí nó marsantas a cheannach, ní thabharfaidh sin ann féin gur buanfhoras leis an bhfiontar sin an áit sheasta ghnó sin;
(iii) má bhíonn ag gabháil le cuideachta is cónaitheoir i gceann de na críocha fochuideachta is cónaitheoir sa chríoch eile nó a sheolann trádáil nó gnó sa chríoch eile sin (cibé acu trí bhuanfhoras é nó ar shlí eile), ní thabharfaidh sin ann féin gur buanfhoras lena cuideachta bhunaidh an fhochuideachta sin.
2. Ní fholaíonn an téarma “brabúis tionscail nó tráchtála”, mar a úsáidtear sa Chomhaontú seo é, ioncam ar mhodh díbhinní, úis, cíosanna nó ríchíosanna, táillí bainistíochta, ná díolaíocht as saothar nó as seirbhísí pearsanta.
3. Nuair a bheidh forálacha an Chomhaontuithe seo á gcur chun feidhme ag ceann de na Rialtais Chonarthacha, téarma nach mínítear ar shlí eile beidh leis, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, an bhrí atá leis faoi dhlíthe an Rialtais Chonarthaigh sin maidir leis na cánacha is ábhar don Chomhaontú seo.
Airteagal III
1. Ní bheidh brabúis tionscail nó tráchtála fiontair Éireannaigh inchurtha faoi cháin Cheanadach mura mbíonn an fiontar ag gabháil do thrádáil nó gnó i gCeanada trí bhuanfhoras ann. Má bhíonn sé ag gabháil do thrádáil nó gnó amhlaidh, féadfaidh Ceanada cáin a fhorchur ar na brabúis sin, ach sin amháin ar an méid sin díobh is inchurtha i leith an bhuanfhorais sin.
2. Ní bheidh brabúis tionscail nó tráchtála fiontair Cheanadaigh inchurtha faoi cháin Éireannach mura bhfuil an fiontar ag gabháil do thrádáil nó gnó in Éirinn trí bhuanfhoras ann. Má bhíonn sé ag gabháil do thrádáil nó gnó amhlaidh, féadfaidh Éire cáin a fhorchur ar na brabúis sin ach amháin ar an méid sin díobh is inchurtha i leith an bhuanfhorais sin.
3. I gcás fiontar cheann de na críocha a bheith ag gabháil do thrádáil nó gnó sa chríocha eile trí bhuanfhoras ann, cuirfear i leith an bhuanfhorais sin na brabúis tionscail nó tráchtála a mbeidh súil go saothródh sé iad sa chríoch eile sin dá mba fiontar neamhspleách é a bhí ag gabháil do na gníomhachtaí céanna nó do ghníomhachtaí dá samhail faoi na dála céanna nó dála dá samhail agus a bhí ag plé ar neamhthuilleamaí leis an bhfiontar ar buanfhoras de é.
4. Ní dhéanfar aon chuid d'aon bhrabúis a thiocfaidh chun fiontair cheann de na críocha a chur i leith buanfhorais sa chríoch eile de bhíthin amháin earraí nó marsantas a bheith á gceannach sa chríoch eile sin ag an bhfiontar.
5. I gcás cuideachta a chónaíonn i gceann de na críocha d'fháil brabús nó ioncaim ó bhunaidh sa chríoch eile, ní fhorchuirfidh Rialtas na críche eile sin aon saghas cánachais ar dhíbhinní a íocfaidh an chuideachta le daoine nach gcónaíonn sa chríoch eile sin, ná aon cháin i modh cánach brabús neamhdháilte ar bhrabúis neamhdháilte na cuideachta, de bhíthin gurb é atá, go hiomlán nó go páirteach, sna díbhinní nó sna brabúis neamhdháilte sin brabúis nó ioncam a fuarthas amhlaidh.
Airteagal IV
I gcás
(a) fiontar cheann de na críocha a bheith rannpháirteach go díreach nó go neamhdhíreach i mbainistí, i rialú nó i gcaipiteal fiontair de chuid na críche eile, nó
(b) na daoine céanna a bheith rannpháirteach go díreach nó go neamhdhíreach i mbainistí, rialú nó caipiteal fiontair cheann de na críocha agus fiontair de chuid na críche eile,
agus, i gceachtar cás, coinníollacha a bheith déanta nó forchurtha idir an dá fhiontar, ina gcaidreamh tráchtála nó airgeadais, nach ionann agus na coinníollacha a dhéanfaí idir fiontair neamhspleácha, ansin, féadfar aon bhrabúis a d'fhaibhreodh chun ceann de na fiontair, mura mbeadh na coinníollacha sin, ach nár fhaibhrigh amhlaidh de bhíthin na gcoinníollacha sin, a áireamh ar bhrabúis an fhiontair sin agus cáin a chur orthu dá réir sin.
Airteagal V
D'ainneoin forálacha Airteagal III agus IV, na brabúis a gheobhaidh cónaitheoir i gceann de na críocha as oibriú long nó aerárthach, beidh siad díolmhaithe ó cháin sa chríoch eile.
Airteagal VI
1. Ní mó ná 15% a bheidh ráta cánach Ceanada ar ioncam (seachas ioncam as gnó a sheoladh i gCeanada nó as dualgais a dhéanamh i gCeanada) a gheobhaidh cónaitheoir in Éirinn ó bhunaidh i gCeanada.
2. D'ainneoin forálacha na míre sin roimhe seo, ní mó ná 5 faoin gcéad a bheidh ráta cánach Ceanadaí ar dhíbhinní a íocfar le cuideachta is cónaitheoir in Éirinn ag cuideachta is cónaitheoir i gCeanada, agus a bhfuil níos mó ná 50 faoin gcéad de na scaireanna inti a ngabhann lán-chearta vótála leo i ngach cúinse ar úinéireacht ag an gcuideachta chéadluaite.
3. Ioncam (seachas ioncam as gnó a sheoladh in Éirinn nó as dualgais a dhéanamh in Éirinn) a gheobhaidh pearsa aonair is cónaitheoir i gCeanada ó fhoinsí in Éirinn beidh se díolmhaithe ó fhorcháin Éireannach.
Airteagal VII
1. Aon ríchíosanna cóipchirt agus íocaíochtaí eile dá samhail a íocfar i leith aon saothar litríochta, drámaíochta, ceoil nó ealaíne (gan cíosanna ná ríchíosanna i leith scannán pictiúr reatha a áireamh) a tháirgeadh nó a atáirgeadh agus a gheobhaidh cónaitheoir i gceann de na críocha ó fhoinsí sa chríoch eile beidh siad díolmhaithe ó cháin sa chríoch eile sin.
Airteagal VIII
1. Beidh an luach saothair (seachas pinsin) a íocfaidh ceann de na Rialtais Chonarthacha le haon phearsa aonair as seirbhísí a rinneadh don Rialtas sin i gcomhlíonadh feidhmeanna rialtais díolmhaithe ó cháin i gcríoch an Rialtais Chonarthaigh eile, más rud é nach bhfuil gnáthchónaí sa chríoch sin ar an bpearsa aonair nó gur chun na seirbhísí sin a dhéanamh agus chuige sin amháin atá gnáthchónaí air sa chríoch sin.
2. Ní bhainfidh forálacha an Airteagail seo le híocaíochtaí i leith seirbhísí a rinneadh i ndáil le haon trádáil nó gnó a sheolann ceann de na Rialtais Chonarthacha chun críocha brabúis.
Airteagal IX
1. Beidh cónaitheoir in Éirinn díolmhaithe ó cháin Cheanadach ar chúiteamh as seirbhísí pearsanta (lena n-áirítear seirbhísí gairmiúla) a rinneadh i rith na bliana cánachais i gCeanada, más rud é go mbeidh sé tar éis tréimhse nó tréimhsí nach faide san iomlán ná 183 lá a chaitheamh ann i rith na bliana cánachais, agus go gcomhlíonfar ceachtar de na coinníollacha seo a leanas:
(a) Gurb as na seirbhísí pearsanta sin a rinne sé mar oifigeach nó mar fhostaí do chónaitheoir in Éirinn a fuair sé a chúiteamh, nó
(b) Nach mó ná $5,000 an cúiteamh a fuair sé as na seirbhísí pearsanta sin.
2. Beidh feidhm ag forálacha mhír 1 den Airteagal seo, mutatis mutandis, maidir le cónaitheoir i gCeanada i leith cúiteamh as seirbhísí pearsanta den sórt sin a dhéanamh in Éirinn.
Airteagal X
1. Aon phinsean nó blianacht a gheobhaidh pearsa aonair is cónaitheoir in Éirinn ó fhoinsí i gCeanada beidh sé nó sí díolmhaithe ó cháin Cheanadach.
2. Aon phinsean nó blianacht a gheobhaidh pearsa aonair is cónaitheoir i gCeanada ó fhoinsí in Éirinn beidh sé nó sí díolmhaithe ó cháin Éireannach.
3. Ciallaíonn an téarma “blianacht” suim shonraithe is iníoctha go tréimhsiúil tráthanna sonraithe i gcaitheamh saoil nó i gcaitheamh tréimhse sonraithe ama nó tréimhse infhionnta faoi oibleagáid na híocaíochtaí a dhéanamh i leith comaoin iomlán in airgead nó i luach airgid.
Airteagal XI
Aon ollamh nó múinteoir as ceann de na críocha a gheobhaidh luach saothair as múinteoireacht, ar feadh tréimhse de chónaí shealadach nach faide ná dhá bhliain in ollscoil, coláiste, scoil nó foras oideachais eile sa chríoch eile, beidh sé díolmhaithe ó cháin sa chríoch eile sin i leith an luach saothair sin.
Airteagal XII
Aon mhac léinn nó printíseach gnó ó cheann de na críocha a bheidh ag fáil oideachais nó oiliúna lán-aimsire sa chríoch eile, beidh sé díolmhaithe ó cháin sa chríoch eile sin ar íocaíochtaí a gheobhaidh sé ó dhaoine sa chríoch chéadluaite chun críocha a chothabhála, a oideachais nó a oiliúna.
Airteagal XIII
1. A mhéid is féidir é de réir forálacha dlí Cheanada i dtaobh cáin a íocadh i gcríoch lasmuigh de Cheanada a bhaint as cáin is iníoctha i gCeanada, déanfar cáin Éireannach is iníoctha i leith ioncaim as bunaidh in Éirinn a bhaint as aon cháin Cheanadach is iníoctha i leith an ioncaim sin. Chun na críche sin measfar fáltaí aon díbhinne a d'íoc corparáid is cónaitheoir in Éirinn a bheith tar éis an cháin ioncaim Éireannach is iomchuí don díbhinn sin a íoc má roghnaíonn an fáltaí sin méid na cánach ioncaim Éireannaí sin a áireamh ina ioncam comhlán chun críocha cánach Ceanadaí. Chun críocha an Airteagail seo amháin, measfar gurb ioncam ó bhunaidh in Éirinn ioncam a fuair pearsa aonair is cónaitheoir in Éirinn ó bhunaidh sa Ríocht Aontaithe mura bhfuil an t-ioncam sin inchurtha faoi cháin ioncaim na Ríochta Aontaithe.
2. Faoi réir cibé forálacha (nach ndéanfaidh difear dá phrionsabal ginearálta seo) a achtófar in Éirinn, déanfar cáin Cheanadach is iníoctha i leith ioncam as bunaidh i gCeanada a lamháil mar chreidmheas i gcoinne aon cháin Éireannach is iníoctha i leith an ioncaim sin. Más é atá san ioncam sin gnáth dhíbhinn a d'íoc corparáid Cheanadach, cuirfear i gcuntas sa chreidmheas sin (i dteannta aon cháin ioncaim Cheanadach a baineadh as an díbhinn sin nó a forchuireadh uirthi) an cháin ioncaim Cheanadach a forchuireadh ar an gcorparáid sin i leith a brabús, agus, i gcás inar díbhinn í a íocadh ar scaireanna tosaíochta rannpháirteacha agus gur ionann í agus díbhinn de réir an ráta shocair a bhfuil na scaireanna ina theideal mar aon le rannpháirtíocht bhreise sna brabúis, déanfar an cháin sin ar bhrabúis a chur i gcuntas freisin sa mhéid gur mó an díbhinn ná an ráta socair sin.
3. Chun críocha an Airteagail seo, measfar gurb éard brabúis nó luach saothair as seirbhísí pearsanta (lena n-áirítear seirbhísí gairmiúla) a rinneadh i gceann de na críocha a ioncam ó bhunaidh sa chríoch sin, agus aon seirbhísí ag pearsa aonair a rinne na seirbhísí sin go hiomlán nó go formhór ar longa nó in aerárthaí a bhí á n-óibriú ag cónaitheoir i gceann de na críocha measfar gur sa chríoch sin a rinneadh iad.
Airteagal XIV
1. Tabharfaidh údaráis chánachais na Rialtas Conarthach dá chéile, nuair a iarrfar sin, cibé eolas (is eolas atá le fáil faoi dhlíthe cánachais na Rialtas Conarthach faoi seach) is gá chun forálacha an Chomhaontaithe seo a chur i gcrích nó chun calaois a chosc nó chun forálacha reachtúla a riaradh in aghaidh seachaint dhlíthiúil i ndáil leis na cánacha is ábhar don Chomhaontú seo. Aon eolas a mhalartófar amhlaidh áireofar mar eolas rúnda é agus ní nochtfar é d'aon duine seachas na daoine a mbeidh sé de chúram orthu na cánacha is ábhar don Chomhaontú seo a mheasúnú agus a bhailiú. Ní mhalartófar aon eolas a nochtfadh aon rún trádála nó próis thrádála.
2. Féadfaidh údaráis chánachais na Rialtas Conarthach dul i gcomhairle le chéile mar is gá chun forálacha an Chomhaontaithe seo, agus, go háirithe, forálacha Airteagal III agus IV, a chomhlíonadh.
3. Mar a úsáidtear é san Airteagal seo, ciallaíonn an téarma “údaráis chánachais”, i gcás Cheanada, an tAire Ioncaim Náisiúnta nó a ionadaí údaraithe; i gcás na hÉireann, na Coimisinéirí Ioncaim nó a n-ionadaí údaraithe.
Airteagal XV
1. Déanfar an Comhaontú seo a dhaingniú agus na hionstraimí daingniúcháin a mhalartú i mBaile Átha Cliath a luaithe is féidir.
2. Ar na daingniúcháin a mhalartú, beidh éifeacht ag an gComhaontú seo—
(a) maidir le cáin Cheanadach, do na blianta cánachais a thosóidh ar an 1ú lá d'Eanáir, nó dá éis, an bhliain chaileandair a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin;
(b) (i) maidir le cáin ioncaim Éireannach, don bhliain mheasúnachta a thosóidh an 6ú lá d'Aibreán an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, agus do bhlianta ina dhiaidh sin; agus
(ii) maidir le forcháin Éireannach, don bhliain mheasúnachta a thosóidh ar an 6ú lá d'Aibreán díreach roimh an mbliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, agus do bhlianta ina dhiaidh sin; agus
(iii) maidir le cáin bhrabús corparáide Éireannach, d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a thosóidh an 1ú lá d'Aibreán, nó dá éis, an bhliain fhéilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, agus don chuid neamhchaite d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a bheadh á caitheamh ar an dáta sin.
Airteagal XVI
Leanfaidh an Comhaontú seo in éifeacht ar feadh tréimhse éiginnte, ach féadfaidh ceachtar de na Rialtais Chonarthacha ar nó roimh an 30ú lá de Mheitheamh aon bhliain fhéilire i ndiaidh na bliana féilire a mhalartófar na hionstraimí daingniúcháin, fógra foirceannaidh a thabhairt don Rialtas Conarthach eile, agus sa chás sin, scoirfidh an Comhaontú seo d'éifeacht a bheith aige—
(a) maidir le cáin Cheanadach, do na blianta cánachais dar tosach an 1ú lá d'Eanáir nó dáta dá éis sin sa bhliain fhéilire díreach tar éis na bliana féilire ina dtabharfar fógra;
(b) (i) maidir le cáin ioncaim Éireannach, d'aon bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán nó dáta dá éis sin sa bhliain fhéilire díreach tar éis na bliana féilire ina dtabharfar an fógra sin;
(ii) maidir le forcháin Éireannach d'aon bhliain mheasúnachta dar tosach an 6ú lá d'Aibreán, nó dáta dá éis sin, an bhliain fhéilire a thabharfar an fógra sin; agus
(iii) maidir le cáin bhrabús corparáide Éireannach d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a thosóidh an 1ú lá d'Aibreán nó dá éis an bhliain fhéilire díreach i ndiaidh na bliana féilire ina dtabharfar an fógra sin agus don chuid neamhchaite d'aon tréimhse chuntasaíochta inmhuirir a bheidh á caitheamh ar an dáta sin.
Dá FHIANú SIN tá na Lánchumhachtaigh thuasainmnithe tar éis an Comhaontú seo a shíniú agus a séalaí a ghreamú de.
ARNA DHéANAMH in Ottawa, i ndúblach, an 28ú lá seo de Dheireadh Fómhair, naoi gcéad déag caoga a ceathair.
D'éIRINN:
Seán ó Murchadha.
DO CHEANADA:
W. E. Harris.
SCEIDEAL 10
[1958 Sc. 2;
1964, a 4 (b);
1966, a. 6.]
Forálacha maidir le Faoiseamh ó Cháin Ioncaim (lena náirítear Forcháin) agus ó Cháin Bhrabús Corparáide trí Chreidmheas i leith Cánach Coigríche
Léiriú
1.—(1) Sa Sceideal seo, ach amháin i gcás ina n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—
ciallaíonn “comhshocraíochtaí” comhshocraíochtaí atá i bhfeidhm de thuras na huaire de bhua alt 361 nó alt 12 den Acht Airgeadais, 1950, nó alt 14 den Acht Airgeadais, 1955;
folaíonn “cáin ioncaim” forcháin;
ciallaíonn “ioncam”, maidir le cáin bhrabús corparáide, brabúis;
ciallaíonn “ioncam iomlán” ioncam iomlán ó gach bunadh arna mheas de réir forálacha an Achta seo;
ciallaíonn “na cánacha Éireannacha” cáin ioncaim (lena n-áirítear forcháin) agus cáin bhrabús corparáide;
ciallaíonn “cáin choigríche”, maidir le haon chríoch ina bhfuil feidhm dlí ag comhshocraíochtaí, aon cháin is inmhuirir faoi dhlíthe na críche sin agus ar féidir creidmheas a lamháil ina leith faoi na comhshocraíochtaí.
(2) Déanfar aon tagairt atá sa Sceideal seo do cháin choigríche a fhorléiriú, maidir le creidmheas a bheidh le lamháil faoi aon chomhshocraíochtaí, mar thagairt nach mbaineann ach le cáin is inmhuirir faoi dhlíthe na críche a mbeidh na comhshocraíochtaí déanta ina leith.
Ginearálta
2.—(1) Faoi réir forálacha an Sceidil seo, má bhíonn creidmheas le lamháil, faoi na comhshocraíochtaí, i gcoinne aon cheann de na cánacha Éireannacha is inmhuirir i leith aon ioncaim, laghdófar méid na gcánacha Éireannacha méid an chreidmheasa.
(2) Déanfar ar dtús an creidmheas a bheidh le lamháil a úsáid do laghdú méide aon chánach bhrabús corparáide is inmhuirir i leith an ioncaim agus, a mhéid nach féidir é a úsáid amhlaidh, úsáidfear é do laghdú na cánach ioncaim is inmhuirir i leith an chéanna.
(3) Ní údaraíonn aon ní sa mhír seo creidmheas a lamháil i gcoinne aon chánach Éireannaí nach inlamháilte creidmheas ina coinne faoi na comhshocraíochtaí.
Ceanglais maidir le corprú agus cónaí
3.—(1) Ní lamhálfar creidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide mura mbeidh an chuideachta ar i leith a hioncam is inmhuirir an cháin bhrabús corparáide corpraithe faoi dhlíthe nó le dlíthe an Stáit.
(2) Ní lamhálfar creidmheas i gcoinne cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta mura mbeidh an duine ar i leith a ioncaim is inmhuirir an cháin ina chónaí sa Stát an bhliain sin.
Teorainn le creidmheas iomlán—cáin bhrabús corparáide
4. Ní bheidh méid an chreidmheasa a bheidh le lamháil i gcoinne cánach brabús corparáide do cháin choigríche i leith aon ioncaim níos mó ná méid na cánach brabús corparáide is inchurtha i leith an ioncaim sin.
Teorainn le creidmheas iomlán—cáin ioncaim
5.—(1) Ní bheidh méid an chreidmheasa a bheidh le lamháil i gcoinne cánach ioncaim do cháin choigríche i leith aon ioncaim níos mó ná an tsuim a gheofaí trí mhéid an ioncaim sin a ríomh de réir an Achta seo, agus cáin ioncaim a mhuirearú air ansin in aghaidh na bliana measúnachta dá mbeidh an creidmheas le lamháil, ach de réir an ráta seo a leanas, is é sin le rá—
(a) i gcás duine arb inmhuirir cáin ioncaim, ach nach inmhuirir forcháin, ar a ioncam, ráta arna ríomh tríd an gcáin ioncaim is iníoctha ag an duine sin in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid ioncaim iomláin an duine sin in aghaidh na bliana sin;
(b) i gcás duine arb inmhuirir forcháin ar a ioncam, suim na rátaí seo a leanas—
(i) an ráta arbh é an ráta iomchuí é ina chás dá mbeadh cáin ioncaim, ach nach mbeadh forcháin, inmhuirir ar a ioncam, agus
(ii) an ráta a gheofaí tríd an bhforcháin is iníoctha aige in aghaidh na bliana sin a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin in aghaidh na bliana sin:
Ar choinníoll go ndéanfar, i gcás nach mbeidh creidmheas le lamháil faoi na comhshocraíochtaí i gcoinne forchánach don bhliain, an ráta a ríomh i ngach cás mar a dhéanfaí i gcás daoine arb inmhuirir cáin ioncaim, ach nach inmhuirir forcháin, ar a n-ioncaim, agus i gcás nach mbeidh creidmheas le lamháil faoi na comhshocraíochtaí, ach amháin i gcoinne forchánach in aghaidh na bliana, is é an ráta an ráta a gheofar tríd an bhforcháin is iníoctha ag an duine iomchuí don bhliain a roinnt ar mhéid a ioncaim iomláin don bhliain.
(2) Chun an ráta sin a chinneadh, déanfar an cháin is iníoctha ag duine ar bith in aghaidh bliana ar bith a ríomh gan aird a thabhairt ar aon fhaoiseamh i leith préimheanna árachais saoil agus gan aon laghdú ar an gcéanna i leith aon chreidmheasa a lamháladh nó a bheidh le lamháil faoi aon chomhshocraíochtaí ag a mbeidh éifeacht de bhua alt 361, ach measfar í a bheith laghdaithe méid aon chánach a bheidh de theideal ag an duine iomchuí a mhuirearú, ar shlí seachas faoi alt 456, i gcoinne aon duine eile, agus measfar ioncam iomlán aon duine a bheith laghdaithe méid aon ioncaim a bhfuil an duine sin i dteideal an cháin ioncaim air a mhuirearú mar a dúradh.
(3) Má bhíonn creidmheas i leith cánach coigríche le lamháil i leith aon ioncaim agus go mbeadh, mura mbeadh forálacha na fomhíre seo, aon fhaoiseamh le lamháil i leith an ioncaim sin faoi alt 365, ní lamhálfar an faoiseamh sin.
6. Gan dochar d'fhorálacha na míre deiridh roimhe seo, ní bheidh an creidmheas iomlán a lamhálfar do dhuine i gcoinne cánach ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta áirithe níos mó ná an cháin ioncaim iomlán is iníoctha ag an duine iomchuí in aghaidh na bliana measúnachta sin, lúide aon cháin a bheidh teideal ag an duine sin a mhuirearú, ar shlí seachas faoi alt 456. ar aon duine eile.
An éifeacht a bheidh ag lamháil chreidmheasa ar ríomh ioncaim.
7.—(1) Faoi réir forálacha na míre seo, ní dhéanfar, i gcás ina mbeidh cáin ioncaim le lamháil i gcoinne aon cheann de na cánacha Éireannacha i leith aon ioncaim, aon asbhaint i leith cánach coigríche (cibé acu i leith an ioncaim sin nó aon ioncaim eile é) nuair a bheifear ag ríomh méid an ioncaim sin chun críocha cánach brabús corparáide.
(2) I gcás ina bhfolóidh an t-ioncam díbhinn agus, go mbeidh, faoi na comhshocraíochtaí, cáin choigríche nach inmhuirir go díreach nó trí asbhaint i leith na díbhinne le cur i gcuntas nuair a bheifear á bhreithniú an bhfuil aon chreidmheas, agus, má tá, cad é an creidmheas atá, le lamháil i gcoinne na gcánacha Éireannacha i leith na díbhinne, measfar chun críocha cánach brabús corparáide, méid an ioncaim a bheith arna mhéadú de mhéid na cánach coigríche nach inmhuirir amhlaidh agus a bheidh le cur i gcuntas nuair a bheidh méid an chreidmheasa á ríomh.
(3) D'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den mhír seo, i gcás nach féidir cuid den cháin choigríche i leith an ioncaim (lena n-áirítear aon cháin choigríche a mbeidh sé le meas, faoi fhomhír (2), go méadaíonn sí an t-ioncam) a lamháil mar chreidmheas i gcoinne aon cheann de na cánacha Éireannacha, measfar, chun críocha cánach brabús corparáide, méid an ioncaim a bheith arna laghdú den chuid sin den cháin choigríche sin.
8. (1) Nuair a bheidh creidmheas i leith cánach coigríche le lamháil i gcoinne aon cheann de na cánacha Éireannacha i leith aon ioncaim, beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas den mhír seo maidir le méid an ioncaim sin a ríomh chun críocha cánach ioncaim.
(2) I gcás ina mbraithfidh an cháin ioncaim is iníoctha ar an méid a fuarthas sa Stát, measfar an méid sin a bheidh arna mhéadú de mhéid an chreidmheasa is inlamháilte i gcoinne cánach ioncaim.
(3) I gcás nach mbeidh feidhm ag fomhír (2)—
(a) ní dhéanfar aon asbhaint i leith cánach coigríche (cibé acu i leith an ioncaim chéanna nó aon ioncaim eile é), agus
(b) i gcás ina bhfolóidh an t-ioncam díbhinn agus go mbeidh, faoi na comhshocraíochtaí, cáin choigríche nach inmhuirir, go díreach nó trí asbhaint, i leith na díbhinne, le cur i gcuntas nuair a bheifear á bhreithniú an bhfuil aon chreidmheas, agus, má tá, cad é an creidmheas atá, le lamháil i gcoinne na gcánacha Éireannacha i leith na díbhinne, measfar méid an ioncaim a bheith arna mhéadú de mhéid na cánach coigríche nach inmhuirir amhlaidh agus a bheidh le cur i gcuntas nuair a bheifear ag ríomh méid an chreidmheasa, ach
(c) d'ainneoin aon ní sna forálacha roimhe seo den fhomhír seo, i gcás aon chuid den cháin choigríche i leith an ioncaim (lena n-áirítear aon cháin choigríche a mbeidh sé le meas, faoi chlásal (b) den fhomhír seo, go méadaíonn sí an t-ioncam) a bheith le lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide nó nach féidir í a lamháil mar chreidmheas i gcoinne aon cheann de na cánacha Éireannacha, measfar, chun críocha cánach ioncaim méid an ioncaim a bheith arna laghdú den chuid sin den cháin choigríche sin:
Ar choinníoll, maidir le cáin choigríche i leith ioncam a d'éirigh roimh an 1ú lá d'Aibreán, 1966, go mbeidh éifeacht ag forálacha na míre seo ionann agus dá bhfágfaí ar lár as an gclásal seo na focail “a bheith le lamháil mar chreidmheas i gcoinne cánach brabús corparáide nó” agus, chun críocha an choinníll seo, i gcás inar inmhuirir an cháin choigríche i leith ioncam a d'éirigh i dtréimhse ar tháinig cuid di roimh an 1ú lá d'Aibreán, 1966, agus cuid di tar éis an 31ú lá de Mhárta, 1966, go ndéanfar an cháin choigríche a chionroinnt i gcomhréir le fadanna na gcodanna sin faoi seach.
(4) Maidir le ríomh ioncaim iomláin duine chun an ráta a luaitear i mír (5) a chinneadh, beidh éifeacht ag na forálacha roimhe seo den mhír seo faoi réir na modhnuithe seo a leanas:
(a) déanfar tagairt do mhéid na cánach coigríche i leith an ioncaim a chur in ionad na tagartha i bhfomhír (2) do mhéid an chreidmheasa is inlamháilte i gcoinne cánach ioncaim (i gcás díbhinne, fágfar as cuntas cáin choigríche nach inmhuirir go díreach nó trí asbhaint i leith na díbhinne), agus
(b) ní bheidh feidhm ag clásail (b) agus (c) d'fhomhír (3),
agus faoi réir na modhnuithe sin, beidh éifeacht acu maidir leis an ioncam uile a mbeidh, ina chás, creidmheas le lamháil i leith cánach coigríche faoi aon chomhshocraíochtaí.
Forálacha Speisialta maidir le Díbhinní
9. Má bhíonn, i gcás aon díbhinne, cáin choigríche nach inmhuirir go díreach nó trí asbhaint i leith na díbhinne le cur i gcuntas, faoi na comhshocraíochtaí, nuair a bheifear á bhreithniú an bhfuil aon chreidmheas, agus, má tá, cad é an creidmheasa atá, le lamháil i gcoinne na gcánacha Éireannacha i leith na díbhinne, is í an cháin choigríche nach inmhuirir amhlaidh a bheidh le cur i gcuntas an cháin den sórt sin a bhéarfaidh an comhlacht corpraithe a íocfaidh an díbhinn ar na brabúis iomchuí, sa mhéid gurb inchurtha í go cuí i leith na cionúireachta de na brabúis iomchuí arb ionannas dóibh an díbhinn.
Is iad na brabúis iomchuí:
(a) más in aghaidh tréimhse sonraithe a íocfar an díbhinn, brabúis na tréimhse sin;
(b) muran in aghaidh tréimhse sonraithe ach gur as brabúis shonraithe a íocfar an díbhinn, na brabúis sin;
(c) muran in aghaidh tréimhse sonraithe ná as brabúis shonraithe a íocfar an díbhinn, brabúis na tréimhse deiridh dá ndearnadh suas cuntais an chomhlachta chorpraithe agus a chríochnaigh sular tháinig an díbhinn chun a bheith iníoctha:
Ar choinníoll, má bhíonn, i gcás lena mbainfidh fomhír (a) nó fomhír (c), breis ag an díbhinn iomlán ar na brabúis, a bheidh ar fáil le roinnt, de chuid na tréimhse a luaitear i bhfomhír sin (a) nó i bhfomhír sin (b) de réir mar a bheidh, is iad na brabúis iomchuí brabúis na tréimhse sin móide an oiread de bhrabúis thréimhsí roimhe sin a bheidh ar fáil le roinnt (seachas brabúis a roinneadh roimhe sin nó a áiríodh roimhe sin mar bhrabúis iomchuí chun críocha na míre seo) agus is comhionann leis an mbreis; agus chun críocha an choinníll seo cuirfear brabúis na tréimhse deiridh is gaire don am i láthair i gcuntas ar dtús, ansin brabúis na tréimhse deiridh díreach roimhe sin arís, agus mar sin de.
10. I gcás—
(a) ina mbeidh foráil sna comhshocraíochtaí, maidir le díbhinní de shaghsanna áirithe, ach nach mbeidh foráil iontu maidir le díbhinní de shaghsanna eile, go mbeidh cáin choigríche nach inmhuirir go díreach nó trí asbhaint i leith díbhinní le cur i gcuntas nuair a bheifear á bhreithniú an bhfuil aon chreidmheas, agus má tá, cad é an creidmheas atá, le lamháil i gcoinne na gcánacha Éireannacha i leith na ndíbhinní, agus
(b) go n-íocfar díbhinn nach díbhinn de shaghas a mbeidh foráil den sórt sin maidir léi sna comhshocraíochtaí,
ansin, má íoctar an díbhinn le cuideachta a rialaíonn, go díreach nó go neamhdhíreach, cuid nach lú ná leath na cumhachta vótála sa chuideachta a íocfaidh an díbhinn, lamhálfar creidmheas ionann is dá mba dhíbhinn de shaghas a bhfuil foráil den sórt sin maidir léi sna comhshocraíochtaí an díbhinn.
Ilghnéitheach
11. Ní lamhálfar creidmheas faoi na comhshocraíochtaí i gcoinne na gcánacha Éireannacha is inmhuirir i leith aon ioncaim de chuid aon duine áirithe má roghnaíonn an duine sin nach lamhálfar creidmheas i leith an ioncaim sin.
12. I gcás ina bhféadfar, faoi na comhshocraíochtaí, faoiseamh a thabhairt sa Stát nó sa chríoch ar maidir léi a bheidh na comhshocraíochtaí déanta i leith aon ioncaim agus go ndealraíonn sé nach bhfuil an mheasúnacht i leith cánach ioncaim nó cánach brabús corparáide a bheidh déanta maidir leis an ioncam déanta maidir le méid iomlán an ioncaim nó gur measúnacht neamhchruinn í ag féachaint don chreidmheas a bheidh le tabhairt, má bhíonn, faoi na comhshocraíochtaí, féadfar cibé measúnachtaí breise a dhéanamh is gá chun a áirithiú go measúnófar méid iomlán an ioncaim agus go dtabharfar an creidmheas iomchuí, más aon chreidmheas é, ina leith, agus má bhíonn íoc an ioncaim ar iontaobh aon duine sa Stát, féadfar aon mheasúnacht bhreise den sórt sin i leith cánach ioncaim a dhéanamh ar fháltaí an ioncaim faoi Chás IV de Sceideal D.
13. (1) Faoi réir mhír 14, aon éileamh ar liúntas ar mhodh creidmheasa do cháin choigríche i leith aon ioncaim déanfar é, i scríbhinn, chun an chigire tráth nach déanaí ná sé bliana ó dheireadh na bliana measúnachta iomchuí, agus, má dhéanann an cigire agóid i gcoinne aon éilimh den tsórt sin, éistfidh agus cinnfidh na Coimisinéirí Speisialta é ionann is dá mba achomharc chucu i gcoinne measúnachta i leith cánach ioncaim é agus, faoi réir na modhnuithe is gá, beidh feidhm dá réir sin ag na forálacha de na hAchtanna Cánach Ioncaim a bhaineann le hachomharc a athéisteacht nó cás a shonrú ag lorg tuairime na hArdchúirte ar phointe dlí.
(2) Sa mhír seo, ciallaíonn “an bhliain mheasúnachta iomchuí”, maidir le creidmheas do cháin choigríche i leith aon ioncaim, an bhliain mheasúnachta a bhfuil cáin ioncaim le muirearú ar an ioncam sin ina haghaidh nó a mbeadh cáin ioncaim le muirearú amhlaidh ina haghaidh dá mbeadh aon cháin ioncaim inmhuirir i leith an chéanna.
14. I gcás méid aon chreidmheasa a bheidh tugtha faoi na comhshocraíochtaí a bheith iomarcach nó neamhdhóthanach de dhroim aon choigeartú ar mhéid aon chánach is iníoctha sa Stát nó sa chríoch ar maidir léi a bheidh na comhshocraíochtaí déanta, ní bheidh feidhm ag aon ní sna hAchtanna Cánach Ioncaim nó sna hachtacháin, a bhaineann le cáin bhrabús corparáide ag teorannú an ama chun measúnachtaí nó éilimh ar fhaoiseamh a dhéanamh, maidir le haon mheasúnacht nó éileamh de dhroim an choigeartaithe is measúnacht nó éileamh a bheidh arna dhéanamh tráth nach déanaí ná sé bliana ón am a bheidh iomlán na measúnachtaí, na gcoigeartuithe agus na gcinnte eile sin arna ndéanamh agus a bhainfidh le hábhar le linn a bheith á chinneadh cé acu atá nó nach bhfuil aon chreidmheas le tabhairt agus, má tá, cé mhéid é.
SCEIDEAL 11
Ceannach agus Díol Urrús: An méid Iomchuí i leith an úis
1. Chun críocha alt 368, is é an méid iomchuí i leith an úis an chomhréir iomchuí den ús glan is infhaighte ag an gcéad cheannaitheoir.
2. Chun críocha alt 369 agus 370, is é an méid iomchuí i leith an úis an méid iomlán ar comhréir leis an gcomhréir iomchuí den ús glan is infhaighte ag an gcéad cheannaitheoir.
3. (1) Chun críocha míreanna 1 agus 2, is í an chomhréir iomchuí an chomhréir idir—
(a) an tréimhse dar tosach an chéad dáta iomchuí agus dar críoch an lá roimh an lá a cheannaigh an chéad cheannaitheoir na hurrúis,
agus
(b) an tréimhse dar tosach an chéad dáta iomchuí agus dar chríoch an lá roimh an dara dáta iomchuí.
(2) I bhfomhír (1)—
ciallaíonn “an chéad dáta iomchuí”—
(a) i gcás na hurrúis a bheith gan lua i liosta oifigiúil Stocmhargadh Bhaile Átha Cliath ar phraghas nár fholaigh luach na híocaíochta úis deiridh ab iníoctha roimh an ús ab infhaighte ag an gcéad cheannaitheoir nó, i gcás na hurrúis a lua amhlaidh, nárbh é dáta an lua an dáta is luaithe d'fhéadfaí iad a lua amhlaidh dá mbeifí tar éis déileáil iomchuí sna hurrúis a dhéanamh —an dáta is luaithe sin, agus
(b) in aon chás eile—an dáta a luadh na hurrúis i gcéaduair amhlaidh;
ciallaíonn “an dara dáta iomchuí”—
(a) i gcás na hurrúis a bheith gan lua i liosta oifigiúil Stocmhargadh Bhaile Átha Cliath ar phraghas nár fholaigh luach an úis ab infhaighte ag an gcéad cheannaitheoir nó, i gcás na hurrúis a lua amhlaidh, nárbh é dáta an lua an dáta is luaithe d'fhéadfaí iad a lua amhlaidh dá mbeifí tar éis déileáil iomchuí sna hurrúis a dhéanamh—an dáta is luaithe sin, agus
(b) in aon chás eile—an dáta a luadh na hurrúis i gcéaduair amhlaidh.
(3) I gcás inarb é an t-ús ab infhaighte ag an gcéad cheannaitheoir an chéad íocaíocht úis ab iníoctha i leith na n-urrús, beidh éifeacht ag fomhír (1) ach dáta tosaigh na tréimhse ar ina haghaidh ab iníoctha an t-ús a chur in ionad na dtagairtí don chéad dáta iomchuí:
Ar choinníoll, i gcás nach raibh méid caipitiúil an n-urrús láníoctha tús na tréimhse sin agus gur íocadh tráthchuid nó tráthchodanna caipitil i rith na tréimhse sin—
(a) go measfar an t-ús a bheith roinnte ina chodanna, arna ríomh faoi threoir méid an úis is inchurtha i leith an chaipitil a bhí íoctha i dtús nó roimh thús na tréimhse sin agus an méid de is inchurtha i leith gach tráthchoda den sórt sin, agus
(b) go measfar, maidir le gach cuid de na codanna sin a áireamh mar ús ab iníoctha in aghaidh na tréimhse sin no, i gcás inar ríomhadh an chuid faoi threoir aon tráthchoda den sórt sin, mar ús ab iníoctha in aghaidh na coda den tréimhse sin ag tosú le híoc na tráthchoda, an méid arb é comhréir iomchuí gach coda é a ríomh de réir na bhforálacha sin roimhe seo den mhír seo, agus
(c) gurb é comhréir iomchuí an úis chun críocha míreanna 1 agus 2 an chomhréir de arb í suim na méideanna sin é.
(4) Maidir le hurrúis nach luaitear i liosta oifigiúil Stocmhargadh Bhaile Átha Cliath, beidh éifeacht ag fomhír (1) ach go gcuirfear in ionad na dtréimhsí a luaitear ansin cibé tréimhsí is dóigh leis na Coimisinéirí Speisialta a fhreagrann dóibh i gcás na n-urrús a bheidh i gceist.
4. I gcás inarb urrúis iad na hurrúis go méadaíonn ar an bpraghas margáin, i gcás ús a bheith infhaighte ag an gceannaitheoir, faoi threoir úis iomláin a d'fhaibhrigh roimh an lá margáin, ní bheidh feidhm ag na forálacha sin roimhe seo, ach chun críocha gach ailt acu sin, is é an méid iomchuí i leith an úis méid an mhéadaithe ar an bpraghas margáin.
SCEIDEAL 12
Díbhinní a Measfar gurb as Brabúis a Carnadh roimh dháta Áirithe a Iocadh Iad
[1958, Sc. 3;
1959, a. 9 (3), 68 (1) (iii).]
1. (1) Faoi réir forálacha na céad mhíre ina dhiaidh seo, measfar, chun críocha alt 371 agus an Sceidil seo, gurb as brabúis a carnadh roimh dháta áirithe (dá ngairtear an dáta iomchuí anseo feasta sa Sceideal seo) a íocadh go hiomlán díbhinn—
(a) más in aghaidh tréimhse roimh an dáta iomchuí ar fad a bheidh sé arna dearbhú,
(b) mura dtiocfaidh aon bhrabúis chun na cuideachta sa tréimhse dar tosach an dáta iomchuí agus dar críoch an dáta arb iníoctha an díbhinn, nó
(c) mura mbeidh, ag féachaint do mhír 3, aon chuid as brabúis na cuideachta sa tréimhse sin dar thosach an dáta iomchuí, ar fáil chun an díbhinn a íoc.
(2) Faoi réir a bhfuil anseo roimhe seo, i gcás ina mbeidh, ag féachaint do mhír (3), cuid éigin as brabúis na cuideachta sa tréimhse sin dar thosach an dáta iomchuí ar fáil chun an díbhinn a íoc ach gur mó ná an chuid sin de na brabúis an méid iomlán a dáileadh ag íoc na glan-díbhinne ar na scaireanna uile den saghas a bheidh i gceist, measfar, chun na gcríocha sin, an díbhinn a bheith arna híoc, a mhéid is comhionann leis an gcomhréir idir an mbreis sin agus an méid iomlán sin, as brabúis a carnadh roimh an dáta iomchuí.
(3) Chun críocha an Sceidil seo measfar díbhinn a dearbhaíodh in aghaidh tréimhse ar roimh an dáta iomchuí do chuid di agus i ndiaidh an dáta iomchuí don chuid eile di a bheith comhdhéanta de dhá dhíbhinn a dearbhaíodh faoi seach in aghaidh an dá chuid den tréimhse agus de mhéideanna ar comhréir leis na codanna sin.
2. (1) D'ainneoin forálacha mhír 1 ní mheasfar díbhinn ná aon chuid di a bheith arna híoc as brabúis a carnadh roimh an dáta iomchuí—
(a) má tháinig sí chun bheith iníoctha laistigh de bhliain ón dáta sin, agus
(b) más é tuairim na gCoimisinéirí Speisialta maidir le ráta bliantúil na díbhinne ar na scaireanna iomchuí an bhliain sin—
(i) nach mó go substainteach é ná ráta bliantúil na díbhinne ar na scaireanna sin sa tréimhse trí bliana dar críoch an dáta iomchuí, nó
(ii) i gcás ina bhfuarthas na scaireanna iomchuí i ngnáthchúrsa gnó a bhain le scaireanna a eisiúint go poiblí agus a shuíomh, gurb é atá ann toradh as costas an duine a bheidh tar éis an díbhinn a fháil agus nach mó go substainteach ná an toradh ab fhéidir a fháil trí infheistiú i scaireanna inchomórtais a luaitear a bpraghsanna ar stocmhargaí sa Stát.
(2) Chun críocha chlásal (b) d'fhomhír (1) tabharfaidh na Coimisinéirí Speisialta aird ar na díbhinní uile a íocadh ar na scaireanna sna tréimhsí faoi seach, ar aon scair-eisiúint a rinneadh sna tréimhsí sin chun sealbhóirí na scaireanna agus, i gcás faoi fhochlásal (i) den chlásal sin (b) nach raibh na scaireanna ann ar aon chor trí bliana roimh an dáta iomchuí, ar na díbhinní a íocadh i leith, agus ar aon stoc-eisiúint a rinneadh le sealbhóirí, aon scaireanna a géilleadh mar mhalairt ar na scaireanna céadluaite nó ar trí cheart a chinn uathu a fuarthas na scaireanna céadluaite, agus glacfaidh siad cibé meánmhéideanna agus déanfaidh siad cibé coigeartuithe is dóigh leo is gá chun comórtas cóir a dhéanamh.
3. (1) Is mar leanas a chinnfear an chuid de bhrabúis na cuideachta in aghaidh na tréimhse dar tosach an dáta iomchuí agus dar críoch an dáta is iníoctha díbhinn a bheidh ar fáil chun an díbhinn a íoc.
(2) Bainfear as na brabúis sin cibé méid, cibé acu méid socair é nó méid ar comhréir le méid na mbrabús, is ceart agus is réasúnach, dar leis na Coimisinéirí Speisialta, a áireamh mar mhéid a cuireadh de leataobh chun díbhinní a íoc ar aon saghas eile scaireanna sa chuideachta, ag féachaint do na cearta faoi seach a ghabh leis na scaireanna, agus ar an tuiscint go mbeidh an méid iomlán a bheidh ar fáil le dáileadh mar ghlan-díbhinn ar na scaireanna uile sa chuideachta thar aon tréimhse níos mó nó níos lú go comhréireach ná brabúis na cuideachta sa tréimhse dar tosach an dáta iomchuí agus dar críoch an dáta ar arb iníoctha an díbhinn a luaitear i bhfomhír (1), de réir mar a bheidh an chéad tréimhse a luaitear níos faide nó níos giorra ná an dara tréimhse a luaitear.
(3) I gcás inarb amhlaidh a bheidh, i rith na tréimhse dar tosach an dáta iomchuí agus dar críoch an dáta ar arb iníoctha an díbhinn, nár tháinig aon díbhinn roimhe sin chun bheith iníoctha ar na scaireanna den saghas a bheidh i gceist, measfar iomlán brabús na cuideachta sa tréimhse, lúide aon asbhaint a bheidh le déanamh faoi fhomhír (2), a bheith ar fáil chun an díbhinn a íoc.
(4) Má tháinig aon díbhinn roimhe sin chun bheith iníoctha ar na scaireanna céanna sa tréimhse sin, cinnfear de réir na míreanna roimhe seo an méid, más aon mhéid é, den díbhinn sin roimhe sin a mheasfar a íocadh as brabúis a carnadh roimh an dáta iomchuí, agus measfar brabúis na cuideachta, sa tréimhse a dúradh, lúide aon asbhaint a bheidh le déanamh mar a dúradh, a bheith ar fáil go príomha chun glan-mhéid na díbhinne roimhe sin a íoc a mhéid nach measfar í a bheith arna híoc as brabúis a carnadh roimh an dáta iomchuí agus ní mheasfar a bheith ar fáil chun an díbhinn is déanaí a íoc ach an iarmhéid sin a bheidh fágtha má bhíonn aon iarmhéid fágtha.
(5) I gcás ina mbeidh sé le cinneadh ag na Coimisinéirí Speisialta, faoi fhomhír (2), cé méid ba cheart a chur de leataobh chun díbhinní a íoc ar scaireanna d'aon saghas, agus go mbeifear tar éis a mheas faoin Sceideal seo gurb as brabúis a carnadh roimh an dáta iomchuí a íocadh aon chuid de dhíbhinní ar scaireanna den saghas sin, féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta aird a thabhairt air sin agus laghdú dá réir a dhéanamh ar an méid a bheidh le cur de leataobh amhlaidh.
4. (1) Chun críocha an Sceidil seo, is mar a leanas a chinnfear brabúis chuideachta i dtréimhse áirithe.
(2) Is iad na brabúis sin ioncaim na cuideachta in aghaidh na tréimhse arna laghdú—
(a) méid na cánach ioncaim a d'íoc an chuideachta iarbhír in aghaidh aon bhliana measúnachta sa tréimhse sin (lena n-áirítear aon fhorcháin a muirearaíodh ar an gcuideachta faoi alt 530 agus Sceideal 16), agus
(b) méid na cánach brabús corparáide ab iníoctha ag an gcuideachta in aghaidh aon tréimhse cuntasaíochta sa tréimhse sin:
Ar choinníoll, i gcás ina mbeidh faoiseamh tugtha don chuideachta faoi alt 358, 360 nó 361, go ndéanfar tagairtí san fhomhír seo do cháin a íocadh iarbhír nó do cháin is iníoctha a fhorléiriú mar thagairtí don cháin a bheadh íoctha nó iníoctha mura dtabharfaí an faoiseamh sin.
(3) Nuair a bheifear a dhéanamh amach chun críocha na míre seo méid na cánach ioncaim agus na cánach brabús corparáide a ndéanfar a chóimhéid de laghdú ar ioncam na cuideachta in aghaidh na tréimhse, fágfar as cuntas aon cháin ar an méid a bheidh le hasbhaint faoi chlásal (d) nó (e) de mhír 5 (3).
5. (1) Chun críocha an Sceidil seo, is mar a leanas a chinnfear ioncam na cuideachta in aghaidh tréimhse áirithe.
(2) Ríomhfar comhiomlán—
(a) aon bhrabús nó gnóchan sa tréimhse ó aon trádáil a bhí á seoladh ag an gcuideachta, arna ríomh de réir na bhforálacha a bhaineann le Cás I de Sceideal D, agus
(b) aon ioncaim in aghaidh aon bhliana measúnachta sa tréimhse (arna ríomh de réir forálacha na nAchtanna Cánach Ioncaim) seachas brabúis nó gnóchain ó aon trádáil den sórt sin.
(3) Bainfear as an gcomhiomlán sin suim na méideanna seo a leanas, is é sin le rá—
(a) aon chaillteanas a bhain don chuideachta sa tréimhse in aon trádáil den sórt sin (arna ríomh ar an modh céanna arb inríofa brabúis nó gnóchain faoi na forálacha is infeidhmithe maidir le Cás I de Sceideal D),
(b) aon liúntais i leith aon trádála den sórt sin faoi ailt 241, 244 (3) nó 245, Caibidil III de Chuid XIV, Cuid XV nó XVI in aghaidh aon bhliana measúnachta sa tréimhse,
(c) aon íocaíochtaí a rinne an chuideachta aon bhliain mheasúnachta sa tréimhse lena mbaineann alt 433 nó 434, seachas íocaíochtaí is inasbhainte le linn brabúis nó gnóchain nó caillteanais trádála a bhí á seoladh aici a bheith á ríomh,
(d) mura raibh an chuideachta ag gabháil do thrádáil den sórt a luaitear in alt 371 (1) agus go bhfuair sí, bliain mheasúnachta sa tréimhse, díbhinn a mbeadh ceangal ann faoi alt 371 (1) dá mbeadh an chuideachta ag gabháil do thrádáil den sórt sin, aon chuid di a chur i gcuntas mar a luaitear ansin, cibé méid ba chomhionann, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta a údaraítear a asbhaint le halt 456, leis an méid a mbeadh de cheangal den sórt sin ann é a chur i gcuntas, agus
(e) mura raibh an chuideachta ag gabháil do thrádáil mar a dúradh, ach, dá mbeadh sí ag gabháil amhlaidh do thradáil, go mbeadh aon laghdú faoi alt 366 le déanamh, nó go mbeadh sé, mura mbeadh alt 368 (3), le déanamh, maidir leis an bpraghas a d'íoc an chuideachta ar urrúis (de réir bhrí an ailt sin) a cheannaigh sí bliain mheasúnachta sa tréimhse, cibé méid ba chomhionann, tar éis cáin ioncaim a asbhaint de réir an ráta is infheidhmithe maidir leis an íocaíocht, le méid na hasbhainte, ach sin i slí gurb ioncam an méid agus méid na hasbhainte i gcás inarb urrúis iad den sórt a shonraítear i mír 4 de Sceideal 11,
agus is é an t-iarmhéid ioncam na cuideachta in aghaidh na tréimhse.
6. Aon tagairt atá i mír 4 nó 5 do mhéid in aghaidh bliana measúnachta sa tréimhse a bheidh i gceist measfar gur tagairt í don méid iomlán in aghaidh aon bhliana mheasúnachta ar bliain laistigh den tréimhse sin í go léir agus do chuid chomhréire den méid (ar fhoras ama) in aghaidh aon bhliana measúnachta ar laistigh den tréimhse sin do chuid di, agus is dá réir sin a fhorléireofar an tagairt sa chéanna do cháin bhrabús corparáide is iníoctha in aghaidh aon tréimhse cuntasaíochta sa tréimhse sin.
SCEIDEAL 13
Mianraí Sceidealta
Rubháid baire.
Féalspar.
Marmar ballach.
Grianchloch.
Cloch shiabúin.
Miana copair.
Miana óir.
Miana iarainn.
Miana luaidhe.
Miana maingnéise.
Miana moluibdín.
Miana airgid.
Miana ruibhe.
Miana sionca.
SCEIDEAL 14
Foirmeacha d'Orduithe Forghníomhaithe
Cuid I
AN ARD-CHúIRT
IONCAM
19 | Uimh. | ||
Idir | |||
A.B., | Gearánaí, | ||
agus | |||
C.D., | Cosantóir. |
Do na Sirriamacha agus na Cláraitheoirí Contae uile agus faoi seach agus do Choimisinéir agus comhaltaí an Gharda Síochána, beatha agus sláinte.
DE BHRí gur breithníodh le déanaí san Ard-Chúirt go bhfuil an duine a ainmnítear i gCuid I den Sceideal a ghabhann leis seo (dá ngairtear an Féichiúnaí san Ordú seo) i bhfiacha de réir ceartais ag an Aire Airgeadais chun tairbhe an Phríomh-Chiste sa tsuim a luaitear i gcolún (1) de Chuid II den Sceideal sin mar aon leis an tsuim a luaitear i gcolún (2) den Chuid sin i leith costas mar is léir ó thaifead san Ard-Chúirt:
Ordaítear leis seo daoibhse na Sirriamacha agus na Cláraitheoirí Contae uile agus faoi seach earraí agus airnéisí an Fhéichiúnaí a thógáil i bhforghníomhú chun an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) den Chuid sin II a shásamh, is é sin, comhshuim na suimeanna sin i dteannta na suime a luaitear i gcolún (3) den Chuid sin II le haghaidh costais an Ordaithe seo.
AGUS, ach amháin nuair is comhlacht corpraithe an Féichiúnaí, i gcás nach leor earraí nó airnéisí an Fhéichiúnaí chun an chomhshuim sin a shásamh, nó i gcás gan aon earraí nó airnéisí a bheith ag an bhFéichiúnaí a d'fhéadfaí a thógáil i bhforghníomhú chun an chomhshuim sin a shásamh, ordaítear leis seo duitse an Siarriam nó an Cláraitheoir Contae a bhfuil an tOrdú seo á thabhairt i do láimh duit lena fhorghníomhú, deimhniú sa chéill sin a thabhairt i gceann de na foirmeacha atá formhuinithe air seo do Choimisinéir an Gharda Síochána.
AGUS ordaítear leis seo daoibhse, Coimisinéir agus comhaltaí an Gharda Síochána, ar an gCoimisinéir sin d'fháil an Ordaithe seo, mar aon leis an deimhniú atá formhuinithe air seo faoi shíniú an tSirriaim nó an Chláraitheora Contae sin, an Féichiúnaí a thógáil agus a thabhairt go dtí an príosún is gaire agus é a sheachadadh ansin do Rialtóir an phríosúin sin le go bhfanfaidh sé agus go mbeidh sé á choinneáil ansin ag an Rialtóir sin go dtí go dtabharfar sásamh sa chomhshuim sin, nó go ceann deireadh tréimhse sé mhí cibé acu is giorra.
AN SCEIDEAL
Cuid I
Ainm an Fhéichiúnaí:
Cuid II
(1) | (2) | (3) | (4) | ||||||||
Fiach | Costais | Costais an Ordaithe seo | Comhshuim na suimeanna a luaitear i gcolúin (1), (2) agus (3). | ||||||||
£ | s. | d. | £ | s. | d. | £ | s. | d. | £ | s. | d. |
1 | 10 | 0 | |||||||||
LE hORDú | Príomh-Bhreitheamh na hÉireann, | |
an | lá de | , 19 . |
Tá an tOrdú seo á eisiúint ag
Aturnae an Ghearánaí
as
Toibhigh an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) de Chuid II den Sceideal a ghabhann leis an Ordú seo istigh.
_______________________________ | |
Sirriam/Cláraitheoir Contae | |
as | |
DEIMHNIú |
Do Choimisinéir an Gharda Síochána.
Deimhním leis seo nach leor earraí agus airnéisí an Fhéichiúnaí a ainmnítear i gCuid I den Sceideal a ghabhann leis an Ordú seo istigh chun an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) de Chuid II den Sceideal sin a shásamh agus gurb é an méid a toibhíodh an méid a luaitear anseo thíos ionas go bhfuil fágtha lena shásamh iarmhéid is ionann agus an difear idir an tsuim sin agus an chomhshuim sin a dúradh.
£ | s. | d. |
AN MéID A TOIBHíODH:
ARNA THABHAIRT faoi mo láimh an lá seo de
19 .
Sirriam/Cláraitheoir Contae | |
_________________________________ | |
as |
Do Choimisinéir an Gharda Síochána.
Deimhním leis seo nach bhfuil ag an bhFéichiúnaí a ainmnítear i gCuid I den Sceideal a ghabhann leis an Ordú seo istigh aon earraí ná airnéisí a d'fhéadfaí a thógáil i bhforghníomhú chun an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) de Chuid II den Sceideal sin a shásamh.
ARNA THABHAIRT faoi mo láimh an lá seo de
19 .
________________________________ | |
Sirriam/Cláraitheoir Contae | |
as |
Cuid II
AN CHúIRT CHUARDA
IONCAM
Cuaird ......................................................
Contae ................................................
Idir | ||
A.B., | Gearánaí, | |
agus | ||
C.D., | Cosantóir. |
Do na Sirriamacha agus na Cláraitheoirí Contae uile agus faoi seach agus do Choimisinéir agus comhaltaí an Gharda Síochána, beatha agus sláinte.
DE BHRí gur breithníodh le déanaí sa Chúirt Chuarda go bhfuil an duine a ainmnítear i gCuid I den Sceideal a ghabhann leis seo (dá ngairtear an Féichiúnaí san Ordú seo) i bhfiacha de réir ceartais ag an Aire Airgeadais chun tairbhe an Phríomh-Chiste sa tsuim a luaitear i gcolún (1) de Chuid II den Sceideal sin mar aon leis an tsuim a luaitear i gcolún (2) den Chuid sin i leith costas mar is léir ó thaifead sa Chúirt Chuarda:
Ordaítear leis seo daoibhse na Sirriamacha agus na Cláraitheoirí Contae uile agus faoi seach earraí agus airnéisí an Fhéichiúnaí a thógáil i bhforghníomhú chun an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) den Chuid sin II a shásamh, is é sin, comhshuim na suimeanna sin i dteannta na suime a luaitear í gcolún (3) den Chuid sin II le haghaidh costais an Ordaithe seo.
AGUS, ach amháin nuair is comhlacht corpraithe an Féichiúnaí, i gcás nach leor earraí nó airnéisí an Fhéichiúnaí chun an chomhshuim sin a shásamh, nó i gcás gan aon earraí nó airnéisí a bheith ag an bhFéichiúnaí a d'fhéadfaí a thógáil i bhforghníomhú chun an chomhshuim sin a shásamh, ordaítear leis seo duitse, an Sirriam nó an Cláraitheoir Contae a bhfuil an tOrdú seo á thabhairt i do láimh duit lena fhorghníomhú, deimhniú sa chéill sin a thabhairt i gceann de na foirmeacha atá formhuinithe air seo do Choimisinéir an Gharda Síochána.
AGUS ordaítear leis seo daoibhse, Coimisinéir agus comhaltaí an Gharda Síochána, ar an gCoimisinéir sin d'fháil an Ordaithe seo, mar aon leis an deimhniú atá formhuinithe air seo faoi shíniú an tSirriaim nó an Chláraitheora Contae sin, an Féichiniúnaí a thógáil agus a thabhairt go dtí an príosún is gaire agus é a sheachadadh ansin do Rialtóir an phriosúin sin le go bhfanfaidh sé agus go mbeidh sé á choinneáil ansin ag an Rialtóir sin go dtí go dtabharfar sásamh sa chomhshuim sin, nó go ceann deireadh tréimhse sé mhí, cibé acu is giorra.
AN SCEIDEAL
Cuid I
Ainm an Fhéichiúnaí:
Cuid II
(1) | (2) | (3) | (4) | |||||||
Fiach | Costais | Costais an Ordaithe seo | Comhshuim na suimeanna a luaitear i gcolúin (1), (2) agus (3). | |||||||
£ | s. | d. | £ | s. | d. | s. | d. | £ | s. | d. |
16 | 6 | |||||||||
Arna dhátú an | lá seo de | , 19 . |
Ag an gCúirt. | ||
Cláraitheoir Contae. | ||
Tá an tOrdú seo á eisiúint ag | ||
Aturnae an Ghearánaí | ||
as | ||
Toibhigh an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) de Chuid II den Sceideal a ghabhann leis an Ordú seo istigh.
_________________________________ | |
Sirriam/Cláraitheoir Contae | |
as | |
DEIMHNIú |
Do Choimisinéir an Gharda Síochána.
Deimhním leis seo nach leor earraí agus airnéisí an Fhéichiúnaí a ainmnítear i gCuid I den Sceideal a ghabhann leis an Ordú seo istigh chun an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) de Chuid II den Sceideal sin a shásamh agus gurb é an méid a toibhíodh an méid a luaitear anseo thíos ionas go bhfuil fágtha lena shásamh iarmhéid is ionann agus an difear idir an tsuim sin agus an chomhshuim sin a dúradh.
£ | s. | d. | ||
AN MéID A TOIBHíODH: | ||||
ARNA THABHAIRT faoi mo láimh an lá seo de | ||||
, 19 . | ||||
_____________________________ | |
Sirriam/Cláraitheoir Contae | |
as |
Do Choimisinéir an Gharda Síochána.
Deimhním leis seo nach bhfuil ag an bhFéichiúnaí a ainmnítear i gCuid I den Sceideal a ghabhann leis an Ordú seo istigh aon earraí ná airnéisí a d'fhéadfaí a thógáil i bhforghníomhú chun an chomhshuim a luaitear i gcolún (4) de Chuid II den Sceideal sin a shásamh.
ARNA THABHAIRT faoi mo láimh an lá seo de | |
, 19 . | |
________________________________ | |
Sirriam/Cláraitheoir Contae | |
as | |
SCEIDEAL 15
Foralácha dá dTagraítear in Ailt 500, 501 agus 503
[1963, Sc. 3; 1964, a. 7 (5), 8 (8), 11 (6);1965, a. 50 (4), Sc. 3, Cuid I.] | Colún 1 | Colún 2 | Colún 3 |
alt 70 | alt 94 | alt 114 (7) | |
,, 169 | ,, 104 (3) | ,, 234 (1) (a) | |
,, 170 | ,, 171 | ,, 434 (2) | |
,, 172 (1) | ,, 174 | ,, 484 | |
,, 193 (5) | ,, 175 | ,, 525 (4) | |
,, 197 | ,, 176 | ||
,, 198 | ,, 177 | Sceideal 1: Cuid IV, mir 1. | |
,, 526 (2) | ,, 178 | ||
,, 526 (3) | ,, 234 (1) (b) | ||
,, 377 | |||
,, 390 | |||
,, 422 | |||
,, 449 (2) | |||
,, 455 (4) | |||
,, 527 | |||
Sceideal 16, mír 4 | |||
,, 16, mír 11 |
SCEIDEAL 16
Forcháin ar Ioncam Neamhdháilte Chuideachtaí áirithe
[1922, Sc. 1;
1963, Sc. 6, Cuid III.]
1. Aon chuideachta arb éagóir léi aon ordachán faoi alt 530 féadfaidh sí achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta i gcoinne an ordacháin trí fhógra achomhairc a thabhairt do Chléireach na gCoimisinéirí laistigh de lá agus fiche tar éis dáta an fhógra, agus déanfaidh na Coimisinéirí an t-achomharc a éisteacht agus a chinneadh, faoi réir a bhforáiltear anseo, agus chun críocha achomhairc faoin bhforáil seo beidh feidhm, le haon mhodhnú is gá, ag forálacha an Achta seo maidir le hachomhairc i gcoinne measúnachtaí.
2. Má bhíonn an Chuideachta nó na Coimisinéirí Ioncaim míshásta le cinneadh na gCoimisinéirí Speisialta ar aon achomharc faoi na forálacha roimhe seo den Sceideal seo, féadfaidh siad, ar fhógra a thabhairt do Chléireach na gCoimisinéirí Speisialta laistigh de lá agus fiche tar éis an chinnidh, a iarraidh go ndéanfaidh an Bord Réiteoirí an t-achomharc a athéisteacht agus tarchuirfidh na Coimisinéirí Speisialta chun an Bhoird aon doiciméad ina seilbh a seachadadh dóibh chun críocha an achomhairc.
Déanfaidh an Bord an t-achomarc a athéisteacht agus a chinneadh agus beidh aige na cumhachtaí agus na húdaráis chéanna i ndáil leis an achomharc a bhféadfaidh na Coimisinéirí Speisialta iad a bheith acu agus a fheidhmiú, agus is cinneadh críochnaitheach dochloíte a bheidh i gcinneadh an Bhoird air sin:
Ar choinníoll go mbeidh feidhm, leis na modhnuithe is gá, ag alt 428 (a bhaineann le cás a shonrú ar phone dlí) i gcás aon athéisteacht agus cinneadh den sórt sin mar atá feidhm aige i gcás achomharc chun na gCoimisinéirí Speisialta faoin Acht sin.
3. D'fhonn ionadaíocht a bheith acu ar aon achomharc faoin Sceideal seo os comhair na gCoimisinéirí Speisialta, féadfaidh na Coimisinéirí Ioncaim duine a ainmniú chuige sin agus beidh ag aon duine a ainmneofar amhlaidh na cumhachtaí céanna ag an achomharc, agus ar an achomharc a chinneadh, a bhíonn ag cigire ag aon achomharc, agus ar aon achomharc a chinneadh, maidir le cáin ioncaim.
4. Féadfaidh na Coimisinéirí Speisialta, tráth ar bith trí fhógra i scríbhinn, a iarraidh ar aon chuideachta ar dóigh leo gur cuideachta í lena mbaineann alt 530, na nithe seo a leanas a thabhairt dóibh—
(a) ráiteas ar ioncam iarbhír na cuideachta ó gach bunadh, mar aon le cóip de chuntais na cuideachta in aghaidh aon bhliana nó tréimhse eile a mbeidh cuntais na cuideachta déanta suas ina haghaidh agus cibé sonraí a iarrfaidh na Coimisinéirí le réasún i dtaobh ioncam na cuideachta agus i dtaobh mar a déileáladh leis an ioncam sin; agus
(b) ráiteas in aghaidh na tréimhse céanna ar ainmneacha agus seoltaí agus sonraí ar leasanna faoi seach comhaltaí uile na cuideachta.
5. I gcás ina mbeidh na Coimisinéirí Speisialta tar éis fógra a eisiúint á iarraidh ar chuideachta sonraí a thabhairt dóibh faoi mhír 4 maidir le haon bhliain nó tréimhse eile agus gur comhalta de chumann cuntasóirí corpraithe iniúchóir cuntas na cuideachta, féadfaidh na stiúrthóirí, más cuí leo é, dearbhú reachtúil mar a luaitear anseo ina dhiaidh seo a dhéanamh agus a chur faoi bhráid an iniúchóra, agus sa chás sin beidh éifeacht ag na forálacha seo a leanas:
(a) Déanfaidh stiúrthóirí na cuideachta dearbhú reachtúil maidir leis na nithe seo a leanas—
(i) An méid a mheasann siad, nó a mheas siad, ba cheart a choimeád sa ghnó as ioncam na bliana sin nó na tréimhse eile sin; agus
(ii) An méid (más aon mhéid é) a bheartaíonn siad a mholadh le himdháil, nó a imdháileadh;
agus na cúiseanna atá leis an gcoimeád sin a lua agus cibé eolas a thabhairt a chuirfidh ar chumas an iniúchóra tuairim a cheapadh ar cuid a bheadh réasúnach, nó ar chuid réasúnach, den ioncam do bhliain nó do thréimhse eile mar a dúradh an méid (más aon mhéid é) a beartaíodh a dháileadh, nó a dáileadh, ag féachaint do na ceanglais a luaitear sa choinníoll a ghabhann le halt 530 (1);
(b) Más rud é—
(i) go bhfuil an t-iniúchóir sásta gur leor an t-eolas a nochtadh sa dearbhú chun é a chur ar a chumas tuairim a cheapadh ar cuid a bheadh réasúnach, nó ar chuid réasúnach, den ioncam don bhliain sin nó don tréimhse eile sin mar a dúradh an dáil bheartaithe nó an dáil (más ann); agus
(ii) go bhfuil sé sásta go bhfuil cás prima facie déanta, de dhroim na gcúiseanna agus an eolais a tugadh sa dearbhú, go mbeadh nó go raibh an dáil bheartaithe nó an dáil (más ann) réasúnach;
féadfaidh sé deimhniú amhlaidh;
(c) Cuirfear an deimhniú, mar aon leis an dearbhú reachtúil, chun na gCoimisinéirí Speisialta, agus ní dhéanfaidh siad sin a thuilleadh i dtaobh an scéil mura bhfeictear dóibh go bhfuil cúis lena mhalairt.
6. Nuair a bheidh ioncam iarbhír chuideachta ó gach bunadh d'aon bhliain nó tréimhse á ríomh, déanfar an t-ioncam ó aon bhunadh a mheas de réir na bhforálacha den Acht seo a bhaineann le ríomh ioncaim ón mbunadh sin; ach amháin go ndéanfar an t-ioncam a ríomh faoi threoir an ioncaim don bhliain nó don tréimhse sin mar a dúradh agus ní de réir mheán níos mó ná bliain amháin ná faoi threoir aon bhliana nó tréimhse seachas an bhliain nó an tréimhse sin a dúradh.
7. Má mhainníonn nó má dhiúltaíonn aon chuideachta, nuair a iarrfar sin orthu de réir forálacha an Sceidil seo, ráiteas a thabhairt ar ioncam iarbhír ó gach bunadh nó má thugann sí ráiteas nach mbeidh na Coimisinéirí Speisialta sásta leis, féadfaidh na Coimisinéirí meastachán a dhéanamh ar an ioncam sin feadh iomlán a mbreithiúnais.
8. Déanfaidh na Coimisinéirí Speisialta ioncam iarbhír na cuideachta ó gach bunadh a chionroinnt de réir leasanna faoi seach na gcomhaltaí agus, chun críocha cánach ioncaim measfar gurb ionann an t-ioncam arna chionroinnt amhlaidh ar gach comhalta agus a ioncam óna leas sa chuideachta don bhliain nó don tréimhse eile agus áireofar é sa ráiteas ar a ioncam iomlán nó i ráiteas leasaithe ar ioncam iomlán a údaraítear leis seo do na Coimisinéirí Speisialta a iarraidh agus measfar gurb é an chuid is airde den ioncam sin é.
9. An t-ioncam a chionroinnfear ar chomhalta cuideachta faoi alt 530 measfar, chun críocha cánach ioncaim, go mbeidh sé faighte aige ar an dáta ar go dtí é a rinneadh suas cuntais na cuideachta in aghaidh na bliana nó na tréimhse.
10. Tabharfar fógra ar aon chionroinnt a rinne na Coimisinéirí Speisialta trí ráiteas a sheirbheáil ar an gcuideachta ag taispeáint méid an ioncaim iarbhír ó gach bunadh lenar ghlac siad chun críocha alt 530 agus an méid a cionroinneadh ar gach comhalta nó an méid a cionroinneadh ar gach saghas scaireanna mar is cuí leo.
Aon chuideachta arb éagóir léi aon fhógra cionroinnte beidh teideal aici achomharc a dhéanamh chun na gCoimisinéirí Speisialta ar fhógra a thabhairt dá gCléireach laistigh de lá agus fiche tar éis dáta an fhógra, agus déanfaidh na Coimisinéirí an t-achomharc a éisteacht agus a chinneadh agus beidh feidhm, le haon mhodhnú is gá, chun críocha aon achomhairc den sórt sin ag na forálacha uile den Acht seo agus ag aon rialacháin fúthu maidir le hachomhairc i gcoinne measúnachtaí agus maidir le cásanna a shonrófar le haghaidh tuairim na hArd-Chúirte.
11. Aon duine a bhfuil aon scaireanna le cuideachta cláraithe ina ainm déarfaidh sé, má iarrann na Coimisinéirí Speisialta air é trí fhógra i scríbhinn, gurb é nó nach é is úinéir tairbhiúil ar na scaireanna sin, agus murab é is úinéir tairbhiúil ar na scaireanna sin nó ar aon cheann acu tabharfaidh sé ainm agus seoladh an duine nó na ndaoine ar thar a cheann nó a gceann atá na scaireanna cláraithe ina ainm.
12. Sa Sceideal seo ciallaíonn “Bord Réiteoirí” an Bord Réiteoirí chun críocha alt 241.
SCEIDEAL 17
Dearbhuithe.
CUID I
Foirm an Dearbhaithe a Dhéanfaidh Coimisinéirí Speisialta a Bheidh ag Gníomhú Maidir le Cáin Faoi Sceideal D.
“Dearbhaímse, A.B., go sollúnta, go ndéanfaidh mé go fírinneach, go fíreata, go cothrom agus go macánta, feadh iomlán mo chumais agus m'eolais, na cumhachtaí agus na húdaráis a dhílsítear dom leis na hAchtanna a bhaineann le cáin ioncaim a fhorghníomhú, agus go ndéanfaidh mé na cumhachtaí a thugtar dom leis na hAchtanna sin a fheidmiú i cibé slí a mheastar dom is gá chun an céanna a fhorghníomhú go cuí agus sa tslí sin amháin; agus go ndéanfaidh mé breithiúnas agus cinneadh ar gach uile ábhar agus ní a thabharfar os mo chomhair faoi na hAchtanna sin, gan fabhar, dáimh ná mailís; agus nach nochtfaidh mé aon sonra a bheidh in aon Sceideal, ráiteas, tuairisceán nó doiciméad eile a seachadadh maidir le haon fhianaise nó freagra ó dhuine ar bith a scrúdófar, nó a dhéanfaidh mionnscríbhinn nó teistíocht, maidir leis an gcéanna, de bhun na nAchtanna sin, ach amháin do cibé daoine a bheidh ag gníomhú i bhforghníomhú na nAchtanna sin agus sin i gcás inar gá an céanna a nochtadh dóibh chun críocha na nAchtanna sin, nó do na Coimisinéirí Ioncaim, nó le haghaidh, nó i gcúrsa, inchúisimh i leith mionnú éithigh a rinneadh sa scrúdú, sa mhionnscríbhinn nó sa teistíocht sin.”
Foirm an Dearbhaithe a Dhéanfaidh Cigirí.
“Dearbhaímse, A.B., go sollúnta go ndéanfaidh mé, le linn na hAchtanna a bhaineann le cáin ioncaim a bheith á bhforghníomhú agam, gach ráiteas, tuairisceán, sceideal agus dearbhú a seachadadh i mo cheantar a scrúdú agus a athbhreithniú agus in aon agóid i gcoinne an chéanna go ngníomhóidh mé feadh m'fhaisnéise agus m'eolais; agus go n-iompróidh mé mé féin gan fabhar, dáimh, ná mailís, agus go ndéanfaidh mé na cumhachtaí a thugtar dom leis na hAchtanna sin a fheidhmiú i cibé slí a mheastar dom is gá chun an céanna a fhorghníomhú go cuí agus sa slí sin amháin, nó mar a ordóidh na Coimisinéirí Ioncaim dom; agus nach nochtfaidh mé aon sonra a bheidh in aon ráiteas, tuairisceán, sceideal nó doiciméad eile, maidir le haon cháin a muirearaíodh faoi na forálacha a bhaineann le Sceideal D de na hAchtanna sin, nó maidir le haon fhianaise nó freagra ó dhuine ar bith a bheifear tar éis a scrúdú, nó a dhéanfaidh mionnscríbhinn nó teistíocht, maidir leis an gcéanna, de bhun na nAchtanna sin, ach amháin do cibé daoine a bheidh ag gníomhú i bhforghníomhú na nAchtanna sin agus sin i gcás inar gá an céanna a nochtadh dóibh chun críocha na nAchtanna sin, nó do na Coimisinéirí Ioncaim, nó le haghaidh, nó i gcúrsa, inchúisimh i leith mionnú éithigh a rinneadh sa scrúdú, sa mhionnscríbhinn nó sa teistíocht sin.”
Foirm an Dearbhaithe a Dhéanfaidh Daoine a Cheapfar faoi Alt 158 nó Alt 159 mar Mheasúnóirí.
“Dearbhaímse, A.B., go sollúnta, go ndéanfaidh mé, le linn na nAchtanna a bhaineann le cáin ioncaim a bheith á bhforghníomhú agam, gníomhú i ngach slí go dícheallach agus go macánta gan fabhar ná dáimh de réir mar is fearr is eol dom agus mar a chreidim, agus nach nochtfaidh mé aon sonra a bheidh in aon ráiteas, tuairisceán, Sceideal nó doiciméad eile a seachadadh dom i bhforghníomhú na nAchtanna sin, maidir le haon cháin a muirearaíodh faoi na forálacha a bhaineann le Sceideal D de na hAchtanna sin, ach amháin do cibé daoine a bheidh ag gníomhú i bhforghníomhú na nAchtanna sin, agus sin i gcás inar gá an céanna a nochtadh dóibh chun críocha na nAchtanna sin, nó le haghaidh, nó i gcúrsa, inchúisimh i leith mionnú éithigh a rinneadh in aon ábhar maidir leis an ráiteas, leis an tuairisceán, leis an sceideal nó leis an doiciméad eile sin.”
Foirm an Dearbhaithe a Dhéanfaidh an tArd-Bhailitheoir agus Oifigigh Glactha Cánach.
“Dearbhaímse, A.B., go sollúnta nach nochtfaidh mé, le linn na hAchtanna a bhaineann le cáin ioncaim a bheith á bhforghníomhú agam, aon mheasúnacht, ná méid aon suime a d'íoc aon duine nó atá le híoc aige, faoi na hAchtanna sin, ná na leabhair mheasúnachta a sheachadfar dom i bhforghníomhú na nAchtanna sin, maidir le haon cháin a muirearaíodh faoi na forálacha a bhaineann le Sceideal D de na hAchtanna sin, ach amháin do cibé daoine a bheidh ag gníomhú i bhforghníomhú na nAchtanna sin agus sin i gcás inar gá an céanna a nochtadh dóibh chun críocha na nAchtanna sin, nó do na Coimisinéirí Ioncaim nó le haghaidh, nó i gcúrsa, inchúisimh i leith mionnú éithigh a rinneadh maidir leis an gcáin sin.”
Foirm an Dearbhaithe a Dhéanfaidh Cléireach na gCoimisinéirí Speisialta.
“Dearbhaímse, A.B., go sollúnta, go ndéanfaidh mé go dícheallach agus go fíreata oifig chléirigh a fhorghníomhú de réir na nAchtanna a bhaineann le cáin ioncaim, feadh m'eolais agus mo bhreithiúnais; agus nach nochtfaidh mé aon sonra atá in aon ráiteas, tuairisceán, dearbhú, sceideal nó doiciméad eile, maidir leis an gcáin a mhuirearaítear faoi na forálacha a bhaineann le Sceideal D de na hAchtanna sin, nó aon fhianaise nó freagra a thabharfaidh duine ar bith a bheifear tar éis a scrúdú, nó a dhéanfaidh mionnscríbhinn nó teistíocht, maidir leis an gcéanna, ach amháin do cibé daoine a bheidh ag gníomhú i bhforghníomhú na nAchtanna sin, agus i gcás ina mbeidh ordú agam sin a dhéanamh ó na hAchtanna sin, nó ó na coimisinéirí faoina mbeidh mé ag gníomhú, nó ó na Coimisinéirí Ioncaim, nó le haghaidh, nó i gcúrsa, inchúisimh i leith mionnú éithigh a rinneadh sa scrúdú, sa mhionnscríbhinn nó sa teistíocht sin.”
CUID II
Foirm an Dearbhaithe a Dhéanfaidh Coimisinéir d'Oifigí.
“Dearbhaímse, A.B., go sollúnta, go ndéanfaidh mé go fírinneach, go fíreata, go cothrom agus go macánta, feadh iomlán mo chumais agus m'eolais, na cumhachtaí agus na húdaráis a dhílsítear dom mar Choimisinéir d'Oifigí, leis na hAchtanna a bhaineann le cáin ioncaim, a fhorghníomhú agus go ndéanfaidh mé breithiúnas agus cinneadh gan fabhar dáimh ná mailís ar gach uile ábhar agus ní a thabharfar os mo chomhair faoi na hAchtanna sin.”
SCEIDEAL 18
Ráitis, Liostaí agus Dearbhuithe.
I.—Ag Gach Tiarna Talún, Neasléasóir, Duine atá Rátaithe i leith Ráta Bhardasaigh nó Ráta Chontae nó áititheoir Tailte, Tionóntán nó Oidhreachtán a Bheidh le Muirearú faoi Sceidil A nó B, nó faoi Cheachtar Acu.
Ráiteas ar chíos luach bliantúil, nó ar luach bliantúil, de réir mar is gá sa chás, na dtailte, na dtionóntán nó na n-oidhreachtán uile atá á n-áitiú, agus iad sin atá áitithe mar úinéir nó tionónta, agus iad sin freisin atá á dteachtadh faoi thiarnaí talún éagsúla, agus iad sin freisin atá inmhuirir faoi threoir an chíosa nó an luacha bhliantúil, nó ar mhéid na mbrabús, a mheas ar leithligh; agus an cíos nó an luach bliantúil is inmhuirir i leith na maoine, agus an méid is inmhuirir i leith an áitithe a mheas ar leithligh, agus an céanna a shonrú go leithleach mar a leanas:—
Tailte agus tionóntáin a áitítear mar úinéir;
Tailte agus tionóntáin atá ligthe, agus a gcíos agus a luach bliantúil á meas ar leithligh;
Luachálacha inrátaithe na talún agus na dtionóntán sin;
Méid aon chíosmhuirir deachún a íocadh an bhliain roimhe sin i leith na dtailte agus na dtionóntán thuasluaite;
Méid gach asbhainte a éilíodh ina leith.
II.—Ag Gach Duine, nó thar ceann Gach Duine, a Sheolann aon Trádáil nó a Fheidhmíonn aon Ghairm atá le Muirearú faoi Sceideal D.
Méid iomlán na mbrabús nó na ngnóchan uathu a d'éirigh sa bhliain roimhe sin.
III.—Ag Gach Duine atá i dTeideal Brabús ar Neamhchinnte sa Luach agus Nár Luadh Cheana, nó aon úis, blianachta, íocaíochta Bliantúla, Lascaine nó Díbhinne, atá le Muirearú Faoi Sceideal D.
Méid iomlán na mbrabús a d'éirigh ón gcéanna an bhliain roimhe sin.
IV.—Ag Gach Duine atá i dTeideal nó ag Fáil Ioncaim ó Urrúis nó Sealúchais Lasmuigh den Stát atá le Muirearú Faoi Sceideal D.
(1) An méid iomlán a d'éirigh an bhliain roimhe sin, agus méid gach asbhainte nó liúntais a éilítear ina leith, mar aon le sonraí ar an asbhaint sin agus na forais ar a n-éilítear an liúntas sin; nó
(2) I gcás aon duine den sórt sin a chruthóidh do na Coimisinéirí Ioncaim nach bhfuil sainchónaí air sa Stát, nó gur saoránach Éireannach é ach nach sa Stát atá gnáthchónaí air, nó i gcás ioncam ó urrúis agus sealúchais den sórt a dúradh ar cuid iad d'infheistíochtaí chiste árachais saoil choigríche méid iomlán na suimeanna iarbhír a fuarthas sa Stát ó sheoltáin is iníoctha sa Stát nó ó mhaoin a allmhairíodh, nó ó airgead nó luach ó mhaoin nár allmhairíodh, nó ó airgead nó luach a fuarthas amhlaidh ar creidmheas nó ar cuntas i leith na seoltán, na maoine, an airgid nó an luacha a tugadh isteach sa Stát an bhliain roimhe sin gan aon asbhaint nó laghdú.
V.—Ag Gach Duine atá i dTeideal aon Bhrabús nó Gnóchan Bliantúil nach dTagann faoi aon Cheann de na Rialacha Sin Roimhe Seo, agus nach Muirearaítear le haon Cheann de na Sceidil Eile, atá le Muirearú faoi Sceideal D.
An méid iomlán den chéanna a fuarthas go bliantúil, nó de réir an mheán-mhéid a d'ordaigh an cigire a thógáil ar ráiteas ar chineál na mbrabús nó na ngnóchan sin agus na forais ar ar ríomhadh an méid, agus ar ar tógadh an meán-mhéid, feadh eolais agus tuairime an duine sin.
VI.—Ráiteas ar Bhrabúis aon Oifige Poiblí, nó Fostaíochta Brabúis Poiblí, atá le Muirearú faoi Sceideal E.
Méid tuarastal, táillí, pá, peircuisí, agus brabús na bliana measúnachta nó na bliana roimhe sin, de réir mar is gá sa chás.
VII.—Dearbhú Ginearálta ó Gach Duine a Thabharfaidh Ráiteas ar Bhrabúis nó Gnóchain atá le Muirearú faoi Sceidil A, B, D, nó E.
á dhearbhú go bhfuil an fhírinne ann, agus go bhfuil an céanna luaite go hiomlán ar gach tuairisc maoine brabús nó gnóchan, atá san Acht maidir leis an gcáin sin, agus a bhaineann leis an duine sin, arna mheas feadh iomlán a bhreithiúnais agus a thuairime, de réir forálacha an Achta seo.
VIII.—Liostaí agus Dearbhuithe d'Urasú Forghníomhú an Achta maidir leis an gCáin is Inmhuirir ar dhaoine eile.
A hAon. Liosta ina mbeidh ainm gach lóistéara nó áitritheora a chónaíonn in aon teach cónaithe, mar aon le gnáth-áit chónaithe gach lóistéara nó áitritheora ag a bhfuil aon ghnáth-áit chónaithe in aon áit eile ina bhféadfar, agus inar mian leis, é a mheasúnú.
A Dó. Liosta ina mbeidh ainm agus áit chónaithe gach duine in aon seirbhís nó fostaíocht, agus na híocaíochtaí a rinneadh le gach duine den sórt sin i leith na seirbhíse nó na fostaíochta.
A Trí. Liosta a bheidh le seachadadh ag gach duine is inmhuirir thar ceann duine eile, agus ag duine ar bith a ghlacann, i gcáil ar bith, aon airgead nó luach, nó brabúis nó gnóchain, le haon duine eile, agus ina dtabharfar tuairisc ar an duine ar thar a cheann a ghníomhaíonn sé, agus ina n-inseofar a ainm agus a sheoladh, agus méid an airgid, an luacha, na mbrabús nó na ngnóchan sin, agus ina ndearbhófar maidir leis an duine sin ar duine lánaoise é nó ar bean phósta í nach gcónaíonn lena fearchéile nó bean phósta nach bhfuil a fearchéile freagrach in íoc aon chánach a muirearaíodh uirthi nó ar duine é a chónaíonn sa Stát nó ar duine éagumasaithe é. An duine a sheachadfaidh an liosta sin seachadfaidh sé freisin liosta ina mbeidh ainmneacha agus seolta aon duine nó daoine eile a bheidh ag gníomhú i gcomhar leis.
A Ceathair. Dearbhú ar an duine ar arb inmhuirir an cháin i leith aon airgid, luacha, brabús nó gnóchan den sórt sin.
A Cúig. Liosta ina mbeidh an tuairisc cheart ar gach comhlacht daoine, nó iontaobhas, a bhfuil aon duine freagrach ann faoin Acht seo; agus i gcás ina mbeidh aon duine den sórt sin freagrach faoin Acht seo i leith na cánach a mhuirearófar maidir le maoin nó le brabúis nó le gnóchain daoine eile, seachadfaidh sé na liostaí sin mar a dúradh, mar aon leis na ráitis is gá ar na brabúis nó ar na gnóchain sin.
IX.—Liostaí, Dearbhuithe, agus Ráitis a bheidh le Seachadadh chun aon Liúntas nó Asbhaint a Fháil.
A hAon. Dearbhú ar mhéid luach maoine nó brabús nó gnóchan a tuairiscíodh, nó a ndearnadh nó a ndlítear go ndéanfaí, an t-éilitheoir a mheasúnú ina leith.
A Dó. Dearbhú ar mhéid na gcíosanna, na n-ús, na mblianachtaí, nó na n-íocaíochtaí bliantúla eile, a ndlítear go ndéanfadh an t-éilitheoir cáin a lamháil ina leith, mar aon le hainmneacha na ndaoine faoi seach a mbeidh na híocaíochtaí sin le déanamh acu, agus méid gach íocaíochta a shonrú ar leithligh.
A Trí. Dearbhú ar mhéid an úis, na mblianachtaí, nó na n-íocaíochtaí bliantúla eile a bheidh le dhéanamh a san maoin nó as na brabúis nó as na gnóchain a measúnaíodh ar an éilitheoir, agus gach bunadh a shonrú ar leithligh.
A Ceathair. Ráiteas ar mhéid an ioncaim a fuarthas de réir an trí dhearbhú roimhe seo.
A Cúig. Ráiteas ar aon cháin a bheidh an t-éilitheoir i dteideal a asbhaint, a choimeád nó a mhuirearú i gcoinne aon duine eile.
SCEIDEAL 19
Achtacháin a Aisghairtear
Cuid I
Reachtanna Briotanacha
Seisiún agus Caibidil | Gearrtheideal | Méid na hAisghairme |
53 & 54 Vict. c. 21. | Inland Revenue Regulation, Act, 1890. | Alt 8. |
5 & 6 Geo. 5 c. 89. | Finance (No. 2) Act, 1915 | Alt 47, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó forcháin. |
6 & 7 Geo. 5 c. 24. | Finance Act, 1916. | Alt 63, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó forcháin. |
8 & 9 Geo. 5 c. 40. | Income Tax Act, 1918. | An tAcht iomlán. |
9 & 10 Geo. 5 c. 32. | Finance Act, 1919. | Cuid II. |
10 & 11 Geo. 5 c. 18. | Finance Act, 1920. | Cuid II. Alt 61, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim. Sceideal 3. |
11 & 12 Geo. 5 c. 32. | Finance Act, 1921. | Cuid II. |
12 & 13 Geo. 5 c. 17. | Finance Act, 1922. | Cuid II. Sceideal 1. |
Cuid II
Achtanna ó Oireachtas Shaorstát Éireann agus ón Oireachtas
Uimhir agus Bliain | Gearrtheideal | Méid na hAisghairme |
An tAcht iomlán a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Ailt 1 go 12. Alt 21 (1), a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
An tAcht iomlán. | ||
Cuid I, Ailt 37, 38, 39 agus 42, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceideal 1. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I, Alt 39, a mhéid a bhaineann sé le c ioncaim nó le forcháin. Sceideal 1. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. Alt 37, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim agus le forcháin. Sceideal 1. | ||
Codanna I agus II. Alt 37 a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceidil 1, 2 agus 3. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
An tAcht Airgid (Méadú Cánach Ioncaim), 1931. | An tAcht iomlán. | |
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. Alt 35 (2), a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Codanna I agus II. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. Alt 28, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Codanna I agus II. | ||
Cuid I. Alt 23 (4). | ||
Ailt 1 go 6. Ailt 7 agus 18, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid I. An Sceideal. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. Sceideal I. | ||
Cuid I. Alt 30, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Codanna I agus V. Sceideal 2. | ||
Codanna I agus IV. | ||
Cuid I. | ||
Cuid I. Cuid IV, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid I. | ||
Codanna I agus IV. Sceideal 2. | ||
An tAcht Airgeadais (Brabúis Mhianach áirithe) (Faoiseamh Sealadach ó Chánachas), 1956. | Ailt 3, 4, 5, 7, 8, 9 (1). Ailt 11 agus 12, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim. | |
Cuid I. Ailt 23 go 26. Alt 34, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
An tAcht Airgeadais (Forálacha Ilghnéitheacha), 1956. | Alt 3. Codanna II agus III, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim. Ailt 16 go 19. | |
Cuid I. Ailt 17 go 21. Alt 27, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Codanna I, IV, V agus VI. Ailt 44 agus 50. Codanna VIII agus IX, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceideal 1. Sceideal 2. Sceideal 3, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid II, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim. | ||
Codanna I agus IV. Ailt 24 go 68 agus Cuid VI, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceidil 1 agus 2. | ||
Ailt 3 go 17. | ||
Cuid I. Cuid IV, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim. Alt 34. Alt 40, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim. Alt 41, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceideal 3. | ||
Cuid I. Alt 38, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim. | ||
Cuid I. Ailt 11, 12, 13 (ach amháin fo-alt (10)) agus 14, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid I. Codanna VII agus VIII, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Cuid IX. Alt 98, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim. Ailt 99 go 102, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceideal 3. Sceideal 5, a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid I. Ailt 30 go 32, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceideal 1. | ||
Alt 4 (2) a mhéid a bhaineann sé le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Codanna I, VII, VIII agus IX. Ailt 62, 64 agus 65, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. | ||
Cuid I. Ailt 28 agus 29, a mhéid a bhaineann siad le cáin ioncaim nó le forcháin. Sceideal 1. |